METALİK ORANLI DİK ÜÇGENLER

VE
GENEL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE

Cemil Mert KARAKAŞ, Enka Schools, Sakarya, TURKEY

cmert.karakas@stu.enka.k12.tr

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 içerik

 giriş
 amaç ve yöntem
 metalik oranların elde edildiği denklemler ve kökleri
 metalik dik üçgen tanımı
 metal oran denklemlerinin köklerinin Pisagor teoremine uygulanması
 metalik dik üçgenlerin genel özellikleri
 sonuçlar

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 giriş genel bakış

Dik üçgenlerde kenar bağıntısını veren, M.Ö. 570 yılında doğmuş Yunan matematikçi ve felsefeci Pisagor,
şu teoremi ile ünlüdür. “Bir dik üçgende, üçgenin kenarları arasında özel bir bağıntı vardır: Eğer hipotenüs
olarak isimlendirilen en uzun kenar a, diğer kenarlar b ve c olarak alınırsa, dir”

Pisagor teoreminde cebirsel ifadesi için m, ve olmak üzere,

 

 
olarak seçilirse, bu durumda  

elde edilir.

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 giriş genel bakış
Bunun yanında şartını sağlayan irrasyonel sayılarda da bu bağıntı kullanılabilir. Örnek olarak; m=2√2 ve
n=√2 alındığında 3 - 4 - 5 üçgeninin bir katı olan 6 - 8 -10 üçgeni elde edilmektedir. Diğer taraftan, Altın
oran, günümüzde (fi) harfiyle tanımlanan irrasyonel bir sayıdır. Altın oranın ilk tanımı MÖ 3. yy’ da Öklid
tarafından şu şekilde ifade edilmiştir:

AC bir doğru parçası olsun ve B de bunun üzerinde bir nokta olsun.

AB doğru parçasının uzunluğu 1 birim ve AC doğru parçasının uzunluğu x birim olarak alındığında, BC
doğru parçasının uzunluğu x-1 birim olacaktır. Eğer burada, AC doğru parçasının uzunluğu yani x birimin,
büyük parça olan AB doğru parçasına yani 1’e oranı, aynı şekilde büyük parça olan AB doğru parçasının
BC doğru parçasına yani x-1’e oranına eşitlenirse,

olup

biçiminde yazılabilir. Bu denklem, Fibonacci denklemi olarak isimlendirilir ve kökleri altın oranı verir.

04.08.2022
ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti
 giriş çıkarma işlemi
Eğer elde edilen 2. dereceden denklemi genelleştirmek için, x in katsayısı q olarak alınırsa,

denklemi elde edilir. Bu denklemdeki q nun değerine göre Metalik Oranlar elde edilir. Elde edilen metal
oran olarak ifade edilir ve q katsayısına bağlı olarak aşağıdaki şekilde yazılır:

q = 1 için denklemi ve yani Altın Oran,

q = 2 için denklemi ve yani Gümüş Oran,
q = 3 için denklemi ve yani Bronz Oran.

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 amaç ve yöntem
Bu çalışmada, Altın Oran, Gümüş Oran ve Bronz Oran gibi Metalik Oranların Pisagor Teoreminin temel
alındığı ve dik üçgenlerin elde edildiği özdeşliklerden biri olan özdeşliğine yerleştirilerek elde edilen
üçgenler ve genel özelliklerini tanımlanmak ve formüle etmek amaçlanmıştır.
Şekilde belirtilen üçgenin kenarlarının pozitif reel sayı olabilmesi için olması şartı koşulmuştu.
 

 
olarak alındığında, üçgenin kenarları her reel m ve n değeri için pozitif olur. Böylece, şartı bir zorunluluk
olmaktan çıkar ve artık negatif m ve n değerleri de alınabilir. Dolayısıyla, dik üçgen kenar uzunlukları
arasında
 
yazılabilir .

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metalik oranların elde edildiği denklemler ve kökleri

denklemi için ve ,

denklemi için ve ,

denklemi için ve

Bu köklerle oluşturulabilen dik üçgenler

Literatürde bu yöntemle elde edilen dik üçgen çeşitleri için bir tanımlama bulunmamaktadır. Bu nedenle
Metalik Dik Üçgenler tanımını verelim:

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metalik
çıkarma
dik üçgen
işlemi
tanımı

Tanım: olmak üzere, Metalik Oranların elde edildiği genel denkleminin kökleri, metalik oran olan kökü ve
diğer kökü olsun. ve seçilmek üzere

()

eşitliğini sağlayan dik üçgenlere bazlı Metalik Dik Üçgenler denir ve ilk üç metalik orana göre:
 
q = 1 için bazlı Altın Dik Üçgen,
q = 2 için bazlı Gümüş Dik Üçgen,
q = 3 için bazlı Bronz Dik Üçgen
olarak isimlendirilir.

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metal oran denklemlerinin köklerinin Pisagor teoremine uygulanması
Altın Oran denkleminin kökleri için:

, olsun.

bazlı Altın Dik Üçgen

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metal oran denklemlerinin köklerinin Pisagor teoremine uygulanması

Gümüş Oran denkleminin kökleri için:

, olsun.

bazlı Gümüş Dik Üçgen

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metal oran denklemlerinin köklerinin Pisagor teoremine uygulanması

Bronz Oran denkleminin kökleri için:

, olsun.

bazlı Bronz Dik Üçgen

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 metalik
çıkarma
dik üçgenlerin
işlemi genel özellikleri
Bu çalışmada, metalik oranlardan ve denklemlerden yola çıkarak hazırlanan bazlı Metalik Dik Üçgenlerin
alan ve çevre, iç teğet çemberinin yarıçapı, çevrel çemberinin yarıçapı ve dar açılarının tanjantları ve
cinsinden hesaplanmıştır. Buna bağlı olarak, özel sayı örüntüleri olan diziler kullanılarak elde edilen sonuçlar
genelleştirilerek formüle edilmiştir. Elde edilen genel formüller n = q için alındığında,
alan formülü: Alan (ABC) =

çevre formülü: Çevre (ABC) =

iç teğet çemberinin yarıçapı formülü:

çevrel çemberinin yarıçapı:

dar açıların tanjantları: ,

kenar uzunlukları:
 
olarak ifade edilebilir.

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 sonuçlar
Dikkat edilirse, c kenarı sabittir ve diğer kenarlar aralarında örüntü oluşmaktadır.
Böylece, Metalik Dik Üçgenler aşağıdaki gibi iç içe dik üçgen örüntüsü şeklinde gösterilebilirler.  

Metalik Dik Üçgenlerin Şekilsel Örüntüsü

Doğada, Fibonacci ve diğer oranlarla ilgili üçgenlerde olduğu gibi, Metalik Dik Üçgenlerin de
kullanılabileceği
yeni örüntüler veya modeller oluşturulabilir.

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti

 Dinlediğiniz için
çok teşekkür ederim

04.08.2022 ISTEC 2019, Prag, Çek Cumhuriyeti