RAKU SIRLARI

RAKU SIRLARI
• Raku sözcüğü, gerçekte özel görünümlü bir seramik ya da sır
adı olmayıp, değişik bir çömlek türü ve onların yapım şekline
verilen addır. Çeşitli kil ve sırlarla raku yapılabilir. Bu çeşit
seramiklerin yapımındaki en önemli farklılık, hamur pişirimi
geçirmiş parçaların sırlandıktan sonra akkor derecesine kadar
ısıtılmış fırına doğrudan doğruya sokularak pişirilmesidir. Bu
amaçla, parçalar sırın ergime derecesine kadar fırında tutulur.
Ergime başlayınca fırından çekilerek soğumaya bırakılır.
Özellikle, Uzak Doğu'nun çay törenlerinde kullanılan gre-
seramik çay fincanları raku tarzında yapılır. Bu tarz seramikler,
pişirim
• biçimine özgü renkleri ve hamurlarının pürüzlü düzensiz yüzey
görünümü ile çağlar boyunca büyük bir hayranlık ve ilgi
uyandirmıştır. 84Raku hamurları, alışılmışın dışında, değişik
bir yöntemle sır pişirimleri nedeniyle, ani ısı
şoklarına/çarpmalarına dayanklı olacak şekilde, özel olarak
hazırlanırlar. Bu amaçla, gre hamurlarına yüksek miktarda
şamot katılır. Ortalama 50 kısım refrakter kil yada gre
hamuruna % 20 oranında şamot ile % 10 sileks konularak bir
raku hamuru hazırlanabilir. Örneğin: 30 kısım gre hamuru 25
kısım refrakter kil 15 kısım Ball Clay (plastik kil) 5 kısım
feldispat 5 kısım sileks 20 kısım şamot Yukarıda
• sayılan hammaddeler birlikte karıştırılarak hamur hazırlanır,
şekillendirme yapılır ve kurutulmuş parçalar 10500 C-1100°C
dereceleri arasında pişirilir. Gerekirse, çiğ parçalar üs tünde
çeşitli angob dekorları uygulanabilir. İlk pişirim ısısının
yükseltildiği ölçüde hamurun gözenekliliği, yani su emiciliği
azalır, sır ile hamur arasındaki genleşme farklılıkları büyür. Bu
nedenle, parçalar, sır pişirimindeki ani ısı çarpmasına karşı
dirençlerini kaybedeceğinden, pişirim daha fazla yüksek ısı da
yapılmaz. Sır pişiriminde fırın, boş olarak 945°0 dereceye
kadar ısıtılır. En iyi raku sırları, kısa sürede ve her yanında
eş/homojen
• olarak ergiyebilen bileşimdeki sırlardır Örneğin.: 55 kısım
beyaz kurşun (üstübeç) 25 kısım sileks 10 kısım feldispat 5
kısım kil 5 kısım kalsiyum-karbonat Bir ham raku sırının
bileşimindeki kurşunun genleşmesi ve kaynama derecesi daha
yüksek olacağından, önceden fritlenmiş olarak kullanılması
tercih edilir. Ayrıca, sırın saydam, renkli ya da örtücü nitelikli
olması istenirse, eldeki yöntemlerle sır bileşimi yeniden
düzenlenir. Raku sırları, normal sırlara göre daha kalın olarak
uygulanır. Bu kalın sır tabakasının pişirimden önce
bozulmaması için kurutma dikkatle yapılarak pişirime geçilir.*
*China-Rot;
• Red China; Sang de Boeuf; T.A. 85Sır pişiriminde uzun bir
pens ya da maşa yardımıyla parçalar, önceden ısıtılmış fırına
sokulur. Fırın kapaklarının her açılışında fırın ısısı bir miktar
düşer. Bu nedenle, ısı yeniden yükselene kadar sır tabakasında
ergime başlamaz. 10 dakika kadar sonra gözleme deliğinden
bakıldığında, sırın parlamaya başlayarak yayıldığı görülür. O
zaman parçalar aynı şekilde fırından çekilerek, refrakter
tuğlalar üstünde soğumaya bırakılır. Özel pişirim yöntemi
sayesinde, raku sırlarının normal sır pişirimlerine göre pişme
ve soğuma süreleri çok kısadır. Bir raku seramiğinin, görünüm
bakımından kimi seramik çeşitleri
• yanında büyük bir ayrıcalığı yoktur. Ancak, erimiş sır üstünde
görülen maşa izleri bunları öbürlerinden ayırır. Ayrıca pişirilme
şekli ve kızgın fırına sokulup çıkartılmadaki güçlük nedeniyle,
raku seramikleri oldukça küçük boyutlarda yapılır.