INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO

OINARRI KIMIKOAK

9.
9. LOTURA
LOTURA KIMIKOAK
KIMIKOAK

IRAKASLEA:
Natalia Villota
Salazar
ARIKETAK
ARIKETAK

1.
1. Beheko
Beheko substantzietan
substantzietan esan
esan ezazu
ezazu zeintzuk
zeintzuk diren
diren substantzia
substantzia ionikoak:
ionikoak:
a)
a) PP44
b)
b) HNO
HNO33
c)
c) AgNO
AgNO33
d)
d) KNO
KNO33
e)
e) BaO
BaO

2.
2. Beheko
Beheko substantzietan
substantzietan esan
esan ezazu
ezazu zeintzuk
zeintzuk diren
diren substantzia
substantzia ionikoak:
ionikoak:
a)
a) C
C1212H
H2222O
O1111
b)
b) KI
KI
b)
b) BeO
BeO
c)
c) H
H22SO
SO44

3.
3. Beheko
Beheko substantzietan
substantzietan esan
esan ezazu
ezazu zeintzuk
zeintzuk diren
diren substantzia
substantzia ionikoak
ionikoak ::
a)
a) KCl
KCl
b)
b) CO
CO
•• FF22
•• Ne
Ne
•• MgO
MgO

4.
4. Idatz
Idatz ezazu
ezazu hurrengo
hurrengo kasuetan
kasuetan eratzen
eratzen den
den konposatu
konposatu ionikoaren
ionikoaren formula:
formula:
c)
c) Na eta
Na eta FF
d)
d) Ba
Ba eta
eta O O
e)
e) Ca
Ca eta
eta II

5.
5. Idatz
Idatz ezazu
ezazu hurrengo
hurrengo kasuetan
kasuetan eratzen
eratzen den
den konposatu
konposatu ionikoko
ionikoko formula:
formula:
e)
e) Al eta O
Al eta O
f)f) Na
Na eta
eta SS
g)
g) KK eta
eta Cl
Cl
ARIKETAK
ARIKETAK

6.
6. Kontuan
Kontuan har har itzazu
itzazu AA elementuak
elementuak (=12
(=12 Z-a)
Z-a) eta
eta BB (=17
(=17 Z-a).
Z-a). Erantzun
Erantzun ezazu
ezazu arrazoia:
arrazoia:
a)
a) Zeintzuk
Zeintzuk diradira A-tako
A-tako eta
eta B-etako
B-etako konfigurazio
konfigurazio elektronikoak?
elektronikoak? A(Z=12):
A(Z=12): 1s
1s22 2s
2s22 2p
2p66 3s
3s22 ;; B(Z=17):
B(Z=17): 1s
1s22 2s
2s22
2p
2p 3s
66
3s 3p
22
3p55

b)
b) Zeintzuk
Zeintzuk diradira elementu
elementu bakoitzaren
bakoitzaren taldea,
taldea, periodoa,
periodoa, izena,
izena, sinboloa
sinboloa eta
eta izena?
izena?
c)
c) Zeinek izango du bere lehen ionizazio-energia
Zeinek izango du bere lehen ionizazio-energia handiagoa?handiagoa?
d)
d) Zer
Zer lotura
lotura era
era daiteke
daiteke A-ren
A-ren eta
eta B-ren
B-ren artean?
artean? Zein
Zein izango
izango da
da eratutako
eratutako konposatuaren
konposatuaren formula? formula?

7.
7. Azal
Azal ezazu
ezazu honako
honako substantzia
substantzia hauen
hauen lotura:
lotura: H
H22 ,, NaF
NaF ,, H
H22O
O ,, C
C (diamante)
(diamante) eta
eta CaSO
CaSO4.4.

8.
8. Azal
Azal ezazu
ezazu honako
honako substantzia
substantzia hauen
hauen lotura:
lotura: H
H22 ,, NaF
NaF ,, H
H22O
O ,, C
C (diamante)
(diamante) eta
eta CaSO
CaSO4.4.

9.
9. Adierazi
Adierazi lotura
lotura kobalente
kobalente daukan
daukan osagaia
osagaia
a)
a) KCl
KCl
b)
b) BaCO
BaCO33
c)
c) H
H22SO
SO44
d)
d) KNO
KNO22
e)
e) BaO
BaO

10.
10. Adierazi
Adierazi loturaren
loturaren mota
mota sortzen
sortzen duten
duten hurrengo
hurrengo molekulak:
molekulak:

•• KBr
KBr
•• CO
CO
c)
c) IOI AMONIO
IOI AMONIO NH
NH44++
d)
d) O
O22

11.
11. Ordentu
Ordentu honako
honako lotura
lotura hauek
hauek handituz
handituz doan
doan polaritatearen
polaritatearen arabera:
arabera: H−F,
H−F, H−O,
H−O, H−N,
H−N, H−C,
H−C, C−O,
C−O, C−Cl
C−Cl
ARIKETAK
ARIKETAK

12.
12. Ordentu
Ordentu honako
honako lotura
lotura hauek
hauek handituz
handituz doan
doan polaritatearen
polaritatearen arabera:
arabera: H-F,
H-F, H-O,
H-O, H-N,
H-N, H-C,
H-C, C-O,
C-O, C-Cl.
C-Cl.

