WARISAN

NEGARA
KSSM SEJARAH
TINGKATAN 2

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk

tujuan PdP Sejarah sahaja. TIDAK DIBENARKAN untuk
menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk
tujuan komersial dan penerbitan semula
 BAB 5
KESULTANAN MELAYU MELAKA
SEJARAH TINGKATAN 2

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

2
JPN SELANGOR
 5.1 Pengasasan Kesultanan
Melayu Melaka
• Parameswara
KESULTANAN • Pemilihan Lokasi yang
Strategik
MELAYU MELAKA - Laluan perdagangan
- Bentuk muka bumi
- Benteng pertahanan
- Terlindung angin monsun.

5.2 Kegemilangan Kesultanan

Melayu Melaka
• Faktor Kegemilangan
- Kepemimpinan raja
- Sistem pentadbiran
- Sistem perundangan
• Aspek Kegemilangan
- Empayar yang luas
- Pusat penyebaran agama Islam
- Pusat perdagangan
- Pengurusan perdagangan
- Hubungan luar

5.3 Pengakhiran Kesultanan

Melayu Melaka yang Berpusat
di Melaka
• Faktor Dalaman
• Serangan Portugis
• Strategi Melaka Menghadapi
Serangan Portugis
• Perjuangan Mengembalikan
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM Kedaulatan
JPN SELANGOR 3
 5.1 PENGASASAN
KESULTANAN MELAYU
MELAKA

Pada akhir pembelajaran, murid akan

dapat:

 Menerangkan tentang pengasasan

Kesultanan Melayu Melaka (KMM)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
 PENGENALAN

Kesultanan Melayu Lokasinya yang

Melaka diasaskan oleh strategik menjadikan
Parameswara sekitar Melaka pusat
tahun 1,400. Muara sungai ini perdagangan
juga merupakan antarabangsa
tempat berjual beli
Pemilihan lokasi barang serta
Asalnya muara
strategik menjadikan pertukaran barang
sungai ini
Melaka sebuah dagangan
merupakan
kerajaan yang unggul Parameswara memilih perkampungan
mendirikan kerajaan nelayan
Melaka di muara Sungai
Bertam (Sungai Melaka)

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
5
ELEMEN K
(K6.1.4)

APLIKASI KBAT
Sifat kepemimpinan penting dalam
pembinaan sesebuah negara. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
6
FAKTOR MELAKA MEMPUNYAI KEDUDUKAN YANG STRATEGIK

1. LALUAN PERDAGANGAN 2. BENTUK MUKA BUMI

3. BENTENG PERTAHANAN 4. TERLINDUNG ANGIN MONSON

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
7
LALUAN PERDAGANGAN
Ini membolehkan Melaka
mengawal laluan kapal dagang

Melaka terletak di laluan

perdagangan utama antara
timur dengan barat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
8
BENTUK MUKA BUMI

Melaka mempunyai
bentuk muka bumi
yang berbukit bukau

Sesuai dijadikan
benteng pertahanan

Sesuai menjadi
panduan kapal
dagang

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
9
BENTENG PERTAHANAN

berfungsi
sebagai benteng
pertahanan dan
perlindungan
semula jadi yang
sukar ditembusi
oleh musuh

Mempunyai
pokok bakau
dan api-api di
persisir pantai

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
10
TERLINDUNG ANGIN MONSON

Pelabuhan terlindung
daripada tiupan angin
monsun

Muara sungai terletak Kapal dagang boleh berlabuh di

di Selat Melaka pelabuhan dengan selamat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
11
ELEMEN K
(K6.1.5)

APLIKASI KBAT
Sikap menghargai alam sekitar penting
untuk menjamin kesejahteraan kehidupan.
Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
12
CAKNA
MINDA

APLIKASI KBAT
Kebijaksanaan Parameswara memilih
lokasi telah mendorong Melaka muncul
sebagai pusat perdagangan antarabangsa.
Bincangkan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
13
 5.2 KEGEMILANGAN
KESULTANAN MELAYU
MELAKA

Pada akhir pembelajaran, murid

akan dapat:

 Menghuraikan kegemilangan
Kesultanan Melayu Melaka

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
 PENGENALAN

Kesultanan Melayu
Melaka berkembang
dari sebuah
perkampungan
• Faktor nelayan dan akhirnya • Aspek Kegemilangan
Kegemilangan menjadi - Empayar yang luas
- Pusat penyebaran agama Islam
- Kepemimpinan raja kerajaan yang - Pusat perdagangan
- Sistem pentadbiran masyhur - Pengurusan perdagangan
- Sistem perundangan - Hubungan luar

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
15
 FAKTOR KEGEMILANGAN
KEPEMIMPINAN RAJA

1. Keturunan Raja Palembang

 Pemerintah Melaka berasal
daripada zuriat keturunan
anak Raja Palembang yang
bersusur galur daripada
Iskandar Zulkarnain-
Sulalatus Salatin

 Susur galur ini memberikan

taraf kedudukan yang tinggi
kepada Sultan Melaka dalam
kalangan kerajaan lain di
Alam Melayu

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
16
 FAKTOR KEGEMILANGAN
KEPEMIMPINAN RAJA

