PHYSICS FIZIK TINGKATAN 4 KSSM / KSSM FORM

CLASS 4 PHYSICS

TEMA : GELOMBANG, CAHAYA & OPTIK / WAVES, LIGHT AND OPTICS

BIDANG PEMBELAJARAN : CAHAYA DAN OPTIK / LIGHT AND OPTICS
PEMBIASAN CAHAYA
SK 6.1 REFRACTION OF LIGHT
PANTULAN DALAM PENUH
SK 6.2 TOTAL INTERNAL REFLECTION
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA
SK 6.3 IMAGE FORMATION BY LENS
FORMULA KANTA NIPIS
SK 6.4 THIN LENS FORMULA
PERALATAN OPTIK
SK 6.5 OPTICAL INSTRUMENTS
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH CERMIN SFERA
SK 6.6 IMAGE FORMATION BY SPHERICAL MIRRORS
SP 6.1.1 Memerihalkan fenomena pembiasan cahaya / Describe refraction of light

PEMBIASAN CAHAYA / REFRACTION OF

LIGHT
perubahan kelajuan dan arah :
perambatan gelombang apabila cahaya merambat melalui sempadan
antara dua medium yang berbeza ketumpatan
Changes of speed and direction of propagation of waves when light ray propagate through a boundary
between two different densities of medium
SP 6.1.1 Memerihalkan fenomena pembiasan cahaya / Describe refraction of light

PEMBIASAN CAHAYA / REFRACTION OF

LIGHT :
Apabila sinar cahaya merambat dari medium yang  rendah   tinggi,
(i) kelajuan cahaya berkurang / light speed decreases
(ii) cahaya akan terbengkok mendekati garis normal / light bend towards normal line

Nota :
Garis normal = normal line
Sinar tuju = incident ray
Sinar biasan= refracted ray
Sudut tuju, i= Incident angle, i
Sudut biasan, r = refracted angle, r
SP 6.1.1 Memerihalkan fenomena pembiasan cahaya / Describe refraction of light

PEMBIASAN CAHAYA / REFRACTION OF

LIGHT :
Apabila sinar cahaya merambat dari medium yang  tinggi   rendah,
(i) kelajuan cahaya bertambah / light speed increases
(ii) cahaya akan terbengkok menjauhi garis normal / light bend away normal line

Nota :
Garis normal = normal line
Sinar tuju = incident ray
Sinar biasan= refracted ray
Sudut tuju, i= Incident angle, i
Sudut biasan, r = refracted angle, r
SP 6.1.1 Memerihalkan fenomena pembiasan cahaya / Describe refraction of light

PEMBIASAN CAHAYA / REFRACTION OF

LIGHT
Apabila sinar cahaya merambat dua :medium yang berbeza ketumpatan pada sudut 90 dengan
sempadan medium,
(i) kelajuan cahaya berubah / speed of light changes
(ii) cahaya tidak akan terbengkok / ray will not bend
(iii) sudut tuju = sudut biasan = sifar / incident angle = refracted angle = zero
SP 6.1.2 : Menerangkan indeks biasan, n. / Explain refractive index, n
SP 6.1.3 : Mengkonsepsikan Hukum Snell / Conceptualize Snell's Law

Indeks biasan, n merupakan darjah pembengkokan alur cahaya apabila cahaya

merambat dari vakum ke suatu medium.

Halaju Halaju cahaya

cahaya berkurang lebih
udara udara
berkurang banyak
air kaca

nair = nkaca =
1.33 1.52
Indeks biasan bertambah, ketumpatan optic bertambah
Refractive index increases, optical density increases

Indeks Biasan = nisbah sinus sudut tuju kepada sinus sudut biasan
Refractive Index = ratio of sine of incident angle to the sine of refracted angle
SP 6.1.2 : Menerangkan indeks biasan, n. / Explain refractive index, n
SP 6.1.3 : Mengkonsepsikan Hukum Snell / Conceptualize Snell's Law

𝐬𝐢𝐧 𝒊 𝒄 𝑯 𝟏
𝒏= 𝒏= 𝒏= 𝒏=
𝐬𝐢𝐧𝒓 𝒗 𝒉 𝒔𝒊𝒏𝒄
i = sudut di antara sinar
c = Laju cahaya D= Real depth c = critical
dan garis normal dalam Dalam nyata angle
dalam udara/vakum vakum/udara d = Apparent depth sudut
Angle between the ray = Speed of light Dalam ketara genting
and the normal line in
in air/vacuum vacuum/air
r = sudut di antara sinar = 3 x 108 ms-1
dan garis normal dalamv =Laju cahaya
medium ketumpatan dalam
lebih tinggi medium
Angle between the ray and= Speed of light
the normal line in the in medium
higher density medium
 SP 6.1.2 : Menerangkan indeks biasan, n. / Explain refractive index, n
SP 6.1.3 : Mengkonsepsikan Hukum Snell / Conceptualize Snell's Law

