İletişim Engelleri

İletişim kurmak neden önemli?

Bilgi, duygu, düşünceleri alışverişi

Kişisel ve ya toplumsal bir sorun ortadan
kaldırılabilir
Bireyin yaşamı anlamlı hale gelir
Toplumda bireyler konuşma ve tartışma becerisine
sahip değilse, sürtüşme ve çatışma olur
İletişimde engeller olduğu zaman da anlaşmazlıklar,
bireysel ve örgütsel çatışmalar yaşanır.
 Etkin iletişimi engelleyen etmenler

1. İletişim sürecinden kaynaklı engeller

(Kaynak ve alıcıdan kaynaklanan)

2. Fiziksel ve Teknik engeller

3. Psikolojik ve sosyal engeller

4. Örgütsel engeller
 1.İletişim sürecinden kaynaklı engeller

 Kaynak- Alıcı- Mesaj içeriğinden kaynaklı

iletişim engelleri
Gönderici ve alıcının mesajı kodlarken gönderirken
gerekli dikkati göstermemesi
Mesajı yanlış değerlendirme ve yanlış yorumlama
Konuşmacıya karşı ilgi eksikliği
Göndericiye karşı güvensizlik
Mesajın kasten çarpıtılması: amaçlı yalan
Gönderici ve alıcının farklılıkları:
 1.İletişim sürecinden kaynaklı engeller

Gönderici ve alıcının farklılıkları:

 Kişisel arzu, istek, değer yargıları, kültür düzeyleri, duygusal
durum, alışkanlıklar ve zevklerin farklı olması

 BU FARKLILIKLAR NELERE SEBEP OLUR?

 Kodlama, algılama, mesajlara karşı tutumu
 Kabul-tolerans sınırı,
 Önyargılar Motivasyon eksikliği, güvensizlik,
mesajın yanlış değerlendirilmesi
 1.İletişim sürecinden kaynaklı engeller

Kaynağın taşıması gereken özellikler:

Kaynak konumunda olan kişi, iletişim sürecinde
hedef kitleyi tanımalı ve ona göre hazırlıklı
olmalıdır.
Alıcının ilgisini çekecek konular belirlemeli ve
onların anlayacağı iletişim stratejisi belirlemeli
Kaynak aktaracağı iletiler hakkında tam ve etkin bilgi
sahibi olmalı
Mesajı nasıl kodlayacağını ve kodlamada kullandığı
işaret, sembol ve kelimelerin anlamlarını bilmeli
 1.İletişim sürecinden kaynaklı engeller

Kaynaktan kaynaklanan engellere karşı, kaynağın

taşıması gereken özellikler:
 Kullanılan mesajların yanlış ve gereksiz kodlarından
kaçınmalı
 Kaynak ve alıcı benzer kültürel değerler sahip olmalı
 Kaynak, alıcılar tarafından tüm yönleriyle bilinmeli,
tanınmalıdır. Çünkü alıcı mesajları kaynağın özelliklerine
göre değerlendirir.
 Kaynak kamuoyu tarafından inanılırlığı ve
güvenilirliği olmalıdır.
 1.İletişim sürecinden kaynaklı engeller

Alıcıdan kaynaklı engellere karşı, alıcının taşıması gereken özellikler:

Alıcı iletişime açık olmalı, iletişimi istemeli

İletişim sürecinde mevcut bilgi birikimleri ile mesajları algılama ve
anlama seviyesinde olmalı
Kaynağı benimsemeli
Mesajları aldığında, geribildirim sistemi ile mesajı tamamlayarak
iletişim sürecini bitirebilmeli
Alıcı mesajlar hakkında objektif olabilmeli ve mesajların içeriğine
uygun davranışlar gösterebilmeli
Alıcı kendine güven duymalı ve kendisi hakkında olumsuz
imaja sahip olmamalı
 2. Fiziksel ve Teknik Engeller

Mesaj ile ilgili engeller

Kanal ve Araçlarla ilgili engeller
Gürültü ile ilgili engeller
Dil ile ilgili engeller:
 2. Fiziksel ve Teknik Engeller

Mesaj ile ilgili engeller:

 Mesajın kaliteli iletişim engeli olmasından en büyük faktör
belirsizlikler içermesidir:
 Örn. Mesajın ne demek istediği, kimden, ne zaman ve nasıl bir tepki
beklediği konusundaki belirsizlikler, ihtiyaç duyulan bilgi ve mesajın içeriği
arasındaki farklılıklar.
 Mesajın anlaşılırlığı bunu kodlayıp bir fikir haline getiren kaynağın bilgi,
tecrübe, değerleri ve yeteneğine bağlıdır.
 Mesajda kullanılan sembollerin, alıcının algılayıp anlayabileceği
şekilde düzenlenmemesi nedeniyle mesajın yanlış ya da eksik
ulaşması engelleri
 Mesaj açık ve sade bir şekilde kodlanmalı, fazla bilgi ve duygudan
arındırılmalıdır.
 2. Fiziksel ve Teknik Engeller

Kanal ve Araçlarla ilgili engeller:

 Mesajın tam ve doğru olarak iletilmesinde önemlidir.
 Mesaj ya hiç iletilmez ya da mekanik olarak iletimine engeller
vardır.
 İletişim kanallarının ;
 Yetersiz olması
 Güçlerinin üstünde yük taşıması
 iletişim teknolojisindeki hızlı gelişmeler
 Örgütlerin bu teknolojiye zamanında ayak uyduramaması
 Örn. Seminer veren kişi, anlatımını projeksiyon ile desteklerse
daha etkili olur ya da seminer salonunun havasız olması,
klimasının çalışması ise aksine iletişime engel olacaktır.
 2. Fiziksel ve Teknik Engeller

Gürültü ile ilgili engeller:

Mesajın kodlanmasından, mesajın çözümlenme
aşamasına kadar, iletişimin kötü işlemesine ve ya
tümüyle engellenmesine neden olan her şey
gürültü olarak adlandırılır.
Örn. Mikrofondaki arıza, işitme bozuklukları,
çevreden kaynaklanan gürültülerdir.
Örn. Dargınlık, anlaşmazlık, yanlış anlama ve
yorumlama, ön yargı, görüş farklılıkları de iletişimi
engelleyen gürültü tipleridir.
 2. Fiziksel ve Teknik Engeller

Dil ile ilgili engeller:

Dili oluşturan kelimeler ve cümleler yöneltildikleri
kimselerin bilgi, deneme ve düşüncelerinin etkisinde
anlam kazanır.
Eğer karmaşık kullanılırsa iletişim engeli haline
dönüşürler.
Kaliteli iletişim için basit, yalın ve açıklayıcı bir dil
kullanılmalıdır.
 3. Psikolojik ve Sosyal Engeller

İletişim sürecine katılan bireylerin,

kendi kişisel özelliklerinden
kaynaklanmaktadır.
 3. Psikolojik ve Sosyal Engeller

İletişim amacının belirlenmemesi: Doğru mesajın, doğru zamanda,

doğru araçla, doğru kişilere iletilebilmesinin koşulları sağlanmalıdır.

Önyargılar: Kalıplaşmış düşünceler, insanların kafalarında yer alan

katılaşmış, çoğunlukla farkında olunmadan taşınan bir takım kesin
düşünceler olarak tanımlanabilmektedir.
İnsanlar, genellikle bu tür düşüncelerinin doğru olup olmadığını denemeye
yönelmez ve bu düşüncelerini değiştirebilecek nitelikteki her türlü bilgiden
uzak dururlar

Görüş farklılıkları: İletişimi kuran taraflar aynı fikirde değilse, ciddi

görüş ayrılıkları varsa ve özellikle bu görüş ayrılıkları inanç ve değer
sistemleri ile ilgili ise sağlıklı ve kaliteli bir iletişim kurmak mümkün
olmayacaktır
 3. Psikolojik ve Sosyal Engeller
Algılama farklılıkları: Kişiler farklı olaylara, durumlara, bilgilere ilgi
gösterebilmekte ya da aynı olay veya durumları farklı düzeyde
algılamaktadırlar. Bu nedenle yanlış ya da eksik algılamalar sonucu
iletişimde engeller ortaya çıkabilmektedir. Diğer bir ifade ile alıcının seçici
algılaması nedeniyle iletilen mesajın göndericisinden bağımsız olarak mesajı
algılayabilmekte ve algıladığı şekilde tepkide bulunmaktadır. Bu nedenle de
toplam iletişim başarısı algılayanın ne algıladığına bağımlı olarak
gerçekleşmektedir.

