CHƯƠNG 4: DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

VÀ NHÀ NƯỚC DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ

NGHĨA
 
Nhóm 3
Thành viên

Đây là chỗ ghi tv

 Nội dung

01 02 03

Dân chủ và dân Nhà nước xã Dân chủ XHCN

chủ XHCN hội chủ nghĩa và nhà nước
pháp quyền
XHCN ở Việt
Nam
1. Dân chủ và
dân chủ XHCN
1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển
của dân chủ
1.1, Quan niệm về dân chủ
• Dâ n chủ là quyền lự c củ a nhâ n dâ n
( quyền lự c thuộ c về nhâ n dâ n)
• Là mộ t hình thứ c hay hình thá i nhà
nướ c
• Là mộ t nguyên tắ c – nguyên tắ c
dâ n chủ .
 Quan niệm củ a chủ nghĩa Má c – Lênin
- Dâ n chủ là quyền lự c thuộ c về nhâ n dâ n, nhâ n dâ n là chủ nhâ n củ a
nhà nướ c
- Dâ n chủ là mộ t hình thứ c hay hình thá i nhà nướ c - chế độ dâ n chủ
- Dâ n chủ là mụ c tiêu, tiền đề, phương tiện để giả i phó ng con ngườ i
 Quan niệm củ a Chủ tịch Hồ Chí Minh
- Dâ n chủ trướ c hết là mộ t giá trị nhâ n loạ i chung: Dâ n chủ là dâ n là
chủ và dâ n là m chủ . Ngườ i nó i: “Nướ c ta là nướ c dâ n chủ , địa vị
cao nhấ t là dâ n, vì dâ n là chủ
- Dâ n chủ là mộ t thể chế chính trị, mộ t chế độ xã hộ i. Ngườ i khẳ ng
định: “Chế độ ta là chế độ dâ n chủ , tứ c là nhân dâ n là ngườ i chủ ,
mà chính phủ là ngườ i đấy tớ trung thà nh củ a nhâ n dâ n”
 Khái niệm dân chủ: Dâ n chủ là mộ t giá trị xã hộ i phả n á nh nhữ ng
quyền cơ bả n củ a con ngườ i; là mộ t hình thứ c tổ chứ c nhà nướ c
củ a giai cấ p cầ m quyền; có quá trình ra đờ i, phá t triển cù ng vớ i lịch
sử xã hộ i nhâ n loạ i
1.2, Sự ra đời phát triển của dân chủ
- Dâ n chủ nguyên thuỷ (dâ n chủ quâ n sự )  giá trị dâ n chủ
- Nền dâ n chủ gắ n vớ i nhà nướ c
+ Dâ n chủ chủ nô – chế độ chiếm hữ u nô lệ
+ Dâ n chủ tư sả n – chế độ tư bả n chủ nghĩa
+ Dâ n chủ xã hộ i chủ nghĩa – chế độ xã hộ i chủ nghĩa
 2. Dân chủ XHCN
2.1 Quá trình ra đời của nền dân chủ XHCN
- Dâ n chủ XHCN đã đượ c phô i thai từ thự c tiễ n đấ u tranh giai cấ p ở Phá p và Cô ng xã Pari nă m
1871, tuy nhiê n , chỉ đến khi Cá ch mạ ng Thá ng Mườ i Nga thà nh cô ng vớ i sự ra đờ i củ a nhà
nướ c XHCN đầ u tiên trê n thế giớ i (1917), nền dâ n chủ XHCN mớ i chính thứ c đượ c xá c lậ p.

Mâ u thuẫ n CMXHCN Dâ n chủ

trong CNTB XHCN
và DCTS Giai cấ p cô ng
nhâ n già nh
chính quyền

Quá trình phá t triển nền DCXHCN.

Giai cấ p cô ng nhâ n và nhâ n dâ n lao độ ng đã sử dụ ng chính quyề n để cả i tạ o xã hộ i cũ , xây dự ng xã hộ i mớ i – XHCN

 Cô ng cuộ c cả i tạ o trên cơ sở kinh tế, chính trị, vă n hoá .

