‫آب مروارید‬

‫‪Cataract‬‬
‫امریحسنی امریی‬
‫پارسا ختت شاهی‬
 ‫‪ :‬مقدمه‬

‫آ ب مرواری د امروزه ب ه عنوان یک ی از عوام ل مه م کوری درس راسر جهان ب ه شمار‬

‫می رود‪ .‬س ازمان جهانی بهداشت در سال ‪ ۲۰۰۲‬تخمین زد که آب مروارید عامل‬
‫کوری ‪ ۱۷‬میلیون مورد از ‪ ۳۷‬میلیون فرد نابینا می‌باشد که این رقم در سال‬
‫‪ ۲۰۲ ۴‬به ‪ ۴۰‬میلیون خواهد رسید‪.‬‬
 ‫ساختار عدسی چشم ‪:‬‬
‫عدس ی‌ چشم‌ یك‌ س اختار شفاف‌ و انعطاف‌پذی ر در نزدیكی‌ جلوی‌ كره‌ چشم‌ اس ت‌‪.‬‬
‫عدسی‌ كمك‌ می‌كند تا اشیایی‌ كه‌ چشم‌ به‌ آنها نگا ‌ه می‌كند تار به‌ نظر نرسند و نیز در‬
‫ط‬
‫شكس ت‌ و تمرك ز نور روی‌ شبكیه‌ نقش‌ دارد‪ .‬عدس ی‌ رگ‌ خونی‌ ندارد و توس ‌‬
‫زجاجیه‌ كه‌ در اطراف‌ آن‌ قرار دارد تغذیه‌ می‌شود‪.‬‬
 ‫تعریف آب مروارید (‪: )cataract‬‬

‫ت است‌ از كدر شدن‌ عدسی‬

‫آب‌ مروارید عبار ‌‬

‫‌چشم‌‪ .‬اگر تصلب‌ شرایین‌ موجب‌ عد ‌م تغذیه‌‬

‫ب زجاجیه‌ شود‪ ،‬عدسی‌ چش ‌م نیز منبع‬

‫مناس ‌‬

‫تغذیه‌ خود را از دست‌ خواهد داد (این‌ مشكل‬

‫‌ اغلب‌ در سنین‌ پیری‌ رخ‌ می‌دهد)‪ .‬سپس‌‬

‫ت و انعطاف‌ پذیری‌ عدس ی‌ ك ‌م می‌شود و آب‌ مرواری د اتفاق‌ می‌افتد‪ .‬آب‌ مرواری د ممكن‌ اس ت‌‬
‫شفافی ‌‬

‫در یك‌ ی ا ه ر دو چش ‌م تشكیل‌ شود‪ .‬البته‌ در این‌ حالت‌‪ ،‬س رعت‌ رش د آب‌ مرواری د در دو چشم‌ ممكن‌‬

‫ت باشد‪.‬‬
‫است‌ متفاو ‌‬
 ‫انواع آب مروارید ‪:‬‬

‫ای ن عارض ه در ناحی ه مرکزی (هس ته) عدس ی ایجاد می‌شود‪ .‬کاتاراک ت هس ته‌ای‬ ‫‪.۱‬آ!ب مرواری!د هس!ته‌ای‪:‬‬
‫معموالً پی‌آمد باال رفتن سن است‪.‬‬
‫‪.۲‬آ!ب مرواری!د زی!ر کپس!ولی‪  :‬این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد‪ .‬بیماران مبتال به دیابت یا افرادی‬
‫ک ه دوز باالی ی از داروهای اس تروئیدی مص رف می‌کنن د‪ ،‬بیشت ر در معرض ابتال ب ه آ ب مرواری د زیرکپس ولی قرار‬
‫دارند‪.‬‬
‫‪.۳‬آ!ب مرواری!د قشری‪  :‬مشخص ه ای ن عارض ه لکه‌های تیره س فید و مثلث ی شکل ی اس ت ک ه از ‪۱۲‬دور عدس ی‬
‫چشم شروع می‌شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد‪ .‬این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از‬
‫آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد‪.‬‬
‫‪ ‬‬
 ‫علل آب مروارید ‪:‬‬

