Zirai Kazanç Kavramı ZİRAİ KAZANÇ VE

Zirai Kazanç Sayılan Haller

Vergilendirme Rejimi VERGİLENDİRİLME
ve
Vergilendirilmeyen Zirai Kazançlar
Sİ
⮚ Zirai Kazanç: Her türlü zirai faaliyetten doğan kazançtır. (GVK m. 52)
⮚ Zirai Faaliyet: Karada ve suda (deniz, göl, nehirler), ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veya
doğrudan doğruya tabiattan yararlanarak bitki, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin üretimi, avlanması,
avcıları/yetiştiricileri tarafından muhafazası, taşınması, satılması veya bu ürünlerden çeşitli şekillerde faydalanılması.
⮚ Zirai İşletme: Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmeler.
⮚ Çiftçi: Zirai işletmeleri işleten gerçek kişiler. «Adi şirketler dahil»
⮚ Mahsul: Zirai faaliyetler neticesinde istihsal olunan maddeler.
⮚ Hiçbir faaliyet göstermeksizin, sadece üründen pay alma, zirai kazanç değildir. Kazanç kavramı mutlaka emeğin varlığını
gerekli kılar. Hiçbir faaliyet göstermeksizin üründen pay alma gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilir.(GVK m.
70/son)
⮚ Bitkisel ve hayvansal ürünlerin sadece üretilmesi veya avlanması değil aynı zamanda üretilmesinden pazarlanmasına kadar
yapılan muhafaza, taşıma gibi faaliyetlerin tamamı zirai faaliyet sayılmaktadır. (GVK m. 52)
⮚ Elde edilen ürünlerin satılması amacıyla mağaza veya dükkan açılması durumunda zirai faaliyet, ürünlerin
açılan işyerlerine gelmesine kadar devam eder.
o Çiftçiler tarafından doğrudan doğruya zirai faaliyetleri ile ilgili alım satım işlerine yönelik açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu işle
sınırlı olmak koşuluyla dükkan ve mağaza sayılmaz.

ZİRAİ KAZANÇ KAVRAMI (GVK M.52)

 Gelir Vergisi Kanunu 52. Madde
⮚Mahsullerin değerlendirilmek amacıyla, zirai
üretime bağlı olarak işlenmesi.

ZİRAİ ✔ Ancak bu işlem, aynı teşebbüsün bir

parçasında yapılıyorsa, bu
işletmenin, sınai bir müessese çapında
bağlı

KAZANÇ ve hacminde (üretim yapan bir işetme

büyüklüğünde ve genişliğinde) olmaması
ve faaliyetinin sadece teşebbüste üretilen
SAYILAN zirai mahsullere yönelik olması şarttır.
⮚Zirai faaliyette kullanılan her türlü makine ve
aletlerin, başka çiftçilerin zirai işlerinde
HALLER çalıştırılması. Bu tür faaliyetlerin zirai faaliyet
sayılması için faaliyetin sürekli bir şekilde
yapılması gerekir.
✔ ANCAK kendine ait zirai araçları, çiftçilik
yapmaksızın başka çiftçilerin zirai
işlerinde ücret karşılığında çalıştırması,
zirai değil ticari faaliyet kabul edilir ve
ticari kazanç olarak vergilendirilir.
 ⮚ Satışların dükkan ve mağaza açılarak
yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve
ZİRAİ mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri
safhalar zirai faaliyet sayılır.
KAZANÇ ⮚ Kollektif şirketlerle adi veya eshamlı
komandit şirketler, zirai faaliyetle iştigal

