TİCARİ KAZANÇ VE

VERGİLENDİRİLMESİ
Ticari Kazanç Kavramı
Ticari Kazanç Sayılan Haller
Ticari Kazancın Özellikleri
Ticari Kazancın Tespiti Ve Vergilendirme Rejimi
 ❖Ticari Kazanç: Her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden
doğan kazançlar ticari kazançtır. (GVK m.37).
❖Ticari Faaliyet: TTK m. 3’e göre; bir ticarethane,
TİCARİ KAZANÇ fabrika veya ticari şekilde işletilen bir müesseseyi

VE ilgilendiren muamele, fiil ve işler.

VERGİLENDİRİLMESİ ❖Sınai Faaliyet: Üretim faaliyetleridir.

GVK m. 37 - m. 51 ❖Ticari ve sınai faaliyetler; üretim, inşaat, pazarlama,
dağıtım gibi birçok faaliyeti kapsamaktadır.
 Gelir Vergisi Kanunu 37. Madde:
⮚Maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri ile
tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden;
⮚Coberlik işlerinden;
TİCARİ ⮚Özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden;
KAZANÇ (kreş, anaokulu, yabancı dil okulları bu kapsamdadır)
SAYILAN ⮚Gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı
HALLER olarak uğraşanların bu işlerinden;
⮚Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım satımı ile
devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden;
 ⮚ Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin
iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu
müddet içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya
tamamen satılmasından elde edilen kazançlar.
✔ Parsellemenin mutlaka beş yıl içerisinde yapılması
gerekir. Dolayısıyla bu süre içerisinde parsellenmeyerek

TİCARİ satılan gelirlerde süreklilik özelliği taşımadığı, ayrıca

iktisabın mutlaka satın alma veya trampa şeklinde olması
KAZANÇ gerektiği başka şekillerdeki iktisabın (örneğin bağış,
miras gibi) ticari kazanca konu olmaması söz konusudur.
SAYILAN Beş yıllık süre içerisinde satın alınan veya trampa
HALLER suretiyle iktisap edilen arazinin beş yıl içerisinde veya
daha sonra satılmasının da bir önemi yoktur. Ayrıca satın
alma veya trampa suretiyle iktisap olunmayan arazinin
beş yıllık süre içerisinde satılması ticari kazanç değildir.
⮚ Diş protezciliğinden elde edilen kazançlar*
 ❖Kolektif ortaklıklarda ortakların, adi veya eshamlı komandit
ortaklıklarda komandite ortakların ortaklık karından aldıkları
paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir.(66 ncı madde hükmü
mahfuzdur.)
❖Ticari işletmeye ait olan bina, taşıt gibi gayri menkul ve
TİCARİ demirbaşların satışı, kiralanması karşılığı elde edilen gelir de

KAZANÇ ticari kazançtır. Ticari işletmeye ait değilse bu gelir

gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilir.
SAYILAN ❖Otelcilik, nakliyecilik, bankacılık, sigortacılık gibi hizmet
HALLER sektöründe yer alan faaliyetlerde herhangi bir mal üretimi
olmamasına rağmen, hizmet üretimi sayıldığından ticari
kazançtır. Ticari ve sinai özellikte değillerdir ama TTK’da
böyle kabul edilmiştir.
 ⮚ Emek ve sermayeden oluşur.
«sadece sermaye – menkul sermaye iradı; sadece emek
– ücret; nitelikli emek –smk»
«Bazen emek yoğun bir özellik taşıdığı da görülür.
Ticari Kazancın Örneğin ayakkabı boyacılığı ya da tamirciliği de
ticari kazançtır ama emek yoğundur.»
Özellikleri
⮚ Girişimcilik de önemlidir. Doğal kaynakların
da önemli olduğu ticari kazançta bu faktör sermaye
içerisinde değerlendirilebilir.
 ⮚Süreklidir. Bu bağlamda süreklilik daimilik anlamına
gelmemektedir.
✔ Sürekli olmayan bir faaliyet sonucu elde edilen kazanç ise
GVK’nın yedinci gelir unsuru kapsamında arızi kazanç kabul
edilir ve bu kapsamda vergilendirilir.
✔ Ancak süreklilikten anlaşılması gereken hiç ara verilmeksizin
Ticari Kazancın yapılması demek değildir. Örneğin bir salça fabrikası sezonunda
çalışıp diğer zamanlarda çalışmıyorsa süreklilik ortadan kalkmaz.
Özellikleri Aynı şeyi şeker fabrikası veya turizm işletmeleri için de
söyleyebiliriz. Bunun anlamı sezonu geldiğinde çalışmaya devam
eden bir işletmenin süreklilik özelliğini taşıdığıdır. TTK’nın
tabiri ile devamlılık (süreklilik) daimilik anlamına gelmez.
«(Danıştay 3. D. K, 2003/4436). Süreklilik, “… bir işlemin devamlılık taşıdığı ise
işlemin aynı vergilendirme döneminde yinelenmesi ya da önceki
vergilendirme döneminde de yapılmış olmasına göre belirlenebilir.»
 ⮚Organizasyon (işyeri) aracılığıyla
yürütülür.
✔ Faaliyetin devamlı olarak, ticari bir
organizasyon içinde yapılması anlamına
gelmektedir.