2. Peranan yang Unggul

 Raja mempunyai pelbagai
peranan:
 Simbol perpaduan rakyat
 Ketua angkatan tentera
 Mengetuai hubungan
diplomatik
 Menyelaraskan kegiatan
ekonomi
 Ketua Agama Islam
 Menegakkan keadilan

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
17
 FAKTOR KEGEMILANGAN
KEPEMIMPINAN RAJA

3. Daulat dan Alat Kebesaran

 Daulat merupakan kuasa dan kewibawaan raja
sebagai pemimpin.
 Rakyat akui kedaulatan raja dengan memberi
taat setia sepenuhnya dan tidak boleh derhaka
kepada raja
 Alat kebesaran diraja termasuk cop mohor,
nobat, keris, lembing dan mahkota
 Digunakan semasa upacara istiadat pertabalan,
perkahwinan dan kemangkatan raja
 Konsep daulat, adat istiadat dan alat kebesaran
menjadikan raja mempunyai kedudukan yang
tinggi dan istimewa serta kedudukannya kukuh

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
18
 FAKTOR KEGEMILANGAN
KEPEMIMPINAN RAJA

4. Kewibawaan
 Raja memiliki ciri kepemimpinan seperti adil,
berwibawa dan mengambil berat kebajikan
rakyat
 Raja memerintah berdasarkan bidang kuasa
yang ditetapkan Hukum Kanun Melaka
 Sultan Muzaffar Shah dan Sultan Mansur
Shah merupakan pemerintah yang
mengutamakan keamanan dan kebajikan
rakyat
 Bukti:
 Sultan Mansur Shah menasihatkan
anaknya Sultan Alauddin Riayat Shah
supaya bersikap adil terhadap rakyat,
menyiasat segala tuduhan dengan teliti
dan berkerjasama dengan pegawai

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
19
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PENTADBIRAN Sultan

1. Sistem Pembesar Empat Lipatan

 berasaskan Sistem Pembesar Empat Lipatan
 bermaksud pada setiap peringkat 4
pentadbiran, terdapat pembesar yang dilantik
oleh pemerintah bagi membantu melicinkan
pentadbiran
 Sultan dibantu oleh: 8
 pembesar berempat
 pembesar berlapan
 pembesar enam belas
 pembesar tiga puluh dua 16
 Pembesar - pentadbir kerajaan pada
peringkat pusat, jajahan, daerah, mukim dan
kampung
32
 Pembesar berempat peringkat pusat -
tonggak utama
 dikenali sebagai Orang Kaya Berempat

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
20
FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PENTADBIRAN
Sultan
SISTEM PEMBESAR
EMPAT LIPATAN

Pembesar Berempat

Bendahara Penghulu Temenggung Laksamana

Bendahari

• Penasihat raja • Pemungut hasil • Ketua polis dan • Ketua angkatan

• Menteri utama atau ufti penjara laut
peringkat pusat • Ketua segala • Penguasa • Pengawal peribadi
• Ketua turus angkatan bendahari bandar dan kota raja
perang • Ketua urus setia Melaka • Ketua duta
• Ketua hakim istana • Pegawai • Ketua utusan
• Pemangku sultan • Ketua protokol istana ke luar negara
syahbandar • Hakim di darat • Hakim di laut

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
21
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PENTADBIRAN
2. Tugas Pembesar
 wujudkan sistem pentadbiran yang berkesan seperti:
 jaga keamanan kawasan
 kutip cukai dan hasil lain melalui sistem serah
 bekal tenaga tentera ketika perang
 sediakan tenaga buruh melalui sistem kerah
 Pemerintah Melaka kurniakan kawasan khas kepada
pembesar untuk ditadbir
 kawasan ini sebagai tanda untuk dapat sokongan
pembesar - wujudkan pentadbiran yang mantap:
 kawasan pembesar berempat - kawasan pegangan
 kawasan pembesar jajahan dan daerah - kawasan
pemakanan
 Pembesar dibenarkan mengutip cukai di
kawasannya
 serahkan cukai kepada pemerintah sebagai ufti.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
22
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PENTADBIRAN (KESIMPULAN)
 Pentadbiran Sistem
Pembesar Empat Lipatan
yang mantap telah
membawa keamanan dan
kemakmuran kepada KMM
 Corak pentadbiran Melaka
ini diwarisi kemudiannya
oleh kerajaan Melayu yang
lain
 Kita patut berbangga dengan
kestabilan sistem pentadbiran
negara kita pada masa ini yang
dimantapkan daripada warisan
KMM
Sistem Serah:
 pemberian sebahagian hasil
tanaman yang diusahakan oleh
rakyat kepada pemerintah
 pemberian dilakukan sebagai
1 balasan kepada pembesar yang
menyediakan tanah untuk rakyat.
 kadar dan nilai serahan bergantung
pada hasil tanaman dan ternakan
yang diperoleh
2
Sistem Kerah:
 sesuatu pekerjaan yang dibuat
tanpa diberi upah.
 misalnya, membina istana, kubu,
jalan dan saliran.
3  menunjukkan wujud sikap taat
setia, sedia berkorban dan rakyat
berganding bahu untuk membantu
pemerintah
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
23
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PERUNDANGAN