13.
13. Ordenatu
Ordenatu honako
honako lotura
lotura hauek
hauek handituz
handituz doan
doan polaritatearen
polaritatearen arabera:
arabera: F-O,
F-O, H-O,
H-O, P-Br,
P-Br, I-Cl.
I-Cl.

14.
14. Ordenatu
Ordenatu honako
honako lotura
lotura hauek
hauek handituz
handituz doan
doan polaritatearen
polaritatearen arabera:
arabera: B-Cl,
B-Cl, Be
Be –– Cl,
Cl, Ba
Ba –– Cl,
Cl, Cl
Cl –– Cl.
Cl.

15.
15. AA eta
eta BB elementuak
elementuak periodo
periodo berdinean
berdinean daude
daude eta
eta 66 e-
e- eta
eta 77 e-
e- dauzkate
dauzkate balentzia-kapan.
balentzia-kapan. Zein
Zein da
da
eratuko duten konposatu probableeneko formula?
eratuko duten konposatu probableeneko formula?

16.
16. Azaldu
Azaldu nola
nola izango
izango diren
diren honako
honako atomo
atomo hauek
hauek sortzen
sortzen dituzten
dituzten loturak.
loturak. Idatzi
Idatzi atomoek
atomoek sortzen
sortzen
dituzten osagaien formula:
dituzten osagaien formula:
a)
a) KK —— SS
b)
b) KK —— Mg
Mg
c)
c) SS ——O O
d)
d) N — Li
N — Li
e)
e) HH— — Li
Li
f)f) HH— — SS
 1. ARIKETA

Beheko substantzietan esan ezazu zeintzuk diren substantzia ionikoak

a)P4

b) HNO3

c) AgNO3 IONIKOA

d) KNO3 IONIKOA

e)BaO

LOTURA IONIKOA: METALA + EZ-METALA

SALBUESPENA: BeO, BeF2, BeCl2 , AlCl3 OSAGAI KOBALENTEAK DIRA

 2. ARIKETA

Beheko substantzietan esan ezazu zeintzuk diren substantzia ionikoak

a) C12H22O11

b) KI IONIKOA

c) BeO

d) H2SO4

LOTURA IONIKOA: METALA + EZ-METALA

SALBUESPENA: BeO, BeF2, BeCl2 , AlCl3 OSAGAI KOBALENTEAK DIRA

 3. ARIKETA

Beheko substantzietan esan ezazu zeintzuk diren substantzia ionikoak

a) KCl IONIKOA

b) CO

c) F2

d) Ne

e) MgO IONIKOA

LOTURA IONIKOA: METALA + EZ-METALA

SALBUESPENA: BeO, BeF2, BeCl2 , AlCl3 OSAGAI KOBALENTEAK DIRA

 4. ARIKETA

Idatz ezazu hurrengo kasuetan eratzen den konposatu ionikoaren formula

a)Na eta F

b)Ba eta O

c)Ca eta I
 5. ARIKETA

Idatz ezazu hurrengo kasuetan eratzen den konposatu ionikoko formula

a)Al eta O

b)Na eta S

c)K eta Cl
 6. ARIKETA

Kontuan har itzazu A elementuak (=12 Z-a) eta B (=17 Z-a). Erantzun ezazu arrazoia:

a) Zeintzuk dira A-tako eta B-etako konfigurazio elektronikoak?

A(Z=12): 1s2 2s2 2p6 3s2

B(Z=17): 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5

b) Zeintzuk dira elementu bakoitzaren taldea, periodoa, izena, sinboloa eta

izena?

A elementua: MAGNESIO

PERIODO 3
TALDEA IIA

B elementua: KLORO

PERIODO 3
TALDEA VIIA
 6. ARIKETA

c) Zeinek izango du bere lehen ionizazio-energia handiagoa?

KLORO: Ez-metala
1e- behar du bere balentzia-kapa betetzeko

MAGNESIO: Metala
2 e- GALTZEAN GAS NOBLE EGITURA HARTZEN DU
Errazagoa da magnesioari lehenengo elektroia kentzea
Kloroak ionizatzeko energia handiagoa dauka

d) Zer lotura era daiteke A-ren eta B-ren artean?

Zein izango da eratutako konposatuaren formula?

