PPITP

Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t

Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik
KATHERINE JOY E. OCAMPO, LPT.
Aralin 1.
Batayang Kaalaman
sa Mapanuring
Pagbasa ng Teksto
PRELIM
Pagbasa
Ang pagtitiyak ng depinisyon ng pagbasa ay
mahalaga upang makabuo ng paraan ng ebalwasyon sa
pagkatuto nito. Kung ikaw ay isang mag-aaral na
panimulang nagbabasa, ang pag-alam sa kahulugan,
kahalagahan, at mga kasanayang matututuhan mo rito
ay mahalaga upang maging mas epektibo at
makabuluhan ang kabuuang karanasan sa pagbasa.
Maraming edukador ang nagsasabi na ang
pangunahing layunin ng pagbasa ay pagbuo ng
kahulugan, na kinapalolooban ng pag-unawa at
aktibong pagtugon sa binabasa.
 Ayon kina Anderson et al. (1985) sa aklat na
Becoming a Nation of Readers, ang pagbasa ay isang
proseso ng pagbuo ng kahulugan mula sa mga
nakasulat na teksto.
Tatlong Aspekto ng Pagbasa:
Komprehensyon Bokabolaryo Katatasan
 Komprehensyon- kakayahan ito ng isang tao
upang umunawa o umintindi.