Hal ini telah

melonjakkan KMM ke
arah kegemilangan

KMM telah memperkenalkan

sistem perundangan yang
mantap
Undang-undang tersohor
kesultanan ini ialah
Hukum Kanun Melaka
dan Undang-Undang
Laut Melaka

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
24
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PERUNDANGAN
1. Hukum Kanun Melaka
 Hukum Kanun Melaka mula ditulis semasa
pemerintahan Sultan Muzaffar Shah (1446-1456)
 disusun semula secara teratur pada masa
pemerintahan Sultan Mahmud Shah (1489-1511)
 mengandungi 44 fasal - hak keistimewaan,
tanggungjawab raja dan pembesar
 Hukum Islam juga terdapat dalam undang-
undang ini berkaitan dengan jenayah, urusan
jual beli dan kekeluargaan
 dapat mewujudkan keamanan dan menjamin
keselamatan rakyat
 Jenayah dapat diatasi dengan baik dan terurus

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
25
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PERUNDANGAN

2. Undang-Undang Laut Melaka

 ditulis semasa zaman Sultan Mahmud Shah
 untuk tentukan peraturan pelayaran dan
perdagangan.
 mengandungi 25 fasal - peraturan di laut,
tertib berniaga dan tatacara berjual beli.
 Kandungannya juga berkaitan
tanggungjawab nakhoda, anak kapal, kiwi
dan syahbandar.
 Undang-undang Laut Melaka
 jadikan aktiviti perdagangan berjalan
dengan lancar dan adil
 berikan keyakinan kepada para
pedagang Kiwi: saudagar yang menghantar dan menyebarkan
barangan mereka untuk diperdagangkan. Mereka menyewa
petak tempat letak barangan di dalam kapal atau perahu.
Sekiranya kiwi tidak belayar bersama-sama, tempatnya akan
digantikan oleh wakilnya yang dikenali sebagai maula kiwi.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
26
 FAKTOR KEGEMILANGAN
SISTEM PERUNDANGAN
3. Undang-Undang Adat
 adat yang diguna ialah Adat Temenggung
 diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan
 berkaitan sistem pemerintahan,
perwarisan takhta, perkahwinan,
perwarisan harta dan perundangan.
 berkaitan sistem penggantian sultan, iaitu
takhta kerajaan diwarisi oleh anak lelaki
yang sulung.
 amalkan sistem pemerintahan beraja.
 kuasa tertinggi terletak di tangan sultan
atau raja.
 sistem perwarisan takhta berlaku secara
teratur

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
27
ASPEK KEGEMILANGAN

PUSAT
PERDAGANGAN
PEMBENTUKAN
EMPAYAR
PENGURUSAN
PERDAGANGAN
PUSAT
PENYEBARAN
AGAMA ISLAM
HUBUNGAN LUAR

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
28
ASPEK KEGEMILANGAN

01 KMM meneruskan tradisi kegemilangan

kerajaan yang unggul di Alam Melayu

Kegemilangan dapat dilihat dalam aspek

02 pembentukan empayar, kemunculan sebagai

pusat penyebaran agama Islam dan pusat
perdagangan serta kejayaan menjalinkan
hubungan luar dengan kerajaan lain.

Kegemilangan KMM juga dapat dibuktikan

03 dengan kemunculan bahasa Melayu sebagai

lingua franca dan sebanyak 84 bahasa
dipertuturkan di Melaka.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
29
 ASPEK KEGEMILANGAN
PEMBENTUKAN EMPAYAR

 Kegemilangan
 Empayar KMM  Empayar ini empayar yang
meliputi seluruh terdiri luas ini dapat
Semenanjung daripada dilihat dalam
Tanah Melayu tanah jajahan aspek cara
dan kawasan dan naungan. pembentukan,
pantai timur kepentingan
Sumatera. dan struktur
pentadbirannya