2.2 Bản chất của nền XHCN
- DCXHCN mang bản chất của giai cấp công nhân – giai cấp lao động
- DCXHCN là nền dân chủ cho đa số quần chúng nhân dân
- DCXHCN có sự thống nhất giữa tính giai cấp, tính nhân dân và tính dân tộc
 Bản chất chính trị: Nhân dân là người làm chủ những quan hệ chính trị, tham gia vào
công việc quản lí nhà nước
 Bản chất kinh tế: Nhân dân được đảm bảo quyền làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu, làm
chủ quá trình sản xuất kinh doanh và phân phối
 Bản chất tư tưởng, văn hoá: Nhân dân được làm chủ những giá trị văn hoá tinh thần;
được nâng cao trình độ văn hoá, có điều kiện để phát triển cá nhân

DCXHCN là một thành tựu văn hoá

 II. Nhà nước
xã hội chủ nghĩa
1. Sự ra đời, bản chất, chức năng của Nhà nước XHCN
a) Sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa
- Là kết quả củ a cuộ c cá ch mạ ng do giai cấ p vô sả n và nhâ n
dâ n lao độ ng tiến hà nh dướ i sự lã nh đạ o củ a Đả ng cộ ng sả n.
a) Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa
- Về chính trị: Nhà nướ c XHCN mang bả n chấ t củ a giai cấ p
cô ng nhâ n, giai cấ p có lợ i ích phù hợ p vớ i lợ i ích chung củ a
quầ n chú ng nhâ n dâ n lao độ ng.
- Về kinh tế: Bả n chấ t củ a nhà nướ c XHCN chịu sự quy định
củ a cơ sở kinh tế củ a xã hộ i XHCN, đó là chế độ sở hữ u xã hộ i
về tư liệ u sả n xuấ t chủ yế u.
- Về vă n hó a: Nhà nướ c XHCN đượ c xây dự ng trên nề n tả ng
tinh thầ n là lý luậ n củ a chủ nghĩa Má c – Lê nin và nhữ ng giá
trị vă n hó a tiên tiến củ a nhâ n loạ i và bả n sắ c củ a dâ n tộ c.
 Chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa: Tuỳ theo góc độ tiếp cận, chức năng của nhà nước XHCN
được chia thành các chức năng khác nhau:
- Că n cứ và o phạ m vi tá c độ ng củ a quyền lự c nhà nướ c:
+ Chứ c nă ng đố i nộ i
+ Chứ c nă ng đố i ngoạ i
- Că n cứ và o lĩnh vự c tá c độ ng củ a quyề n lự c nhà nướ c:
+ Chứ c nă ng chính trị
+ Chứ c nă ng kinh tế
+ Chứ c nă ng vă n hó a
+ Chứ c nă ng xã hộ i
- Că n cứ và o tính chấ t củ a quyền lự c nhà nướ c:
+ Chứ c nă ng giai cấ p (trấ n á p)
+ Chứ c nă ng xã hộ i (tổ chứ c và xây dự ng).
 Nhà nướ c XHCN là nhà nướ c mà ở đó , sự thố ng trị chính trị thuộ c về giai cấ p vô sả n cá ch mạ ng - giai cấ p cô ng
nhâ n, do cá ch mạ ng XHCN sả n sinh ra và có sứ mệnh xây dự ng thà nh cô ng CNXH, đưa nhâ n dâ n lao độ ng lên
địa vị là m chỉ trên tấ t cả cá c mặ t củ a đờ i số ng xã hộ i trong mộ t xã hộ i phá t triển cao-xã hộ i XHCN.
1. Mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhà nước xã hội chủ nghĩa
a) Dân chủ XHCN là cơ sở, nền tảng cho việc xây dựng và hoạt động nhà nước XHCN
- Chỉ trong xã hộ i dâ n chủ XHCN, ngườ i dâ n mớ i có đầy đủ các điều kiện thự c hiện ý chí củ a mình
thô ng qua:
+ Việ c lự a chọ n 1 cá ch cô ng bằ ng, bình đẳ ng nhữ ng ngườ i đạ i diện cho quyền lợ i chính đá ng củ a
mình và o bộ máy nhà nướ c.
