PROJEKT

Tema: Përdorimi i fizikës në mjekësi

Nëntema: Lazerat dhe përdorimi i gjerë i tyre në mjekësi
Lënda: Fizikë
Punoi: Elkida Çuni
Klasa: XI-G
OBJEKTIVAT KRYESORE DHE ÇËSHTJET E TRAJTUARA:
 TË REALIZOHET NJË PROJEKT SA MË I MIRËFILLTË ME TË GJITHA
KONCEPTET BAZË TË KËRKUARA.
 TË SHPJEGOHET QARTË KONCEPTI I LAZERVE DHE I VETIVE TË TYRE.
 TË ARGUMENTOHET PËRDORIMI I TYRE NË MJEKËSI NË FUSHAT E
DERMATOLOGJISË, KIRURGJISË PLASTIKE, OPTIKËS DHE
ONKOLOGJISË.
 TË PARAQITEN FOTO TË MËNYRËS SE SI LAZERAT FUNKSIONOJNË
DHE SITUATA TE NDRYSHME.

ÇËSHTJET QË DO TË TRAJTOHEN:
1. ÇFARË JANË LAZERAT?
2. PROJEKTIMI DHE FIZIKA E NJË LAZERI.
3. PËRDORIMI I LAZERAVE NË MJEKËSI, KRYESISHT NË FUSHAT E:
o DERMATOLOGJISË (TRAJTIMET KOZMETIKE ME LAZER)
o KIRURGJISË PLASTIKE (NDËRHYRJET ME LAZER)
o OPTIKËS (KORIGJIMI I VIZIONIT ME LAZER)
o ONKOLOGJISË ( TRAJTIMET E SËMUNDJE TË KANCERIT ME LAZER)
 Çfarë janë lazerat?
• Një lazer është një pajisje që lëshon dritë përmes një procesi të amplifikimit optik bazuar
në emetimin e stimuluar të rrezatimit elektromagnetik . Termi është një akronim për
amplifikimin e dritës nga emetimi i stimuluar i rrezatimit . Lazeri i parë u ndërtua në vitin
1960 nga Theodore Maiman në Laboratorët Kërkimor Hughes , bazuar në punën teorike
nga Charles H. Townes dhe Arthur Leonard Schawlow.
• Një lazer ndryshon nga burimet e tjera të dritës pasi ajo që lëshon dritë që është
koherente . Koherenca hapësinore lejon që një lazer të fokusohet në një vend të ngushtë,
duke mundësuar aplikime të tilla si prerja me lazer dhe litografia . Koherenca hapësinore
lejon gjithashtu që një rreze lazer të qëndrojë e ngushtë në distanca të mëdha ( përplasje ),
duke mundësuar aplikacione të tilla si treguesit lazer dhe lidar (zbulimi dhe diapazoni i
dritës). Laserët mund të kenë gjithashtu koherencë të lartë kohore , e cila u lejon atyre të
lëshojnë dritë me një spektër shumë të ngushtë . Përndryshe, koherenca kohore mund të
përdoret për të prodhuar impulse ultrashkurtëre dritës me një spektër të gjerë, por
kohëzgjatje të shkurtër sa një femtosekondë .
• Lazerët përdoren në disqet optike , printerët lazer , skanerët e barkodit , instrumentet e
sekuencës së ADN-së , komunikimin optik me fibra optike dhe hapësirë ​të lirë , prodhimin e
çipave gjysmëpërçues ( fotolitografia ), kirurgjinë me lazer dhe trajtimet e lëkurës,
materialet e prerjes dhe saldimit , ushtarak dhe ligj . Pajisjet e zbatimit për shënimin e
objektivave dhe matjen e rrezes dhe shpejtësisë, dhe në ekranet e ndriçimit me lazer për
argëtim
Si funksionojnë lazerat?

