Pengenalan

Motor ialah mesin yang menukarkan tenaga

elektrik kepada tenaga mekanikal.
( Motor memerlukan tenaga elektrik untuk membolehkannya
berkendali dalam bentuk gerakkan berputar seperti kipas,
roda tenaga dan sebagainya ).
Prinsip Kendalian Motor AT
Fungsi & Binaan Motor AT

Sistem Medan
Magnet

Angker

Penukartertib &
Berus Karbon
Sistem Medan
Magnet

Kutub Utama
Menghasilkan medan
magnet yang akan
bertindak balas dengan
medan magnet angker.

Kutub Antara
Mencegah bunga api &
baiki tindak balas angker.
 Angker

Menghasilkan medan
magnet pada pengalir
belitannya untuk bertindak
balas dengan medan
magnet kutub utama/antara
Penukartertib &
Berus Karbon

Penukartertib
Menetapkan arah
aliran arus

Berus Karbon
Perantaraan
bekalan luar ke
penukartertib
 Jenis-Jenis Motor AT
Motor AT dinamakan mengikut jenis belitan medan yang digunakan:

Motor Siri – Belitan medan siri

Motor Pirau (selari) – Belitan medan pirau

Motor Majmuk – Belitan gabungan siri & pirau.

Motor Majmuk - Bertokok
Motor Majmuk – Kebezaan ( jarang digunakan)
 Gambarajah Litar Motor AT
Motor Siri

Motor Pirau
Gambarajah Litar Motor AT (sambungan )
Motor Majmuk (Bertokok)

Motor Majmuk (Kebezaan)

Motor majmuk kebezaan Motor majmuk bertokok

 Ciri-Ciri Motor AT

Motor Siri Motor Pirau Motor Majmuk

Belitan berintangan Belitan medan Mempunyai sifat/ciri

rendah, disambung berintangan tinggi, motor siri & pirau
sesiri dengan disambung selari
angker. dengan angker. Kelajuan boleh
diubah
Kelajuan boleh
Kelajuan malar
dikawal.
Daya kilas tinggi
Daya kilas tinggi. Daya kilas
sederhana
Kelajuan berkadar
songsang dengan
Kelajuan boleh
beban.
dikawal
 Istilah-Istilah Berkaitan
 1). Kawalan kelajuan
Membolehkan kelajuan putaran motor dipercepatkan dan
diperlahankan dengan cara :
a) ubah kekuatan medan kutub
b) ubah/kawal voltan ke angker
 Istilah-Istilah Berkaitan ( sambungan )

 2. D.g.e Balik / Balas

- Voltan terjana di angker apabila angker berputar
- Melawan arah pengaliran arus angker
- Nilainya lebih kecil berbanding nilai voltan bekalan
- Nilai boleh diperolehi menggunakan formula :

Eb  V - IaRa
Eb = d.g.e. balik
V = voltan bekalan
Ia = arus angker
Ra = Rintangan angker
 Istilah-Istilah Berkaitan ( sambungan )
 3). Tindakbalas Angker
- Satu kesan yang terjadi apabila medan magnet angker
bertindakbalas dengan medan magnet kutub utama.
- Tindakbalas angker akan menyebabkan; fluks kutub
utama terherot, satah neutral berubah dan berlaku bunga
api di penukar tertib.
- Untuk mengurangkan kesan ini, dua cara yang
digunakan, pasang kutub antara dan gelung pampasan.
 Pengiraan Motor AT
• Mencari nilai d.g.e.balik (Eb), voltan bekalan (V), arus angker (Ia)
kelajuan putaran angker (N).
• Formula yang digunakan :
Eb  V - IaRa
V  Eb  IaRa Eb = D.g.e. balik/balas
V = Voltan pangkalan
V - Eb Ia = Arus angker
Ia  Ra = Rintangan angker
Ra N = Kelajuan putaran
Φ = Bil. garisan fluks medan
Eb Z = Bilangan pengalir angker
N P = Bilangan kutub
ZP A = Bil. pengalir angker selari

60A
 Kehilangan & Kecekapan Motor AT
Kehilangan kuasa yang terjadi pada motor
Kehilangan adalah sama seperti yang berlaku pada
penjana.

a) Kehilangan kuprum
b) Kehilangan magnet
c) Kehilangan mekanik
Kehilangan
Kuasa masukan mekanik

1 2 3 4

Kehilangan kuprum Kuasa keluaran

dan magnet
 Kehilangan & Kecekapan Motor AT ( sambungan )

