YAŞAR DOĞU

SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

SPOR YÖNETİCİLİĞİ BÖLÜMÜ

SYB 306 SPOR YÖNETİMİNDE LİDERLİK

ÖĞR. GÖR. KAZIM BIYIK
Lider ve çevre, lider ve spor

SYB 306 SPOR YÖNETİMİNDE LİDERLİK

Hafta-11
 9. LİDER VE ÇEVRESİ

Liderin kalitesini anlamanın en kısa yolu etrafındaki

kişilere bakmaktır. Nicole Machiavelli’nin bu sözü
bu konuyu kısaca özetlemektedir. Liderin çevresinde
yer alan kadrosu liderin başarısında önemli bir rol
oynar.
Eğer bu kadroda yer alanlar vasıfsız, niteliksiz,
ehliyetsiz kişilerden oluşursa, liderin başarılı olması
mümkün değildir. Liderin çevresindeki kişilerde
aranması gereken nitelikleri şu şekilde
sıralayabiliriz:
a.Şahsi özellikleri olmalıdır. Bilgi, beceri,
dürüstlük gibi.
b. Hizmetleri görenlerin duygusal yönü ağırlıkta

olmamalıdır. Yaptıkları işlerden ödül

beklememelidirler.
c. İnandırıcı ve herkesle geçinebilme yeteneğine
sahip olmalıdırlar.
d. Kurumun yapısı, işleyişi, hizmetlerin nitelikleri
ile ilgili sağlam bilgi sahibi olmalıdırlar.
e. Grup çalışması yapabilmelidirler.
f. Fedakâr ve sabırlı olmalıdırlar.
Kişisel menfaatleri ön plana çıkmaya başlarsa
liderin duruma el koyup o kişileri yanlarından ve
kurumdan uzaklaştırmaları gerekmektedir.
 10. LİDERLER ve SPOR
10. 1. Atatürk ve Spor
• “Cumhuriyet düşüncesel, bilimsel ve
bedensel olarak güçlü ve düzeyli koruyucular
ister.”
• “Türk çocuklarına sporun bugünkü tekniğini
öğretmek ve bunlardan bir kısmını bazı
törenlerde ve bayramlarda dekor olarak
koymak gerekir.’’
• “Spor yalnız bedensel yeteneklerin üstünlüğü
sayılmaz. Kavrayış ve ahlak da bu işe yardım
eder. Zekâsı ve kavrayışı az olan güçlü kişiler,
zekâsı ve kavrayışı yüksek düzeyde olan daha az
güçlülerle başa çıkamazlar. Ben sporcunun zeki,
çevik ve aynı zamanda ahlaklısını severim.’’
• “Zafer, zafer benimdir diyebilenin, başarı,
başaracağım diye başlayanın ve başardım
diyebilenindir.’’
• “Bütün dünya sporu çok önemli görmektedir.
Dünya için bu denli önemli olan spor bizim için
daha önemli olmalıdır. Çünkü spor bir halk
meselesidir, halkın gelişmesi ve küşayişi
(açıklığı) meselesidir, hatta biraz da uygarlık
meselesidir.’’
• “Her boy ölçüşmede arkalarında Türk
Milletinin bulunduğunu ve Millet şerefini
düşünmelerini Türk Sporcularına meslek
düsturu olarak kaydediyorum.’’
“Dünyada yenilmez kimse, yenilmeyen takım,
yenilmeyen ordu, yenilmeyen kumandan,
yoktur. Yenilgilerden sonra üzülmek de
doğaldır. Ancak bu üzüntü insanın
maneviyatını yok edecek, onu çökertecek
seviyeye varmamalıdır. Yenilen toparlanmalı
ve kendini yeneni yenmek için olanca gücüyle
ve azimle daha çok çalışmalıdır.”
Sponsorluk sanılanın aksine, Türkiye’ye yeni gelmiş bir
kavram değildir. Ciddi anlamdaki ilk uygulama, 1931
yılında gerçekleşmiştir.
Atatürk’ün ileri görüşlülüğü, bu konuda da karşımıza
çıkmaktadır. İlk sponsorluk, uçma rekoruna destek
amaçlı olarak yapılmıştır. 1930’ların Amerikası’nda
John Polanda ve Russel Bortman adlı iki macera sever,
üstü açık spor bir pır pır uçakla okyanusu geçmeyi
düşünüyorlardı.
Bunu yaparken de havada kalma, en uzun noktaya uçuş
rekorunu kırmayı hedefliyorlardı. Ancak bu iş altından
kalkamayacakları kadar pahalı olduğu için projeyi
finansa edecek bir sponsora ihtiyaç duymaktaydılar.
Projelerine destek bulmakta zorlanan gençlerden
Türkiye’nin haberi olmuş ve durum Atatürk’e
bildirilmişti, savaş sonrasının güçlüklerini yaşayan
ve mali durumu hiç de parlak olmayan Türkiye’nin,
dünya çapında tanınmaya ihtiyacı vardır.
Atatürk hemen olaya el atmış ve finansmanla ilgili
gereken anlaşmalar yapılarak 28 Temmuz 1931 Salı
günü gençler New York’tan hareket etmişlerdir.
Atatürk ve Güreş
Atatürk spor ile ilgili branşlardan en çok güreşi severdi. Atatürk’ün
güreş ile ilgili anılarından bazıları şunlardır:
1933 yılında Türkiye ve İtalya güreş milli takımları İstanbul Maksim
Gazinosu’nda karşı karşıya gelmişlerdir.
O dönemlerde güreş müsabakalarını dinlerken, dayanamamış soluğu
Maksim’de almıştı. Atatürk’ün salona girmesiyle müsabakalar bir
süre durmuş, daha sonra Gazi’nin direktifleriyle devam etmişti. Türk
güreşçileri salonda Büyük Atatürk’ün görünmesiyle beraber daha da
hırslanıp rakiplerini tek tek yeniyorlardı.
 Kurtdereli Mehmet Pehlivana
Ankara 12.11.1931
Seni cihanda ün almış bir Türk pehlivanı olarak tanıdım.
Parlak muvaffakiyetlerinin (başarılarının) sırrını şu sözlerle
izah ettiğini de öğrendim: “Ben her güreşte arkamda Türk
milletinin bulunduğunu ve millet şerefini düşünürdüm.’’ Bu
dediğini en az yaptıkların kadar beğendim.
Onun için senin bu değerli sözünü Türk sporcularına bir
meslek düsturu olarak kaydediyorum. Bununla, senden ve
sözlerinden ne kadar memnun olduğumu anlarsın. Çoluk
çocuğun için sana ufak bir armağan gönderiyorum. O, bu
mektubumla beraberdir.
Pehlivan ömrünün tam sağlıkla uzun sürmesini dilerim.
GAZİ MUSTAFA KEMAL
 Atatürk’ün mektubuna eklediği armağan ise şuydu:

İş Bankası Umum Müdürlüğüne

Kurtdereli Mehmet Pehlivan’a 1000.-T.lira veriniz.
Bu para, Birinci Kanun (Aralık ayı) aylığımdan faiziyle

kesilecektir.
10. 2. Osmanlı Padişahları ve Spor
Eski Türk devletlerinde olduğu gibi Osmanlı
İmparatorluğu zamanında da İmparatorluğu
yöneten padişahlar değişik spor branşlarına ilgi
duymuşlar, askerler ile halkın bu sporları
yapmalarını sağlamışlardır. Osmanlı
İmparatorluğu döneminde yapılan spor dallarını
şöyle sıralayabiliriz.
 10.2.1 Orhan Gazi
• Orhan Gazi Bursa’yı 1325 yılında aldıktan sonra,
Bursa’da balıklı köyü ile Atıcılar arasındaki alanı
yarış alanı olarak tahsis ve vakfetmiştir. Bursalılar
Atıcılar alanında her Cuma günü ve bayramlarda, atlı
sporlar (cirit, at yarışları, çöğen) ve ok atışları
yaparlardı.
• Osmanlıda bilinen ilk güreş tekkesi Orhan Gazi
zamanında açılmıştır. 1358 yılında Bursa Kaleiçi’nde
Bursa Güreşçiler Tekkesi kurulmuştur.
• Orhan Bey dönemindeki spor yalnız orduda ve
devletin ileri gelen makam sahipleri arasında değil,
halk arasında da tutku haline gelen bir uğraş
olmuştur. Spor hareketi Orhan Bey’in konunun
üzerine eğilmesi ile Osmanlı Devleti’nin
devamlılığını katkı sağladığı gibi, organize edilerek
halkın sağlıklı, güçlü ve başarılı olmasını sağlamıştır.
10.2.2- I. Murat Han
Hünername, her Osmanlı padişahının yiğitlik, ahlak ve
aynı zamanda sporculuğunu anlatan bir eser olup, ilk
defa Fatih Sultan Mehmet devrinde meydana
getirilmiştir.
Hünername’yi ilk Şehnameci Fethullah yazmaya
başlamış, ölümü ile Eflatun devam ettirmiş, onun vefatı
ile bu göreve Lokman Çelebi getirilmiştir. Her Osmanlı
padişahının ahlak ve yiğitliğini gösteren minyatürler
nakkaş Osman tarafından yapılmıştır.
Hünername’de sporla ilgili olarak ok atışları,
gürz atmalar, avlamalar, cirit ve polo oyunları
anlatılmaktadır. Hünername’den alınmış
metinlerde I.Murat Han’ın üç günlük bir spor
programında şunların yer aldığı görülmektedir.
1.Gün: Hedefe ok atma yarışları
2.Gün: Çevgen (polo) oynama ve gürz atmalar.
3.Gün: Cirit oyunu ve zırh giydirilmiş bir kurdu
mızrakla öldürme.
Osmanlıların yaptığı ikinci güreş tekkesi de
Edirne’de I. Murat Han döneminde yapılmıştır.
10.2.3. Yıldırım Beyazid
Yıldırım Beyazid av sporuna düşkünlüğü ile
tanınan ve avcılığı ile ün yapmış bir Osmanlı
padişahıdır.
10.2.4. I. Murat Han
II. Murat Han, Osmanlı Padişahları içinde
bizzat avcılık ile uğraşan, ava merak saran ve
«av halkı» olan bir hükümdardır. Av halkı,
avlanmada kullanılmak üzere pars, tazı, zağar
ve yırtıcı kuşlar eğitilerek ava alıştırılması ile
oluşturulur.
 10.2.4. II. Mehmet
Mehmet Çelebi, 1402 Ankara Savaşından sonra,
savaşta oynadıkları rollerden dolayı ve kardeşlerini
yenip padişah olabilmesi için çevik kuvvete ihtiyaç
olduğu görülerek at ve biniciliğe önem vermiştir.
