24 november 2003

POLSGEWRICHT

Thomas Peleman
Maikel Peeters
Wim Peeters
Joeri Nicolaes
 24 november 2003

Inhoudsoverzicht

0. Inleiding
1. Anatomie
2. Biomechanica
3. Pathologie
 0. Inleiding

• Bovenste extremiteit :
Schouder
Elleboog
Voorarm
Pols
• Functies pols:
Controle lengte-spanningsrelaties
Aanpassingen van greep
 1. Anatomie

Beenderen

• Humerus
•epycondylus lateralis
•epycondylus medialis
• Radius
• Ulna
• Hand
 1. Anatomie

Ossa Carpi
•Proximaal
•Os Scaphoideum
•Os Lunatum
•Os Triquetrum
•Os Pisiforme
 1. Anatomie

Ossa Carpi
•Distale Handwortelrij
•Os Trapezium
•Os Trapezoideum
•Os Capitatum
•Os Hamatum
 1. Anatomie

Ossa Carpi

Ossa Metacarpalia

Os Digitorum Manus
 1. Anatomie

•Totale Handwortel
•proximaal:bol
•distaal: hol

•Handpalm
•handwortel concaaf
•retinaculum flexorum, vorming canalis carpi
 1. Anatomie

Gewrichten
1. Articulatio
Radiocarpea
tussen radius,discus
articularis en proximale
rij

2. Articulatio
Metacarpea
tussen proximale en
distale rij
 1. Anatomie

Articulatio Radiocarpea

•Os Sc, Os Lun en Os B’ A’

Tri=>1 geheel
A
•Slap kapsel=>versterkt B
met ligamenten

•Ellipsoïde gewricht
•flexie/extensie-as (AA’)
•ab-/adductie-as (BB’)
 1. Anatomie

Articulatio Radiocarpea

•Collaterale
Ligamenten (1,2)
•Palmaire en Dorsale
Ligamenten (3,4)
 1. Anatomie

Articulatio Metacarpea
•S-vormige gewrichtsspleet
twee delen:A)lateraal deel:schuif
B)mediaal
deel:ellipsoïde

•Straffe banden
weinig beweeglijkheid van beenderen
tov elkaar (< proximale rij)

•Kapsel
palmair straf, dorsaal slap
 1. Anatomie

Articulatio Metacarpea

•Ligamenten die
botstukken van beide rijen
verbinden
•Ligamenten die proximale
en distale rij verbinden
 1. Anatomie

Spieren

• Ventrale Spieren
buigers
• Radiale Spieren
• Dorsale Spieren
strekkers
 1. Anatomie

Ventrale Spieren

Oppervlakkige Laag
• M. flexor carpi radialis
• M. palmaris longus
• M. flexor carpi ulnaris
• M. flexor digitorum
superficialis
 1. Anatomie

Ventrale Spieren

Oppervlakkige Laag
• M. flexor carpi radialis
• M. palmaris longus
• M. flexor carpi ulnaris
• M. flexor digitorum
superficialis
 1. Anatomie

Ventrale Spieren

Dieper Gelegen Laag

• M. flexor digitorum
profundus(diepe vingerbuiger)
• M. pollicus longus(lange
duimbuiger)
 1. Anatomie

Radiale Spieren

• M. extensor carpi
radialis longus
• M. extensor carpi
radialis brevis
 1. Anatomie

Dorsale Spieren

Oppervlakkige Laag
• M. extensor
digitorum(gemeenschappelijke
vingerstrekker)
• M. extensor digiti
minimi(pinkstrekker)
• M. extensor carpi ulnaris
 1. Anatomie

Dorsale Spieren
Dieper Gelegen Laag
• M. abductor pollicis longus(lange
duimafvoerder)
• M. extensor pollicis brevis(korte
duimstrekker)
• M. extensor pollicis longus(lange
duimstrekker)
• M. extensor indices(wijsvingerstrekker)
 2. Biomechanica

Inhoudsoverzicht

0. Inleiding
1. Anatomie
2. Biomechanica
3. Pathologie
 2. Biomechanica

Biomechanica pols(1)

• Sagittaal vlak/transversale as:

 Flexie (palmairflexie) (1)
 Extensie (dorsaalflexie) (2) Fig 4.1 Kapandji

• Frontaal vlak/sagittale as:

 Adductie (ulnaire deviatie) (3)
 Abductie (radiale deviatie) (4)
 2. Biomechanica

Biomechanica pols(2)
• Groep 1: F + Ad
 m. flexor carpi ulnaris (1)

• Groep 2: E + Ad
 m. extensor carpi ulnaris (6)

• Groep 3: F + Ab
 m. flexor carpi radialis (2)
 m. palmaris longus (3)

• Groep 4: E + Ab
 m. extensor carpi radialis l. (4)
 m. extensor carpi radialis b. (5)
 2. Biomechanica

Biomechanica pols(3)

• Bijgevolg: ‘zuivere’
beweging enkel door
activiteiten van
spieren uit 2 groepen:
 F: 1+3
 E: 2+4
 Ad: 1+2
 Ab: 3+4
 2. Biomechanica

Biomechanica pols(4)

• Opmerkingen bij deze ‘ideale’ theorie:

Bij combinatiebewegingen vaak meer complexe
spierwerking
 Bijv.: Alleen m. extensor carpi radialis longus werkt bij
gecombineerde extensie-abductiebeweging (groep 4)
De invloed van een spier op een beweging is des te
groter naarmate ze verder van de betreffende as
gelegen is
 Bijv.: m. palmaris longus is alleen maar flexor, geen
abductor
 2. Biomechanica

Inhoudsoverzicht

1. Inleiding
2. Anatomie
3. Biomechanica
4. Pathologie
Flexie - Extensie
 Abductie - Adductie
4. Pathologie
 2. Biomechanica

Flexie(1)
• m. flexor carpi ulnaris (ge)
• m. flexor carpi radialis (gr)
• m. palmaris longus (ng)
• Flexoren met aanhechting
aan vingers als hand groot
voorwerp vasthoudt:
 m. flexor digitorum profundus
(bl)
 m. flexor digitorum
superficialis (r)
 m. flexor pollicis longus (o)
 m. abductor pollicis longus (br)
 2. Biomechanica

Flexie(2)
• m. flexor digitorum profundus en m. flexor
digitorum superficialis zijn de krachtigste
polsflexoren

• Uitslag flexie:
 Radiocarpaal: 50º
 Mediocarpaal: 35º
 Totaal: 85º
 2. Biomechanica

Extensie(1)
• M. extensor carpi ulnaris! (ng)
• M. extensor carpi radialis l. (b)
• M. extensor carpi radialis b.
(ge)
• Extensoren met aanhechting
aan vingers als vuist wordt
gesloten:
 m. extensor digitorum (r)
 m. extensor indicis (o)
 m. extensor pollicis longus (gr)
 m. extensor digiti minimi (ng)
 2. Biomechanica

Extensie(2)
• m. extensor digitorum is de krachtigste
polsextensor

• Uitslag extensie:
 Radiocarpaal: 35º
 Mediocarpaal: 50º
 Totaal: 85º
 2. Biomechanica

Flexie en extensie
• Uitslag van F en E afhankelijk van de spanning
van de carpale ligamenten:
 F en E maximaal als de hand noch in adductie-, noch
in abductiepositie is
 F en E kleinste uitslag als de pols in pronatie is

• In het radiocarpale gewricht kan meer gebogen

(50º) worden dan gestrekt (35º), in het
mediocarpale gewricht vice versa
 Oorzaak: margo posterior radii meer nr distaal dan
margo interior
 2. Biomechanica

Artrokinematica bij flexie

• Afleiden uit vorm
handwortelbeenderen
 Bijv.: translatie radiale en
centrale keten van ossa
carpi
 2. Biomechanica

Artrokinematica bij extensie

• Afleiden uit vorm
handwortelbeenderen
 Bijv.: translatie radiale en
centrale keten van ossa
carpi
 2. Biomechanica

Bewegingsremming F en E
• Achterste ligamenten
spannen bij F

• Voorste ligamenten
spannen bij E

• Collaterale ligamenten
doen nauwelijks mee
 2. Biomechanica

Synergie pols-vingers(1)