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
30
ASPEK KEGEMILANGAN
CARA PEMBENTUKAN EMPAYAR
1. Penaklukan
 Penaklukan dilakukan untuk
jamin keselamatan dan
kemakmuran KMM
 Kawasan taklukan di
Semenanjung Tanah Melayu
- Kuala Linggi, Beruas,
Pahang, Terengganu dan
Kelantan.
 Kawasan taklukan di
Sumatera - Siak, Rokan,
Kampar dan Rupat
2. Perkahwinan
 Perkahwinan berlaku antara
Sultan Melaka dengan puteri
diraja kerajaan lain.
 Perkahwinan kukuhkan
hubungan persahabatan dan
kekeluargaan antara kerajaan
Melaka dengan kerajaan lain.
 Perkahwinan Sultan Mansur
Shah dengan puteri Majapahit
(Raden Galuh Cendera Kirana)
menyebabkan pengaruh
Melaka semakin meluas.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
3. Naungan
 Terdapat pemerintah
kerajaan lain yang rela
bernaung di bawah KMM
 Raja yang berada di bawah
naungan Melaka ditabalkan
oleh sultan Melaka.
 Antara kerajaan yang rela
bernaung - Lingga, Patani
dan Kedah.
JPN SELANGOR
31
 ASPEK KEGEMILANGAN
3. Sosial
 Berlaku asimilasi budaya
KEPENTINGAN tempatan dengan budaya dari
Arab, India, China dan Alam 04
PEMBENTUKAN EMPAYAR Melayu
 Wujud masyarakat majmuk yang
1. Politik terdiri daripada pelbagai suku dan
 luaskan wilayah dan jajahan bangsa
takluk
 kukuhkan hubungan dengan 02
kerajaan yang ditakluk 4. Agama
 sekat pengaruh kuasa serantau  dorong usaha penyebaran
- Siam, Majapahit dan Pasai agama Islam
 Islam telah berkembang
03 luas ke Pahang, Kelantan,
2. Ekonomi Perak, timur Sumatera dan
 terima hadiah dalam bentuk wang, Patani
emas, timah dan bantuan ketenteraan
 dapat bekalan - hasil pertanian,
01 rempah-ratus dan bijih timah untuk
diperdagangkan di pelabuhan Melaka
 kuasai perdagangan di Selat Melaka
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
32
 ASPEK KEGEMILANGAN
PENTADBIRAN EMPAYAR
1. Pentadbiran Pusat
• pusat pemerintahan dan pentadbiran -
terletaknya tempat raja bersemayam.
• Raja dibantu oleh pembesar pusat

01

2. Pentadbiran Kawasan Naungan

• kawasan yang mengakui
ketuanan Melaka
02 03 3. Pentadbiran Kawasan Jajahan
• hantar ufti
• Pemerintahan diketuai oleh • Pemerintahan diketuai oleh
pemerintah negeri berkenaan pemerintah yang dilantik oleh
• dibantu oleh pembesar tempatan. Sultan Melaka.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
33
 ASPEK KEGEMILANGAN
PUSAT PENYEBARAN AGAMA ISLAM

 Sebelum kemunculan KMM, kerajaan

awal yang menerima pengaruh Islam di
Alam Melayu ialah Samudera-Pasai dan
Perlak
 Pengislaman pemerintah menyebabkan
KMM muncul sebagai pusat penyebaran
Islam yang unggul di Alam Melayu pada
abad ke-15.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
34
ASPEK KEGEMILANGAN 4. Perdagangan
 Islam tersebar melalui
CARA PENYEBARAN AGAMA ISLAM pedagang Arab, India dan China
yang datang ke Melaka
 selain berjual beli, mereka
2. Perkahwinan punyai sifat mubaligh yang
• Perkahwinan puteri dorong penyebaran Islam.
Sultan Mansur Shah  dari Melaka, mereka sebarkan
dengan putera Raja Siak Islam ke kawasan lain yang
disinggahi - Brunei, Filipina dan
kepulauan Indonesia

1. Pengislaman 3. Peranan Ulama dan Mubaligh 5. Peluasan Kuasa

Pemerintah  Pemerintah Melaka hantar • KMM sebarkan agama
 Pengislaman Sultan ulama dan mubaligh ke seluruh Islam melalui proses
Iskandar Shah (1414) diikuti kawasan pengaruhnya perluasan kuasa
oleh para pembesar dan  ajaran tasawuf dan sufi • negeri naungan dan
rakyat. dikembangkan melalui ulama jajahan memeluk Islam -
 Sultan Muzaffar Shah (Maulana Abu Bakar dan tanda taat setia kepada
menjadikan agama Islam - Maulana Yusuf) dari Timur pemerintah Melaka
agama rasmi KMM Tengah dan India
 Sultan Alauddin Riayat Syah
hantar ulama untuk ajar Raja
Pahang, Kampar dan Inderagiri
tentang hal ehwal agama
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
35
ASPEK KEGEMILANGAN
KESAN PENYEBARAN AGAMA ISLAM

1. Tumpuan 2. Tempat 4. Pemerintahan

3. Persuratan
Ulama Pembelajaran dan Pentadbiran
 pengaruh Islam
 Melaka menjadi  semasa pemerintahan terdapat dalam saduran  Undang-undang Islam
tumpuan ulama dan Sultan Muzaffar Shah, karya sastera dari Arab terkandung dalam
pendakwah madrasah, masjid dan dan Parsi - Hikayat Hukum Kanun Melaka
 Sultan Melaka jadi surau jadi tempat Muhammad Ali dan Undang-undang
penaung kepada mempelajari al-Quran Hanafiah dan Hikayat Laut Melaka
aktiviti dakwah dan dan ilmu tasawuf Amir Hamzah  Ulama mainkan
perbincangan kitab  berlaku perkembangan peranan penting - hal
agama seperti Darul tulisan Jawi dan pentadbiran.
Manzum bahasa Melayu  jawatan mufti dan kadi
 bahasa Melayu menjadi diwujudkan - kelicinan
bahasa persuratan dan pengurusan agama
bahasa penulisan Islam
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
36
 ASPEK KEGEMILANGAN
PUSAT PERDAGANGAN
01 Kedudukan Strategik
 Melaka terletak di laluan perdagangan
antara India dengan China
 Kedudukan strategik di Selat Melaka -
Melaka dikunjungi oleh pedagang dari
dalam dan luar Alam Melayu
 Kesannya - muncul sebagai pusat
perdagangan dan pelabuhan yang maju
Pusat Pengumpulan dan
Pengedaran Pelbagai
Barangan
02
 Barang dikumpul dan diedar kepada
pedagang luar - timah, emas, kapur barus,
hasil hutan dan rempah-ratus
 diperoleh daripada negeri naungan dan
jajahan serta kawasan sekitar Alam Melayu
 Barangan luar yang dibawa masuk ke Melaka
- benang emas, kain pelikat, batu delima,
tembikar, wangian dan bahan makanan
 Kepelbagaian barang dagangan ini buktikan
pelabuhan Melaka - emporium yang maju
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
37
 ASPEK KEGEMILANGAN
PUSAT PERDAGANGAN