I. Mehmet zamanında menzil ciridi, mızrak oyunu,
lobut oyunu, tomak oyunu, top oyunu ve alay oyunu
da oynamaktaydı.
 10.2.6. Fatih Sultan Mehmet Han
Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı
İmparatorluğu’nda okçulukla ilgili tesis ve tekkelerin
sayısı hızla artmıştır. Fatih, İstanbul’un fethi sırasında
Otağ-ı Hümayun’unu kurduğu ve karadan yürüttüğü
donanmasını Haliç’te denize indirdiği sırtlara büyük
önem vermiş, fetihten hemen sonra bu alanı
‘’Okmeydanı’’ olarak düzenlettirmiştir.
Fatih Sultan Mehmet, Okmeydanı’nı ok atıcılarına
vakfederek ilk düzenli spor örgütünün kurulmasını
sağlamıştır.
Osmanlıların yaptırdığı
üçüncü güreş tekkesi
İstanbul alındıktan sonra
yapılan «Pehlivan Şüca»
tekkesidir.
Fatih’in himmetiyle yapılan
bu tekke, Küçük pazar’dan
Unkapanı köprüsü yönüne
giden atlama taşı caddesi
üzerinde bulunmaktadır.
Fatih Sultan Mehmet sporla uğraşan kişilere
antrenman salonlarının, aş evlerinin bulunduğu bir
kulüp kurarak, sporla uğraşan kişilere bir bina
yaptırmıştır.1457 yılında Edirne’de, Fatih Sultan
Mehmet’in şehzadeleri Bayezid ve Mustafa’nın
sünnet düğün şenliğinde ok atma yarışları, at yarışları
ve kılıç dövüşleri yapılmıştır.
Fatih Sultan Mehmet binicilikte de usta bir padişah
idi. Fatih meydanına kadar olan sahada ‘’At Pazarı’’
yaptırmış, binicilikle ilgili, akla gelebilen ne kadar
esnaf sanat erbabı varsa hepsini bu sahayı çeviren
binalarla toplamıştır.
 10.2.7 II. Bayezid
Sultan II. Bayezid yay çekip ok atmakta usta bir padişahtı. Hatta
zamanında onun çektiği yayı kimse çekemezdi.
Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulmuş olan İstanbul
Okmeydanı Vakfı, II. Bayezid devrinde geliştirilmiş ve meydan
yeni istimlaklerle genişletilmiş, donanma ile bir yıl toprak
taşınarak çakıllı, çukurluk yerler düzeltilmiş ve sınırlar detaylı
olarak yeniden tespit edilmiştir.
İkinci Bayezid devrinde, İran’dan İstanbul’a Usta Bahtiyar
adında bir pehlivan gelmiştir. ( ‘’Pehlivan’’, ‘’yiğit, kahraman’’
anlamına geldiği gibi, ‘’sporcu ve güreşçi’’ anlamı da vardı.
Ayrıca ‘’güçlü ve kuvvetli’’ anlamları da vardır.)
Bu dönemde ‘’matrak’’ denilen bir oyunda oynanıyordu. ‘’
Matrak’’ veya «mıtrak» Arapça bir kelime olup karşılığı sopa,
değnek demektir. Acemiler kılıç öğrenirken matrak
kullanıyorlardı.
 10.2.8.Yavuz Sultan Selim
Yavuz Sultan Selim padişah olunca,
Süleymaniye Camii ile Eski saray (İstanbul
Üniversitesinin bulunduğu yer) arasındaki küçük
meydanı güreşçiler tekkesindeki pehlivanların
yaz günleri idman yapması için tahsis etmiştir.
 10.2.9. Kanuni Sultan Süleyman
Kanuni Sultan Süleyman avcılık sporuna önem
veren padişahlardan biridir. Avcılık dışında
Kanuni Sultan Süleyman zamanında ok atışları,
at yarışları, güreş, eskrim, cirit ve çevgen
sporları yapılmaktaydı.
ÖĞR. GÖR. KAZIM BIYIK

TEŞEKKÜRLER

Samsun
2021