SAYILAN etseler dahi çiftçi sayılmayacaklarına ve

zirai faaliyetle iştigal eden kollektif
şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin
HALLER komandite ortaklarının şirket karından
aldıkları payların şahsi ticari kazanç
olduğuna hükmolunmuştur.
⮚ Adi şirket zirai faaliyet yaparsa; zirai
kazanç olarak kabul edilmektedir.
⮚ Zirai kazançlar, GERÇEK USUL ve STOPAJ YOLU ile vergilendirilir.
⮚ Temel vergilendirme yöntemi: STOPAJ’dır. (GVK m.94)
⮚ Stopaja girmeyen, belli büyüklükleri aşan zirai faaliyetler, gerçek usulde vergilendirilir.
⮚ Gerçek usuldeki çiftçi Yıllık beyanname verir Yıllık beyannameden stopaj mahsup edilir.
⮚ Çiftçinin ürününü satın alan taraf eğer stopaj yapmakla yükümlü bir kişi ise; çiftçiye ürün bedeli ödenirken,
ödenecek tutar üzerinden stopaj yapar.
⮚ Stopaj Oranları:
✔ Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın
alınanlar için %1; bunun dışında kalanlar için %2,
✔ Diğer zirai mahsuller için, ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2; bunun dışında
kalanlar için %4,
✔ Zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için, orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan
kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması vb. hizmetler için
%2, diğer hizmetler için %4,
✔ Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için %0.

VERGİLENDİRME REJİMİ
⮚ GVK m. 54’de yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşmayan ve 53’ncü maddedeki şartları taşımayan
çiftçiler(küçük çiftçiler) gerçek usulde vergilendirilmezler, yıllık beyanname vermezler. Küçük çiftçiden ürün
alan taraf, stopaj yapmakla yükümlü ise GVK m. 94’e göre yapılan tevkifat, küçük çiftçi için nihai vergileme
olur.

⮚ Küçük çiftçiden ürün alan taraf, stopaj yapmakla yükümlü olmayan birisi ise. stopaj yapılmaz, beyanname de
vermeyeceği için ödeyeceği vergisi yoktur.

VERGİLENDİRME REJİMİ
GVK 53. maddeye göre belirli şartlar dahilinde çiftçilerin gerçek usulde vergilendirilir.

Buna göre;

I. İşletme Büyüklüğü Ölçüsü:

I. Ziraat gruplarına göre belirlenen işletme büyüklüğü ölçüsünü aşanlar, (GVK m. 54’de işletme büyüklüğü
ölçüleri belirtilmiştir. İşletme büyüklüğü aile reisi ile birlikte yaşayan eş ya da velayet altındaki çocuklara ait
işletmeler ve ortaklık halindeki işletmelerde toplu olarak dikkate alınır (GVK m. 53/2))
II.Motorlu Zirai Araç Ölçüsü:
I. Bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca sahip olanlar,
II. On yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olanlar (G.V.K. Geç. Mad. 45/2),
III. Ziraat gruplarının birkaç tanesi içine giren zirai faaliyetlerin bir arada yapılması halinde, en fazla iki gruba ait
işletme büyüklüklerinde bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşanlar,
IV. Kendi işletmesi ve dahil bulunduğu ortaklıklar müstakilen işletme büyüklüğü ölçüsünün altında kaldığı halde,
kendi işletmesinin ve ortaklıklardaki paylarının toplamı belirlenen işletme büyüklüğü ölçüsünü aşanlar,
V. Kendi isteğiyle gerçek usulde vergilendirilmek isteyenler

gerçek usulde vergilendirilecektir.

GERÇEK USUL
❖ Elde Etme, Tahakkuk Esasına Bağlıdır.

Belirtilen büyüklükleri aşan zirai faaliyetler gerçek usule göre; net zirai kazanç üzerinden
vergilendirilir. Gerçek usulde çiftçileri zirai işletme defteri tutarlar. Faaliyetlerine ilişkin
gelir ve giderler bu deftere kaydedilir. Zirai işletme defterinin sağ tarafına gelirler; sol
tarafına giderler yazılır. Toplam hasılattan işle ilgili bütün giderler düşülmekte ve net zirai
kazanç bulunmaktadır:

✔ Net Zirai Kazanç = Toplam Hasılat – Giderler

GERÇEK USUL
Zirai Kazancın Bilanço Esasına Göre Tespiti:
❖Bilanço esasına tabi olan çiftçiler VUK’un tutmayı zorunlu kıldığı defterleri tutmaları ve gereken belgeleri
düzenlemeleri gerekir.
✔ Yevmiye defteri, büyük defter, envanter defteri ve bilanço defteri.
❖Zirai kazanç, dönem sonu öz sermayeden dönem başı öz sermaye çıkarıldığında arada kalan müspet
farktır:
✔ (Dönem sonu öz sermaye + Dönem içinde çekilenler) - (Dönem başı öz sermaye + dönem içinde eklenenler)