Dikunjungi Pedagang
03 dari Dalam dan Luar
Alam Melayu
Pusat Perkapalan
04
 Pedagang paling ramai kunjungi  Pelabuhan Melaka dikunjungi oleh
pelabuhan Melaka - pedagang Arab, pelbagai jenis kapal besar dan kecil
China dan Gujerat  Kapal kecil - perahu, sampan, ghurab,
 Pedagang Pasai dan Jawa - pedagang penjajap, sagur, payar, baluk, lancang,
yang paling ramai dari Alam Melayu kakap, balang dan kelulus
 Pelabuhan Melaka juga dikunjungi oleh  Kapal besar - jong dan bahtera
pedagang dari Brunei, Pegu, Parsi,
Turki, Mesir, Luzon, Ceylon, Burma,
Kemboja, Champa dan Annam

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
38
ASPEK KEGEMILANGAN
PENGURUSAN PERDAGANGAN
Syahbandar
 pegawai mahir dan berpengalaman
mengurus pelabuhan dengan teratur dan
cekap
 kendalikan urusan perdagangan
 memainkan peranan penting menjadikan
Melaka sebagai pelabuhan entrepot

Tugas syahbandar
 urus pasar dan gudang
 jaga kebajikan dan keselamatan pedagang
 periksa alat timbang, sukat dan mata wang
 jadi hakim di pelabuhan
 urus cukai
 kuatkuasakan peraturan keluar masuk kapal.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
39
ASPEK KEGEMILANGAN
PENGURUSAN PERDAGANGAN
0
pedagang berminat ke
3
Melaka kerana:
 pengurusan cukai
0 Terdapat dua jenis cukai yang
barangan yang cekap
dan sistematik
1 dikenakan.
 cukai rasmi
 pengurusan cukai  cukai import yang dikenali
pelabuhan yang rendah CUKAI sebagai panduan
PERDAGANGAN  kadarnya berbeza-beza ikut
0 tempat asal pedagang.
 cukai tidak rasmi
2  Cukai dan bayaran surat
 dalam bentuk hadiah
 pedagang dari China dan Jepun
kebenaran berniaga di pelabuhan
hanya dikehendaki beri hadiah
menjadi sumber pendapatan KMM
nilainya sama dengan cukai 5%

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
40
ASPEK KEGEMILANGAN
PENGURUSAN PERDAGANGAN

MATA WANG  Penggunaan mata wang

 lancarkan urusan jual beli
 Urusan berjual  peringkat awal - tukaran nilaian -
beli dijalankan jongkong timah, serbuk emas
dalam dua bentuk dan kulit siput (cowrie) digunakan
 pertukaran  mata wang timah - dikenali
barangan sebagai Calains
 guna mata  pada kepingan timah ini terpahat
wang nama Sultan Melaka yang
memerintah
 terdapat juga mata wang emas
dan perak
 mata wang dari Pasai, Hormuz
dan Cambay juga digunakan

 Perdagangan tukar barangan Alam

Melayu berlaku antara :
 barangan dari China
 barangan dari Barat dan India
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
41
 ASPEK KEGEMILANGAN
PENGURUSAN PERDAGANGAN  mainkan peranan penting dalam
mengekalkan kestabilan kerajaan -
pastikan urusan perdagangan dapat
 berikan taat setia dijalankan tanpa gangguan
kepada raja
 merupakan pelayar dan penunjuk
ORANG arah yang cekap kepada
LAUT pedagang yang berdagang di
Melaka.
 bertanggungjawab sebagai
tentera untuk jamin
keselamatan pedagang di
perairan Melaka.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
42
ASPEK KEGEMILANGAN
PENGURUSAN PERDAGANGAN

Kemudahan Pelabuhan
• dilengkapi dengan pelbagai
kemudahan yang menarik minat
pedagang.
• Antaranya :
 Gudang tempat menyimpan
barang.
 Kemudahan pengangkutan.
 Kemudahan bekalan makanan dan
minuman.
 Khidmat membaiki kapal.
 Tempat penginapan.
 Syahbandar yang menjaga
kebajikan pedagang.
 Kemudahan tempat beribadat.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
43
ASPEK KEGEMILANGAN

KMM jalinkan Hubungan berlaku

hubungan luar dalam dengan kerajaan Alam
bentuk hubungan Melayu - kerajaan Pasai,
HUBUNGAN LUAR
diplomatik dan Demak, Majapahit dan
perdagangan Makasar

