İktisadi Düşünce Tarihi

Bir yaklaşım
İktisadi düşünce tarihi, doğrudan ekonomiyi değil, ekonomi üzerine
düşünmenin kavramsal ve yöntemsel içeriğine dair sistematik düşünme
biçimlerini konu edinir

Kavrayışın öznel ve nesnel sorunsalları

Mevcut ekonomik yapının ve bu yapıyı meşrulaştıran düşüncenin

hakimiyeti
Tarafsız yaklaşım mümkün mü?
Hiçbir toplumsal çözümleme, tarafsız olamaz

Tarafsızlık iddiası ne anlama gelir?

Saf bilim yoktur; özellikle iktisatta

İktisadın insanı kimdir?
İktisadın insanı, tanımlı bir bireydir:
Varoluş mekanı, piyasa temelli ilişkiler
Bireysel faaliyeti, kâr/fayda maksimizasyonu
Maddi yeniden üretimi, meta (mal veya emek gücü vb.) satışına bağlı

İnsanın tek ya da asli varoluş biçimi iktisadi değildir

İnsan davranışının rasyonel temeli
Eylemde bulunan insan, akıl yürüten insandır

Akıl yürütme, bireysel bir etkinlik olarak göründüğü ölçüde,

toplumsaldır: toplumsal ilişkiler, neyi nasıl düşüneceğimizi belirler

Faydacı birey, evrensel birey değildir; günümüz toplumunda belli bir

soyutlama ile yaratılmış bireydir
Toplumun vadettikleri ekonominin sınırları
İnsan, sadece üreten ve fayda maksimize eden varlık değildir

İnsani varoluşun toplumsal ve psikolojik unsurları, temel niteliktedir

İktisadın konusu olmayan insan arzuları, nasıl iktisadi niteliğe bürünür?

Arzuların tatmini, meta tüketimine indirgenmiştir

İnsan olmaktan kaynaklanan evrensel
ihtiyaçlar
Toplumlardan bağımsız olarak tanımlanabilen evrensel ihtiyaçlar vardır

İhtiyaçların karşılanması, insani varoluşun ve yeniden üretimin temel

koşulu

Toplum insan arzularını belirler

Arzuların yok sayılması ya da arzulara ket vurulması: nevrotik anksiyete

İnsani ihtiyaçlar hiyerarşisi: Maslow
Temel ihtiyaçlar: gıda, su, barınma, giyinme vb. fizyolojik ihtiyaçlar

İkinci düzey: güven ve emniyet için duyulan ihtiyaçlar

Bunlar karşılanmadan insanın maddi varlığını sürdürmesi mümkün

değildir

Bunlar karşılanmadığında daha üst düzey ihtiyaçların karşılanması

mümkün değildir
Üst düzey ihtiyaçlar
Üçüncü düzey: aidiyet ve sevgi; insan sıcaklığı, şefkat ve aşka duyulan
ihtiyaçlar

Dördüncü düzey: başkalarınca kabul edilme, değer verilme ve saygı

görme duyguları

Beşinci düzey: estetik güzelliği kendisi için tecrübe etme ve kavrama;

bilgiyi araç olmaktan çıkarma
İnsan ihtiyaçlarının karşılanması bir
zorunluluk mu?
Evrensel insan tanımı olabilir mi?

Evrensel insan tanımı ‘ekonomi’ ile uyuşur mu?

İktisat, evrensel insanı mı, iktisadi insanı mı ele alır/almalıdır?

İnsan tanımı, ekonomiye bakışı nasıl değiştirir?

Kapitalizm: temel tespitler
Çatışma
Her şeyin metalaşması
İnsanın araçsallaştırılması
Piyasada anarşi
Kâra dayalı bir sistem
Yabancılaşma
Taklitçi tüketim
Kapitalizmin kültürü