Ch­ư¬ng 6

§éc quyÒn b¸n

 Giíi thiÖu

Bạn quá quen thuộc với việc bảo hộ bằng

sáng chế cho những người cải tiến công
nghệ. Hình thức bảo hộ có thể áp dụng cho
cả việc đổi mới phương pháp kinh doanh.

Trong nhiều trường hợp, bằng phát minh

sáng chế đem lại sự độc quyền và ngăn
cản sự cạnh tranh.
Slide 25-2
 Môc ®Ých nghiªn cøu

 Xác định những nguyên nhân dẫn đến

độc quyền

 Mô tả đường cầu và doanh thu cận

biên của nhà độc quyền

 Mô tả cách xác định giá và sản lượng

của nhà độc quyền

Slide 25-3
 Môc ®Ých nghiªn cøu

 §¸nh gi¸ lîi nhuËn cña nhµ ®éc quyÒn

 C¸ch thøc ph©n biÖt gi¸

 Gi¶i thÝch tæn thÊt cña x· héi do ®éc

quyÒn g©y ra

Slide 25-4
 Néi dung

 Kh¸i niÖm ®éc quyÒn b¸n

 Hµng rµo gia nhËp

 §­êng cÇu cña nhµ ®éc quyÒn

 Co gi·n vµ ®éc quyÒn

Slide 25-5
 Néi dung

 Chi phÝ vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña nhµ

®éc quyÒn
 TÝnh to¸n lîi nhuËn cña ®éc quyÒn
 Ph©n biÖt gi¸: Lîi nhuËn cao h¬n
 Tæn thÊt x· héi do ®éc quyÒn g©y ra

Slide 25-6
 B¹n cã biÕt r»ng...
 Độc quyền bán có thể phát sinh từ việc
một người bán có quyền độc quyền
phân phối hàng hoá?

 Trong trường hợp máy trợ thính, hệ

thống bảo hộ phân phối hợp pháp
thông qua giấy phép của Nhà nước đã
làm tăng giá máy trợ thính lên bằng
mức giá độc quyền?
Slide 25-7
 §éc quyÒn b¸n

 Độc quyền bán

– Chỉ có 1 người bán một loại sản phẩm
hoặc dịch vụ mà không có sản phẩm, dịch
vụ thay thế gần gũi

Slide 25-8
 C¸c hµng rµo gia nhËp

 Nguồn gốc độc quyền bán

– Quy định của chính phủ
– Là người sở hữu duy nhất yếu tố đầu vào
quan trọng
– Tính kinh tế của quy mô
– Bản quyền về bằng phát minh sáng chế
– Rào cản gia nhập

Slide 25-9
 C¸c hµng rµo gia nhËp

 §éc quyÒn tù nhiªn

– Lµ h·ng ®éc quyÒn ph¸t sinh tõ nh÷ng ®Æc
®iÓm s¶n xuÊt ®Æc biÖt trong mét ngµnh.
– H·ng lu«n lu«n t¹o ra tÝnh kinh tÕ cña quy
m« lín.

Slide 25-10
§­êng chi phÝ cña ®éc quyÒn tù nhiªn: Tr­êng hîp
ngµnh ®iÖn

P/ Kilowatt

LAC

LMC

S¶n l­îng (Kilowatts)

H×nh 5-1 Slide 25-11

VÝ dô:Hµng rµo gia nhËp thÞ tr­êng
b¸n hoa
 Tại bang Louisiana, muốn mở cửa hàng bán
hoa phải có giấy chứng nhận là người bán hoa.

 Lệ phí thi lấy giấy chứng nhận kỹ năng của

người bán hoa là $150. Gần 1/2 các ứng viên
đi thi bị trượt  Không được cấp giấy chứng
nhận.

 Điều này tạo ra hàng rào gia nhập, mặc dù

ngành sản xuất hoa không phải là độc quyền.

Slide 25-12
 C¸c hµng rµo gia nhËp

 Cartel
– Là sự cấu kết của các nhà sản xuất trong
một ngành và thoả thuận đặt ra một mức
giá và phân bổ sản lượng nhằm ngăn cản
sự cạnh tranh.