Hubungan ini - KMM Hubungan Diplomatik: hubungan

Selain itu, hubungan dapat menjamin
luar berlaku dengan kestabilan dan
kerajaan luar Alam keselamatan kerajaan
Melayu - China, serta dapat kekalkan
penguasaannya
Ryukyu, Siam, Mesir,
Parsi, Turki dan Pegu terhadap perdagangan
di Selat Melaka.
secara langsung dengan
menggunakan perantaraan perwakilan
(diplomat) antara dua negara.
Hubungan Luar: kerjasama yang
terjalin antara sesebuah kerajaan
dengan kerajaan lain. Kerjasama ini
berlaku dalam pelbagai aspek - politik,
ekonomi, keselamatan, pertukaran
teknologi, kebudayaan dan
keamanan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
44
 ASPEK KEGEMILANGAN
HUBUNGAN LUAR
Pasai
 berlaku atas dasar sama taraf
 terjalin melalui perkahwinan Sultan
Melaka dengan puteri kerajaan Pasai,
iaitu Puteri Ratna Kaumala
 berlaku atas dasar berkongsi pendapat
dan perbincangan berkaitan hal agama
Islam
 bantu Melaka muncul sebagai pusat
penyebaran Islam.
Majapahit
 terjalin disebabkan oleh perkahwinan
pemerintah Melaka dengan puteri
Majapahit
 kukuhkan lagi persahabatan dengan
Majapahit
 kesan - wilayah Melaka semakin luas
dan tamatnya ancaman daripada
Majapahit
Demak
 berlaku atas dasar kepentingan bersama
dalam perdagangan dan penyebaran Islam
 Kerajaan Demak membekalkan beras,
bahan makanan, rempah-ratus dan tentera
kepada Melaka
 penting bagi menjamin keamanan dan
kemakmuran Melaka.
Hubungan KMM dengan
Kerajaan Alam Melayu
Makasar
 hantar utusan persahabatan ke
Makasar
 berlaku dalam aspek perdagangan,
perkapalan, Islam, kebudayaan dan
kesenian
 semakin rapat - kerajaan Makasar
menghadiahi “Budak Raja” kepada
Sultan Melaka.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
45
 ASPEK KEGEMILANGAN
HUBUNGAN LUAR

China
Hubungan KMM dengan
• Hubungan diplomatik, persahabatan Kerajaan Luar Alam Melayu
Ryukyu (Jepun)
dan perdagangan terjalin dengan
 jalinkan hubungan diplomatik
kunjungan utusan diketuai oleh Yin
dan perdagangan dengan
Ching (1403) dan Laksamana Zheng
kerajaan Ryukyu.
He (1405).
 Sultan Mansur Shah berutus
• Pengurniaan payung kuning, cap
surat dengan kerajaan Ryukyu
mohor dan sepersalinan pakaian
berkaitan tingkah laku
sebagai tanda pengiktirafan kepada
pedagangnya yang melanggar
Sultan Melaka.
undang-undang di Melaka.
• Melaka mendapat naungan dan
 Hubungan ini bantu tingkatkan
perlindungan daripada China.
lagi perdagangan dengan
• Pengiktirafan dan perlindungan China
Melaka.
dapat elakkan ancaman Siam.
• Melaka mahu situasi menang- menang
dengan Siam untuk kekalkan
kedaulatannya.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
46
 ASPEK KEGEMILANGAN
HUBUNGAN LUAR
Hubungan KMM dengan
Kerajaan Luar Alam Melayu
Siam Kerajaan Lain
 pernah diancam oleh Siam semasa  berbentuk perdagangan pula dilakukan dengan
pemerintahan Parameswara dan Pegu, Luzon, Gujerat, Koromandel dan Bengal
Sultan Muzaffar Shah.  jalinkan hubungan dengan Mesir, Parsi, Turki
 jalinkan hubungan dengan Siam
dan Arab
atas dasar diplomatik dan  Kesannya, Melaka telah muncul sebagai pusat
perdagangan. perdagangan dan pusat penyebaran Islam
 hantar utusan ke Siam yang
yang ulung di Alam Melayu.
diketuai oleh Tun Telanai dan
Menteri Jana Putera.
 melalui hubungan ini, Melaka
memperoleh bekalan kayu jati,
beras dan bahan makanan
daripada Siam serta dapat
menjamin keselamatannya.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
47
ELEMEN K
(K6.1.6)

APLIKASI KBAT
Perpaduan asas keharmonian
masyarakat. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
48
CAKNA
MINDA

APLIKASI KBAT
Sebagai generasi pewaris, kita perlu terus
memelihara hubungan berbaik-baik dengan
kerajaan luar yang lain. Bersetujukah anda?
Berikan alasan anda.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
49
 5.3 PENGAKHIRAN
KESULTANAN MELAYU
MELAKA YANG
BERPUSAT DI MELAKA

Pada akhir pembelajaran, murid akan

dapat:

 Menerangkan berakhirnya
pemerintahan Kesultanan Melayu
Melaka yang berpusat di Melaka

