KATERİNA (AV) KÖŞKÜ

Diğer adıyla Çar Köşkü, arka cephesinde kalan Sarıçam Ormanları ve

ön cepheden görünen heybetli Allahuekber Dağları ile Kars’ın
Sarıkamış bölgesinde bulunmaktadır. Osmanlı-Rus Savaşı sonrası 40 yıl
Rusların hakimiyetinde kalan Sarıkamış'ta 19. Yüzyıl sonunda, (1896
yılında) dönemin Rus Çarı 2.Nikola'nın eşi Katerina için yaptırıldığı
zannedilen bu köşk yöre halkı tarafından yanlış adlandırılmaktadır.
Çar'ın hasta oğlu Aleksi için bir rehabilitasyon merkezi ve aynı zamanda
da ailenin kışın ve yazın kullandığı av köşkü olarak yapılmıştır.
Katerina, yaklaşık 6 bin 500 metrekarelik arazi üzerinde kurulu av
köşkü ve ana köşk olmak üzere iki yapıdan meydana geliyor. Av köşk;
yaz ve kış ava çıkan saraylıları ve değerli misafirlerin ağırlandığı, ana
köşk olarak adlandırılan ikinci kısım ise av köşküne kıyasla daha çok,
hizmet için kullanılmıştır. Zaman zaman hastane ve saray olarak
kullanılan köşkün tam 28 odası var ve baltık mimarisi izlerini taşıyor.
Temel duvarları taştan, cephe duvarları ahşaptan inşa edilen ana binanın
sağında ve solunda, cephe duvarları tamamen simetrik çam ağaçlarından
birbirine geçmeli ağaçtan oluşan bölüm bulunuyor. Bu güzide yapının
en önemli özelliği ise yekpare ağaçtan hiç çivi kullanılmadan inşa
edilmesidir.
Kuzey Cephesi
 BALTIK MİMARİ
Kars’ın 40 yıl Rus işgal altında kalmasıyla Ruslar tarafından 1878 yılından 1918 yılına kadar
şehirde yeni bir imar çalışması başlatmışlardır. Ruslar askeri vilayet olarak ilan ettikleri Kars
ilindeki yeni imar çalışmaları sırasında bu günkü Yusufpaşa, Ortakapı ve Cumhuriyet
Mahallelerinin merkezini oluşturduğu yeni bir şehir planını kurmuşlar. 
Özellikle 1706 yılında Rusya’nın kuzeyinde Baltık denizi tarafında uygulanan bir mimari
anlayışı Kars’a uygulamışlar. 1882’lı yıllarda Hollanda’dan getirdikleri mühendislere
yaptırarak şehirdeki imar çalışmalarına hız vermişlerdir.  
Yeni şehir planı birbirini dik kesen ızgara planlı caddelerden oluşmuştur. Bu geniş caddelerin
üzerine 1890 yılından başlayarak 1917 yılına kadar Baltık mimari tarzında düzgün kesme
bazalt taşından tek katlı, iki katlı nadir olarak da üç katlı binalar yapmışlardır. Bu binaların giriş
cepheleri yalancı sütunlar, bordür kabartma taşlarla süslenmiş olup iç mekanları genelde
uzunca bir koridor etrafına iç içe açılan oda ve salonlardan oluşmuştur. Binaların iç
mekanlarında dikkati çeken bir başka özellik şömine biçiminde peç adı verilen ısıtma
sistemidir.
 Peç ısıtma sistemi örnekleri
PEÇ: Binanın içinde bulunan bir şömineden çıkan sıcak havanın binanın duvarları
arasında kalan boşlukta dolaşarak binayı ısıtan ısıtma sistemidir.
Rus Çarı 2. Nikola'nın Av Köşkü’nün peç ısıtma sistemi
Sarıkamış’taki Rus dönemi yapılarının döşeme sisteminde; bodrumlarda
sıkıştırılmış toprak üzerine taş kaplama, birinci ve ikinci katlarda çelik
ray kirişi profilleri üzerine dolu tuğla ile inşa edilmiş volta döşemeler
tercih edilmiştir.
Av Köşkü’nün mutfak döşemesinde ise paledyan döşeme adı verilen,
doğal taş/mermer parçalarının beton üzerine dizilip aralarına mozaik
harcı dökülmesiyle meydana gelen döşeme şekli kullanılmıştır. Diğerleri
beton zeminlidir.
Tavanlar; ahşap kaplamadır. Çatıda yatay ve dikey yerleştirilen kirişlerin
altına, ahşap kaplama tahtalar, tahtaların arasındaki derzlere de çıtalar
çakılarak tavanlar meydana getirilmiştir.
Yapıların çatı kısımları incelendiğinde; genel olarak, doğu-batı ve orta kanatlarda
birleşik kırma çatı, orta bölümlerde ise basit kırma çatı kullanılmıştır. Merteklerin yatay,
âşıkların dikey yerleştirilmesiyle meydana gelen basit kırma ya da birleşik kırma çatı,
üstte de sac ile örtülmüştür.
Küçük koridordan girildiğinde yan bölümlere açılan geniş sofa ile sofanın önünde büyük
boyutlarda, güney yönde yarım daire şeklinde dışa taşırılan bir oda bulunmaktadır. Üzeri
yarım kubbe ile örtülü olan odanın aydınlatılması, güney yöndeki yarım daire şekilli
çıkıntı üzerinde üç, doğu ve batı duvarlarda açılan ikişer pencere ile sağlanır.
Güneyde dışa taşıntı yapan odadaki tavanda iç
içe geçmiş demir çivilerle monte edilmiş,
birbirine tutturulmuş ahşap mevcuttur.
 KAYNAKÇA
https://www.kulturportali.gov.tr › kars
SARIKAMIŞ KATERİNA AV KÖŞKÜ - Kültür Portalı

https://kars.ktb.gov.tr › xixyy-baltik...
XIX.YY Baltık Mimari Örnekleri - Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

https://www.academia.edu › Sarıka...
(PDF) Sarıkamış'ta Bir Rus Hatırası: Çar Köşkü | Tekin DOĞAN - Academia.edu

Emine Karaduman
B2210.440009
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ/I. SINIF