Optika

Bazat e optikës
• Dihet që optika klasike mund të ndahet në:
• • Optika gjeometrike.
• • Optike fizike
• Pajisjet matëse janë konstruktuar në principet e optikës, spektrit
elektromagnetik ose spektrit të ndriçimit spektri i ndriçimit ka fushë
ultraviolete të gjatësisë valore, fushë të shikueshme dhe fushën të
gjatësive valore infra të kuqe.
• Gjatësia e përshtatshme valore e ndriqimit shfrytëzohet për lloje të
caktuara të matjeve. Rrezja ndriçuese është bartëse e informacionit
dhe karakteristikat e saj përcaktojnë llojin e matjes dhe principin në
bazë të të cilave është vendosur matja.
 Teknikat matëse
• Optika gjeometrike përfaqëson valët e dritës të cilat kanë veti reflektuese
(dëbuese) dhe refraktive (thyerëse)
Karakteristikat e dritës
• Pasqyrat shfrytëzohen për modifikimin e valës së dritës – rrezes së dritës
e cila kryhet gjatë procesit të matjes. Pasqyrat e reflektojnë rrezet e
dritës nën të njëjtin këndë ku bien rrezja në pasqyrë. Shfrytëzohen në
matjet interferometrike.
• Retroreflektorët reflektojnë dritën që bie dhe rrezes reflektuese në
mënyrë paralele. Përbëhen nga tri sipërfaqe të ndërlidhura të vendosura
nën kënd të drejtë. Funksioni i pasqyrës mund të plotësohet dhe të
përmirësohet duke shfrytëzuar prizma për tu ikur mangësive të pasqyrës.
• Të gjitha elementet e numëruara shërbejnë në pajisjet optike për
drejtimin e rrezes. Fizika optike përfaqëson valët elektromagnetike të
cilat kanë veti të difraksionit, interferencës dhe polarizimit
• Në fizikën optike valët shikohen si elektromagnetike.
• Në fig.13.6 janë dhënë burimet e ndriçimit koheren dhe jokoherent.
• Ndriçimi inkolerent është ndriçim kromatik të cilin e emiton një
burim i ndriçimit si p.sh., poqi elektrik.
• Ndiçmin koherent e emiton laserët në valët kontinuale. Gjatësia
valore e ndriçimit përcakton edhe ngjyrën e ndriçimit λ nga spektri i
ngjyrave. Secila ngjyrë e ka gjatësinë e vetë valore.
• Interferenca është dukuria e përmbledhjes së valëve ku mund të vjen
deri te forcimi apo dobësimi i valës së re.
• Optika gjeometrike
• Optika gjeometrike, ose rreze optika, përshkruan përhapjen e dritës në drejtim të
"rrezeve". "Rreze" në optikën gjeometrike është një shkëputje, ose "instrument",
që mund të përdoret për të parashikuar rrugën e dritës. Në këtë disiplinë të optikës
merret në konsiderim vetëm përhapja drejtvizore e dritës, prandaj studiohen
vetëm ato dukuri për të cilat mjafton të mendohet se drita përhapet nëpër vijë të
drejtë.
• Një rreze dritë është një rreze që është pingul me valët frontale të dritës. Optika
gjeometrike parashikon rregullat për përhapjen e këtyre rrezeve përmes një
sistemi optik, i cili tregon se si valët frontale aktual do të përhapen. Kjo është një
thjeshtësim i rëndësishëm i optikës që nuk llogarit për efektet optike siç janë
difraksioni (shpërbërja) dhe polarizimi. Kjo është një përafrim i mirë, sidoqoftë, kur
gjatësia e valës është shumë e vogël në krahasim me madhësinë e strukturave me
të cilin bashkëvepron drita. Optika gjeometrike mund të përdoret për të përshkruar
aspekte gjeometrike të shëmbëllimit, duke përfshirë shmangiet optike.
• Një përkufizim më pak rigoroz i një rreze drite pason nga parimi i Fermas e cila
deklaron se rruga e ndërmarrë në mes të dy pikave nga një rreze drite është rrugë
që mund të përshkruhet në pak kohë.
• Në pasqyrimin spekular, drejtimi i rrezeve të reflektuara është i vendosur nga
këndi ku rrezja e bënë takimin me sipërfaqe normale, në një linjë pingule në
sipërfaqet ku përplaset rrezja e dritës.
• Gjatë rënies së rrezes së dritës në ndonjë pasqyrë të rrafshët, rrezet rënëse dhe të
reflektuara qëndrojnë në të njëjtin rrafsh vertikal ndaj rrafshit të pasqyrës dhe
formojnë kënde të njëjta me normalen e lëshuar në pikën e reflektimit.
• Për pasqyrat e rrafshëta e, ligji i reflektimit nënkupton se imazhet e objekteve janë
vertikal dhe të njëjtën largësi prapa pasqyrës si objektet që janë para pasqyrës.
Madhësia e imazhit është e njëjtë sa madhësia e objektit. (Zmadhimi i një pasqyre
të rrafshët është në harmoni). Ligji gjithashtu nënkupton se imazhet e pasqyrës
janë baras të përmbysura, të cilin ne e shohim në përmbysje nga ana e majtë.
Imazhet e formuara nga pasqyrimi në dy pasqyra (ose një numër të caktuar) nuk
janë barazi të përmbysura.
• Refrakcioni (thyerja)
• Thyerja ndodh kur drita udhëton përmes një zone
të hapësirës që ka një indeks (n-tregues)
ndryshimi të thyerjes, ky parim lejon lentat
(thjerrëzat) dhe fokusimin e dritës. Rasti më i
thjeshtë i thyerjes ndodh kur është një përballje
në mes të një mediumi të njëjtë me indeksin e
thyerjes n1 dhe të një mediumi tjetër, me
indeksin e thyerjes n2. Në situata të tilla, ligji i
Snell-ës e përshkruan devijim e rrezes së dritës:
• n1 sin Ө1 = n2 sin Ө2