Bokabolaryo- (Talasalitaan) pangkat ng mga

salita na nasa loob ng isang wika. Ang mga
salitang ito ay kinakailangang bigyan ng
kahulugan o depinisyon.
 Katatasan- kakayahang magpahayag ng tuwid
at maayos na kaisipan o gawain.
Intensibong Pagbasa at Ekstensibong Pagbasa
Nahahati sa dalawang pangkalahatang kategorya
ang mapanuring pagbasa: intensibo at ekstensibo.
Mula sa kahulugan ng mga salita, mahihinuha na ang
intensibong pagbasa ay may kinalaman sa masinsin at
malalim na pagbasa ng isang tiyak na teksto habang
ang ekstensibong pagbasa naman ay may kinalaman
sa pagbasa ng masaklaw at maramihang materyales.
 Ang uri ng intensibong pagbasa ay itinuturing
na pinakahuli o dulong bahagi sa proseso. Ang
ekstensibong pagbasa naman ay maghahatid sa
mambabasa tungo sa pinakadulong proseso.
Narito ang iba pang katangian ng dalawang uri
ng pagbasa.
Intensibong Pagbasa
Ipinaliwanag ni Douglas Brown (1994) sa kaniyang aklat na
Teaching by Principles: An Interactive Approach to Language
Pedagogy na ang intensibong pagbasa ay pagsusuri sa
kaanyuang gramatikal, panandang diskurso, at iba pang
detalye sa estruktura upang maunawaan ang literal na
kahulugan, implikasyon, at retorikal na ugnayan ng isang
akda. Inilarawan niya ang intensibong pagbasa bilang isang
gawaing gumagamit ng estratehiyang zoom lens o ng
malapitan at malalimang pagbasa sa isang akda.
Ekstensibong Pagbasa
Ayon pa rin kay Brown (1994), ang ekstensibong pagbasa
ay isinasagawa upang makakuha ng pangkalahatang pag-
unawa sa maramihang bilang ng teksto. Dagdag pa nina
Long at Richards (1987), nagaganap ang ekstensibong
pagbabasa kapag ang isang mambabasa ay nagbabasa ng
maramihang babasahin na ayon sa kaniyang interes o mga
babasahing kadalasang hindi kahingian sa loob ng klase o
itinatakda sa anumang asignatura.
 Kadalasan, ang layunin ng mambabasa sa ganitong uri ng
pagbasa ay upang makuha lamang ang gist o pinaka-
esensiya at kahulugan ng binasa na hindi pinagtutuunan ng
pansin ang mga salitang malabo o hindi alam ang
kahulugan. Layunin ng ekstensibong pagbasa na
maunawaan ang pangkalahatang ideya ng teksto at hindi ang
mga espesipikong detalye na nakapaloob dito. Kung sa
simula ay layunin ng mambabasa sa ganitong uri ng teksto
ang malibang, maaaring palalimin nito ang hilig at interes
niya sa pagbasa.
 Sa pag-aaral na "Top Ten Principles for Teaching Extensive Reading"
nina Richard Day at Julian Bamford (2002), tinukoy nila ang sampung
katangian ng matagumpay na programa sa ekstensibong pagbasa:
1. Angkop ang materyales sa kakayahang panglingguwistika (bokabularyo
at gramatika) ng mga mag-aaral.
2. Mayroong magagamit na sari-saring materyales sa iba't ibang paksa.
3. Pinipili ng mag-aaral ang gusto nilang basahin.
4. Nagbabasa ang mga mag-aaaral ng napakaraming teksto hangga't
maaari.
5. Ang layunin ng pagbasa ay may kaugnayan sa interes at kasiyahang-
loob ng mambabasa, pagkuha ng impormasyon, at pangkalahatang pag-
unawa
6. Ang nakamit na pagkatuto ang mismong gantimpala sa pagbabasa
at hindi anupamang grado o premyo.
7. Mabilis ang pagbasa.
8. Ang pagbasa ay indibidwal at tahimik.
9. Ipinaliliwanag ng guro sa mga mag-aaral ang kabuuang layunin
ng programa.
10. Ang guro ay modelo ng mga mag-aaral sa kasikhayan sa
pagbasa.
Scanning at Skimming na Pagbasa
Ang scanning at skimming ay madalas na
tinatawag na uri ng pagbasa ngunit maaari ding
ikategorya ang mga ito bilang kakayahan sa
pagbasa. Ayon kay Brown (1994), ang
dalawang ito ang pinakamahalagang estratehiya
sa ekstensibong pagbasa.
Scanning
Mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang
pokus ay hanapin ang espesipikong
impormasyon na itinakda bago bumasa.
Kinapapalooban ito ng bilis atg talas ng mata
sa paghahanap hanggang sa makita ng
mambabasa ang tiyak na kinakailangang
impormasyon.
 Halimbawa nito ay ang pagbasa sa praktikal na
buhay gaya ng paghahanap ng numero o address
ng isang tao sa direktoryo, kahulugan ng salita sa
diksyunaryo, o kaya ay pagtiyak sa iskedyul ng
eksamen o iba pang aktibidad sa paaralan.
Skimming
Ang skimming naman ay mabilisang pagbasa na ang layunin
ay alamin ang kahulugan ng kabuuang teksto, kung paano
inorganisa ang mga ideya o kabuuang diskurso ng teksto, at
kung ano ang pananaw at layunin ng manunulat. Mas
kompleks ang skimming kaysa scanning dahil
nangangailangan ito ng mabilisang paraan ng organisasyon
at pag-alaala sa panig ng mambabasa upang maunawaan ang
kabuuang teksto at hindi lamang upang matagpuan ang
isang tiyak na impormasyon sa loob nito.
Antas ng Pagbasa
Tinukoy ni Mortimer Adler at Charles Van Doren (1965) sa
kanilang aklat na How to Read a Book: The Classic Guide to
Intelligent Reading ang apat na antas ng pagbasa. Ito ay ang
antas primarya (elementary), antas inspeksiyonal
(inspectional), antas analitikal (analytical), at antas
sintopikal (syntopical) na bumubuo ng isang hakbang-
hakbang na proseso. Hindi maaaring umusad sa pinakamataas
na antas hanggang hindi pinagdadaanan ang mga nauna o mas
mabababang antas.
1. Antas Primarya
Ito ang pinakamababang antas ng pagbasa at
pantulong upang makamit ang literasi sa pagbasa. Ang
mga kakayahan sa pagbasa sa antas na ito ay
kinapalolooban lamang ng pagtukoy sa tiyak na datos
at espesipikong impormasyon gaya ng petsa, setting,
lugar, o mga tauhan sa isang teksto. Itinuturing na
magkakahiwalay ang mga impormasyong ito, na
mahirap para sa bagong mambabasa upang makabuo
ng kabuuang hinuha at pag-unawa sa teksto.
2. Antas Inspeksiyonal
Sa antas na ito, nauunawaan na ng mambabasa ang
kabuuang teksto at nakapagbibigay na siya ng mga
hinuha o impresyon tungkol dito. Sa pamamagitan
nito, nakapagbibigay ng mabilisan ngunit
makabuluhang paunang rebyu sa isang teksto ang
mambabasa upang matukoy kung kakailanganin niya
ito at kung maaari itong basahin nang mas malaliman.
3. Antas Analitikal
Sa antas na ito ng pagbasa, ginagamit ang mapanuri
o kritikal na pag-iisip upang malalimang maunawaan
ang kahulugan ng teksto at ang layunin o pananaw ng
manunulat. Bahagi ng antas na ito ang pagtatasa sa
katumpakan, kaangkupan, at kung katotohanan o
opinyon ang nilalaman ng teksto. Upang makamit ito,
kailangang isagawa ng mambabasa ang sumusunod:
 Tukuyin kung saang larangan nakapaloob ang
teksto.
 Ibalangkas ang teksto batay sa kabuuang
estruktura o kung paano ito inayos ng may-akda.
 Tukuyin ang suliranin na tinatangkang bigyang-
linaw ng may-akda.
 Unawain ang mahahalagang terminong ginamit
ng may-akda tungo sa pag-unawa ng kabuuang
teksto.
Sapulin ang mahahalagang proposisyon ng may-
akda.
Alamin ang argumento ng may-akda.
Tukuyin sa bandang huli kung nasolusyonan o
nasagot ba ng may- akda ang suliranin ng teksto.
Tukuyin kung saang bahagi ng teksto
nagkulang, nagkamali, o naging ilohikal ang
pagpapaliwanag ng may-akda.
3. Antas Sintopikal
Ang sintopikal na pagbasa ay hindi lamang
pag-unawa sa mga nariyan nang mga
eksperto sa isang larangan o disiplina, kundi
ang pagbuo ng sariling sistema ng kaalaman
at pag- unawa mula sa pagbasa sa mga
ekspertong ito.
Limang hakbang tungo sa sintopikal na pagbasa:

1. Pagsisiyasat. Mahalaga ang pagsisiyasat tungo

sa sintopikal na pagbasa. Kailangang tukuyin agad ng
mambabasa ang lahat ng mahahalagang akda hinggil
sa isang paksang nais niyang pag-aralan. Mula sa mga
ito, kailangang tukuyin kung ano ang mahahalagang
bahagi na may kinalaman sa pokus ng kaniyang pag-
aaral.
2. Asimilasyon. Sa pamamagitan ng paraang ito,
tinutukoy ng mambabasa ang uri ng wika at
mahahalagang terminong ginamit ng may-akda upang
ipaliwanag ang kaniyang kaisipan. Sa asimilasyon,
nagdedesisyon siya kung susuhay sa mga naunang
terminolohiya ng may-akda o gagawa ng sariling
kategorisasyon.
4. Mga Tanong. Sa bahaging ito, tinutukoy ng
mambabasa ang mga katanungang nais niyang
sagutin na hindi pa nasasagot o malabong
naipaliwanag ng may-akda. Kailangang iba ang mga
tanong na ito sa mga suliraning binuo ng mga
naunang eksperto.
4. Mga Isyu. Lumilitaw ang isyu kung kapaki-
pakinabang at makabuluhan ang nabuong tanong ng
mambabasa tungkol sa isang paksa at may
magkakaibang pananaw ang mga binasang akda
tungkol sa partikular na suliraning ito. Kung malalim
na naunawaan niya ang pagpapaliwanag ng mga
binasang akda, natatalakay niya nang maayos ang
bawat panig at nakapagbibigay siya ng sariling
kongklusyon.
5. Kumbersasyon. Ang pagtukoy sa
katotohanan batay sa sintopikal na pagbasa ay
hindi ang pangunahing punto at layunin sapagkat
laging kuwestiyonable ang katotohanan. Ang
halaga ng pagkatuto ay nagmumula sa
mayamang diskurso at diskusyon
Aralin 2.
Mga Kasanayan sa
Mapanuring Pagbasa
ng Teksto
 Sa nakaraang aralin, isa-isang tinalakay ang iba't ibang
antas ng pagbasa. Lahat ng antas ay pagdadaanan ng
mambabasa upang makamit ang pinakamataas na uri ng
pagbasa, ang sintopikal na pagbasa. Higit pa sa
komprehensiyon o pag-unawa sa teksto, kinakailangang
maging mapanuri at kritikal sa anumang uri ng pagbasa. Iba't
iba ang kasanayan na dapat paunlarin sa bawat bahagi ng
proseso ng pagbasa. Sa kabuuan, mahahati ang mga
kasanayan sa tatlong bahagi: bago magbasa, habang
nagbabasa, at pagkatapos magbasa.
Bago Magbasa
Sinisimulan ang pagbasa sa pagsisiyasat ng tekstong
babasahin. Ang pagsusuri ng panlabas na katangian ng teksto
ay mahalaga upang malaman ang tamang estratehiya sa
pagbasa batay sa uri at genre ng teksto o kung kinakailangan
ba ito ayon sa itinakdang layunin ng pagbasa.
Kinapalolooban ito ng previewing o surveying ng isang
teksto sa pamamagitan ng mabilisang pagtingin sa mga
larawan, pamagat, at pangalawang pamagat sa loob ng aklat.
 Sa bahaging ito, iniuugnay sa inisyal na
pagsisiyasat ang mga imbak na kaalaman upang
lubusang masuri kung anong uri ng teksto ang
babasahin. Nakabubuo ng mga tanong at
matalinong prediksiyon kung tungkol saan ang
isang teksto batay sa isinagawang pagsisiyasat.
Ito ang pagsisimula ng kognitibong proseso.
Habang Nagbabasa
Nangyayari ang pinakamalaking bahagi ng kognisyon
habang nagbabasa. Sa bahaging ito, sabay-sabay na
pinagagana ng isang mambabasa ang iba't ibang
kasanayan upang lubusang maunawaan ang teksto. Ang
kaniyang mga naunang tanong at prediksiyon bago
magbasa ay pinanghahawakan niya upang panatilihin ang
pokus sa aktibong pag-unawa sa binabasa. Sa bahaging
ito, lumalawak at umuunlad ang bokabularyo ng
mambabasa.
Ang ilan pang pamamaraan upang maging epektibo ang pagbasa ay:
• Pagtantiya sa bilis ng pagbasa. Binabago-bago ng mambabasa ang
bilis o bagal ng pagbasa batay sa hirap ng teksto at personal na
kakayahan sa pagbasa.
• Biswalisasyon ng binabasa. Gamit ang mga impormasyon mula sa
teksto at imbak na kaalaman, bumubuo ang mambabasa ng mga
imahen sa kaniyang isip habang nagbabasa.
• Pagbuo ng koneksiyon. Pagpapayaman ng ugnayan sa pagitan ng
teksto at imbak na kaalaman upang matiyak ang komprehensiyon.
• Paghihinuha. Pag-uugnay ng impormasyon mula sa teksto at imbak
na kaalaman upang bumuo ng mga pahiwatig at kongklusyon sa
kalalabasan ng teksto.
• Pagsubaybay sa komprehensiyon. Pagtukoy sa mga
posibleng kahirapan sa pagbasa ng teksto at paggawa ng mga
hakbang upang masolusyonan ito. Halimbawa, kung may isang
salitang mahalaga at susi upang maunawaan ang buong teksto,
maaaring sumangguni sa diksyunaryo ang mambabasa.
• Muling pagbasa. Muling pagbasa ng isang bahagi o kabuuan
ng teksto kung kinakailangan kapag hindi ito naunawaan.
• Pagkuha ng kahulugan mula sa konteksto. Paggamit ng iba't
ibang estratehiya upang alamin ang kahulugan ng mga di-
pamilyar na salita batay sa iba pang impormasyon sa teksto.
Pagkatapos Magbasa
Upang maipagpatuloy ang malalim na pag-unawa at pag-alala sa
teksto kahit natapos na ang proseso ng pagbasa, mahalagang isagawa ng
isang mambabasa ang sumusunod:
• Pagtatasa ng komprehensiyon. Pagsagot ito sa iba't ibang
tanong tungkol sa binasa upang matasa ang kabuuang
komprehensiyon o pag-unawa sa binasa.

• Pagbubuod. Sa pamamagitan ng pagbubuod, natutukoy ng

manunulat ang pangunahing ideya at detalye sa binasa.
• Pagbuo ng sintesis. Halos kagaya rin ito ng pagbubuod,
ngunit bukod sa pagpapaikli ng teksto, ang pagbuo ng
sintesis ay kinapalolooban ng pagbibigay ng perspektiba at
pagtingin ng manunulat batay sa kaniyang pag-unawa.