Slide 25-13
Đường cầu của nhà độc quyền

 §­êng cÇu cña h·ng = ®­êng cÇu thÞ tr­êng

– H·ng ®éc quyÒn b¸n lµ mét ngµnh

Slide 25-14
Đường cầu của nhà độc quyền

 Nh¾c l¹i
– Trong thÞ tr­êng c¹nh tranh hoµn h¶o:
• TÊt c¶ c¸c h·ng t¹o ra ®­êng cung thÞ tr­êng
• Cung cña ngµnh vµ cÇu thÞ tr­êng (D) x¸c
®Þnh møc gi¸ vµ l­îng c©n b»ng
• Ngµnh ®èi mÆt víi ®­êng cÇu thÞ tr­êng

Slide 25-15
 Đường cầu hãng cạnh tranh hoàn
hảo và hãng độc quyền bán
(a) (b)
Gi¸

Gi¸
d

d=D
q Q
§­êng cÇu h·ng canh tranh hoµn h¶o §­êng cÇu h·ng ®éc quyÒn b¸n

H×nh 5-3 (a) vµ (b) Slide 25-16

Đường cầu của nhà độc quyền
§éc quyÒn b¸n C¹nh tranh hoµn h¶o

Một người bán Vô số người bán

Cầu hãng là cầu thị Cầu hoàn toàn co giãn

trường dốc xuống (Chấp nhận giá)

Muốn bán nhiều phải hạ Bán toàn bộ sản lượng tại

giá xuống mức giá thị trường

Các đơn vị bán thêm Mọi đơn vị hàng hoá đều

đều có giá thấp hơn được bán cùng một giá
(MR < P) (P = MR)
Slide 25-17
 Doanh thu cËn biªn:
Lu«n nhá h¬n gi¸

Gi¸
MR = vïng A – vïng B

§­êng cÇu D = AR
Vïng B (–)
P1
P2
MÊt ®i
D

Vïng A (+)
T¨ng thªm

Q Q+1 S¶n l­îng

H×nh 5-4 Slide 25-18

Doanh thu cËn biªn:
Lu«n nhá h¬n gi¸
P P=aQ+b nªn TR=P.Q
TR=(aQ+b)Q = aQ2+bQ
MR=(TR)’Q=2aQ+b

Q
MR
Slide 25-19
Co gi·n cña cÇu theo gi¸ vµ ®éc quyÒn
b¸n

 Độc quyền bán là một người bán duy nhất

một loại sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó mà
không có sự thay thế gần gũi.

 Nếu hàng hoá càng không có sự thay thế

gần gũi cầu ít co giãn, và hàng hoá càng có
nhiều hàng hoá thay thế đường cầu của nhà
độc quyền có hệ số co giãn lớn hơn

Slide 25-20
Co gi·n cña cÇu theo gi¸ vµ ®éc quyÒn
b¸n

 Câu hỏi đặt ra

– Nếu nhà độc quyền tăng giá bán thì điều
gì sẽ xảy ra mới lượng cầu?

 Gợi ý
– Nên nhớ rằng người tiêu dùng phản ứng
với sự thay đổi giá như thế nào.

Slide 25-21
Chi phÝ vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña
®éc quyÒn

 Phương pháp đặt giá

– Một hãng phải đặt giá cho sản phẩm của mình
nhằm mục đích tối đa hoá lợi nhuận do hãng gặp
đường cầu thị trường dốc xuống.

MC
P 
1
1
E PD
Slide 25-22
 Chi phÝ, doanh thu vµ lîi nhuËn cña
®éc quyÒn

B¶ng 25-5, (a) Slide 25-23

 Chi phÝ, doanh thu vµ lîi nhuËn cña
®éc quyÒn
(b) (c)

100 TC 10
Tæng doanh thu vµ tæng chi phÝ ($)

MC
90 9
Lç

Gi¸, doanh thu cËn biªn vµ

80 8

chi phÝ cËn biªn ($)

70 7
TR
60 6
D
50 5
MC = MR
Lîi nhuËn
40 4
tèi ®a
MR
30 3

20 2 S¶n l­îng tèi ®a ho¸

lîi nhuËn
10 1
Lç
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
S¶n l­îng S¶n l­¬ng

H×nh 25-5, (b) vµ (c) Slide 25-24

Chi phÝ vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cña
®éc quyÒn

 T¹i sao quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt lµ MR=MC?