Latihan 1 : Latihan 2 :
Rajah menunjukkan satu sinar cahaya Berdasarkan rajah, hitung indeks
melalui satu blok kaca dari udara. biasan cecair Y.
Tentukan nilai sudut . Based on the diagram, calculate the
[ indeks biasan kaca = 1.54 ] refractive index of liquid-Y.
The diagram shows a ray of light from a 45o
glass block to air.
Determine the value of the angle . Air
[ Refractive index of glass = 1.54 ] Liquid-Y


Air Jawapan : 30o
Liquid-Y 𝒔𝒊𝒏    Jawapan :
𝟏 .𝟓𝟒=
𝒔𝒊𝒏𝟑𝟑 𝒔𝒊𝒏𝟒𝟓
𝒏=
𝒔𝒊𝒏𝟑𝟎
33o
𝒏=𝟏.𝟒𝟏
SP 6.1.5 Menerangkan dalam nyata dan dalam ketara / Explain real depth and
apparent depth
*mata hanya melihat cahaya yang bergerak lurus masuk dalam mata

kelajuan cahaya bertambah,

cahaya akan terbengkok menjauhi garis normal
light speed increases,
light bend away normal line
𝑯
𝒏=
𝒉
imej
H= Dalam
objek nyata
Real depth
h = Dalam
ketara
Apparent
 Menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan pembiasan
SP 6.1.7 cahaya
Solve problems related to refraction of light.
Dalam rajah tersebut, lukiskan satu gambarajah sinar dari Kedalaman air ialah 0.4 m.
titik P ke mata untuk menunjukkan bagaimana Hitung jarak imej kaki yang terletak
kaki kelihatan lebih pendek. pada titik P dari permukaan air.
In the diagram, draw a ray diagram from point P to the eye to [ Indeks biasan air = 1.33 ]
show how the legs appear shorter.
The depth of water is 0.4 m. Calculate
the image distance of the foot at point P
from the surface of the water.
[ Refractive index of water = 1.33 ]

Jawapan :
𝑯
𝒏=
1.33 𝒉
𝒉=𝟎.𝟑𝐦
 PHYSICS FIZIK TINGKATAN 4 KSSM / KSSM FORM
CLASS 4 PHYSICS

TEMA : GELOMBANG, CAHAYA & OPTIK / WAVES, LIGHT AND OPTICS

BIDANG PEMBELAJARAN : CAHAYA DAN OPTIK / LIGHT AND OPTICS
PEMBIASAN CAHAYA
SK 6.1 REFRACTION OF LIGHT
PANTULAN DALAM PENUH
SK 6.2 TOTAL INTERNAL REFLECTION
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA
SK 6.3 IMAGE FORMATION BY LENS
FORMULA KANTA NIPIS
SK 6.4 THIN LENS FORMULA
PERALATAN OPTIK
SK 6.5 OPTICAL INSTRUMENTS
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH CERMIN SFERA
SK 6.6 IMAGE FORMATION BY SPHERICAL MIRRORS
 INDEKS BIASAN / REFRACTIVE INDEX

𝐬𝐢𝐧 𝒊 𝒄 𝑯 𝟏
𝒏= 𝒏= 𝒏= 𝒏=
𝐬𝐢𝐧𝒓 𝒗 𝒉 𝒔𝒊𝒏𝒄
i = sudut di antara sinar
c = Laju cahaya D= Real depth c = critical
dan garis normal dalam Dalam nyata angle
dalam udara/vakum vakum/udara d = Apparent depth sudut
Angle between the ray = Speed of light Dalam ketara genting
and the normal line in
in air/vacuum vacuum/air
r = sudut di antara sinar = 3 x 108 ms-1
dan garis normal dalamv =Laju cahaya
medium ketumpatan dalam
lebih tinggi medium
Angle between the ray and= Speed of light
the normal line in the in medium
higher density medium
PHYSICS PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
CLASS
refractio refractio
n n
refractio Total
n internal
reflection
 Lati PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
han
Rajah menunjukkan satu sinar cahaya (b) Lukiskan sinar cahaya selepas ia
memasuki satu prisma kaca melalui titik P hingga ianya
(a) Hitung sudut genting kaca itu meninggalkan prisma tersebut
[ Indeks biasan kaca = 1.51 ]   Draw the ray light after it passes
through a point P until its leave the
The diagram shows a light ray entering in a prism.
glass prism.
(a) Determine the critical angle of the
glass.
[ Refractive index of glass = 1.51 ]  