• Ebalwasyon. Pagtataya ng mambabasa sa katumpakan at

kaangkupan ng mga impormasyong nabasa sa teksto. Sa
bahaging ito, tinutukoy niya rin kung ano ang halaga at
ugnayan ng teksto sa layunin ng pagbasa.
Pagkilala sa Opinyon o Katotohanan
Ang pagtukoy kung opinyon o katotohanan ang
isang pahayag ay mahalagang kasanayan ng isang
mambabasa, lalo na't napakarami nang iba't ibang
impormasyon ang maaaring makuha sa Internet.
 Ang katotohanan ay mga pahayag na maaaring
mapatunayan o mapasubalian sa pamamagitan ng
empirikal na karanasan, pananaliksik, o
pangkalahatang kaalaman o impormasyon.
Ang opinyon naman ay mga pahayag na nagpapakita
ng preperensiya o ideya batay sa personal na paniniwala
at iniisip ng isang tao. Maaaring kakitaan ito ng mga
panandang diskurso tula ng "sa opinyon ko," "para sa
akin," "gusto ko," o "sa tingin ko."
Pagtukoy sa Layunin, Pananaw, at Damdamin ng Teksto
Ang layunin ay tumutukoy sa nais iparating at motibo ng
manunulat sa teksto. Mahihinuha ito sa pamamagitan ng uri
ng diskursong ginamit sa pagpapahayag. Halimbawa,
naglalarawan ba ito o kaya ay nagkukuwento lang ng isang
tiyak na karanasan o sitwasyon? Maaari ding
nangangatwiran ito o kaya naman ay hinihikayat ang
mambabasa na pumanig sa opinyon o paninindigan niya. Sa
layunin, tinutukoy rin ang suliranin o pangunahing tanong
ng akda na nais solusyonan ng may-akda.
 Ang pananaw naman ay ang pagtukoy kung ano
ang preperensiya ng manunulat sa teksto. Ibig sabihin,
natutukoy rito kung ano ang distansiya niya sa tiyak
na paksang tinatalakay. Mula sa mahusay na pagtukoy
ng pananaw, nahihinuha rin ng mambabasa kung ano
ang kahihinatnan ng isang teksto.
Pagsulat ng Paraphrase, Abstrak, at Rebyu
Ang paraphrase ay tumutukoy sa muling
pagpapahayag ng ideya ng may-akda sa ibang
pamamaraan at pananalita upang padaliin at
palinawin ito para sa mambabasa.
Mahalaga ang paraphrase sa pananaliksik
upang tukuyin ang pinagmulan ng isang ideya
o kaisipan at ipahayag ito sa pamamaraan na
makatutulong sa pananaliksik.
 Ang abstrak naman ay isang buod ng
pananaliksik, tesis, o kaya ay tala ng isang
komperensiya o anumang pag-aaral sa isang
tiyak na disiplina o larangan.
Ang abstrak ay nakatutulong upang mabilis na
makita ng isang mambabasa ang kabuuang latag
ng pananaliksik, kabilang ang mga layunin at
kinalabasan nito. Sa ilang publikasyon,
tinatawag din itong presi o sinopsis.
 Ang rebyu naman ay isang uri ng
pampanitikang kritisismo na ang layunin ay
suriin ang isang aklat batay sa nilalaman, estilo,
at anyo ng pagkakasulat nito, Naglalaman din
ang rebyu ng pagtataya o ebalwasyon ng akda
batay sa personal na pananaw ng mambabasa na
nagbibigay ng rebyu.
Ang mga nagsusulat ng rebyu sa mga pahayagan o
online portal ay gumagamit ng panunuri upang
magpalaganap ng sariling kaalaman na sumusuporta
o kaya ay nagpapasubali sa nilalaman ng aklat.
Maaaring ang rebyu ay naglalaman ng maikling buod
ng aklat upang magkaroon ng ideya ang mga
mambabasa.
Aralin 3.
Tekstong Impormatibo:
Para sa Iyong Kaalaman