Tutum ve davranışlar: Tutumların yarattığı iletişim engelleri;

1. Kişinin kendisine karşı tutumu: Kişi iletişim konusunda kendisine
güveniyorsa istediği mesajları iletmedeki başarı şansı yüksek olacaktır.
2. Kişinin konuya karşı tutumu: iletilmek istenen mesajın konusuna ilgi
duymayan, ona karşı olumlu bir tutumu olmayan kişi iletişimde başarısız
olacaktır.
3. İletişime katılanların birbirlerine karşı tutumları: gönderici alıcıya
karşı olumlu bir tutuma sahipse istediği mesajı iletmesi daha kolay olacaktır..
Bu bağlamda bir tutum ne kadar aşırı ve güçlü ise onu değiştirmek o derece güç
olacaktır.
 3. Psikolojik ve Sosyal Engeller

Sosyo-kültürel farklar: Sosyo-kültürel yapı bakımından farklı olan

kişiler birbirlerini tanımadıklarından dolayı mesajın kodlanmasında ve
çözümlenip yorumlanmasında hatalar olabilecektir. Bu tip kültürel
farklılıklar nedeniyle iletişim sürecinde bozulmalar yaşanabilmektedir.

Sahip olunan bilgi düzeyi: İletişime katılanların eğitim durumu,

mesajın konu ve kapsamı hakkında sahip oldukları bilgilerle
ilgilidir. Yetersiz bilgi, iletişim sürecinde gönderici ve alıcı arasında bir
engel oluşturur. Gönderici, bilgi eksikliği nedeniyle mesajın içeriğinde
boşluklar bırakırsa, alıcının algıladığı mesaj gönderilen mesajdan
farklı olacaktır.
 3. Psikolojik ve Sosyal Engeller

Örneklerle psikolojik engeller:

Çok yakın samimi ilişkiler
Öğüt vermek
Eleştirmek, yargılamak
Soru sormak
Tanı koymak
Teselli etmek, konuyu değiştirmek
Korku
 4.Örgütsel Engeller

Örgütler bireylerden oluşabileceği gibi belirli

grupların birleşmesiyle de oluşabilmektedir.
Örgütler yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için
etkili ve kaliteli bir iletişime sahip olmalıdırlar ancak
ne var ki örgütler kendi iletişim engellerini
kendileri yaratırlar.
Bunun sonucunda da başarılı bir iletişim
sağlayamadıklarından yaşamsal fonksiyonları belirli
zaman periyodunda düşüş göstermektedir
 4.Örgütsel Engeller

Örgütlerin kendi içinde ürettikleri ve iletişimlerini

engelleyen etmenler:
 Örgüt büyüklüğü & fiziksel yapı
 Geri besleme yetkisizliği
 Zaman baskısı
 Rol ilişkileri
 Hiyerarşi
 Yönetim tarzı
 Statü farklılıkları
 Aşırı bilgi yüklemesi
 İletişim Engellerinin Giderilmesi

İletişim engellerini ortadan kaldırmak için, bireyler ya da

örgütler ilk aşamada bazı yöntemleri uygulamaları
gerekmektedir;
Kaynak, sözlü mesajları alıcının anlayabileceği ve
algılayabileceği şekilde kullanmalıdır,
Kaynağın gönderdiği mesajlar yalnız sözlü olmamalı, aynı
zamanda çizim, resim, yazı gibi semboller şeklinde de olmalıdır,
 Kaynağın gönderdiği mesajlar alıcının ilgisini çekecek şekilde
biçimlenmelidir,
 Mesaj, alıcıyı etkileyecek türden bir kanalla gönderilmelidir,
İletişim çevresi iletişime elverişli duruma getirilmelidir,
 Mesajın anlaşılıp anlaşılmadığı geri bildirimle kontrol
edilmelidir.
https://www.youtube.com/watch?v=0p78SHeXv3k

https://www.youtube.com/watch?v=Oby7e4kY_o0
 İletişim Çatışmaları

Mutlakacılık
Genelleme
Kutuplaştırma
Keşkecilik
Aşırı fedakarlık
 İletişim Çatışması Türleri

Aktif çatışma
Pasif çatışma
Kısmi algılama çatışması
Varoluş çatışması
Alıkoyma çatışması
Tümden reddetme çatışması
Önyargılı çatışma