Ticari Kazancın NOT: Ticari kazanca atfedilebilecek üç temel

Özellikleri özellikten (sermaye yoğun, sürekli, bir organizasyon

içerisinde yürütülmesi) en önemlisi sürekliliktir.
Zira bir faaliyetin süreklilik özelliği taşımadığı
sürece ticari kazanç özelliği taşıması mümkün
değildir. Ancak diğer özellikler biraz daha esnektir.
 ❖Vergilendirmede net ticari kazanç esas alınır. Yani
vergi, safi tutar üzerinden hesaplanır.
❖Safi tutara ulaşabilmek için işin elde edilmesi ile
ilgili giderler brüt ticari kazançtan indirilir.
TİCARİ KAZANCIN Safi tutar= Gayri Safi Hasılat - Giderler
TESPİTİ VE ❖Net ticari kazancın tespiti mükelleflerin
VERGİLENDİRME özelliklerine göre farklı usuller belirlenir.
REJİMİ ⮚ Gerçek Usul
⮚ Bilanço Esası
⮚ İşletme Hesabı Esası
⮚ Basit Usul
 Gelir Vergisi Kanunu 40. Madde

⮚Ticari kazancın elde edilmesi ve devamı için yapılan genel giderler.

✔ Aydınlatma, ısıtma, su, elektrik, telefon giderleri, işyeri kirası, araç ve makine
kiraları, kırtasiye, temsil, ağırlama giderleri, reklam giderleri. (Tek tek saymak
mümkün değildir. İndirim konusu yapılabilmesi için ticari kazancın elde edilmesi
ve idame ettirilebilmesi (devam ettirilebilmesi) ile arasında bir illiyet (sebep-

İNDİRİLECEK
sonuç) ilişkisinin mevcudiyeti gereklidir.)

⮚İşyeri veya işyerinin eklentilerinde işçiler için yapılan iaşe (yeme), ibate
GİDERLER (barınma), tedavi ve ilaç giderleri ile bazı giyim giderleri.
✔ Eğer işveren işçiler için işyerinde veya işyerinin müştemilatında yemek vermişse
veya işçilerin barınma ihtiyaçlarını karşılamışsa mesela onlara konut
sağlanmasında yardımcı olmuşsa bunların indirilmesine izin verilmektedir.
Yapılan ilaç ve tedavi giderlerinin tamamı indirim konusu yapılabilir. (İşle ilgili
olan ve işin terki halinde işyerinde bırakılan giyim eşyalarıdır. Tulum, kask, iş
önlüğü, tek tip elbise…)
 ⮚ Sigorta primleri.
✔ İndirim konusu yapılması için ödemelerin kanunla kurulan sigorta
şirketleri ve emekli sandıklarına yapılması gerekir. İkinci olarak
indirim konusu olan kısım sadece işveren payı olarak ödenen
kısımdır. Ödemenin geri almamak üzere yapılması gerekir.

⮚ İşle ilgili olan zarar, ziyan ve tazminatlar.

✔ İndirim konusu yapılabilmesi için yazılı bir sözleşmeye, ilama
İNDİRİLECEK (mahkeme kararına) veya kanunun amir hükmüne dayalı olması

GİDERLER gerekir. Kıdem tazminatı ve iş kazaları gibi kanunun amir

hükmüne dayalı tazminatlar.