• Atomet janë vazhdimisht në lëvizje. Ata vazhdimisht vibrojnë, lëvizin dhe rrotullohen. Atomet mund
të jenë në gjendje të ndryshme ngacmimi . Me fjalë të tjera, ata mund të kenë energji të ndryshme.
Nëse aplikojmë shumë energji në një atom, ai mund të lërë atë që quhet niveli i energjisë së gjendjes
bazë dhe të shkojë në një nivel të ngacmuar. Niveli i ngacmimit varet nga sasia e energjisë që
aplikohet në atom nëpërmjet nxehtësisë, dritës ose energjisë elektrike .Nëse aplikojmë pak nxehtësi
në një atom, mund të presim që disa nga elektronet në orbitalet me energji më të ulët të kalojnë në
orbitale me energji më të lartë më larg nga bërthama. Kjo pasqyron idenë thelbësore se si
funksionojnë atomet në termat e lazerëve.
• Pasi një elektron lëviz në një orbitë me energji më të lartë, ai përfundimisht dëshiron të kthehet në
gjendjen bazë. Kur e bën këtë, ai lëshon energjinë e tij si një foton – një grimcë drite . Ju shikoni
atomet që lëshojnë energji si fotone gjatë gjithë kohës. Për shembull, kur elementi ngrohës në një
thotë dolli bëhet i kuq i ndezur, ngjyra e kuqe shkaktohet nga atomet, të ngacmuar nga nxehtësia,
duke lëshuar fotone të kuqe. Kur shihni një foto në një ekran televiziv , ajo që po shihni janë atomet e
fosforit, të ngacmuar nga elektronet me shpejtësi të lartë, që lëshojnë ngjyra të ndryshme drite. Çdo
gjë që prodhon dritë – dritat fluoreshente , fenerët e gazit , llambat inkandeshente – e bën këtë
nëpërmjet veprimit të elektroneve që ndryshojnë orbitat dhe lëshojnë fotone.
Një lazer është një pajisje që kontrollon mënyrën se si atomet me energji lëshojnë fotone. “Lazer” është një
akronim për amplifikimin e dritës nga emetimi i stimuluar i rrezatimit , i cili përshkruan në mënyrë shumë të
përmbledhur se si funksionon një lazer.
• Edhe pse ka shumë lloje lazerësh, të gjithë kanë disa veçori thelbësore. Në një lazer, mediumi lasing “pompohet”
për të marrë atomet në një gjendje të ngacmuar. Në mënyrë tipike, ndezjet shumë intensive të dritës ose
shkarkimet elektrike pompojnë mediumin lasing dhe krijojnë një koleksion të madh atomesh në gjendje të
ngacmuar (atome me elektrone me energji më të lartë). Është e nevojshme të kemi një koleksion të madh
atomesh në gjendje të ngacmuar që lazeri të funksionojë me efikasitet. Në përgjithësi, atomet ngacmohen në një
nivel që është dy ose tre nivele mbi gjendjen bazë. Kjo rrit shkallën e përmbysjes së popullsisë . Përmbysja e
popullsisë është numri i atomeve në gjendjen e ngacmuar kundrejt numrit në gjendjen bazë.
• Pasi mediumi lasing pompohet, ai përmban një koleksion atomesh me disa elektrone të ulur në nivele të
ngacmuara. Elektronet e ngacmuara kanë energji më të mëdha se elektronet më të relaksuara. Ashtu si elektroni
thithi një sasi energjie për të arritur këtë nivel të ngacmuar, ai gjithashtu mund ta lëshojë këtë energji. Siç
ilustron figura më poshtë, elektroni thjesht mund të relaksohet, dhe nga ana tjetër të çlirojë veten nga disa
energji. Kjo energji e emetuar vjen në formën e fotoneve (energjia e dritës). Fotoni i emetuar ka një gjatësi vale
(ngjyrë) shumë specifike që varet nga gjendja e energjisë së elektronit kur fotoni lirohet. Dy atome identike me
elektrone në gjendje identike do të lëshojnë fotone me gjatësi vale identike.