BÀI 6:

ĐIỀU CHẾ BETA-NAPHTOL DA CAM

Nhóm hòa tan

C16H11N2NaO4S
Công thức phân tử Nhóm cromopho
(nhóm mang màu,
nhóm azo)

Nhóm oxcrom
(nhóm trợ màu màu)
Công thức cấu tạo

Tên gọi theo IUPAC: 4-[2-(2-hydroxyl-1-naptalenyl)diazenyl]benzensunfonic acid

08/07/2022 1
 Tính chất và ứng dụng của Beta-naphtol da cam

Tính chất: Tồn tại ở trạng thái chất rắn bột màu da cam, nhiệt độ
nóng chảy là 164oC, tan nhiều trong nước, ít tan trong
etanol. Bị phân hủy bởi nhiệt độ, acid, nhóm halogen

Ứng dụng: Được sử dụng làm chất nhuộm màu trong ngành công
nghiệp may mặc và thời trang, vật liệu trang trí, mực
in, mỹ phẩm trang điểm

08/07/2022 2
 PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP BETA – NAPHTOL DA CAM

Chất màu Beta-naphtol da cam được tổng hợp

bằng phản ứng ghép azo, nên thường được gọi
là chất màu azo

E
(A, E là những hydrocacbon thơm)

08/07/2022 3
 PHƯƠNG PHÁP TỔNG HỢP BETA – NAPHTOL DA CAM

Phản ứng ghép azo ?

Muối Diazonium Hydrocacbon thơm

(giàu điện tử)
1
2

08/07/2022 4
 Hợp chất diazo – muối diazonium

- Hợp chất diazo: Ar –N = N – X (X: Cl-, HSO4-, OH-, OR-,..)

- Dạng muối diazonium:

Phân bố điện tử của muối diazonium

08/07/2022 5
 Phản ứng tạo muối Diazonium
Phản ứng 1:
+ NaOH + H 2O
(Axit sunfanilic) (muối tan)
NaNO2/HCl + 2NaCl + H2O
Phản ứng 2: 0 ÷4oC
(Phản ứng diazo hóa)
(Muối diazonium

NaNO2/HCl + NaCl + H2O

0 ÷4oC

(Muối diazosunfonat)
08/07/2022 6
 Phản ứng tạo muối Diazonium

NaNO2/HCl + 2NaCl + H2O

Phản ứng Diazo hóa:
(Griess:1858 – Ingol: 1958) 0 ÷4oC

0oC
(Axit nitrơ mới sinh)

HCl
+ HNO2 + NaCl + H2O
0 ÷4 Co

08/07/2022 7
 Hydrocacbon thơm giàu điện tử

Phản ứng 3:

β – Naphtol (Muối Naphtolat)

Phản ứng 4: Phản ứng hợp azo

+ 0oC
O- : + I, + C β – Naphtol da cam

08/07/2022 8
 Cơ chế phản ứng hợp azo:
Phản ứng hợp azo là phản ứng thế electrophyl

Tác nhân electrophyl

Phức δ

β – Naphtol da cam

08/07/2022 9
 Quy trình tổng hợp β – Naphtol da cam
Hóa chất và dụng cụ
Dụng cụ/nhóm Hóa chất/nhóm
Bình tam giác 50 ml: 3 cái Axit sunfanilic.2H2O: 2,5 g
Cốc thủy tinh 250 ml: 1 cái NaNO2: 1g
Cốc thủy tinh 100 ml: 1 cái β – Naphtol : 2g
Đĩa thủy tinh: 1 cái HCl 2N: 12,5 ml
Đũa khuấy: 1 cái CH3COONa : 1.75 gam
Bát nhựa/inox: 1 cái NaOH 2N: 6,5 ml
Giấy chỉ thị công gô đỏ: NaOH 2%: 35 ml
Nhiệt kế rượu: 1 cái Đá lạnh, muối ăn:

