Γεωπονία και Αειφόρος Ανάπτυξη

Ενότητα 4.3.2 : Ο βλαστός

Καθηγήτρια:
ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ΓΕΩΠΟΝΟΣ
ΠΕ 88.01
 Βλαστός
Είναι το τμήμα του φυτού που φέρει
 φύλλα,
 άνθη,
 καρπούς και
αναπτύσσεται σε αντίθετη προς τη ρίζα κατεύθυνση.

 Ο βλαστός μεταφέρει στα φύλλα, με τα αγγεία που τον διατρέχουν, το νερό και τα
θρεπτικά στοιχεία του εδάφους (ακατέργαστος χυμός), ενώ προς τη ρίζα και τα άλλα
μέρη του φυτού τον κατεργασμένο χυμό για διατροφή ή αποθήκευση.

 Ο βλαστός στηρίζει το φυτό. Στα περισσότερα φυτά είναι υπέργειος,

απλός ή διακλαδισμένος,
έρπων ή αναρριχώμενος.
 Λειτουργίες του βλαστού

• Μηχανική στήριξη των φύλλων και των άλλων υπέργειων οργάνων

του φυτού
• Τροφοδοσία όλων των φυτικών τμημάτων με νερό, ανόργανα άλατα
και οργανικές ουσίες
• Παραγωγή νέων ιστών
• Αποταμίευση διαφόρων υλικών
• Φωτοσύνθεση εφόσον είναι ακόμα πράσινος ο βλαστός

3
 Μορφολογία βλαστού
Υπάρχουν και υπόγειοι βλαστοί, πλούσιοι σε αποθησαυριστικές ουσίες, με μορφή
κονδύλου, βολβού ή ριζώματος (π.χ. πατάτα, ζαχαρότευτλα, τουλίπα, κρεμμύδια κ.ά.).
Το σημείο διαχωρισμού του από τη ρίζα λέγεται λαιμός.
Οι θέσεις πάνω στον βλαστό όπου δημιουργούνται-
εκφύονται τα φύλλα ονομάζονται γόνατα.
Τα τμήματα του βλαστού που μεσολαβούν ανάμεσα σε
δύο γόνατα ονομάζονται μεσογονάτια διαστήματα.
Η γωνία που σχηματίζεται ανάμεσα στον βλαστό και σε
ένα φύλλο που εκφύεται από αυτόν λέγεται μασχάλη.
Στα σημεία από όπου εκφύονται τα φύλλα, (γόνατα)
βρίσκονται οι οφθαλμοί.
Ο οφθαλμός που βρίσκεται στην άκρη του βλαστού
λέγεται επάκριος.
Βλαστός
Οι οφθαλμοί, διακρίνονται σε:
 Ξυλοφόρους που δίνουν βλάστηση,
 Ανθοφόρους που δίνουν άνθη και
 Μικτούς που δίνουν βλάστηση και άνθη.
Σε πολλά φυτά υπάρχουν και κοιμώμενοι οφθαλμοί που βλαστάνουν μόνο όταν βρουν
ευνοϊκές συνθήκες, πολλές φορές μετά από πολλά χρόνια.
 Ανθοφόροι: παραγωγή ανθέων
Ξυλοφόροι: παραγωγή βλαστών
Μικτοί: παραγωγή βλάστησης και ανθέων.
Ανάλογα με τη σύσταση διακρίνουμε βλαστούς:
 ξυλώδεις,
 ποώδεις,
 καλάμους (κοίλους βλαστούς) και
 κληματώδεις (ξυλώδεις βλαστούς που περιελίσ-
σονται).
Η μορφή του φυτού καθορίζεται κυρίως από το
βλαστό του. Ο κύριος βλαστός σε πολλά φυτά
ονομάζεται κορμός. Έτσι τα φυτά ανάλογα με τη
μορφή διακρίνονται σε:
• δέντρα, όταν έχουν κορμό ο οποίος διακλαδίζεται
σε ορισμένο ύψος πάνω από το έδαφος,
• θάμνους, όταν δεν έχουν κορμό και η διακλάδωση
αρχίζει από το έδαφος και
• πόες, όταν έχουν βλαστό μη ξυλώδη - τρυφερό.
Οι πόες μπορεί να είναι μονοετείς (φασολιά),
διετείς (λάχανο) και πολυετείς (μηδική).
Χαρακτηριστικά δέντρων
Χαρακτηριστικά θάμνων
Χαρακτηριστικά των πόων
Όρθιος Βλαστός
Έρπων Βλαστός
Αναρριχώμενος Βλαστός
 Κατεύθυνση του βλαστού