‫ال ف ‪ :‬آ ب مرورای د ناش ی از افزای ش س ن‪ :‬ب ا گذش ت زمان لن ز س خت می‌شود و شفافی ت خود را از دس ت‬
‫می‌دهد‪.‬آب مروارید ناشی از افزایش سن شایع‌ترین نوع آب مروارید است و بین سنین ‪ ۶۵‬تا ‪ ۷۴‬سالگی‪،‬‬
‫‪ ۵۰‬درصد افراد و باالی سن ‪ ۷۵‬سالگی‪ ۷۰ ،‬درصد افراد به آن مبتال می‌شوند‪ ،‬اما می‌تواند از ‪ ۳۵‬سالگی‬
‫به بعد شروع شود‪.‬‬
‫ب ‪ :‬آ ب مرواری د ناش ی از س ایر بیماری‌ه ا‪ :‬ای ن نوع آ ب مرواری د در افرادی ک ه بیماری‌های مشخ ص‬
‫دیگری از جمل ه دیاب ت (بیماری قن د) دارن د دیده می‌شود‪.‬گاه ی بروز آ ب مرواری د در رابط ه ب ا مص رف‬
‫داروهای کورتون دار است‪.‬‬
‫پ ‪ :‬آ ب مرواری د ناش ی از ضرب ه‪ :‬گاه ی بالفاص له پ س از ص دمات چشم ی و گاه ی س الها بع د از آ ن دیده‬
‫می‌شود‪.‬‬
‫ت ‪ :‬آ ب مروارید مادرزادی‪ :‬برخی بچه‌ه ا ب ا آب مروراید به دنیا می‌آیند ی ا این‌ک ه در کودک ی ب ه آن مبتال‬
‫می‌شوند که معموال در هر دو چشم است‪ .‬این آب مروارید ممکن است در بینایی اختالل ایجاد نکند‪ ،‬اما در‬
‫صورت ایجاد اختالل حتما باید جراحی شود‪.‬‬
‫ث ‪ :‬آب مروارید ناشی از تشعشعات مانند نور ماوراء بنفش‪ ،‬اشعه ایکس وغیره‬
‫‪ ‬‬

‫عالئم آب مروارید ‪:‬‬

‫الف‪ :‬تار شدن یا محو شدن بینایی‬

‫ب ‪ :‬حس اس شدن ب ه روشنای ی‪ :‬درخشندگ ی زیاد نور اتومبیل‌ه ا در ش ب‪ ،‬خیرگ ی و‬
‫پخش نور چراغ‌ها و نور آفتاب‪ ،‬دیدن هاله اطراف چراغ‌ها‪.‬‬
‫پ ‪ :‬کم رنگ شدن یا محو شدن رنگ‌ها‬
‫ت ‪ :‬دید کم در شب‬
‫ث ‪ :‬دو بینی یا چند بینی (که با افزایش شدت آب مروارید وضعیت بدتر می‌شود)‬
‫ج ‪ :‬افزایش دید نزدیک‪ ،‬تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی‬
 ‫پیشگیری ‪:‬‬

‫ن باروری‌ هستند‪ ،‬در صورتی‌ ك ‌ه سرخج ‌ه نگرفته‌اند یا واكس ن‌ آن‌ را نزده‌اند‪ ،‬باید‬
‫ی ك ‌ه در سنی ‌‬
‫خانم‌های ‌‬
‫دربرابر‌ آن‌ واكسین ‌ه شوند‪.‬‬
‫مصرف‌ داروهای‌ كورتیزونی‌ یا هرگون ‌ه داروی‌ دیگری‌ ك ‌ه بر عدس ی‌ تأثیر می‌گذارد باید ب ‌ه دقت‌ تحت‌نظر‬
‫قرار داشت ‌ه باشد‪.‬‬
‫ن اس ت‌ باعث‌ آب‌ مروارید شوند‪ ،‬مثل‌ ایریت‌ (التهاب‌ خود عنبیه‌) و اووئیت‌‪،‬‬
‫بیماری‌های‌ چشمی‌ای‌ كه‌ ممك ‌‬
‫باید سریعا ً درمان‌ شوند‪.‬‬
‫ک آفتابی‌ مناسب‌ استفاد ‌ه كنید‪.‬‬
‫ب ‌ه طور منظم‌ از عین ‌‬
‫رژیمی‌ دارای‌ مقادیر مناسب‌ از ویتامین‪ ‌A‬و ‪B‬كاروتن‌ داشت ‌ه باشید‪.‬‬
 ‫چگونگی تشخیص آب مروارید ‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫تشخیص آب مروارید با مشاهده عدسی کدر شده توسط دستگاه‌های چشم پزشکی صورت می پذیرد‪ .‬ارزیابی با‬
‫چراغ قوه‌ قابل اعتماد نیست‪ ،‬زیرا همراهی بعضی از بیماری‌ها با آب مروارید از جمله آب سیاه با چراغ قوه‬
‫قاب ل تشخی ص نیست‪ .‬برای تشخی ص ص حیح‪ ،‬معاینات ی که توس ط چش م پزش ک انجام می‌شود شام ل موارد زی ر‬
‫است‪:‬‬

