Edirne Muradiye Cami

Muradiye adıyla anılan bölgede, Saray ovasına bakan bir tepe üzerindedir.
Küçük Pazar semtinde Sarayiçi'ne egemen bir tepeye II.Murat tarafından yaptırılmıştır.
Yazıtında tarih yoktur.Vakfiyesine ve kaynaklara dayanılarak 1426 (1435) yılına tarihlenir.
Mimarı bilinmemektedir.Yan mekanlı (zaviyeli) camilerin en güzel örneklerindendir. Ana
mekan, arka iki kubbeli mekan ve son cemaatyeri, avlusunda da şadırvan vardır. Cami dış
görünüşünün yalınlığına karşın içsüslemesi yönünden XV. yy. Osmanlı Sanatı'nın en önemli
yapıtlarındandır. Mihrap ve duvarları kaplayan çiniler, Türk Çini Sanatının en güzel
örneklerindendir. Mihrapönü kubbeli mekanın duvarları doğal çiçek motifleri ile işlenmiş
altıgen mavi, akçini levhalarla, bunların arası da firuze renkli düz üçgen levhalarla kaplıdır.
Çini mihrapta renkli sır ve sıratlı tekniği başarılı bir biçimde kullanılmıştır. 

1-Genel Mimari Tanım

Çok işlevli bir yapı olan Edirne Muradiye Camisi'nin kuzeyinde 5 bölümlü son
cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yeri, kuzeyde bulunan 6 paye ve bunların
arasına kemerler ile, doğu ve batıda köşelerde yer alan payeler ile duvar arasınakuzey-güney
doğrultusunda kemerlerle dışarıya açılmaktadır. Son cemaatyerini oluşturan 5 bölümden
ortada olan kubbe ile, diğer dört bölüm ise aynalı tonoz ile örtülmüştür.
Yapıya giriş son cemaat yerinin ortasında bulunan kubbe ile örtülü son cemaat yeri orta
bölümün güneyinde yer alan kapı ile sağlanmaktadır. Kapı, yapının merkezini oluşturan orta
bölüme açılmaktadır. Kubbe ile örtülü orta bölümün doğu ve batısında kemerli orta bölüme
bağlanan yan bölümler bulunmaktadır. Orta bölümün güneyinde, büyük bir kemerle orta
bölümden ayrılmış mihraplı bölüm yer almaktadır. Dışarıya çıkıntılı olarak yapılmış kubbe ile
örtülü mihraplı bölümün zemini ile orta bölümün zemini aynı seviyededir. Yapıyı oluşturan
mekanları örten kubbeler, kasnak üzerine oturmaktadır ve tümü kurşunla kaplıdır. Mihraplı
bölümün kubbesi ile aynı yükseklikte olan orta bölümün kubbesinde aydınlık feneri
bulunmaktadır.
Yapının duvarları kesme taş ile örülmüştür. Pencere ve son cemaat yeri kemerlerinde beyaz
renkli taşlar kullanılmıştır.

2-Kubbelere geçiş elemanı

Yapı kubbe ile örtülü beşmekana sahiptir.

Son Cemaat Yeri Orta Bölüm

Yapının kuzeyindeki beş bölümlü son cemaat yerinin ortasında giriş ekseni üzerinde bulunan
bölüm, kuzey-güney doğrultusunda 5.50m., doğu-batı doğrultusunda 5.22m. boyutlarında
dikdörtgen zemin planına sahiptir.

Son cemaat yeti orta bölümün zemini, doğu ye batısındaki bölümlerin zemininden
0.70m. daha aşağıdadır. Kuzeyinde yer alan payeler ile güneyindeki duvar arasına atılan
kemerle sınırlandırılmış olan mekan, 5.25m. çapında kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş tek
aşamada piramitli kuşak ile gerçekleşmektedir.
Zeminden 8.65m. yükseklikte yer alan piramitli kuşağın başlangıç seviyesinde dikdörtgen
zemin planının tekrarı görülmektedir. Kemerlerin üzerinde yer alan duvar parçalarıyla
dikdörtgen zemin planı, geçiş elemanı başlangıç seviyesine aktarılmıştır.
Kubbe, bu plan üzerine oturan piramitli kuşağın, bitiş seviyesinde ortaya çıkan daire plan
üzerine kolayca oturmaktadır.
Toplam 44 piramitten oluşan piramitli kuşağın köşelerinde bulunan birimleri düz yüzeyli eş
kenar dörtgen şeklindedir. Piramitli kuşağın yüzeylerinde bezeme görülmemektedir.

Orta Bolüm

Son cemaat yeri orta bölümün güneyinde yer alan kapı ile girilen orta bölüm kuzey-güney
doğrultusunda 10.50m.,doğu-batı doğrultusunda 9.90m. boyutlarında dikdörtgen zemin
planına sahiptir. Mekanı örten 9.90m. çapındaki kubbeye geçiş tek aşamada piramitli kuşak ile
gerçekleşmektedir. Zeminden 9.40m. yükseklikte bulunan kuşağın başlangıç seviyesinde
dikdörtgen zemin planının tekrarlandığı görülmektedir. Kemerlerin üzerinde bulunan duvar
parçalarıyla, dikdörtgen zemin planı, geciş elemanı başlangıç seviyesine aktarılmaktadır.
Kubbe, bu plan üzerine oturan piramitli kuşağın bitiş seviyesinde oluşan daire plan uzerine
oturmaktadır.

Toplam 32 piramitten oluşan kuşak doğu-batı ve kuzey-güney eksenlerinde karşılıklı olarak

yer alan pencerelerle 4 bölüme ayrılmıştır. Böylece kuşak, sekiz piramitten oluşan dört gruba
bölünmektedir. Piramitlerin yüzeylerinde bugün büyük bir bölümü yok olmuş kalem işi
bezeme görülmektedir.