+ Tham gia 1 cá ch trự c tiếp hoặ c giá n tiếp và o hoạ t độ ng quả n lý nhà nướ c
+ Khai thá c và phá t huy mộ t cá ch tố t nhấ t sứ c mạ nh và trí tuệ củ a nhâ n dâ n
- Nền dâ n chủ xã hộ i kiểm soá t mộ t cá ch có hiệu quả quyền lự c củ a nhà nướ c ngă n chặ n đượ c sự tha
hó a củ a quyền lự c củ a nhà nướ c, đưa ra khỏ i cơ quan nhà nướ c nhữ ng ngườ i khô ng cò n thự c thi
cô ng vụ khô ng cò n đá p ứ ng yêu cầ u về phẩ m chấ t.
- Cá c nguyên tắ c củ a nền dâ n chủ XH bị vi phạ m, thì việc xây dự ng nhà nướ c XHCN cũ ng sẽ khô ng
thự c hiện đượ c. Khi đó quyền lự c củ a nhâ n dâ n sẽ bị biến thà nh quyền lự c củ a mộ t nhó m ngườ i.
a) Nhà nướ c xã hộ i chủ nghĩa trở thà nh cô ng cụ quan trọ ng cho việc thự c thi quyền là m chủ củ a
ngườ i dâ n 
 Là cơ sở để ngườ i dâ n thự c hiện quyền là m chủ củ a mình, đồ ng thờ i là m cô ng cụ bạ o lự c hiệu
quả cá c hà nh vi xâ m phạ m đến quyền và lợ i ích chính đá ng củ a ngườ i dâ n, bả o vệ nề n CNXH.
 Trong hệ thố ng chính trị XHCN, nhà nướ c là thiết chế có chứ c nă ng trự c tiếp nhấ t trong việ c thể
chế hó a và tổ chứ c thự c hiện nhữ ng yêu cầ u dâ n chủ châ n chính củ a nhâ n dâ n.
- Là cô ng cụ sắ c bén nhấ t trong cuộ c đấ u tranh vớ i mọ i mưu đồ đi ngượ c lạ i vớ i lợ i ích củ a nhâ n
dâ n
- Là thiết chế tổ chứ c có hiệu quả việc xây dự ng xã hộ i mớ i
- Là cô ng cụ hữ u hiệu để vai trò lã nh đạ o Đả ng.
III. Dân chủ XHCN
và nhà nước pháp
quyền XHCN ở
Việt Nam.
1. Dân chủ XHCN ở VN
a. Sự ra đời
- Đượ c xá c lậ p và o CM thá ng 8 nă m 1945
- Xây dự ng nền dâ n chủ XHCN, đặ c biệt là thự c hiện
dâ n chủ trong thờ i kỳ quá độ lên CNXH ở VN phù
hợ p vớ i đặ c điểm kinh tế, xã hộ i, vă n hoá , đạ o đứ c
củ a xã hộ i VN
- Đảng khẳ ng định mộ t trong nhữ ng đặ c trưng củ a
CNXH VN là do nhâ n dâ n là m chủ
b. Bản chất
- Bả n chấ t dâ n chủ XHCN là dự a và o Nhà nướ c xã hộ i chủ nghĩa và sự ủ ng hộ , giú p đỡ củ a nhâ n
dâ n
- Quyền là m chủ củ a nhâ n dâ n là tấ t cả quyền lự c đều thuộ c về nhâ n dâ n, dâ n là gố c, là chủ , dâ n
là m chủ
- Bả n chấ t dâ n chủ XHCN VN đượ c thự c hiện thô ng qua 2 hình thứ c
+ Hình thứ c dâ n chủ giá n tiếp là hình thứ c dâ n chủ đạ i diện, đượ c thự c hiện do nhâ n dâ n "ủ y
quyền", giao quyền lự c củ a mình cho tổ chứ c mà nhâ n dâ n trự c tiếp bầ u ra
+ Hình thứ c dâ n chủ giá n tiếp là hình thứ c thô ng qua đó , nhâ n dâ n bằ ng hà nh độ ng trự c tiếp
củ a mình thự c hiện quyền là m chủ nhà nướ c và xã hộ i.
2. Nhà nước pháp quyền xã hội CN ở VN

a. Quan niệm về nhà nước pháp quyền XHCN ở VN

- Nhà nướ c phá p quyề n là mộ t kiểu nhà nướ c mà ở đó tấ t cả mọ i cô ng

dâ n đều đượ c giá o dụ c phá p luậ t và phả i hiểu biết phá p luậ t tuâ n thủ
phá p luậ t phá p luậ t phả i đả m bả o tính nghiêm minh trong hoạ t độ ng
củ a cá c cơ quan nhà nướ c phả i có sự phâ n cô ng phố i hợ p kiểm soá t
lẫ n nhau tấ t cả vì mụ c tiêu phụ c vụ nhâ n dâ n.