MIDTERM
 Ang tekstong impormatibo, na kung minsan ay
tinatawag ding ekspositori, ay isang anyo ng
pagpapahayag na naglalayong magpaliwanag at
magbigay ng impormasyon. Kadalasang sinasagot
nito ang mga batayang tanong na ano, kailan, saan,
sino, at paano. Pangunahing layunin ng
impormatibong teksto ang magpaliwanag sa mga
mambabasa tungkol sa anumang paksa na
matatagpuan sa tunay na daigdig.
Kaiba sa piksiyon, naglalahad ito ng kuwento ng
mga tunay na tao o nagpapaliwanag ng mga
konseptong nakabatay sa mga tunay na pangyayari.
Ang ilang tiyak na halimbawa ng tekstong
impormatibo ay biyograpiya, mga impormasyong
matatagpuan sa diskyunaryo, encyclopedia, o
almanac, papel-pananaliksik sa mga journal,
siyentipikong ulat, at mga balita sa diyaryo.
 Mahalaga ang pagbasa ng mga tekstong
nagbibigay ng impormasyon sapagkat
napauunlad nito ang iba pang kasanayang
pangwika gaya ng pagbasa, pagtatala, pagtukoy
ng mahahalagang detalye, pakikipagtalakayan,
pagsusuri, at pagpapakahulugan ng
impormasyon.
 Upang mas madaling maunawaan ang anumang
tekstong impormatibo, kadalasang gumagamit ang
manunulat ng iba't ibang pantulong upang gabayan ang
mga mambabasa na mabilis na hanapin ang iba't ibang
impormasyon. Kabilang dito ang talaan ng nilalaman,
indeks, at glosaryo para sa mahahalagang bokabularyo,
mga larawan at ilustrasyon, kapsiyon, o iba pang uri ng
palatandaan para sa mga larawan, graph, at
talahanayan.
 Mahalaga ang katumpakan ng nilalaman at mga
datos sa isang impormatibong teksto. Bukod sa
katumpakan, mahalaga rin na napapanahon ito at
makatutulong sa pag-unawa tungkol sa isang
mahalagang isyu o usaping panlipunan. Upang
masiguro ang katumpakan ng datos, mahalagang
sumangguni sa mga babasahin at iba pang
pagmumulan ng datos na mapagkakatiwalaan.
Mga Uri ng Tekstong Impormatibo
May iba't ibang uri ng tekstong
impormatibo depende sa estruktura ng
paglalahad nito. Ang mga estrukturang ito ay
sa pamamagitan ng pagtalakay ng sanhi at
bunga, paghahambing, pagbibigay-
depinisyon, at paglilista ng klasipikasyon.
Sanhi at Bunga
Ito ay estruktura ng paglalahad na nagpapakita ng
pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari at kung
paanong ang kinalabasan ay naging resulta ng mga
naunang pangyayari. Sa uring ito, ipinaliliwanag ng
manunulat ang malinaw na relasyon ng dalawang
bagay at nagbibigay ng pokus sa kung bakit nangyari
ang mga bagay (sanhi) at ano ang resulta nito (bunga).
Paghahambing
Ang mga tekstong nasa ganitong estruktura
ay kadalasang nagpapakita ng mga pagkakaiba
at pagkakatulad sa pagitan ng anumang bagay,
konsepto, o pangyayari.
Pagbibigay-depinisyon
Ipinaliliwanag ng ganitong uri ang kahulugan ng
isang salita, termino, o konsepto. Maaaring ang paksa
ay tungkol sa isang kongkretong bagay gaya ng uri ng
isang hayop o puno, o kaya naman ay mas abstraktong
mga bagay gaya ng katarungan, pagkakapantay-
pantay, o pag-ibig. Sa ganitong uri ng tekstong
impormatibo, mahalagang pag-ibahin ang mga
kahulugang denotatibo o konotatibo.
 Pagkaklasipika
Ang estrukturang ito naman ay kadalasang
naghahati-hati ng isang malaking paksa o ideya sa
iba't ibang kategorya o grupo upang magkaroon ng
sistema ang pagtalakay. Nagsisimula ang
manunulat sa pagtalakay sa pangkalahatang
kategorya at, pagkatapos, ay bibigyang-depenisyon
at halimbawa ang iba't ibang klasipikasyon o grupo
sa ilalim nito.
 Mga Kasanayan sa Pagbasa ng Tekstong
Impormatibo
Ayon kay Yuko Iwai (2007) sa artikulong "Developing
ESL/EFL Learners' Reading Crisis: Why Poor Children
Fall Behind," mahalagang hasain ng isang mahusay na
mambabasa ang tatlong kakayahan upang unawain ang
mga tekstong impormatibo. Ang mga kakayahang ito ay
ang: (1) pagpapagana ng mga imbak na kaalaman, (2)
pagbuo ng mga hinuha, at (3) pagkakaroon ng
mayamang karanasan.
 Ang pagpapagana ng imbak na kaalaman ay may
kinalaman sa pag-alala ng mga salita at konseptong
dati nang alam na ginamit sa teksto upang ipaunawa
ang mga bagong impormasyon sa mambabasa. Ang
pag-alala at pagbuo ng ugnayan ay makatutulong
upang mabilis na maunawaan ang isang teksto.
Halimbawa, kung nagbabasa ang isang mag-aaral tungkol sa iba't ibang uri ng
pamumuno, maaari niyang balikan ang nauna na niyang nalalaman tungkol sa
presidente, minister, o iba pang uri ng pinuno upang lugnay ang mga ito sa mga
bagong matutuklasang impormasyon.
 Ang pagbuo ng hinuha naman ay may kinalaman
sa pagbasa ng mga bahagi ng teksto na hindi gaanong
malinaw sa pamamagitan ng pag-uugnay nito sa iba
pang bahagi na malinaw. Ito ay matalinong paghula
sa maaaring kahulugan ng isang bahagi na hindi
direkta o tahasang ipinaliwanag sa teksto.
Mahalagang sanayin ng mambabasa ang kritikal na
pag- lisip sa ganitong mga kaso upang hindi
maantala ang pagbasa sa kabuuan ng teksto.
 Mahalaga rin ang pagkakaroon ng mayamang
karanasan sa pagbasa ng iba't ibang teksto at
pagdanas sa mga ito. Sa ganitong pagkakataon, mas
nagiging kongkreto ang pagbabasa para sa mag-aaral
dahil alam na niya kung ano ang tinutukoy sa teksto.
Halimbawa, kung ang isang mambabasa ay may malawak na karanasan at pag-
unawa sa iba't ibang uri ng hayop, mas magiging madali na sa kaniya ang
pagbuo ng mga kategorya at pag-unawa sa iba't ibang grupo nito batay sa mga
katangiang nasaksihan na niya.
 Mga Bahagi ng Pahayagan
1. Pangmukhang Balita o Pangunahing Balita
2. Editoryal o Pangulong Tudling
3. Balitang Pandaigdig
4. Balitang Panlalawigan
5. Pitak Pantahanan
6. Panlibangan
7. Obitwaryo
8. Anunsyo Klasipikado
9. Palakasan
1. Pangmukhang Balita o Pangunahing Balita

Makikita rito ang pangalan ng pahayagan at ang mga pangunahin

o mahahalagang balita.
2. Editoryal o Pangulong Tudling
Sa bahaging ito mababasa ang kuro-kuro o puna na isinulat ng
patnugot hinggil sa isang napapanahong paksa o isyu.