• ku θ1 dhe θ2 janë kënde mes valëve normale

dhe incidente dhe përkatësisht valëve të thyera. Fig.2 - Ilustrim i
Ky fenomen është i lidhur edhe me një ndryshim Ligjit të Snell-ës
të shpejtësisë së dritës siç shihet nga definicioni i për rastin n1 <n2 ,
indeksit të thyerjes dhënë më lart që nënkupton: siç janë në
përballje ajri / uji

• v1 sinӨ1 = v2 sinӨ2
• Një pajisje që prodhon rrezet divergjente apo konvergjente të dritës për shkak të
thyerjes është i njohur si thjerrëza. Kjo thjerrëz prodhon pikat e vatrës në të dyja
anët që mund të jetë modeluar duke përdorur ekuacionin e thjerrëzës. Në
përgjithësi, ekzistojnë dy lloje të thjerrëzave: thjerrëza konveks, që sjellin rrezet
paralele të dritës për të konvergjuar, dhe thjerrëza konkave, që sjellin rreze paralele
të dritës për të divergjuar. Parashikim i detajuar se si imazhet janë prodhuar nga
këto thjerrëza mund të bëhet duke përdorur rreze-gjurmimin e ngjashme me
pasqyrat e lakuar. Në mënyrë të ngjashme me pasqyrat e lakuar, thjerrëzat e holla
ndjekin një ekuacion të thjeshtë që përcaktojnë vendndodhjen e imazheve të
dhëna në një gjatësi të caktuar të vatrës (f) dhe largësi të objektit (S1):

Ku S2 është distanca lidhur me imazhin dhe konsiderohet nga marrëveshja për të

qenë negativ në qoftë se në anën e njëjtë të thjerrëzës është si objekt dhe pozitive
në qoftë se është në anën e kundërt të thjerrëzës. Gjatësia fokuse f është
konsideruar negativ për thjerrëzat konkave.