CHƯƠNG I

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP, CHỨC

NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC –
LÊNIN
1.1 Khái quát sự hình thành và phát triển của
kinh tế chính trị Mác - Lê nin
• Thuật ngữ Kinh tế chính trị xuất hiện vào đầu thế kỳ XVII trong
tác phẩm Chuyên luận về Kinh tế chính trị xuất bản năm 1615
• Kinh tế chính trị là môn khoa học kinh tế có mục đích nghiên cứu
là tìm ra các quy luật chi phối sự vận động của các hiện tượng và
quá trình kinh tế của con người tương ứng với những trình độ phát
triển nhất định của xã hội
- Đặt nền móng bởi C.Mác - Ph. Ănghen, dựa trên cơ sở kế thừa và
phát triển những giá trị khoa học của kinh tế chính trị của nhân
loại trước đó, trực tiếp là những giá trị khoa học của kinh tế chính
trị tư sản cổ điển Anh.
- V.I.Lênin kế thừa, bổ sung, phát triển theo phương pháp luận của
Mác và có đóng góp đặc biệt quan trọng.
1.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN

Trong quá trình hình thành và phát triển môn kinh tế chính trị,
các trường phái kinh tế nhận thức rất khác nhau về đối tượng nghiên cứu của khoa học này:

Chủ nghĩa Nghiên cứu lĩnh vực lưu thông,

trọng thương chủ yếu là ngoại thương.

Chủ nghĩa Nghiên cứu lĩnh vực sản xuất nhưng

trọng nông chỉ giới hạn trong nông nghiệp.

KTCT Nghiên cứu bản chất và nguyên nhân của sự

giàu có
Cổ điển Anh

KTCT Nghiên cứu quan hệ sản xuất trong

Mác - Lênin quá trình sản xuất và tái sản xuất
 C.Mác và Ph. Ănghen quan niệm kinh tế chính trị có thể được
hiểu theo hai nghĩa: Nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
Theo nghĩa hẹp, kinh tế chính trị nghiên cứu về một phương thức
sản xuất cụ thể và kết quả của việc nghiên cứu là khám phá ra những quy
luật kinh tế của phương thức sản xuất ấy.
Theo nghĩa rộng, Ph.Ănghen cho rằng: “Kinh tế chính trị, theo
nghĩa rộng nhất, là khoa học về những quy luật chi phối sự sản xuất vật
chất và sự trao đổi những tư liệu sinh hoạt vật chất trong xã hội loài
người
V.I.Lênin: “Kinh tế chính trị tuyệt nhiên không nghiên cứu sự sản xuất
mà những những quan hệ xã hội giữa người với người trong sản xuất,
nghiên cứu chế độ xã hội của sản xuất”

 Kinh tế chính trị Mác – Lênin nghiên cứu quan hệ sản xuất giữa
người với người trong quá trình tái sản xuất, trong sự tác động qua lại
với lực lượng sản xuất và kiến trúc thượng tầng nhằm tìm ra bản chất các
hiện tượng và quá trình kinh tế, từ đó phát hiện ra các phạm trù, quy luật
kinh tế ở các giai đoạn phát triển nhất định của xã hội loài người.
 Mục đích của Kinh tế chính trị Mác – Lê nin:
Tìm ra những quy luật kinh tế chi phối sự vận động và phát triển của phương
thức sản xuất

• Phạm trù kinh tế: những khái niệm phản ánh bản chất
của những hiện tượng kinh tế.
• Quy luật kinh tế là những mối liên hệ bên trong, bản
chất, tất yếu, ổn định, lặp đi lặp lại của các hiện tượng
và quá trình kinh tế.
 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu của kinh tế
chính trị Mác - Lênin
• Phương pháp luận duy vật biện chứng
Đây là phương pháp yêu cầu việc nghiên cứu
các khía cạnh thuộc đối tượng nghiên cứu của
kinh tế chính trị phải đặt trong mối liên hệ tác
động qua lại lẫn nhau và phát triển không
ngừng.
- Phương pháp logic kết hợp lịch sử
Phương pháp logic
Khái niệm: phương pháp logic là phương pháp nghiên cứu sự
vật, hiện tượng bằng cách sử dụng thống các khái niệm, phạm
trù và sức mạnh của tư duy để tìm ra bản chất của các hiện
tượng kinh tế, các quy luật kinh tế.

Phương pháp lịch sử

Khái niệm: phương pháp lịch sử là phương pháp nghiên cứu
căn cứ vào những sự kiện, hiện tượng đã xảy ra để tìm các quy
luật.
 Hai phương pháp này bổ khuyết cho nhau, giúp cho việc
nghiên cứu được chính xác.
 Phương pháp trừu tượng hóa khoa học

• Yêu cầu: tạm gạt bỏ khỏi quá trình nghiên cứu

những cái giản đơn, ngẫu nhiên, không bản
chất. Nhờ đó sẽ dễ dàng hơn trong việc nghiên
cứu sâu những vấn đề, hiện tượng mang bản
chất.
• Quá trình trừu tượng hóa khoa học:
+ Đi từ cụ thể đến trừu tượng
+ Đi từ trừu tượng đến cụ thể
 1.3 CHỨC NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ
MÁC-LÊNIN
1.3.1 Chức năng nhận thức
Kinh tế chính trị Mác – Lênin nghiên cứu quan hệ sản
xuất trong mối liên hệ qua lại với lực lượng sản xuất và kiến
trúc thượng tầng, nó cung cấp các tri thức giúp người học,
nghiên cứu:
- Hiểu về sản xuất xã hội và xu thế tất yếu của nó.
- Nhận thức được cơ sở khoa học trong đường lối, chính sách
của Đảng và Nhà nước.
- Hiểu được các hiện tượng và quá trình kinh tế xảy ra trong
đời sống kinh tế.
Là cơ sở để học tập, nghiên cứu ở các ngành khoa học khác.
 1.3.2. Chức năng tư tưởng
- Kinh tế chính trị Mác - Lênin góp phần tạo lập nền tảng tư
tưởng cộng sản cho những người lao động tiến bộ và yêu
chuộng tự do, yêu chuộng hòa bình, củng cố niềm tin cho
những ai phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội
dân chủ, công bằng, văn minh.
- Kinh tế chính trị Mác - Lênin góp phần xây dựng thế giới quan
khoa học cho những ai có mong muốn xây dựng một chế độ xã
hội tốt đẹp, hướng tới giải phóng con người, xóa bỏ dần những
áp bức, bất công giữa con người với con người.

1.3.3 Chức năng thực tiễn

Mục đích của kinh tế chính trị là tìm ra các phạm trù,
khái niệm và các quy luật kinh tế. Chính dựa trên những sản
phẩm đó, con người vận dụng cào hoạt động kinh tế để nâng
cao hiệu quả kinh tế.
 1.3.4 Chức năng phương pháp luận
 
- Kinh tế chính trị Mác – Lênin cung cấp phương
pháp tư duy khoa học, trên cơ sở đó, người học, người
nghiên cứu có thể ứng dụng để tự phân tích, giải thích các
hiện tượng kinh tế đã, đang và sẽ xảy ra.
- Kinh tế chính trị cung cấp những khái niệm, phạm
trù, quy luật kinh tế có tính chất chung, là cơ sở lý luận cho
các môn khoa học kinh tế chuyên ngành (Kinh tế công
nghiệp, nông nghiệp, xây dựng…) và các môn kinh tế chức
năng (kinh tế lao động, kế toán tài chính, tín dụng…)