08/07/2022 10
 Quy trình tổng hợp β – Naphtol da cam

250 ml Hòa tan

Giấy chỉ thị chuyển xanh 2,5 g Axit sunfanilic + 6,25 ml NaOH 2N
O0C
1 Hòa tan
100 ml 1 g NaNO2 + 12,5 ml H2O
A
Khuấy mạnh

2 Làm lạnh
100
ml 12,5 m HCl 2N
O0C
1 3 Hòa tan
100 ml
1,75 g CH3COONa + 2 ml H2O

4 Hòa tan
100 ml
Làm lạnh
2 g β – Naphtol da cam + 35 ml NaOH B
08/07/2022
O0C 11
 Giải thích một số thao tác
1. Tại sao cần hòa tan axit sunfanilic bằng kiềm?
 Vì axit sunfanilic kém tan trong nước do đó cần đưa về
dạng muối để có độ hòa tan hoàn toàn.

 Do có một phần axit sunfanilic tan trong nước nên nếu
dùng nước để hòa tan thì sẽ tạo ra muối có nhóm NH3+ :

Chất này không có khả

năng thực hiện được
phản ứng diazo hóa

08/07/2022 12
 Giải thích một số thao tác
2. Tại sao khi diazo hóa cần phải hhực hiện ở nhiệt
độ thấp (< 5o)?
 Ngăn chặn phản ứng thoát nitơ

H2O/to
+ N2 + H2SO4

Phenol

08/07/2022 13
 Giải thích một số thao tác
2. Tại sao khi diazo hóa cần cho axit HCl từ từ?
 Khi cho HCl vào hỗn hợp sẽ có quá trình hòa tan → tỏa
nhiệt, nếu cho nhanh sẽ làm tăng nhiệt cục bộ → HNO2
bị phân hủy
 Nếu cho HCl nhanh → nhiều proton H+ → phản ứng với
nhóm NH2 của axit sunfanilic → NH3+

 Tạo ra phản ứng thoát nitơ

08/07/2022 14
 Giải thích một số thao tác
3. Tại sao khi diazo hóa khuấy mạnh?
 Tránh tăng nhiệt cục bộ

 Đồng đều giữa các hợp phần trong dung dịch →

tăng hiệu xuất phản ứng

08/07/2022 15
 Giải thích một số thao tác
4. Tại sao khi diazo về cuối (kết thúc phản ứng) môi
trường phải xanh giấy công gô đỏ? pH = 5

Nồng độ muối diazo phụ thuộc nhiều vào nồng độ của
axit HNO2 (mới sinh), và môi trường có nhiều H+ do đó

cần có dư axit HCl để tạo ra nhiều axit HNO2

08/07/2022 16
 Giải thích một số thao tác
5. Phản ứng hợp azo muối diazosunfonat với β-naphtol
cần thực hiện trong môi trường nào? Giải thích?

 Thực hiện trong môi trường kiềm yếu, pH = 8

Vì:
Muối diazonium là tác nhân electrophyl yếu

08/07/2022 17
 Giải thích một số thao tác
6. Vai trò của CH3COONa?
Là chất đệm cho môi trường cho phản ứng hợp azo vì:
Trong dung dịch sẽ tác dụng với HCl dư trước khi thực
hiện phản ứng ghép azo:
CH3COONa + HCldư CH3COOH + NaCl

+ HCldư

08/07/2022 18
 LỊCH LÀM THÍ NGHIỆM
Buổi 1: Bài: Tinh chế axit benzoic + bài:Tổng p-nitroaxetanilit
Buổi 2: Bài: Tinh chế tinh dầu chanh + bài:Tổng hợp axetanilit +
bài: Tổng hợp b-NAPHTOL da cam
Buổi 3: Bài: Tổng hợp Este etylaxetat

Buổi 4: Bài: Tổng hợp axit benzoic và ancol benzylic

08/07/2022 19
 Cảm CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE

Chúc các bạn hoàn thành tốt Bài thí nghiệm này

08/07/2022 20