Zirai Kazancın Zirai İşletme Hesabı Esasına Göre Tespiti:

❖Zirai işletme hesabı esasına göre zirai kazanç, bir hesap dönemi içinde nakden tahsil edilen veya alacak
olarak tahakkuk eden hasılat ile ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet farktır:
✔ (Hasılat + Dönem sonundaki mahsullerin değeri) - (Giderler + Dönem başındaki mahsullerin değeri)
❖Gerçek usulde vergilendirilecek olan çiftçiler, kazançlarını zirai işletme veya bilanço esasına göre tespiti
hususunda seçimlik hakka sahiptirler. YANİ; Gerçek usule tabi olan zirai kazanç sahipleri, isterlerse işletme
hesabı esası yerine bilanço esasına tabi olabilirler. Ancak bu kimseler 2 yıl geçmedikçe bilanço esasından
işletme hesabı esasına dönemezler.
GVK 56. Maddeye göre hasılat kabul edilenler:
1.Önceki yıllardan devredilenler de dahil olmak üzere istihsal olunan, satın alınan veya diğer şekilde elde
edilen her türlü zirai ürünlerin satış bedelleri,
2.Ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması karşılığında alınan bedeller,
3.Gider yazılan değerlerin satılması halinde bunların satış tutarları,
4.Ürünlerin yetiştirilmesinden önce veya sonra hasara uğramaları dolayısıyla alınan sigorta tazminatları,
5.Amortismana tabi iktisadi değerlerin satılması halinde VUK 328’e göre hesaplanan hasılat.

GERÇEK USULDE HASILAT

❖ Zirai kazancın tespitinde indirilebilecek giderler, aynen ticari kazancın tespitinde indirilmesi kabul edilen
giderlerdir. Bu giderler:
✔ İşletme ile ilgili olarak tohum, gübre, fide vb. maddelerin sağlanması için yapılan giderler,
✔ Satılmak üzere alınan hayvanların, zirai ürünleri ve diğer maddelerin bedelleri,
✔ İşletmede çalıştırılanlara ücret, prim ve sair adlarla hizmet karşılığı yapılan ödemeler,
✔ İşçilerin yemek, tedavi, ilaç giderleri ile sigorta primleri,
✔ İşletmede kullanılan tesisat, makine, aletler ve taşıtların çalıştırılması ve bakımı için harcanan, yakıt, yağ elektrik
yedek parça vs. ile tamir giderleri,
✔ VUK’a göre ayrılan amortismanlar,
✔ Kira ve ücret karşılığı kullanılan üretim araçları için yapılan ödemeler,
✔ İşletme için alınan ve işletme için harcanan paraların faizleri,
✔ İşletmeyle ilgili olmak şartıyla sözleşmeye veya ilama veya kanun emrine göre ödenen zarar, ziyan ve tazminatlardır.

İNDİRİLECEK GİDERLER
✔ Çiftçinin kendisinin, eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar,
✔ Kendisine, eşine ve küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler ve
tazminatlar,
✔ Kendisinin, eşinin ve küçük çocuklarını işletmeye yatırdıkları sermaye için yürütülecek
faizler,
✔ Her türlü para cezaları, vergi cezaları, gelir vergisi ve işletme sahibinin kusurundan dolayı
ödenen tazminatlardır.

İNDİRİLMESİ KABUL EDİLMEYEN GİDERLER

 ⮚ Teşvik Ödülü İstisnası (GVK m.29): Ziraati ve hayvan
yetiştirilmesini teşvik amacıyla verilen ikramiye ve
ödüller istisnaya tabi tutulmuştur. Zirai kazançlarda;
vergi istisnası olarak “teşvik ödülü” alan çiftçilerin
aldıkları bu ödül vergiden istisnadır.

VERGİLENDİRİLMEYECEK ZİRAİ KAZANÇLAR

 ⮚ Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası (GVK mük. m. 20): ,0 aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden
müstesnadır:
I. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,
II. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya
yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri
ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz),
III.Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi
itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,
IV.Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti
durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü
dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,
V. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmamasıdır.
⮚ İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde
edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir. Bu istisnanın, tevkif suretiyle ödenecek vergiye
şümulü yoktur.

VERGİLENDİRİLMEYECEK ZİRAİ KAZANÇLAR