LOTURA IONIKOA DA: METALA + EZ-METALA ELKARTZEN DUTELAKO

FORMULA: MgCl2 MAGNESIO KLORUROA

 7. ARIKETA

Azal ezazu honako substantzia hauen lotura:

H2 , NaF , H2O , C (diamante) eta CaSO4

H2: LOTURA KOBALENTE SINPLEA H: EZ-METALA

H Z  1  1s1

NaF: LOTURA IONIKOA Na: METALA F: EZ-METALA

Na Z  11  1s 2s 3p 3s
2 2 6 1 Na  1e   Na 

F  1e   F
F Z  9   1s 2 2s 2 2p 5 Na   F   NaF

H2O: LOTURA KOBALENTE SINPLEA H: EZ-METALA O: EZ-METALA

H Z  1  1s1

O Z  8  1s 2 2s 2 2p 4
 8. ARIKETA

Azal ezazu honako substantzia hauen lotura:

H2 , NaF , H2O , C (diamante) eta CaSO4

C (diamante): SOLIDO KOBALENTEA C: EZ-METALA

.
C Z  6   1s 2 2s 2 2p 2

CaSO4: LOTURA IONIKOA Ca: METALA

S: EZ-METALA
O: EZ-METALA

Ca Z  20   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2

Ca  2e   Ca 2
H 2SO 4  2e   SO 
4
2

Ca  2  SO 
4
2
 CaSO 4
 9. ARIKETA

Adierazi lotura kobalente daukan osagaia

a) KCl

b) BaCO3

c) H2SO4 KOBALENTE (EZ-METALA + EZ-METALA)

d) KNO2

e) BaO
 10. ARIKETA

Adierazi loturaren mota sortzen duten hurrengo molekulak:

a) KBr IONIKOA

b) CO KOBALENTE POLAR

c) IOI AMONIO NH4+ KOBALENTE POLAR

d) O2 KOBALENTE APOLAR
 11. ARIKETA

Ordentu honako lotura hauek handituz doan polaritatearen arabera

H−F, H−O, H−N, H−C, C−O, C−Cl

H−C < C − Cl < H−N < C−O < H−O < H−F
 12. ARIKETA

Ordentu honako lotura hauek handituz doan polaritatearen arabera

H-F H-O H-N H-C C-O C-Cl

ZENBAT ETA ATOMOEN ARTEKO ELEKTRONEGATIBITATEAREN DERBERDINTASUNA

HANDIAGOA IZAN ORDUAN ETA LOTURA POLAR-AGOA IZANGO DA

H—C < C—Cl < H—N < C—O < H—O < H—F
 13. ARIKETA

Ordenatu honako lotura hauek handituz doan polaritatearen arabera

F-O H-O P-Br I-Cl

I-Cl (0.50) < F-O (0.54) < P-Br (0.77) < H-O (1.24)
 14. ARIKETA

Ordenatu honako lotura hauek handituz doan polaritatearen arabera

B-Cl Be - Cl Ba – Cl Cl - Cl

.Cl2

Bi ATOMOK ELEKTRONEGATIBITATE BERDINA DAUKATE

Lotura kobalente apolar da

Elektronegatibitatearen derberdintasuna zero da

Cl-Cl < B-Cl < Be-Cl < Ba-Cl

 15. ARIKETA

A eta B elementuak periodo berdinean daude eta 6 e- eta 7 e- dauzkate balentzia-kapan.

Zein da eratuko duten konposatu probableeneko formula?

A ELEMENTUA: 2 e- BEHAR DU OKTETO BETETZEKO

B ELEMENTUA: 1 e- BEHAR DU OKTETO BETETZEKO

A  2e   A 2 A  2e   A 2

2 B  1e   B  
2 B  1e   B 
A  2  2B   AB2 A  2  2B   AB2
 16. ARIKETA

Azaldu nola izango diren honako atomo hauek sortzen dituzten loturak

a)K — S IONIKOA (METALA + EZ-METALA)

b)K — Mg METALIKOA (METALA + METALA)

c)S — O KOBALENTE (EZ-METALA + EZ-METALA)

d)N — Li IONIKOA (EZ-METALA + METALA)

e)H — Li IONIKOA (EZ-METALA + METALA)

f)H — S KOBALENTE (EZ-METALA + EZ-METALA)