Jawapan : 45
𝟏 45>c
𝟏 .𝟓 𝟏=
𝒔𝒊𝒏 𝒄
Aplikasi PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
PERISKOP /
PERISCOPE
45 Prisma 45-90-45
Berlaku
pantulan dalam penuh
dalam kedua-dua prisma,
maka cahaya dipantulkan
sepenuhnya
(Mata dapat lihat imej yang
tajam dan jelas)

45
 Aplikasi PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION

GENTIAN OPTIK /
FIBRE OPTIC

Lapisan luar (no kecil)/ outer cladding (small no)

Berlaku
pantulan dalam penuh
di dalam TERAS DALAM,
maka cahaya (isyarat gelombang)
dipantulkan sepenuhnya dari hujung
Teras dalam (ni besar)/ inner core ( big ni ) gentian optik
hingga ke hujung yang lain
(tiada tenaga yang hilang)
 Aplikasi PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION

GENTIAN OPTIK /
FIBRE OPTIC
Endoscope

Berlaku pantulan dalam penuh

di dalam TERAS DALAM,
maka cahaya dari dalam perut
dipantulkan sepenuhnya dari hujung
gentian optik
hingga ke hujung yang lain
(imej dalam perut dilihat jelas)
 Aplikasi PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION

CAT’S EYE REFLECTOR

(PEMANTUL MATA KUCING)

Dipasang di atas jalan raya Dipasang di belakang kenderaan

 Fenomena PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
semula jadi
LOGAMAYA (MIRAGE ) FATAMORGANA
(SUPERIOR MIRAGE )
imej
objek

imej
objek

objek
imej
imej objek
 Fenomena PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
semula jadi
LOGAMAYA
(MIRAGE ) objek

Sinar cahaya dari awan (objek)

Udara sejuk,  tinggi
terbengkok menjauhi garis normal
kerana halaju cahaya bertambah

Pada satu titik, i > c,

(sudut tuju > sudut genting)
maka cahaya mengalami pantulan
dalam penuh

Sinar cahaya i>c

Imej terbentuk apabila sinar maya
terpantul ke sinar
maya dipanjangkan dalam garis lurus
dalam mata
imej
Udara panas,  rendah Suhu tanah tinggi ketika hari panas,
maka suhu udara atas tanah > suhu udara jauh dari tanah
Ketumpatan udara atas tanah < ketumpatan udara jauh dari tanah
 Fenomena PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
semula jadi
FATAMORGANA
(SUPERIOR MIRAGEImej
Udara panas,  rendah )dipanjangkan
terbentuk apabila sinar maya
dalam garis lurus
imej

ma ya
Sinar cahaya si nar
terpantul ke Sinar cahaya dari kapal (objek)
dalam mata i>c terbengkok menjauhi garis normal
kerana halaju cahaya bertambah
Pada satu titik, i > c,
(sudut tuju > sudut genting)
maka cahaya mengalami pantulan
dalam penuh

Udara sejuk,  tinggi objek

Suhu tanah rendah di kawasan dingin,

maka suhu udara atas tanah < suhu udara jauh dari tanah
Ketumpatan udara atas tanah > ketumpatan udara jauh dari tanah
 Fenomena PANTULAN DALAM PENUH / TOTAL
INTERNAL REFLECTION
semula jadi
PEMBENTUKAN Sebahagian cahaya
dipantulkan Cahaya mengalami
PELANGI Berlaku pembiasan apabila cahaya
pantulan memasuki titisan air,
Sumber
dalam penuh
sama, kerana halaju cahaya
maka f pembiasan berkurang dan cahaya
sama Titisan terbengkok mendekati
air garis normal
Dalam cahaya putih ada
tujuh warna, dimana
cahaya merah mempunyai
panjang gelombang yang
paling panjang berbanding
penyebaran cahaya ungu,

maka cahaya merah akan

Maka bila besar, besar
kurang terbengkok
cahaya merah kurang terbengkok berbanding cahaya ungu
kerana mengalami perubahan halaju
yang paling kecil
PHYSICS FIZIK TINGKATAN 4 KSSM / KSSM
FORM 4 PHYSICS
CLASS
TEMA : GELOMBANG, CAHAYA & OPTIK / WAVES, LIGHT AND OPTICS
BIDANG PEMBELAJARAN : CAHAYA DAN OPTIK / LIGHT AND OPTICS