‫الف‪ :‬اندازه گیری قدرت بینایی‬

‫ب‪:‬گشاد کردن مردمک ‪ :‬با مص رف قطره‌های چشمی صورت می‌گیرد و به چشم پزشک اجازه می‌دهد تا‬
‫تمام قسمت‌های عدسی و شبکیه را کامال معاینه کند‪.‬‬

‫پ‪ :‬تونومتری‪ :‬با این معاینه فشار چشم اندازی گیری می‌شود‪ .‬افزایش فشار ممکن است عالمت گلوکوم (آب‬
‫سیاه ) باشد‪.‬‬

‫‪ ‬‬
 ‫درمان ‪:‬‬
‫‌‬
‫‪ ‬‬
‫در مراح ل اولی ه آ ب مرواری د‪ ،‬وضعی ت بینای ی ب ا اس تفاده از عین ک‪ ،‬عدس ی‌های بزرگ نم ا و نورهای قوی‌ت ر‬
‫بهبود می‌یابد‪ .‬اما اگر این تدابیر کمک کننده نباشد‪ ،‬جراحی تنها راه درمان است که شامل خارج کردن عدسی‬
‫کدر شده و جایگزین ی آ ن ب ا عدس ی مص نوعی اس ت‪ .‬دارو‪ ،‬قطره‪ ،‬ورزش ی ا عین ک مان ع بروز ی ا بهبود آ ب‬
‫مروارید نمی‌شوند‪.‬‬
‫«آب مروارید زمانی نیاز به جراحی دارد که اختالل بینایی‪ ،‬انجام فعالیت‌های شغلی یا روزمره مانند رانندگی‪،‬‬
‫مطالعه و تماشای تلویزیون را مختل کند و نیازی به رسیدن آب مروارید نیست‪».‬‬
‫اگر هر دو چشم به آب مروارید مبتال باشند پزشک آنها را در یک زمان جراحی نمی‌کند‪ .‬هر چشم باید به طور‬
‫جداگانه تحت عمل جراحی قرار گیرد‪.‬‬
‫در ص ورتی‌ ک ه وضعی ت اورژانس ی نباش د بهت ر اس ت حداق ل ‪ ۴‬ماه بی ن دو عم ل فاص له باشد‪ .‬گاه ی اوقات در‬
‫بیماران مبتال ب ه بیماری قن د جه ت معاین ه شبکی ه و درمان ضایعات ناش ی از بیماری انجام عم ل آ ب مرواری د‬
‫ضروری است‪.‬‬
 ‫انواع جراحی جهت درمان آب مروارید‪:‬‬

‫دو راه عمده وجود دارد که نتایج بینایی هر دو روش در پایان سه ماه یکسان است‪.‬‬

‫ال!ف‪ :‬فیک!و (فیک!و امولس!ی فیکیش!ن) ‪ :‬جراح ی در کنار قرنی ه برش کوچک ی ایجاد و س پس ی ک وس یله‬
‫ظریف را وارد چشم می کند‪.‬‬
‫این وسیله امواج مافوق صوت را به داخل عدسی منتقل کرده و باعث خرد شدن عدسی کدر شده می‌شود‪ ،‬سپس‬
‫ب ه وس یله مک ش‪ ،‬تکه‌های کدر شده از چش م خارج می‌شوند‪ .‬بس یاری از اعمال جراح ی امروزه از طری ق فیک و‬
‫انجام می‌شوند‪ .‬این عمل‪ ،‬عمل جراحی آب مروارید با برش کوچک نیز نامیده می‌شود‪.‬‬
 ‫انواع جراحی جهت درمان آب مروارید‪:‬‬
‫ب‪ :‬عم!ل جراح!ی خارج کپس!ولی‪ :‬پزشک بریدگی بزرگتری در کنار قرنیه ایجاد می‌کند و هسته سخت و‬
‫کدر عدسی را خارج می کند و باقی مانده آن توسط مکش خارج می‌شود‪.‬‬
 ‫لنز ‪: IOL‬‬
‫در بس یاری از موارد‪ ،‬عدس ی داخ ل چشم ی (‪)IOL‬‬
‫جایگزی ن عدس ی خارج شده می‌گردد‪ IOL .‬در واق ع‬
‫ی ک عدس ی مص نوعی شفاف م ی باش د ک ه نیاز ب ه‬
‫مراقب ت نداشت ه و ی ک جزء دائ م در چش م محس وب‬
‫خواه د شد‪ .‬در ضم ن ب ه عل ت آ ن ک ه ‪ IOL‬در داخ ل‬
‫چش م قرار می‌گیرد‪ ،‬شم ا آ ن را نمی‌بینی د و احس اس‬
‫نمی‌کنید‪ .‬به وسیله ‪ IOL‬بینایی‌تان بهبود می‌یابد چون‬
‫ای ن وس یله باع ث انتقال و تمرک ز نور روی شبکی ه‬
‫می‌شود‪ .‬بعض ی افراد ب ه عل ل مختل ف از جمل ه‬
‫مشکالت حی ن عم ل جراح ی و ی ا بیماریهای دیگ ر‬
‫چشم ی نم ی توانن د از ‪ IOL‬بهره من د شوند‪ .‬برای‬
‫اینگون ه افراد لنزهای تماس ی ی ا عینک‌های ی ب ا‬
‫بزرگنمایی زیاد توصیه می‌شود‪.‬‬
 ‫سه روش برای خرد کردن هسته عدسی ‪:‬‬

