PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNG

 THS PHẠM QUỲNH NHƯ

 THẤM PHÁN TÒA ÁN NHÂN DÂN
TP HỒ CHÍ MINH
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ
CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC
1. NGUỒN GỐC VÀ BẢN CHẤT CỦA
NHÀ NƯỚC
2. ĐẶC TRƯNG CỦA NHÀ NƯỚC
3. CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
4. KIỂU NHÀ NƯỚC
5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
 1. NGUỒN GỐC CỦA NHÀ NƯỚC

Có hai quan
Quan điểm điểm về nguồn
Quan điểm
học thuyết gốc Nhà nước
học thuyết
phi Mác xít Mác - Lênin
 Thuyết
thần học
Thuyết
gia
Quan trưởng
điểm phi
Mác xít Thuyết
khế ước
xã hội

Thuyết bạo
lực
 Kết luận: Những quan điểm của học
thuyết phi Mác xít về nguồn gốc Nhà
nước:
 Chưa lý giải được sự ra đời của Nhà nước
 Chưa phản ánh được bản chất giai cấp của
Nhà nước
Quan điểm Học thuyết Mác-Lênin về
nguồn gốc nhà nước
Nhà nước là sản phẩm của những biến
đổi trực tiếp trong lòng xã hội Công xã
nguyên thủy
QN1

Xã hội Công xã nguyên

- Săn bắt, hái lượm
thủy - Phân công lao động tự nhiên
theo giới tính và độ tuổi
- Phụ thuộc vào thiên nhiên
Kinh tế - Công hữu về tư liệu sản xuất
và sản phẩm lao động

Xã hội

Chế độ phụ hệ - Chế độ mẫu hệ

KHÔNG CÓ GIAI CẤP
Slide 7

QN1 QUYNH NHU, 09-Oct-22

Thị tộc Bào tộc Bộ lạc
 Thị tộc
Quản lý xã hội I’m Tộc
trưởng
Quyền lực của
thị tộc được đảm
bảo bằng uy tín
của người đứng
I’m Thủ lĩnh đầu và bằng dư
quân sự luận xã hội
Tổ chức xã hội Thị tộc:
- Không có quyền lực tách riêng
- Quyền lực gắn liền với lợi ích cộng đồng
- Không có bộ máy cưỡng chế

QUYỀN LỰC XÃ HỘI

PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG THỨ
NHẤT

• CHĂN NUÔI TÁCH KHỎI TRỒNG

TRỌT

PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG

THỨ HAI
• THỦ CÔNG NGHIỆP TÁCH KHỎI
NÔNG NGHIỆP

PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG

THỨ BA
• THƯƠNG NGHIỆP RA ĐỜI
Sự tan rã của chế độ Thị tộc và Nhà nước ra đời
NHÀ NƯỚC LÀ SẢN PHẨM VÀ
BIỂU HIỆN CỦA MÂU THUẪN
KHÔNG THỂ ĐIỀU HÒA ĐƯỢC
KHÁI NIỆM:

Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của

quyền lực chính trị, một bộ máy chuyên
làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện
các chức năng quản lý đặc biệt nhằm
duy trì trật tự xã hội, thực hiện mục
đích bảo vệ địa vị của giai cấp thống trị
trong xã hội.
 BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC
TÍNH TÍNH XÃ
GIAI CẤP HỘI
Nhà nước là bộ máy
Nhà nước đại diện cho
cưỡng chế đặc biệt nẳm
lợi ích chung của xã
trong tay giai cấp thống
hội nhằm duy trì và
trị
phát triển xã hội
Nhà nước là công cụ giai
cấp thống trị sử dụng để
duy trì sự thống trị
 TÍNH GIAI CẤP CỦA NHÀ NƯỚC
QN2

• Quyền lực • Quyền • Quyền

kinh tế lực chính lực tư
trị tưởng
Áp đặt Giáo
Công cụ dục, văn
chính sách cưỡng
kinh tế bắt hóa, tôn
chế
buộc giáo
Slide 16