Formula Pengiraan Kecekapan:

kuasa keluaran
Kecekapan    100
kuasa masukan

kuasa masukan - kehilangan

Kecekapan    100
kuasa masukan

kuasa keluaran
Kecekapan    100
kuasa keluaran  kehilangan
 Kawalan Motor AT

 Keperluan Pemula
Mengurangkan arus permulaan bagi
mengelakkan berus karbon dan belitan
angker rosak / terbakar

 Perlindungan :
a) Perlindungan tanpa voltan
b) Perlindungan beban lebih
 Pemula Motor AT

 Pemula bagi motor AT dikenali sebagai Pemula

Plat Muka.
 Terdapat 3 jenis pemula plat muka, iaitu:
a) Pemula plat muka 2 poin – untuk motor-motor siri.
b) Pemula plat muka 3 poin
c) Pemula plat muka 4 poin

# Kendalian pemula plat muka ini boleh dibina secara

kendalian insani atau automatik.
Pemula Plat Muka 2 Poin
Pemula Plat Muka 3 Poin
Pemula Plat Muka 4 Poin
Kendalian Pemula Plat Muka

 Prinsip Kendalian:
- Sentuhan 1 - arus mengalir
melalui R1, R2, R3 & R4.
- Sentuhan 2 - arus mengalir
melalui R2, R3
& R4.
- Sentuhan 3 - arus mengalir
melalui R3 & R4.
- Sentuhan 4 - arus mengalir
melalui R4.
- Sentuhan 5 - arus mengalir terus
ke angker.
- Tangkai dipegang oleh gegelung
tanpa voltan.
 Bahagian utama Pemula Plat muka

1. Perintang pemula.
- Bertugas sebagai
penghad arus permulaan.

2. Geganti Tanpa Voltan.

- Berfungsi sebagai
perlindungan tanpa voltan

3. Geganti Beban lampau.

- Bertugas sebagai
pelindung beban lebih.
Bahagian utama Pemula Plat Muka ( sambungan )

4. Lengan / tangkai.
- Bertugas sebagai
penyambung litar di
antara perintang pemula
dengan pengubah nilai
rintangan pengubah.

5. Pegas ( spring ).
- Berfungsi sebagai
pengawal lengan agar
kembali ke kedudukan
asal jika berlaku
gangguan bekalan.
 Kawalan Kelajuan Motor AT

 Kawalan kelajuan ialah kawalan motor samada

hendak dilajukan atau sebaliknya.
 Kelajuan motor AT dapat dikawal dengan
mengawal:
a). Mengawal Voltan ke angker,
b). Mengawal Arus di medan dan
c). Mengawal Voltan bekalan
 Pemilihan Motor AT
Diantara faktor pemilihan bagi sesuatu jenis motor
Arus Terus, ialah:
 Kadaran voltan / arus
 Kuasa kuda
 Bilangan kutub
 Suhu kendalian
 Kelajuan
 Jenis penutup
 Cara pemasangan
 Saiz
 Bilangan aci
Sifat & Kegunaan Motor AT
Sekian
TQ.
 2.5. Graf Kelajuan/Daya Kilas

 Sifat motor ditunjukkan dengan graf :

a) Sifat elektrik daya kilas (Ta) / (Ia)

b) Sifat mekanik kelajuan (N) / (Ta)
c) Sifat beban kelajuan (N) / (Ia)
 2.5. Graf Kelajuan/Daya Kilas

Motor Siri

a) Sifat elektrik daya kilas (Ta) / (Ia) b) Sifat mekanik kelajuan (N) / (Ta)

c) Sifat beban kelajuan (N) / (Ia)

 2.5. Graf Kelajuan/Daya Kilas

Motor Pirau

a) Sifat elektrik daya kilas (Ta) / (Ia) b) Sifat mekanik kelajuan (N) / (Ta)

c) Sifat beban kelajuan (N) / (Ia)

 2.5. Graf Kelajuan/Daya Kilas

Motor Majmuk Bertokok

a) Sifat elektrik daya kilas (Ta) / (Ia) b) Sifat mekanik kelajuan (N) / (Ta)

c) Sifat beban kelajuan (N) / (Ia)

 2.5. Graf Kelajuan/Daya Kilas

Motor Majmuk Kebezaan

a) Sifat elektrik daya kilas (Ta) / (Ia) b) Sifat mekanik kelajuan (N) / (Ta)

c) Sifat beban kelajuan (N) / (Ia)

 2.7.6. Mengubah Arah Putaran Motor AT
 Menterbalikkan sambungan angker atau medan dengan cara :
a) Suis 2 kutub 2 hala
b) Kawalan magnet

Menterbalikkan sambungan angker menggunakan suis 2 kutub 2 hala