‫الف ‪ :‬خرد کردن دستی که با استفاده از دو وسیله ساده در درون چشم هسته عدسی به سه قسمت یا‬
‫بیشتر تقسیم و سپس این تکه ها خارج می گردد‪.‬‬

‫ب ‪ :‬استفاده از ماشین های اولتراسوند که با ایجاد امواج ماوراء صوت‪ ،‬هسته عدسی در داخل چشم‬
‫خرد و بصورت همزمان با وسیله مکنده از چشم خارج می گردد‪.‬‬

‫پ ‪ :‬استفاده از ماشین های لیزر که با استفاده از انرژی نور لیزر هسته عدسی در داخل چشم خرد‬
‫و بصورت همزمان با وسیله مکنده از چشم خارج می گردد‪.‬‬
 ‫برخی عوارض عمل جراحی اب مروارید ‪:‬‬

‫خونریزی پشت کره چشم هنگام تزریق ماده بی حسی که اگر شدید باش د منجر به تعویق عمل برای چند‬ ‫الف‪:‬‬
‫هفته خواهد شد‪.‬‬

‫پاره شدن کپس ول عدس ی ک ه اگ ر زیاد باش د ممک ن اس ت امکان کارگذاری لن ز در اتاق خلف ی وجود نداشت ه‬ ‫ب‪:‬‬
‫باشد و جراح مجبور شود لنز را در اتاق قدامی قرار دهد‪.‬‬

‫خونریزی شدید داخ ل چشم ک ه احتمال ایجاد آ ن خیلی کم است ول ی افراد خیلی مس ن و افراد با فشار خون‬ ‫پ‪:‬‬
‫باال ممکن است دچار آن شوند‪.‬‬

‫التهاب قرنیه که از فردای عمل آشکار می‌شود ممکن است موقت و یا دائمی باشد‪.‬‬ ‫ت‪:‬‬
‫التهاب داخل چشمی که معموال ‪ ۱-۲‬روز پس از عمل شروع و تا چند روز ممکن است ادامه یابد‪.‬‬ ‫ث‪:‬‬
‫عفونت داخل چشمی که ممکن است از ‪ ۲-۲۰‬روز بعد از عمل تظاهر کند که عالمت آن درد شدید چشم‪،‬‬ ‫ج‪:‬‬
‫حساسیت به نور‪ ،‬ورم پلک‌ها و کاهش دید است و بیمار باید فورا مورد درمان قرار گیرد‪.‬‬
 ‫آب مروارید ثانویه ‪:‬‬

‫در تکنیک‌های جدی د جراح ی‪ ،‬کپس ول خلف ی عدس ی از چش م خارج نمی‌شود‪ .‬گاه ی اوقات ای ن الی ه کدر شده و‬
‫بینایی را محو می‌کند‪ ،‬این پدیده «آب مروارید ثانویه» نامیده می‌شود که می تواند ماه‌ها یا سال‌ها پس از عمل‬
‫اتفاق بیافتد‪ .‬در بیماران جوان‌ت ر احتمال بروز آ ن بیشت ر اس ت و در ‪ ۴ ۰‬ت ا ‪ ۶ ۰‬درص د موارد اتفاق می‌افتد‪.‬‬
‫برخالف آب مروارید این پدیده نیاز به جراحی ندارد و به وسیله لیزر درمان می‌شود‪.‬‬
‫در تکنیکی به نام کپسولوتومی با لیزر یاگ (‪ ، )YAG‬پزشک سوراخ کوچکی در الیه کدر شده ایجاد می‌کند تا‬
‫نور از آن عبور کند‪ .‬این درمان بدون درد بوده و سرپایی انجام می‌شود‪.‬‬