QN2 QUYNH NHU, 09-Oct-22

TÍNH XÃ HỘI CỦA NHÀ NƯỚC

 Nhà nước phải phục vụ những nhu cầu mang

tính chất công vì lợi ích cho xã hội như: xây
dựng bệnh viện, trường học, đường sá, các dịch
vụ an sinh xã hội…
TÍNH XÃ HỘI CỦA NHÀ NƯỚC
2. ĐẶC TRƯNG CỦA NHÀ NƯỚC

Thiết lập quyền Phân chia dân cư

Có chủ quyền
lực công cộng theo đơn vị hành
quốc gia
đặc biệt chính lãnh thổ

Ban hành pháp Quy định thuế và

luật và quản lý bắt
buộc thu thuế bắt buộc
 3. CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC
• Đảm bảo trật tự an toàn xã
ĐỐI hội, trấn áp phần tử chống
NỘI đối, bảo vệ chế độ chính trị -
xã hội….

• Phòng thủ đất nước, chống

ĐỐI xâm lược và thiết lập mối
NGOẠI quan hệ bang giao với các
quốc gia khác
3. CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

• Lập pháp: xây dựng, ban hành pháp luật

Hình • Hành pháp: thi hành pháp luật
thức • Tư pháp: bảo vệ pháp luật

• Thuyết phục
Phương • Cưỡng chế
pháp
4. KIỂU NHÀ NƯỚC

 Là tổng thể các dấu hiệu cơ bản đặc thù

của Nhà nước
 Thể hiện bản chất giai cấp và những điều
kiện tồn tại, phát triển của Nhà nước
 Trong một hình thái kinh tế - xã hội nhất
định
4. KIỂU NHÀ NƯỚC
 4.1 KIỂU NHÀ NƯỚC CHỦ NÔ

 Là kiểu nhà nước đầu tiên trong lịch sử

 Phương thức sản xuất chiếm hữu nô lệ
 Nhà nước chủ nô là công cụ của giai cấp
chủ nô dùng để áp bức, bóc lột nô lệ
 Đấu tranh của nô lệ mang tính tự phát,
chưa phải là đấu tranh giai cấp
4.2 NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN
 Giai cấp địa chủ phong kiến >< Giai cấp nông dân

 Nhà nước là công cụ bóc lột của giai cấp địa chủ

 Dựa trên chế độ sở hữu về ruộng đất của giai cấp địa
chủ

 Nông dân phải nộp tô cho địa chủ

4.3 NHÀ NƯỚC TƯ BẢN

 Giai cấp tư sản >< Giai cấp vô sản

 Nhà nước là công cụ giúp sức cho sự bóc lột

của giai cấp tư sản

 Dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất

4.4 NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
 Là kiểu nhà nước tiến bộ và cuối cùng trong lịch
sử
 Là nhà nước của giai cấp công nhân và toàn thể
nhân dân lao động
 Nhằm xoá bỏ giai cấp, áp bức, bóc lột và thực
hiện công bằng xã hội
 Dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất
4. KIỂU NHÀ NƯỚC
 5. HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC

Khái niệm: Là cách tổ chức quyền

lực nhà nước cùng với các phương
pháp thực hiện quyền lực đó
 Quân chủ
5.1 Hình thức chính thể: là tuyệt đối
Chính thể quân chủ
cách thức tổ chức và trình
tự thành lập các cơ quan tối Quân chủ
cao của nhà nước, mối quan tương đối
hệ giữa các cơ quan với Chính thể cộng hòa Cộng hòa
5. HÌNH nhau. quý tộc
THỨC
NHÀ Cộng hòa
NƯỚC 5.2 Hình thức cấu trúc: dân chủ
là sự cấu tạo của nhà
Nhà nước đơn nhất
nước thành các đơn vị
hành chính lãnh thổ và
xác lập mối quan hệ giữa Nhà nước liên bang
các cơ quan NN ở trung
ương với địa phương
5.3 CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ

Là tổng thể các phương pháp, cách thức ,

phương tiện mà Nhà nước sử dụng để
thực hiện quyền lực nhà nước

 Có 2 dạng cơ bản:
- Chế độ dân chủ
- Chế độ phản (phi) dân chủ