– S¶n xuÊt lín h¬n møc MR = MC
• Chi phÝ cËn biªn > doanh thu cËn biªn
– S¶n xuÊt nhá h¬n møc MR = MC
• Chi phÝ cËn biªn < doanh thu cËn biªn

Slide 25-25
 Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn

Gi¸ MC

Pm

B C
F
D
Q1 Qm Q 2
MR S¶n l­îng

H×nh 5-6 Slide 25-26

 X¸c ®Þnh lîi nhuËn
18

Gi¸
17 MC
16
15
ATC
14
13
12
11
10
9
8
Pm 7
6 D
Lîi nhuËn
5
4
3
2 MR
1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Qm
S¶n l­îng
H×nh 5-7 Slide 25-27
 §éc quyÒn cã thÓ bÞ lç???

Gi¸
MC

ATC

Lç
C1
Pm

D
Qm S¶n l­îng
MR

H×nh 5-8 Slide 25-28

 Søc m¹nh thÞ tr­êng
 Chênh lệch giữa giá và chi phí cận biên của
hãng luôn là giá trị nghịch đảo hệ số co giãn
của cầu theo giá và gọi là sức mạnh thị
trường (chỉ số Lerner)

P  MC 1
L  D
P EP

EDP là hệ số co giãn của cầu thị trường

Slide 25-29
§éc quyÒn vµ ph©n bæ tµi nguyªn

 Để đánh giá ảnh hưởng phân bổ của

độc quyền, chúng ta sẽ so sánh với thị
trường cạnh tranh hoàn hảo
– Thị trường cạnh tranh hoàn hảo luôn đạt
được mức giá và sản lượng tối ưu cho xã
hội; do đó nó tự tạo ra NSB lớn nhất

Slide 25-30
§éc quyÒn vµ ph©n bæ tµi nguyªn

P
Nếu thị trường là cạnh tranh, sản lượng và
giá tối ưu sẽ là Q* và P*
§éc quyÒn s¶n xuÊt Ýt h¬n vµ ®Æt gi¸ cao
h¬n c¹nh tranh (Q** vµ P**)
P**

P* MC=AC

D
MR
Q** Q* Q
Slide 25-31
§éc quyÒn vµ ph©n bæ tµi nguyªn

P Thặng dư tiêu dùng (CS) giảm

Thặng dư sản xuất (PS) tăng

P** CS gi¶m chuyÓn mét phÇn sang
PS nªn PS t¨ng
P* MC=AC PhÇn mÊt kh«ng do
®éc quyÒn g©y ra
D
MR
Q** Q* Q
Slide 25-32
Độc quyền không có đường cung

 Với đường cầu thị trường không đổi,

đường cung của nhà độc quyền chỉ là
một điểm
– Tập hợp giá và sản lượng tại điểm MR = MC

 Nếu đường cầu dịch chuyển, đường MR

dịch chuyển và mức sản lượng tối đa hoá
lợi nhuận mới sẽ được chọn

Slide 25-33
Độc quyền không có đường cung

MC

P1 = P 2
D2

MR2

D1

MR1
Q
Q1 Q2
Slide 25-34
Chi phÝ x· héi cña ®éc quyÒn

 Scenario
– Bắt đầu với cân bằng của thị trường cạnh
tranh hoàn hảo trong dài hạn
• Pe: Qd = Qs
• MR = MC
• Pe = MC
• Lợi nhuận kinh tế bằng 0

Slide 25-35
 T¸c ®éng cña ngµnh ®éc quyÒn

(a) (b)
Gi¸

Gi¸
S = ΣMC S = MC

Pm
E
Pe

MCm

D D

Qe S¶n l­îng Qm MR S¶n l­îng

H×nh 5-10 (a) vµ (b) Slide 25-36