3. Balitang Pandaigdig
Mababasa sa pahinang ito ang mga balitang nagaganap sa iba’t
ibang bahagi ng mundo.
4. Balitang Panlalawigan
Mababasa rito ang mga balita mula sa mga lalawigan sa ating
bansa.
5. Pitak Pantahanan
Mababasa sa bahaging ito ang mga artikulong may kinalaman sa
pamumuhay, tahanan, pagkain, paghahalaman, at iba pang aspeto
ng buhay sa lipunan.
6. Balitang Panlibangan
Patungkol ito sa mga balita sa artista, palikula, telebisyon, at iba
pang sining. Dito rin makikita ang mga komiks at larong
krosword.
7. Obitwaryo

Anunsyo ito para sa mga taong namatay na. Nakasaad dito kung
saan nakaburol at kung kalian ililibing ang namatay.

8. Anunsyo Klasipikado
Makikita rito ang mga anunsyo para sa iba’t ibang uri ng
hanapbuhay, bahay, lupa, sasakyan, at iba pang kagamitang
ipinagbibili.
9. Palakasan
Naglalaman ito ng mga balita patungkol sa isport, labas o loob
man ng ating bansa.
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan.

1. Ano ang layunin ng Tekstong Impormatibo?

2. Bakit mahalaga ang malawak na bokabolaryo
sa pag-unawa ng Tekstong Impormatibo?
3. Naniniwala ka bang mahalaga ang malawak na
karansan upang makabuo o makaunawa ng
isang mahusay na Tekstong Impormatibo?
Pangatwiranan ang iyong sagot.
Aralin 4.
Tekstong Deskriptibo:
Makulay na Paglalarawan

MIDTERM
 Ang tekstong deskriptibo ay may layuning
maglarawan ng isang bagay, tao, lugar, karanasan,
sitwasyon, at iba pa. Ang uri ng sulating ito ay
nagpapaunlad sa kakayahan ng manunulat na bumuo
at maglarawan ng isang partikular na karanasan.
Dagdag pa, nagbibigay ang sulatin na ito ng
pagkakataon na mailabas ng manunulat ang
masining na pagpapahayag.
 Layunin ng sining ng deskripsiyon na
magpinta ng matingkad at detalyadong imahen
na makapupukaw sa isip at damdamin ng mga
mambabasa.
 Dahil ang deskripsiyon ay isang uri din ng
paglalahad at naisasagawa rin sa pamamagitan
ng mahusay na eksposisyon, madalas na
nahihirapan ang mga manunulat na gumawa ng
sulating purong paglalarawan lamang ang
nilalaman.
Katangian ng Tekstong Deskriptibo
1. Ang tekstong deskriptibo ay may isang
malinaw at pangunahing impresyon na
nililikha sa mga mambabasa.
2. Ang tekstong naratibo ay maaaring maging
obhetibo o subhetibo, at maaari ding
magbigay ng pagkakataon sa manunulat na
gumamit ng iba't ibang tono at paraan sa
paglalarawan.
Obhetibo at Subhetibo
Ang obhetibong paglalarawan ay mga direktang
pagpapakita ng katangiang makatotohanan at 'di
mapasusubalian.

Halimbawa, kung ilalarawan ang isang kaibigan,

maaaring ibigay ang taas, haba ng buhok, kulay ng
balat, o kursong kinukuha.
 Ang subhetibong deskripsiyon naman ay
maaaring kapalooban ng matatalinghagang
paglalarawan at naglalaman ng personal na
persepsiyon o kung ano ang nararamdaman ng
manunulat sa inilalarawan.
Halimbawa, maaaring ilarawan ang kaibigan bilang
hingahan ng sama ng loob, madalas na nakapagpapagaan
ng mga suliranin, o kaya ay bukas na libro sa lahat dahil sa
maingay at liberal nitong katangian.
Photo Essay
Isang pamamaraan ang photo essay o paggamit
ng mga larawan o litrato sa pagsasalaysay o
paglalahad ng anumang bagay at pangyayari. Sa
pamamagitan ng mga serye ng larawan at maikling
caption, naibibigay ang mahahalagang ideya na
nais iparating ng gumagawa nito.
I. Ilarawan ang iyong sarili. Ibigay ang
iyong mga katangiang pisikal at iba
pang katangian tulad ng pag-uugali,
disposisyon, at pananaw.
Aralin 5.
Tekstong Persuweysib:
Paano Kita Mahihikayat
 Ang tekstong persuweysib ay isang uri ng
di-piksiyon na pagsulat upang kumbinsihin
ang mga mambabasa na sumang-ayon sa
manunulat hinggil sa isang isyu. Ang
manunulat ay naglalahad ng iba't ibang
impormasyon at katotohanan upang
suportahan ang isang opinyon gamit ang
argumentatibong estilo ng pagsulat.
 Sa pagsulat ng tekstong ito, hindi dapat
magpahayag ng mga personal at walang
batayang opinyon ang isang manunulat. Sa
halip ay gumagamit ang manunulat ng mga
pagpapatunay mula sa mga siyentipikong pag-
aaral at pagsusuri. Mas matibay na batayan ito
upang maniwala ang mga mambabasa sa talas
at katumpakan ng panghihikayat ng manunulat.
Katangian ng Tekstong Persuweysib
Malalim na pananaliksik. Kailangang alam ng isang
manunulat ang pasikot- sikot ng isyu o paksang tatalakayin
sa pamamagitan ng pananaliksik tungkol dito.