Idatzi atomoek sortzen dituzten osagaien formula

a) K—S K2S

2 K  e  K 
K Z  19   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s1
S  2e   S2
S Z  16   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 2K   S  2  K 2S
 16. ARIKETA

b) K — Mg KMg

K Z  19   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s1

Mg Z  12   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2

c) S—O SO

S Z  16   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4

O Z  8  1s 2 2s 2 2p 4

d) N — Li Li3N


3 Li  e   Li  
N Z  7   1s 2 2s 2 2p 3
N  3e   N 3
Li Z  3  1s 2 2s1 3Li   N 3  Li 3 N
 16. ARIKETA

e) H — Li LiH
H  e  H
H Z  1  1s1
Li  e   Li 
Li Z  3  1s 2 2s1 Li   H   HLi

f) H—S H2S

H Z  1  1s1

S Z  16   1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4
 17. ARIKETA

Zehaztu ezazu hurrengo osagaien artean sortzen den loturaren mota

a.Cr(s) a. METALIKOA

b.H2S(s) b. KOBALENTE

c.CaO(s) c. IONIKOA

d.O3 (s) d. KOBALENTE

e.MgCl2 (g) e. IONIKOA

f.BrO2 (s) f. KOBALENTE

g. KOBALENTE
g.ICl3 (g)
h. KOBALENTE
f.N2O (g)
i. IONIKOA
g.LiCl (s)
j. IONIKOA
h.CsF (s)
k. KOBALENTE
i.N2 (g)
l. METALIKOA
j.Na (s)
 18. ARIKETA

Lau osagai desberdin A, B, C, D-en zenbaki atomikoak dira Z=6, 9, 13 y 19 hurrenez hurren.

Zehaztu:

a)Balentzia-elektroien kopurua

b) Metaletan eta ez-metaletan sailkapena

c) B-ek sortu ahal dituen osagaien formula eta ordenatu ionikoenetik kobalenteenera

a)

Z = 6(C): 1s2 2s22p2 balentzia-elektroia= 4

Z = 9(F): 1s2 2s22p5 balentzia-elektroia = 7

Z = 13(Al): 1s2 2s22p6 3s23p1 balentzia-elektroia = 3

Z = 19(K): 1s2 2s22p6 3s22p6 4s1 balentzia-elektroia = 1

 18. ARIKETA
b)

Z = 6(C) ez-metala

Z = 9(F) ez-metala

Z = 13(Al) metala

Z = 19(K) metala

c)

AB4 CARBONO TETRAFLUORUROA CF4

CB3 ALUMINIO TRIFLUORUROA AlF3

DB POTASIO FLUORUROA KF

Zenbat eta atomoen arteko elektronegatibitasunaren desberdintasuna gehiago handitu orduan

eta ezaugarri ionikoa handitzen da

DB (KF) > CB3 (AlF3) > AB4 (CF4)

 19. ARIKETA

Zehaztu ezazu hurrengo osagaien artean sortzen den loturaren mota

C(Diamante) Al BCl3 N2

Diamante: kobalente

Aluminio: lotura metalikoa

BCl3: kobalente apolar

N2: kobalente apolar

BIBLIOGRAFIA
BIBLIOGRAFIA

Atkins,
Atkins, P.;
P.; Jones,
Jones, L.
L. (2012).
(2012). Principios
Principios de
de química.
química. Los
Los caminos
caminos del
del descubrimiento.
descubrimiento. Editorial
Editorial
Panamericana, 5º edición.
Panamericana, 5º edición.

Brown,
Brown, T.
T. D.;
D.; Lemay,
Lemay, H.H. E.;
E.; Bruce,
Bruce, J.
J. R.;
R.; Bursten,
Bursten, E.;
E.; Burdge,
Burdge, J.
J. (2003).
(2003). Química.
Química. La
La Ciencia
Ciencia Central.
Central. Ed.
Ed.
Pearson Prentice Hall.
Pearson Prentice Hall.

Chang,
Chang, R.
R. (2010).
(2010). Química.
Química. Ed.
Ed. McGraw-Hill,
McGraw-Hill, 10º
10º edición.
edición.

Sorum,
Sorum, C.
C. H.;
H.; Boikes,
Boikes, R.
R. S.
S. (1990).
(1990). Cómo
Cómo resolver
resolver problemas
problemas de
de química
química general:
general: explicaciones
explicaciones sencillas,
sencillas,
resoluciones paso a paso, respuestas a todos los problemas. Ed. Paraninfo.
resoluciones paso a paso, respuestas a todos los problemas. Ed. Paraninfo.

Urretxa,
Urretxa, I.;
I.; Iturbe,
Iturbe, J.
J. (1999).
(1999). Kimikako
Kimikako problemak.
problemak. Ed.
Ed. Udako
Udako Euskal
Euskal Unibertsitaea.
Unibertsitaea.

Izquierdo,
Izquierdo, J.
J. F.;
F.; Costa,
Costa, J.;
J.; Martínez
Martínez de
de la
la Ossa,
Ossa, E.;
E.; Rodríguez,
Rodríguez, J.;
J.; Izquierdo
Izquierdo M.
M. (2011).
(2011). Introducción
Introducción aa la
la
Ingeniería Química: Problemas resueltos de Balances de Materia y Energía. Ed.
Ingeniería Química: Problemas resueltos de Balances de Materia y Energía. Ed. Reverté. Reverté.