• Extensoren van pols zijn synergisten van flexoren

van vingers: als men pols strekt worden de vingers
vanzelf gebogen

• Flexoren van vingers bezitten in de extensiepositie

van de pols hun grootste effectieve werking
 2. Biomechanica

Synergie pols-vingers(2)

• Flexoren van pols zijn synergisten van extensoren

van vingers: als men pols buigt worden de
proximale phalanxen van de vingers vanzelf
gestrekt

• Door de vingers te strekken wint de flexie in de

pols ongeveer 10º
 2. Biomechanica

Werkstand pols

• Positie waarin de spieren die de vingers bewegen

hun grootste kracht kunnen uitoefenen
• Werkstand:
 Lichte extensie van de pols tot 40 à 45º
 Lichte adductie tot 15º
 2. Biomechanica

Inhoudsoverzicht

0. Inleiding
1. Anatomie
2. Biomechanica
3. Pathologie
Flexie - Extensie
 Abductie - Adductie
3. Pathologie
 2. Biomechanica

Abductie – Adductie (1)

 2. Biomechanica

Abductie – Adductie (2)

• Beweging in een frontaal vlak
• Beweging rond een sagittale as tussen het os
lunatum en het os capitatum
 2. Biomechanica

Abductie – Adductie (3)

• Bewegingsuitslag
(tov de handwortel)

 abductie: 0-15º
 adductie: 0-45º
 2. Biomechanica

Abductie – Adductie (4)

• ‘zuivere’ beweging
enkel door activiteiten
van spieren uit 2
groepen: palmair
 F: 1+3
1 3
 E: 2+4
 Ad: 1+2
 Ab: 3+4 radiaal

2 4
 2. Biomechanica

Abductie (1)
• m. extensor carpi
radialis longus (rood)
• m. abductor pollicis
longus (blauw)
• m. extensor pollicis
longus (geel)
• m. flexor carpi
radialis (oranje)
• m. flexor pollicis
longus (groen)
 2. Biomechanica

Abductie (2)
• Sagittale as tussen
os lunatum en os capitatum
• Primaire beweging:
radiocarpale gewricht:
 rolbeweging proximale
rij naar radiaal
 glij naar ulnair (convex)
 2. Biomechanica

Abductie (3)
• Secundaire beweging:
tegengestelde rotatie tussen
proximale en distale rij:
 proximaal: PronatieFlexie
(contact os scaphoideum
met laterale distale
uiteinde radius vermijden,
later doen plaatsvinden)
 distaal: SupinatieExtensie
(om neutrale stand te
houden)
 2. Biomechanica

Adductie (1)
• m. extensor carpi
ulnaris (rood)
• m. flexor carpi
ulnaris (blauw)
• m. extensor
digitorum (geel)
• m. extensor digiti
minimi
 2. Biomechanica

Adductie (2)

•Primaire beweging:
radiocarpale gewricht:
rolbeweging proximale
rij naar ulnair
glij naar radiaal (convex)
 2. Biomechanica

Adductie (2)
• Secundaire beweging:
tegengestelde rotatie tussen
proximale en distale rij:
 proximaal: SupinatieExtensie
 distaal: PronatieFlexie
(om neutrale stand te
houden)
 2. Biomechanica

Remming
• Abductie:
 Adductoren
 Collaterale ulnaire
ligamenten
 Os scaphoideum stoot tegen
processus styloideus radii
• Adductie
 Abductoren
 Collaterale radiale
ligamenten
 Zelden beenderig want
ruimte tussen os triquetrum
en processus styloideus ulnae
 2. Biomechanica

Abductie vs adductie
• Adductie twee tot drie maal groter dan abductie
want os scaphoideum zal tegen processus
styloideus radii stoten die distaler ligt dan
processus styloideus ulnae.