- Cương lĩnh xây dự ng đấ t nướ c trong thờ i kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hộ i:

+ Đề cao vai trò tố i thượ ng củ a hiến phá p và phá p luậ t

+ Đề cao quyền lợ i và nghĩa vụ củ a cô ng dâ n đả m bả o quyền con

ngườ i

+ Tổ chứ c bộ máy vừ a đả m bả o tậ p trung thố ng nhấ t vừ a có sự phâ n

cô ng giữ a cá c nhá nh quyền lự c phâ n cấ p quyền hạ n và trá ch nhiệm
giữ a cá c cấ p chính quyền nhằ m đả m bả o quyền dâ n chủ củ a nhâ n
dâ n trá nh lạ m quyền
b. Đặc điểm của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
- Thứ nhấ t, xây dự ng Nhà nướ c do nhâ n dâ n lao độ ng là m chủ , đó là Nhà nướ c củ a dâ n, do dâ n và
vì dâ n.
- Thứ hai, Nhà nướ c đượ c tổ chứ c và hoạ t độ ng dự a trên cơ sở củ a Hiến phá p và phá p luậ t.
- Thứ ba, quyền lự c nhà nướ c là thố ng nhấ t, có sự phâ n cô ng rõ rà ng, có cơ chế phố i hợ p nhịp
nhà ng và kiểm soá t giữ a cá c cơ quan: lậ p phá p, hà nh phá p và tư phá p.
- Thứ tư, Nhà nướ c phá p quyền XHCN ở Việt Nam phả i do Đả ng Cộ ng sả n Việt Nam lã nh đạ o
- Thứ nă m, Nhà nướ c phá p quyền XHC ở Việt Nam tô n trọ ng quyền con ngườ i.
- Thứ sá u, tổ chứ c và hoạ t độ ng củ a bộ máy nhà nướ c theo nguyên tắ c tậ p trung dâ n chủ .
 Nhà nướ c phá p quyền XHCN ở VN mang bả n chấ t g/c CN, phụ c vụ lợ i ích cho nhâ n dâ n, nhà
nướ c là cô ng cụ chủ yếu để Đả ng Cộ ng sả n Việt Nam định hướ ng đi lên CNXH.
3. Phát huy dân chủ XHCN, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở VN hiện nay.

a. Phát huy dân chủ XHCN ở VN hiện nay

- Mộ t là , xây dự ng, hoà n thiện thể chế kinh tế thị trườ ng đạ nh hướ ng XHCN  Tạ o cơ sở kinh tế vữ ng chắ c.

- Hai là , xây dự ng Đả ng CSVN trong sạ ch, vữ ng mạ nh là điều kiện tiên quyết để xây dự ng nền dâ n DCXHCN

- Ba là , xây dự ng Nhà nướ c PQXHCN vữ ng mạ nh là điề u kiện để thự c thi DCXHCN

- Bố n là , nâ ng cao vai trò củ a cá c tổ chứ c CT-XH trong xây dự ng nền DCXHCN

- Nă m là , xây dự ng và từ ng bướ c hoà n thiện cá c hệ thố ng giá m sá t, phả n biện XH để phá t huy quyền là m chủ củ a
nhâ n dâ n.

b. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng.

- Mộ t là , xây dự ng Nhà nướ c phá p quyề n XHCN dướ i sự lã nh đạ o củ a Đả ng.

- Hai là , cả i cá ch thể thể chế và phương thứ c hoạ t độ ng củ a Nhà nướ c.

- Ba là , xây dự ng độ i ngũ cá n bộ , cô ng chứ c trong sạ ch, có nă ng lự c.

- Bố n là , đấ u tranh phò ng, choongd tham nhũ ng, lã ng phí, thự c hà nh tiết kiệm.