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
PENGENALAN

Kegemilangan KMM berakhir

dengan kedatangan Portugis
pada tahun 1511

01
KMM telah menggunakan
beberapa strategi untuk
Peristiwa ini penting kerana tahun menghadapi serangan Portugis
02
tersebut menandakan bermulanya
serangan Portugis dan penaklukan
ke atas Melaka 03

Walaupun terpaksa berundur, 04

pemerintah KMM terus berjuang
untuk mengembalikan
kedaulatannya.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
51
PENGAKHIRAN KMM

Strategi Melaka Menghadapi

Serangan Portugis
Serangan Portugis

Perjuangan Mengembalikan
Kedaulatan
Faktor Dalaman

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
52
 PENGAKHIRAN KMM
FAKTOR DALAMAN
Masalah Kepimpinan
 Kelemahan Sultan Mahmud Shah dan
pembesar dalam pemerintahan dan
pentadbiran - ketidakstabilan politik.
 Amalan pilih kasih, rasuah dan
penyelewengan dalam pentadbiran.
 Perbalahan sesama sendiri dalam
kalangan pembesar.
Masalah Perpaduan
 Rakyat tidak bersatu padu.
 Berlaku persaingan kuasa antara
pembesar Melaka - menyebabkan
perpecahan.
 Askar upahan dari luar yang tidak
taat setia kepada Melaka.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
53
PENGAKHIRAN KMM
SERANGAN PORTUGIS

Kedatangan Di samping kawal Kegagalan Serangan berlaku

Portugis ke Alam perdagangan Hubungan Melaka- rundingan sebanyak tiga kali,
Melayu kerana rempah, Portugis Portugis bermula
menyebabkan iaitu pada
ingin mencapai ingin sebarkan dengan kedatangan
Portugis di bawah  25 Julai 1511,
matlamat agama Kristian dan Lopez de Sequeira pimpinan Alfonso de  10 Ogos 1511
kekayaan, hapuskan (11 September Albuquerque  24 Ogos 1511.
keagamaan dan penguasaan 1509)
menyerang Melaka.
kemasyhuran. pedagang Islam.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
54
 PENGAKHIRAN KMM
Strategi Melaka Menghadapi Serangan Portugis

 Kepemimpinan KMM melaksanakan

pelbagai ikhtiar pertahankan maruah dan
kedaulatannya - aspek diplomasi, strategi,
pertahanan dan pertempuran.
 Melaka juga tidak tandus dari segi
semangat juang.

 Malahan askar tempatan digambarkan punyai

semangat keperwiraan yang tinggi.
 gunakan lancaran dan perahu berapi.
 pertahanan Melaka diperteguhkan di kawasan pantai
dengan kayu-kayan dan pelbagai jenis meriam serta
peti-peti berisi serbuk peluru.
 tembakan meriam bertalu-talu dari pantai.
 Melaka gunakan tentera bergajah bagi menghadapi
serangan Portugis.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
55
 PENGAKHIRAN KMM
PERJUANGAN MENGEMBALIKAN KEDAULATAN
Sultan Mahmud Shah berundur dari Melaka ke beberapa wilayah
naungan serta jajahannya kemudian bersemayam di Bentan.

 Di antara tahun 1515 hingga 1519, Sultan Mahmud

Shah melakukan 3 kali serangan untuk mendapatkan
semula Melaka tetapi gagal.

 Pada tahun 1526, pusat pemerintahan Sultan Mahmud

Shah di Bentan telah dimusnahkan oleh Portugis.

 Akhirnya, Sultan Mahmud Shah

berundur ke Kampar dan mangkat
pada tahun 1528.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
56
 PENGAKHIRAN KMM
RUMUSAN
Kekalahan KMM perlu dijadikan
iktibar kepada kita tentang
kepentingan memelihara perpaduan

04
Kesultanan Melayu Melaka
yang berpusat di Melaka 03
02
Hal ini bagi mengelakkan
berakhir pada 24 Ogos 1511 perpecahan yang boleh
mengancam perpaduan

01 Legasi kegemilangan KMM

dan keamanan negara.

diwarisi dan diteruskan pula

oleh Kesultanan Johor Riau

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
57
ELEMEN K
(K6.1.7)

APLIKASI KBAT
Huraikan iktibar yang diperoleh
daripada sejarah Kesultanan Melayu
Melaka. Bahaskan.

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
58
CAKNA
MINDA

APLIKASI KBAT
Pada pendapat anda, mengapakah Melaka
mengalami kekalahan walaupun
mempunyai strategi dan senjata yang baik?