• Bewegingsuitslag pols het grootst in neutrale

stand (wat flexie-extensie betreft) of lichte flexie
want carpale ligamenten ontspannen.
 2. Biomechanica

Circumductie
• Combinatie van
F, E, Ab en Ad
bewegingen
• Circumductiekegel
• Kegel smaller
(minder open) in
pronatiestand, want
bewegingsuitslagen
groter in supinatie
 3. Pathologie

Inhoudsoverzicht

0. Inleiding
1. Anatomie
2. Biomechanica
3. Pathologie
 3. Pathologie

Val op de hand: letsels

• distaal: polsfracturen,
polsdistorsio’s, scaphoidfracturen
en handwortelluxaties
• op afstand:
radiuskopfracturen,elleboogluxaties
en proximale humerusfracturen
 3. Pathologie

Polsfracturen

• Fractura radii typica

(Colles,Pouteau)
• Fractura radii atypica
(Smith,Goyrand)
• Kinderen: groenhoutfractuur of
volledige fractuur
 3. Pathologie
Fractura radii

• pijpbeen of os longum:
 Corpus (6)
 Extremitates (7)
 Cavum medullare (8)
 Substantia compacta of
corticalis (1)
 Substantia spongiosa (2)
 3. Pathologie
Fractura radii

• pijpbeen of os longum:
 Corpus (6)
 Extremitates (7)
 Cavum medullare (8)
 Substantia compacta of
corticalis (1)
 Substantia spongiosa (2)
 3. Pathologie
Fractura radii

• pijpbeen of os longum:
 Corpus (6)
 Extremitates (7)
 Cavum medullare (8)
 Substantia compacta of
corticalis (1)
 Substantia spongiosa (2)
 3. Pathologie
Fractura radii

• pijpbeen of os longum:
 Corpus (6)
 Extremitates (7)
 Cavum medullare (8)
 Substantia compacta of
corticalis (1)
 Substantia spongiosa (2)
 3. Pathologie
Fractura radii

• pijpbeen of os longum:
 Corpus (6)
 Extremitates (7)
 Cavum medullare (8)
 Substantia compacta of
corticalis (1)
 Substantia spongiosa (2)
• Distale radius epifyse bevat
veel spongieus weefsel en
breekt gemakkelijk!
 3. Pathologie

Fractura radii typica(1)

• Genoemd nr
Colles of
Pouteau
• Val op
uitgestrekte
hand
• Geforceerde
dorsiflexie
 3. Pathologie

Fractura radii typica(2)

• Zwakste plek=
distale radius
epifyse (DE)
• Richting
krachtwerking:
DE verplaatst nr
dorsaal,lateraal en
proximaal
• ‘vorkstand’of
‘bajonetstand’
 3. Pathologie

Fractura radii typica(3)

• Diagnose: röntgenonderzoek laat

verplaatsing en hoek zien
• Behandeling:
 Stabiel letsel: gips immobilisatie (klassiek)
 Onstabiele fractuur: repositie
gecombineerd met penfixatie volgens
Kapandji
 Zeer comminutieve fracturen: heelkundig
herstel (in- of uitwendige fixatie)
 3. Pathologie

Fractura radii atypica

• Palmaire verplaatsing en
hoek
• achterwaartse val op
overstrekte hand of klap
op hand in flexie
• Genoemd nr Smith of
Goyrand
• ‘zwanehalsmisvorming’
• Behandeling: operatief
 3. Pathologie

Polsdistorsio

• Uitsluitingsdiagnose!!!
• Objectief: artrografie of artroscopie
• Behandeling: dynamisch
 Gipsimmobilisatie enkel bij erge pijn
 Snel overgaan op brace
 3. Pathologie

Fracturen van os scaphoideum(1)

• Bv. Val op hand

of motorongeval
• Geen klassieke
symptonen van
botbreuk!!!
• Pas na 2/3 weken
fractuurlijn
zichtbaar
 3. Pathologie

Fracturen van os scaphoideum(2)

• Diagnose: electief pijn opwekken bij palpatie

 In de ‘anatomische snuifdoos’ drukken
 Gestrekte en geabduceerde duim tegen carpus drukken
 3. Pathologie

Fracturen van os scaphoideum(3)

•Behandeling:
Klinische symptomen (KS) aanwezig:
gipsverband
Na 2 weken: reëvaluatie mbv röntgenbeeld
RX negatief en KS verdwenen: distorsio!!
RX positief : verdere gipsimmobilisatie
Verplaatste fracturen : fixatie met schroefje