Kaalaman sa mga posibleng paniniwala ng mga

mambabasa. Kailangang mulat at maalam ang manunulat
ng tekstong persuweysib sa iba't ibang laganap na
persepsiyon at paniniwala tungkol sa isyu.
Malalim na pagkaunawa sa dalawang panig ng isyu. Ito
ay upang epektibong masagot ang laganap na paniniwala
ng mga mambabasa.
Sagutin ang mga sumusunod na katanungan:
1. Ano ang ibinibigay na kaisipan ng tekstong
Naratibo sa mga mambabasa? Ipaliwanag.
2. Ano ang pinagkaiba ng tekstong Naratibo at
tekstong Persuweysib?
3. Bilang isang manunulat, paano makatutulong
sayo ang iba’t ibang pamamaraan ng narasyon?
Ipaliwanag.
Aralin 6.
Tekstong Naratibo:
Mahusay na Pagkukwento

SEMI-FINAL
 Layunin ng tekstong naratibo ang magsalaysay o
magkuwento batay sa isang tiyak na pangyayari, totoo
man o hindi. Maaaring ang salaysay ay personal na
naranasan ng nagkukuwento, batay sa tunay na
pangyayari, o kathang-isip lamang. Maaari ding ang
paksa ng salaysay ay nakabatay sa tunay na daigdig o
pantasya lamang.
 Ang tekstong naratibo ay nagkukuwento ng
mga serye ng pangyayari na maaaring piksiyon
(nobela, .maikling kuwento, tula) o di-piksiyon
(memoir, biograpiya, balita, malikhaing sanaysay).
Kapwa gumagamit ito ng wikang puno ng
imahinasyon, nagpapahayag ng emosyon, at
kumakasangkapan ng iba't ibang imahen, metapora,
at simbolo upang maging malikhain ang katha.
 Ayon kay Patricia Melendrez-Cruz (1994) sa
kaniyang artikulong "Ideolohiya Bilang
Perspektibong Pampanitikan" na nasa aklat na
Filipinong Pananaw sa Wika, Panitikan at Lipunan,
kailangang suriin ang malikhaing pagkatha bilang isang
siyentipikong proseso ng lipunan. Siyentipiko sapagkat
para kay Melendrez-Cruz, ang mahusay na panitikan ay
kinakailangang naglalarawan sa mga realidad ng
lipunan at nagbibigay ng matalas na pagsusuri dito.
Kailangang isaalang-alang ang sumusunod na
mahahalagang elemento sa pagbuo ng mahusay na
narasyon.
1. Paksa. Pumili ng paksang mahalaga at
makabuluhan. Kahit na nakabatay sa personal na
karanasan ang kuwentong nais isalaysay,
mahalaga pa ring maipaunawa sa mambabasa ang
panlipunang implikasyon at mga kahalagahan
nito.
2. Estruktura. Kailangang malinaw at lohikal
ang kabuuang estruktura ng kuwento. Madalas
na makikitang ginagamit na paraan ng narasyon
ang iba't ibang estilo ng pagkakasunod-sunod ng
pangyayari.
3. Oryentasyon. Nakapaloob dito ang kaligiran
ng mga tauhan, lunan o setting, at oras o panahon
kung kailan nangyari ang kuwento. Malinaw
dapat na nailatag ang mga ito0 sa pagsasalaysay
at nasasagot ang mga batayang tanong na sino,
saan, at kalian.
4. Pamamaraan ng Narasyon. Kailangan ng detalye
at mahusay na oryentasyon ng kabuuang senaryo sa
unang bahagi ng kuwento upang maipakita ang
setting at mood. Iwasang magbigay ng komento sa
kalagitnaan ng pagsasalaysay upang hindi lumihis
ang daloy. May iba't ibang paraan ng narasyon na
maaaring gamitin ang manunulat upang maging
kapana-panabik ang pagsasalaysay. Hindi laging
epektibo ang mga pamamaraang ito.
Diyalogo - sa halip na direktang pagsasalaysay ay
gumagamit ng pag- uusap ng mga tauhan upang isalaysay
ang nangyayari.

Foreshadowing - nagbibigay ng mga pahiwatig o hints

hinggil sa kung ano ang kahihinatnan o mangyayari sa
kuwento.

Plot Twist - tahasang pagbabago sa direksiyon o inaasahang

kalalabasan ng isang kuwento.
Ellipsis - omisyon o pag-aalis ng ilang yugto ng kuwento
kung saan hinahayaan ang mambabasa na magpuno sa
naratibong antala.

Comic Book Death - teknik kung saan pinapatay ang

mahahalagang karakter ngunit kalaunan ay biglang lilitaw
upang magbigay-linaw sa kuwento.