Όταν δεν υπάρχει αρκετό φως τότε ο βλαστός στην προσπάθεια του να φτάσει στο
φως παρουσιάζει τις εξής αλλαγές:
o βλαστός αυξάνεται πολύ κατά μήκος και είναι λεπτότερος.
μεσογονάτια διαστήματα μεγαλύτερα.
φύλλα μικρότερα.
φύλλα και βλαστός παρουσιάζουν χλώρωση (κιτρινωπό χρώμα).
 Ο βλαστός παρουσιάζει
 θετικό φωτοτροπισμό (κατευθύνεται προς το φως) και
 αρνητικό γεωτροπισμό (κατευθύνεται αντίθετα προς τη βαρύτητα).
Τα κύτταρα του βλαστού αναπτύσσουν παχιά τοιχώματα που τον βοηθούν να
στηρίζεται όρθιος. Η σταθερότητα αυτή οφείλεται επίσης στην
περιεκτικότητά του σε νερό. Όταν όλα τα κύτταρα περιέχουν όσο νερό
μπορούν να συγκρατήσουν λέμε ότι το φυτό είναι σε κατάσταση σπαργής.
Αντίθετα όταν το φυτό στερείται μιας ποσότητας νερού, τα φύλλα και ο
βλαστός δεν μπορούν να κρατηθούν στην κατάλληλη θέση και το φυτό
μαραίνεται.
 Ανατομία βλαστού
Σε εγκάρσια τομή ο βλαστός ενός ποώδους δικότυλου φυτού παρουσιάζει τις παρακάτω
στρώσεις κυττάρων, από έξω προς τα μέσα:

 την επιδερμίδα,
 το φλοιό που βρίσκεται κάτω από την
επιδερμίδα,
 τον κεντρικό κύλινδρο, που αποτελείται
από τους αγωγούς ιστούς, δηλαδή το
ξύλωμα και το φλοίωμα. Ανάμεσά τους
παρατηρείται μια ζώνη από μεριστωματικά
κύτταρα, το κάμβιο (τα περισσότερα
μονοκότυλα φυτά δεν έχουν κάμβιο).
 την εντεριώνη, που βρίσκεται στο κέντρο
του βλαστού.
 Μονοκότυλο Δικότυλο

Χαρακτηριστικά βλαστού μονοκότυλου

 Ηθμαγγειώδεις δεσμίδες κλειστές, διάσπαρτες, μικρότερες στη περιφέρεια – μεγαλύτερες στο κέντρο. Στα
στελέχη των μονοκότυλων δεν υπάρχει σαφής διάκριση φλοιού και εντεριώνης.
Χαρακτηριστικά βλαστού δικότυλου
 Ηθμαγγειώδεις δεσμίδες ανοιχτές (φλοίωμα –κάμβιο – ξύλωμα) ανεξάρτητες κυκλικά διατεταγμένες,
εντεριώνιες ακτίνες .
Αυτή η ελιά που βρίσκεται στην Κρήτη είναι Το γηραιότερο δέντρο της Ευρώπης, είναι ένα
μία από τις επτά αρχαιότερες ελιές της είδος πεύκου (Pinus heldreichii)  που βρίσκεται
Μεσογείου που η ηλικία τους υπολογίζεται στα στην Ελλάδα και μάλιστα στην Πίνδο και είναι
2-3.000 χρόνια. πάνω από 1.075 ετών.
Το ψηλότερο δέντρο στον κόσμο μετρά ύψος 115,54 μέτρων και βρίσκεται
στο Εθνικό Πάρκο Ρέντγουντ στην Καλιφόρνια. Πρόκειται για το Υπερίων,
ένα μεγάλο κωνοφόρο δέντρο (σεκόγια) της οικογένειας των
Κυπαρισσοεδιών, με την ηλικία του εκτιμάται περίπου στα 700- 800 χρόνια.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας ! ! !