SREDNJI VIJEK

BIZANTSKA
UMJETNOST
 BIZANT

• Nakon smrti cara Teodozija,

395. g. podjela Rimskog carstva

ZAPADNO ISTOČNO
RIMSKO CARSTVO RIMSKO CARSTVO
(RIM) (KONSTANTINOPOLIS)
HONORIJE ARKADIJE
 BIZANT
• Rim napadaju Goti sa sjevera
• 402. Honorije prenosi središte u Ravennu
• 476. Ravennu pokoravaju Ostrogoti
• 540. Ravennom zavladao car Justinijan
(vladavina 527-565)
Carstvo je ujedinjeno
ZRC + IRC = BIZANT
Osvojio je gradove Južne i Srednje Italije.
Antički gradovi na istočnoj Jadranskoj obali:
Salona, Zadar, Osor, Pula, Poreč, Trst
Bizant oko 550. god
 BIZANT
• Centar Bizantske umjetnosti na zapadnoj obali je
RAVENNA. Utemeljio RAVENSKI EGZARHAT
• 11. st. Stvaranje pravoslavne crkve
• 15. st. Turci osvojili Konstantinopolis i Bizantsko
Carstvo
• PODJELA:
6. st. Justinijanovo doba
Klasično doba
doba Ikonoklazma
Makedonska i Komnenska dinastija
Doba paleologa (Paleološka renesansa)
 BIZANT

• Bizantska umjetnost je bila

RELIGIJSKA DVORSKA

• Zemaljsko carstvo je odraz nebeskog carstva

npr. car s aureolom
Hijerarhija: Krist i Car - natprirodne veličine
KRIST – pantokrator
CAR – autokrator
 BIZANT
ARHITEKTURA
• Karakteristike Bizantske arhitekture su centralne
građevine s kupolom
Justinijanovo doba 6. st.
AJA SOFIJA (Sv. Mudrost, Carigrad)
• Graditelj: Izidor iz Mileta
Antemije iz Tralesa
• Najvažnije arhitektonsko ostvarenje u povijesti
graditeljstva
Dio originalne arhitekture Aja Sofija, Istanbul, 6. st.
Aja Sofija, Istanbul
 BIZANT
SAN VITALE, 6. st
• Utemeljio Justinijan
• Najljepša bizantska centralna crkva na Zapadu
San Vitale, Ravenna, Italija
San Vitale, Ravenna, Italija
 BIZANT
EUFRAZIJEVA BAZILIKA 6. st. POREČ
Eufrazijeva bazilika, Poreč – glavni brod
Ulaz Pročelje i trijem atrija
Mozaici u apsidi
Apsida i Trijumfalni luk
 BIZANT
SAN APOLLINARE IN CLASSE, RAVENNA
• Najveća crkva u Ravenni, 6. st.
• Longitudinalni tip građevine
San Apollinare In Classe, Ravenna
 BIZANT
SAN APOLLINARE IN NUOVO, RAVENNA
• Početak 6. st.
• Zidne slike s prizorima iz Starog i Novog Zavjeta
San Apollinare In
Nuovo
Ravenna
 BIZANT
MAUZOLEJ GALE PLACIDIJE, Ravenna
• Posvećena kćeri cara Teodozija, 5. st.
• Primjer sinteze arhitekture i slikarstva
Mauzolej Gale Placidije, Ravenna
 BIZANT
SLIKARSTVO
• MOZAICI (karakteristično za Bizant)
• Ranobizantski dvorski stil: carska umjetnost,
ukočenost, stroga kompozicija, frontalnost
• utjecaj antičkog realizma:
PEJSAŽ – cvijeće, drveće, stijene
PORTRETI – svečani likovi, hijerarhijski poredak
 BIZANT
SLIKARSTVO
• IKONOGRAFSKA TOPOGRAFIJA
Krist na prijestolju, vrhovni vladar, svevladar –
pantokrator u tjemenu kupole
Bogorodica i apostoli
Proroci
Evanđelisti na pandativima
Sveti ratnici pod lukovima
 BIZANT
SLIKARSTVO
• IKONOLOŠKA PERSPEKTIVA
plošnost i nestvarna arhitektura, obrnuta
perspektiva, stilizirani pokreti, zlatna pozadina,
oslikavanje od poda do vrha kupole

• POJAVA SVJETOVNIH OSOBA I PORTRETA

Car Justinijan i Carica Teodora s pratnjom, San
Vitale – Ravenna,
Portreti biskupa Eufrazija i đakona, Eufrazijeva
Bazilika – Poreč
Linearnost, ukočenost, dostojanstvenost
 BIZANT
SLIKARSTVO
• IKONE
Monaško (samostansko) slikarstvo - oblik
prijenosnog slikarstva na dasci s temperom, zlatna
podloga
Štovanje ikona (osim u ikonoklazmu)
Izrađivane u samostanima, suprotstavljanje mozaiku
 BIZANT
SLIKARSTVO
• FRESKE
stilizacija likova i draperija, dekorativni akcenti
zakon plošnosti, kasnije modelacija

• MANUSKRIPTI
Psaltiri, evanđelistari – inicijali i minijature

• GOBLENI, TEPISI, TAPISERIJE