Reverse Chronology - nagsisimula sa dulo ang salaysay

patungong simula.
In media res - nagsisimula ang narasyon sa
kalagitnaan ng kuwento. Kadalasang ipinakikilala
ang mga karakter, lunan, at tensiyon sa pamamagitan
ng mga flashback.
Deus ex machina (God from the machine) - isang
plot device na ipinaliwanag ni Horace sa kaniyang
"Ars Poetica" kung saan nabibigyang-resolusyon ang
tunggalian sa pamamagitan ng awtomatikong
interbensiyon ng isang absolutong kamay.
5. Komplikasyon o Tunggalian. Karaniwang
nakapaloob sa tunggalian ang pangunahing
tauhan. Ito ang mahalagang bahagi ng kuwento
ng nagiging batayan ng paggalaw o pagbabago
sa posisyon at disposisyon ng mga tauhan.
Nagtatakda rin ang tunggalian ng magiging
resolusyon ng kuwento.
Tao laban sa tao
Tao laban sa hayop
Tao laban sa Kalikasan
6. Resolusyon. Ito ang kahahantungan ng
komplikasyon o tunggalian. Maaaring ang
resolusyon ay masaya o hindi batay sa magiging
kapalaran ng pangunahing tauhan.
Pagsulat ng Creative Nonfiction (CNF)
Ang Creative Nonfiction (CNF) ay kilala rin bilang
literary nonfiction o narrative nonfiction. Ito ay isang
bagong genre sa malikhaing pagsulat na gumagamit
ng estilo at teknik na pampanitikan upang makabuo ng
makatotohanan at tumpak na salaysay o narasyon. Iba
ito sa peryodismo o teknikal na pagsulat dahil kahit
naghahayag ito ng katotohanan, mahalaga pa rin ang
poetika at literariness ng akda.
 Isa sa mga katangian at layunin ng CNF ang
maging makatotohanan; ibig sabihin ay naglalahad ng
tunay na karanasan, naglalarawan ng realidad ng
natural na mundo, at hindi bunga ng imahinasyon.
Ang pangunahing layunin nito ay maglahad ng
impormasyon sa malikhaing paraan. Ang iba't ibang
porma ng CNF ay biography, food writing/blogging at
iba pang uri ng blog, literary journalism (feature
writing), memoir, personal essay, at travel writing.
Ayon kay Barbara Lounsberry (1990) sa The Art of
Fact:Contemporary Artists of Nonfiction, ang apat na
katangian ng CNF ay:

1. maaaring maidokumento ang paksa at

hindi inimbento ng manunulat;
2. malalim ang pananaliksik sa paksa upang
mailatag ang kredibilidad ng narasyon;
3. mahalaga ang paglalarawan sa lunan at
kontekstuwalisasyon ng karanasan; at

4. mahusay ang panulat o literary prose style, na

nangangahulugang mahalaga ang pagiging
malikhain ng manunulat at husay ng gamit sa
wika.
Aralin 7.
Tekstong Argumentatibo:
Ipaglaban ang Katwiran

SEMI-FINAL
 Ang tekstong argumentatibo ay isang uri ng teksto
na nangangailangang ipagtanggol ng manunulat ang
posisyon sa isang tiyak na paksa o usapin gamit ang
mga ebidensiya mula sa personal na karanasan, kaugnay
na mga literatura at pag-aaral, ebidensiyang kasaysayan,
at resulta ng na pananaliksik. Ang empirikal na
pananaliksik ay tumutukoy sa pangongolekta ng datos
sa pamamagitan ng pakikipanayam, sarbey, at
eksperimentasyon.
Mga Elemento ng Pangangatwiran
Ang dalawang elemento ng pangangatwiran ay
proposisyon at argumento. Ayon kay Melania L. Abad
(2004) sa Linangan II: Wika at Panitikan, ang proposisyon
ay ang pahayag na inilalahad upang pagtalunan o pag-
usapan. Ito ang isang bagay na pinagkakasunduan bago
ilahad ang katuwiran ng dalawang panig. Magiging mahirap
ang pangangatwiran kung hindi muna ito itatakda sapagkat
hindi magkakaisa sa mga batayan ng isyu ang dalawang
panig.
 Ang pangalawang elemento ng pangangatwiran ay
argumento. Ito ang paglalatag ng mga dahilan at
ebidensiya upang maging makatuwiran ang isang
panig. Kinakailangan ang malalim na pananaliksik at
talas ng pagsusuri sa proposisyon upang
makapagbigay ng mahusay na argumento.
 Katangian at Nilalaman ng Mahusay na
Tekstong Argumentatibo
 Mahalaga at napapanahong paksa. Upang
makapili ng angkop na paksa, pag-isipan ang iba't
ibang napapanahon at mahahalagang isyu na may
bigat at kabuluhan. Makatutulong din kung may
interes sa paksa, ngunit hindi ito: sapat. Kailangan
ding pag-isipan kung ano ang makatuwirang
posisyon na masusuportahan ng argumentasyon at
ebidensiya.
 Maikli ngunit malaman at malinaw.
Pagkakaroon ng limitado o maikling kaisipan
ngunit, kinapapalooban ito ng sapat na
impormasyon upang makuha at maunawaan
ng mga mambabasa o mga tagapakinig.
 Malinaw at lohikal. Kung walang lohikal na
pagkakaayos ng kaisipan, hindi makasusunod
ang mambabasa sa argumento ng manunulat at
hindi magiging epektibo ang kabuuang teksto sa
layunin nito. Nakatutulong ang transisyon upang
ibuod ang ideya sa nakaraang bahagi ng teksto at
magbigay ng introduksiyon sa susunod na
bahagi.
 Maayos na pagkakasunod-sunod ng talatang
naglalaman ng mga ebidensiya ng argumento.
Kailangang tumalakay sa iisang pangkalahatang
ideya lamang. Ito ang magbibigay-linaw at
direksiyon sa buong teksto. Tiyakin ding maikli
ngunit malaman ang bawat talata upang maging mas
madaling maunawaan ng mambabasa. Kailangan
ding isaalang-alang ang lohikal na koneksiyon ng
bawat
 Matibay na ebidensiya para sa argumento. Ang
tekstong argumentatibo ay nangangailangan ng
detalyado, tumpak, at napapanahong mga
impormasyon mula sa pananaliksik na susuporta
sa kabuuang kaisipan.