Yan Bölümler

Orta bölümün doğu ve batısında kemerle girilen yan bölüm, kuzey-güney doğrultusunda
9.80m.,doğu-batı doğrultusunda 7.80m. boyutların da dikdörtgen zemin planına sahiptir.
Mekanı örten 7.60m. çapındaki kubbeye geçiş, tek aşamada pandantif kullanılarak
gerçekleşmektedir. Orta bölüm yönünde kemerle sınırlandırılmış bölümler diğer üç yandan
duvarlarla sınırlandırılmıştır. Ancak orta bölüm yönündeki kemer, benzer biçimiyle üç
yandaki duvarlarla kör kemer olarak tekrarlanmaktadır.
Zeminden 6.00m. yükseklikte bulunan pandantiflerin başlangıç noktası, dört yöndeki
kemerlerin ve kör kemerlerin kesişme noktaları üzerinde bulunmaktadır
Mekanın dikdörtgen zemin planı, kuzey ve güney yönündeki 1.00m. genişliğindeki kör
kemerler ile başlangıç seviyesinde 7.80 x 7.80m. kare plana dönüşmektedir. Kubbe, zeminden
8.30m. yükseklikteki geçiş elemanının seviyesinde oluşan daire plan üzerine oturmaktadır.
Pandantiflerin üzerinde bezeme görülmemektedir.
Mihraplı Bölüm

Orta bölümün güneyinde ve dışarıya çıkıntılı olarak yapılan mihraplı bölüm, kuzey-güney
doğrultusunda 8.40m, doğu-batı doğrultusunda 9.90m. boyutlarında dikdörtgen zemin planına
sahiptir. Mekanı örten 8.40m. çapındaki kubbeye geçiş, tek aşamada üçgenli kuşak ile
gerçekleşmektedir. Zeminden 9.40m. yükseklikte yer alan kuşağın başlangıç seviyesinde
zemin planı tekrarlanmaktadır. Kubbe, başlangıç seviyesindeki dikdörtgen plan üzerine oturan
kuşağın seviyesindeki daire plan üzerine oturmaktadır.

Toplam 20 üçgenden oluşan üçgenli kuşak, doğu-batı ve kuzey-güney eksenlerinde karşılıklı

olarak yer alan pencereler ile dört bölüme ayrılmıştır. Her bölümdeki üçgenler beşerli gruplar
halinde köşelerde yer almaktadır. Üçgenli kuşak üzerinde bezeme görülmemektedir

BİBLİYOGRAFYA
Abdülhamit Tüfekçioğlu, Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Yazı, Ankara 2001, s. 224-230.
AhmedBâdî Efendi, Riyâz-ı Belde-i Edirne (nşr. RatipKazancıgil), İstanbul 2000, I, 47-48, 91.
Celal Esad Arseven, Türk Sanatı Tarihi, İstanbul, ts. (Maarif Basımevi), II, 447.
E. Gasparini, Le pitturemuralidella Muradiye di Edirne, Padova 1985.
E.Ayverdi, Osmanlı Mi‘mârîsi II, s. 405-415.
Emin Nedret İşli – M. Sabri Koz), İstanbul 1998, s. 623-628.
F. Th. Dijkema, TheOttomanHistoricalMonumentalInscriptions in Edirne, Leiden 1977, s. 23-
24.
Gökbilgin, Edirne ve Paşa Livâsı, s. 203-210.
Gönül Öney, Türk Çini Sanatı, İstanbul 1976, s. 76-78.
M. Baha Tanman, “Edirne’de Erken Dönem Osmanlı Camileri ve Özellikle Üç Şerefeli Cami
Hakkında”, Edirne: Serhattaki Payitaht, s. 334-337.
NESRİN ÇİÇEK AKÇIL, CEBE ÖZER, "MURÂDİYE KÜLLİYESİ", TDV
İslâmAnsiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/muradiye-kulliyesi--edirne (18.08.2020).
Oktay Aslanapa, Edirne’de Osmanlı Devri Âbideleri, İstanbul 1949, s. 83-90.
Oktay Aslanapa ,Osmanlı Devri Mimarisi, İstanbul 1986, s. 51-54.
Oktay Aslanapa ,“Edirne’de Türk Mimarisinin Gelişmesi”, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü
Armağan Kitabı, Ankara 1993, s. 224-225.
Oktay Aslanapa ,Türk Sanatı, İstanbul 1997, s. 234-237.
Oral Onur, Edirne Türk Tarihi Vesikalarından Kitabeler, İstanbul 1972, s. 106-108.
Oral Onur, Edirne Mevlevihanesi, İstanbul 1999, s. 1-4, 10, 102-127.
Osman Nuri Peremeci, Edirne Tarihi, İstanbul 1940, s. 59-109.
Semavi Eyice, “İlk Osmanlı Devrinin Dinî-İçtimaî Bir Müessesesi: Zâviyeler ve Zâviyeli
Câmiler”, İFM, XXIII (1963), s. 39.
Süheyl Ünver, Edirne Muradiye Camii, İstanbul 1952.
Süheyl Ünver,  “Edirne Mevlevihanesi Tarihine Giriş”, Edirne: Serhattaki Payitaht (haz.
Yıldız Demiriz, Osmanlı Mimarisi’nde Süsleme I: Erken Devir 1300-1453, İstanbul 1979, s.
486-506.
Yıldız Demiriz,  “Edirne Camilerinde Kalem İşleri”, Edirne: Serhattaki Payitaht, s. 374-377.

https://www.arkeolojikhaber.com/galeri-edirne-muradiye-camii-restorasyonu-24/sayfa-15/