Γεωπονία και Αειφόρος Ανάπτυξη

«Πασών των επιστημών μήτηρ τε καί τροφός Γεωργία εστί».

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
 Κεφάλαιο 4ο

Ενότητα4.3.1: Η ρίζα
Υπόγειο Επίγειο
 Μορφολογία του καλλιεργούμενου φυτού

Το φυτικό σώμα διακρίνεται σε:

υπέργειο μέρος = βλαστός, φύλλα
υπόγειο μέρος = ρίζα
Το ένα είναι συνέχεια του άλλου, κατά μήκος
ενός κεντρικού άξονα:
κορμός στα πολυετή ξυλώδη φυτά ή
στέλεχος στα ετήσια ή πολυετή ποώδη φυτά
 Η δομή και η λειτουργία της ρίζας

Η ρίζα αποτελεί εξειδικευμένο όργανο των φυτών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της

σχετικά με το βλαστό είναι ότι στερείται φύλλων και ανθέων. Είναι το υπόγειο μέρος
του φυτού (αναπτύσσεται μέσα στο έδαφος) επιφορτισμένη με:
 Στήριξη του φυτού.
 Απορρόφηση νερού και ανόργανων θρεπτικών συστατικών τροφοδοτώντας το
υπέργειο τμήμα .
 Όργανο αποταμίευσης θρεπτικών ουσιών (π.χ. άμυλο, ζάχαρη στα ζαχαρότευτλα,
στα καρότα και στα ραπανάκια).
 Αναπνέει οξυγόνο και αποβάλλει διοξείδιο του άνθρακα.
 Η ρίζα τροποποιεί τις ιδιότητες του εδάφους που την περιβάλλει.
Αποταμιεύει Στερεώνει και στηρίζει

Μεταφέρει νερό και άλατα

 Η δομή και η λειτουργία της ρίζας

Η μορφή της ρίζας εξαρτάται από:

•Γενετικούς παράγοντες.
•Περιβαλλοντικούς παράγοντες.
•Καλλιεργητικές τεχνικές.
 Τύποι ριζικού συστήματος
Πασσαλώδης τύπος Θυσσανωτός τύπος
Υπάρχει μία κυρίαρχη ρίζα από την Αποτελείται από ρίζες πολλές και λεπτές
οποία διακλαδίζονται μικρότερες και (μονοκότυλα φυτά, πχ. σιτηρά).
λεπτότερες δευτερογενείς (δικότυλα Το βάθος τους κυμαίνεται από μερικά εκατοστά
φυτά, π.χ. βαμβάκι, καπνός, έως 1,50m ανάλογα με το έδαφος και τις
ζαχαρότευτλα). εδαφικές συνθήκες.
Δικότυλα φυτά = φυτά βαθύριζα Μονοκότυλα φυτά= φυτά επιπολαιόριζα
 Πλεονεκτήματα των τύπων ριζικού συστήματος

Πασσαλώδης τύπος
Εισχωρούν βαθύτερα στο έδαφος,
Αναζητούν και αντλούν νερό και θρεπτικά στοιχεία από
βαθύτερα στρώματα εδάφους. Έτσι εξηγείται η σχετική
ανθεκτικότητα αυτής της κατηγορίας φυτών στην
ξηρασία.

Θυσσανωτός τύπος
Είναι καλύτερα και πιο πλούσια δικτυωμένο στο έδαφος.
Συγκρατεί το έδαφος και το προστατεύει από τη διάβρωση.
Έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί καλύτερα και γρηγορότερα
την ανόργανη λίπανση που εφαρμόζεται.
 ριζικό σύστημα ριζικό σύστημα δικότυλου
μονοκότυλου φυτού φυτού
 Ανατομία της ρίζας
֎ Η καλύπτρα. Ένα λεπτό περίβλημα στο άκρο των ριζών
που έχει σκοπό την προστασία των ριζών από
τραυματισμούς κατά την εισχώρησή τους στο έδαφος.
֎ Το ακραίο μερίστωμα ή μεριστωματική ζώνη - ζώνη
αύξησης της ρίζας.
֎ Η ζώνη επιμήκυνσης- (τα κύτταρα δεν διαιρούνται,
επιμηκύνονται και αρχίζουν να διαφοροποιούνται).
֎ Η ζώνη διαφοροποίησης - ριζικά τριχίδια: Είναι
λεπτά και μακριά κύτταρα που έχουν την ικανότητα να
εισχωρούν εύκολα στα κενά μεταξύ των κόκκων του
εδάφους και να απορροφούν νερό και θρεπτικά
στοιχεία. Τα ριζικά τριχίδια είναι πάντα νέα γιατί τα
παλαιά καταστρέφονται και αντικαθίστανται συνεχώς.
 Ανατομία της ρίζας
Σε εγκάρσια τομή η ρίζα αποτελείται από διάφορες στρώσεις ιστών.
Την επιδερμίδα
Το φλοιό
Τη μονόστρωμη ενδοδερ-
μίδα, που είναι αδιαπέραστη
από το νερό και αποτελεί το
εσωτερικό όριο του φλοιού
και περικλείει τον κεντρικό
κύλινδρο.
Τον κεντρικό κύλινδρο που
αποτελείται από δύο
αγωγούς ιστούς, το ξύλωμα
και το φλοίωμα, που
εναλλάσσονται στον κεντρικό
κύλινδρο.
 Ρίζα δικότυλου

Ρίζα μονοκότυλου
Στο κεντρικό μέρος της στήλης παρατηρείται μια περιοχή
παρεγχυματώδους ιστού που λέγεται εντεριώνη.
Επίσης σε αυτή την κατηγορία των φυτών το ξύλωμα δεν έχει
το σχήμα σταυρού, όπως συμβαίνει στα δικοτυλήδονα φυτά.
Και σ΄ αυτές τις ρίζες όμως οι δεσμίδες του φλοιώματος και
του ξυλώματος εναλλάσσονται.
• Το εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας στα Βάστα Αρκαδίας κοντά στη Μεγαλόπολη.
Που είναι οι ρίζες; Θαύμα ή απάτη;
Ευχαριστώ για την προσοχή σας ! ! !