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
59
 LATIHAN
PENGUKUHAN
AKHIR BAB 5

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
60
SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan
1. Mengapakah 2. Apakah keistimewaan
Parameswara memilih Sungai Melaka yang
Orang Laut sebagai menyebabkan
penjaga keamanan dan Parameswara men-
keselamatan Melaka? gasaskan kerajaan di
tempat berkenaan?
I. Tanahnya subur
II. Mudah memperoleh
sumber makanan
III. Bentuk muka bumi
A. Mahir dalam yang berbukit bukau
perdagangan. IV. Terlindung daripada
B. Memberikan taat setia tiupan angin mon-
kepada raja. sun
C. Merupakan penduduk
asal negeri Melaka.
D. Mempunyai hubungan
dengan kerajaan
A. I dan II
Siam.
B. I dan IV
C. II dan III
D. III dan IV
3. Bagaimanakah hubun- 4. Antara berikut yang
gan antara Kesultanan manakah merupakan per-
Melayu Melaka dengan anan Raja dalam Kesul-
China dapat membantu tanan Melayu Melaka?
perdagangan di Melaka?
A. Dapat bantuan
kewangan dari China.
B. Dapat mengawal
A. Simbol perpaduan dan
pedagang-pedagang
kemajuan
China.
B. Ketua hubungan
C. Dapat perlindungan
diplomatik
China daripada
C. Ketua angkatan
ancaman luar.
bersenjata
D. Dapat menguasai
D. Ketua perancang
barang dagangan yang
ekonomi
dibawa dari China.
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
61
SOALAN OBJEKTIF (ANEKA PILIHAN)
Baca soalan dengan teliti, pilih dan tandakan jawapan yang tepat bagi setiap soalan

5. Apakah alat kebesaran 6. Apakah peranan Lak-
diraja Kesultanan Melayu samana sebagai Pembesar
Melaka? Berempat yang juga dike-
nali sebagai Orang Kaya
Berempat?
I. Penasihat raja
II. Pegawai protocol is-
tana
III. Ketua utusan ke ne-
gara luar
IV. Ketua angkatan laut
7. Antara berikut yang 8. Antara berikut yang
manakah merupakan un- manakah merupakan cara
dang-undang yang digu- penyebaran agama Islam
nakan dalam sistem pemer- di Melaka sehingga
intahan Kesultanan Melayu Melaka menjadi pusat
Melaka ? penyebaran agama Islam
yang unggul di Alam
I. Hukum Kanun
Melayu?
Melaka
II. Adat Pepatih
III. Adat Temenggung
IV. Hukum Adat Melaka

A. Payung kuning
B. Nobat dan gamelan A. Perdagangan rempah
C. Cop Mohor B. Pengislaman
D. Songket benang emas pemerintah
A. I dan III C. Kedudukan strategik
B. I dan IV D. Peranan Syahbandar
A. I dan II
C. II dan III
B. I dan IV
D. III dan IV
C. II dan III
D. III dan IV
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
62
SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan

1. Kesultanan Melayu Melaka mencapai kegemilangan c) Nyatakan dua kemudahan pelabuhan yang disediakan
disebabkan oleh peranannya sebagai pusat perdagangan oleh pelabuhan Melaka. (2m)
dan pelabuhan entrepot yang unggul di Alam Melayu. ....................................……………………………………
..............................………………………………………..

d) Kerjasama antara pemimpin dan rakyat mampu

mengembalikan peranan negara kita sebagai sebuah
a) Namakan dua jenis kapal besar yang mengunjungi
kuasa perdagangan yang gemilang seperti pada Za-
Pelabuhan Melaka. (2m)
man Kesultanan Melayu Melaka. Bincangkan. (4m)
………………………………………………………………
……………………………………………………………….
………………………………………………………………
……………………………………………………...............
……………………………………………………………….
b) Senaraikan dua faktor yang menyumbang kepada
……………………………………………………………….
kegemilangan Melaka sebagai pusat perdagangan dan
……………………………………………………………….
pelabuhan entrepot yang unggul. (2m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….

BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM

JPN SELANGOR
63
SOALAN STRUKTUR
Baca soalan dengan teliti dan jawab soalan mengikut peruntukan markah yang ditetapkan
2. Kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka berakhir
dengan kedatangan Portugis pada tahun 1511.
a) Apakah matlamat Portugis datang ke Alam Melayu
seterusnya menakluki Melaka? (2m)
………………………………………………………………
………………………………………………………………
b) Senaraikan dua faktor dalaman yang menyumbang
kepada kejatuhan Kesultanan Melayu Melaka. (2m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
c) Kepemimpinan Kesultanan Melayu Melaka melaksanakan
pelbagai ikhtiar untuk mempertahankan maruah dan
kedaulatannya apabila diserang oleh Portugis. Buktikan.
(2m)
..........................................……………………………………
....................................………………………………………..
d) Perjuangan mengembalikan kedaulatan negara yang telah
hilang lebih sukar berbanding mempertahankannya. Berse-
tujukah anda? Jelaskan.(4m)
……………………………………………………………….
……………………………………………………...............
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
……………………………………………………………….
BAHAGIAN PEMBANGUNAN KURIKULUM
JPN SELANGOR
64
TERIMA KASIH
UNIT SEJARAH, BAHAGIAN PEMBANGUNAN
KURIKULUM DENGAN KERJASAMA JPN SELANGOR

Unit Sejarah
603-8884 2000
unitsejarahbpk@gmail.com
http://bpk.moe.gov.my/

Bahan sokongan ini hanya boleh digunakan untuk tujuan PdP Sejarah sahaja.
TIDAK DIBENARKAN untuk menggunakan mana-mana bahagian bahan ini untuk
tujuan komersial dan penerbitan semula