PEMBIASAN CAHAYA
SK 6.1 REFRACTION OF LIGHT
PANTULAN DALAM PENUH
SK 6.2 TOTAL INTERNAL REFLECTION
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA
SK 6.3 IMAGE FORMATION BY LENS
FORMULA KANTA NIPIS
SK 6.4 THIN LENS FORMULA
PERALATAN OPTIK
SK 6.5 OPTICAL INSTRUMENTS
PEMBENTUKAN IMEJ OLEH CERMIN SFERA
SK 6.6 IMAGE FORMATION BY SPHERICAL MIRRORS
 PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
SP 6.3.3 Menentukan kedudukan imej dan ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta cembung Determine the
position and features of images formed by convex lens
Kanta cembung Pusat optic
P@O
Optical centre
Titik focus
F
u Focal point
Panjang fokus
f
Focal length
O 2F F P F 2F Jarak objek
u
Object distance
f f
Jarak imej
v
Image distance

Objek / object Paksi kanta / lens axis Paksi utama / principal axis
 PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
SP 6.3.3 Menentukan kedudukan imej dan ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta cembung Determine the
position and features of images formed by convex lens

Tiga kaedah untuk melukis gambarajah sinar sebuah kanta cembung

Three method to draw a ray diagram of a convex lens

Sinar 1 / Ray 1 Sinar 2 / Ray 2 Sinar 3 / Ray 3

O 2F F F 2F O 2F F F 2F O 2F F F 2F

* mana-mana dua kaedah sudah cukup untuk menentukan kedudukan imej yang dibentuk
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u > 2f
Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Songsang
Dikecilkan
Nyata

Aplikasi / Application :
O 2F F F 2F   Kamera

Sinar 2 / Ray 2

Sinar 1 / Ray 1
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u = 2f
Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Songsang
Sama saiz
Nyata

Aplikasi / Application :
2F F F 2F   fotostat
O
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
f < u < 2f
Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Songsang
Dibesarkan
Nyata

Aplikasi / Application :
2F O F F 2F projector , LCD
 
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u = f
Ciri-ciri imej:
 Characteristics of image:
 

Imej terbentuk di infiniti

Aplikasi / Application :
sebagai kanta objek dalam
 

teleskop
2F F F 2F
O
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u < f
Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Tegak
Dibesarkan
Maya

Aplikasi / Application :
2F F O F 2F   kanta pembesar
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS Cahaya selari dicapahkan oleh kanta
cekung dari titik fokus F
Kanta cekung : Kanta pencapah
Concave lens : Diverging lens
(Kanta negatif : Negative lens)

* Kanta cekung nipis di bahagian tengah dan tebal di bahagian tepi

 PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
SP 6.3.3 Menentukan kedudukan imej dan ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta cekung Determine the
position and features of images formed by concave lens
Kanta cekung Pusat optic
P@O
Optical centre
Titik focus
F
u Focal point
Panjang fokus
f
Focal length
O 2F F P F 2F Jarak objek
u
Object distance
f f
Jarak imej
v
Image distance

Objek / object Paksi kanta / lens axis Paksi utama / principal axis
 PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
SP 6.3.3 Menentukan kedudukan imej dan ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta cekung Determine the
position and features of images formed by concave lens

Tiga kaedah untuk melukis gambarajah sinar sebuah kanta cekung

Three method to draw a ray diagram of a concave lens

Sinar 1 / Ray 1 Sinar 2 / Ray 2 Sinar 3 / Ray 3

O 2F F F 2F O 2F F F 2F O 2F F F 2F

* mana-mana dua kaedah sudah cukup untuk menentukan kedudukan imej yang dibentuk
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u > 2f
Sinar 1 / Ray 1 Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Tegak
Dikecilkan
Maya
O 2F F F 2F
Aplikasi / Application :
  Peephole

Sinar 2 / Ray 2
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Jarak objek, u < f
Ciri-ciri imej:
Characteristics of image:
 

Tegak
Dikecilkan
Maya
O 2F F O F 2F 2F
Aplikasi / Application :
Peephole
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Normal : Imej terbentuk di retina Rabun Jauh
Rabun jauh : Imej terbentuk di hadapan retina Nearsightedness
Rabun dekat : Imej terbentuk di belakang retina [ MYOPIA ]
Membetulkan myopia
menggunakan kanta cekung
Correct myopia using
concave lens

Rabun Dekat
Farsightedness
[ HYPEROPIA ]
Membetulkan hyperopia
menggunakan kanta
cembung
Correct hyperopia using
convex lens
PHYSICS PEMBENTUKAN IMEJ OLEH KANTA / IMAGE
FORMATION BY LENS
CLASS
Rabun Jauh
Nearsightedness
[ MYOPIA ]
Membetulkan myopia
menggunakan kanta cekung
Correct myopia using
concave lens

Rabun Dekat
Farsightedness
[ HYPEROPIA ]
Membetulkan hyperopia
menggunakan kanta
cembung
Correct hyperopia using
convex lens