⮚ İkamet ve seyahat giderleri.

✔ İşle ilgili ve işin önemi ve genişliğiyle orantılı olması gerekir. Eşle
çıkılan bir seyahatte eşe isabet eden kısım indirim konusu
yapılamaz. Seyahat yurt içi veya yurt dışı olabilir.
 ⮚ Taşıt giderleri *
✔ İşletmenin faaliyetleri için kullanılmalıdır. Özel işlerde kullanıldıkları
sürece gider yazılamaz. Bu giderler, bakım, onarım, boyama, lastik
değişimi gibi giderlerdir. Ancak taşıtın değerini artıran harcamalar gider
olarak yazılamaz. Örneğin taşıta karoser yapılması veya motorunun
değiştirilmesi gibi… İşletmeye ait olmayan araçlar için yapılan giderler taşıt
işletmede kullanılsa bile gider olarak yazılamaz.

⮚ Taşıt Giderleri ile ilgili tutarlar:

İNDİRİLECEK Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının;

✔ (1) numaralı bendinde yer alan kiralama yoluyla edinilen binek

GİDERLER otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedeli 17.000 TL,

✔ (1) numaralı bendinde yer alan gider olarak indirim konusu yapılabilecek
özel tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplam tutarı 440.000 TL,

✔ (7) numaralı bendinde yer alan amortisman olarak indirim konusu

yapılabilecek tutar; özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç
500.000 TL, vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin
ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde 950.000 TL olarak belirlenmiştir.
 ⮚ İşletme ile ilgili olmak kaydıyla ödenen vergi, resim ve
harçlar.
✔ Kişisel harcamalarımız dolayısıyla ödenen vergilerin
indirilmesi mümkün değildir. Motorlu taşıtlar vergisi
indirim konusu olamaz. Ancak işletmenin esas faaliyet
konusu motorlu taşıtlarla ilgili ise indirilebilir. Örneğin,
İNDİRİLECEK araba kiralama şirketleri veya havayolu şirketleri gibi.
GİDERLER ✔ KDV indirilemez. Çünkü KDV’nin kendi içerisinde bir
indirim mekanizması mevcuttur. Ancak bazı durumlarda
KDV’nin indirilmesi mümkün olmayabilir. Bu durumda
indirilemeyen KDV maliyet unsuru olarak dikkate alınır.
 ⮚ Amortismanlar
⮚ Sendikalara ödenen aidatlar.
✔ Limit ilgili işletmede işçilere ödenen bir günlük çıplak ücrettir. Bu
miktarı geçen kısım indirim konusu yapılamaz.

⮚ Gıda bankacılığı
İNDİRİLECEK ⮚ Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen iş başı eğitim
GİDERLER programlarından faydalananlara, programı yürüten işverenlerce
fiilen ödenen tutarlar.
⮚ Yapılan giderlerin belgelendirilmesi ve kanuni defterlere
işlenmesi gerekmektedir. İkinci olarak yapılan bu giderlerin
ticari kazançla ilgili olması gerekir.*
 Gelir Vergisi Kanunu 41. Madde
I.Teşebbüs sahibi ile eş ve çocuklarının işletmeden çektikleri değerler
II. Teşebbüs Sahibi ile Eşi ve Küçük Çocuklarına İşletmeden Ödenen Aylık,
Ücret, İkramiye, Komisyon ve Tazminatlar
III.Teşebbüs Sahibinin İşletmeye Koyduğu Sermaye Üzerine Yürütülecek
Faizler
IV. Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap
veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler;

İNDİRİLEMEYECEK V.Transfer Fiyatlandırması

GİDERLER VI.Para ve Vergi Cezaları İle Gecikme Zammı ve Faizleri, Teşebbüs

Sahibinin Suçlarından Doğan Tazminatlar ve Ödenen Gelir Vergisi
VII.Alkol ve Alkollü İçkiler ile Tütün ve Tütün Mamullerine ait İlan ve
Reklâm Giderlerinin % 50’si*(0)
VIII.Bazı Taşıtların Giderleri ve Amortismanları
IX.Basın Yoluyla İşlenen Suçlarda ödenen tazminatlar
X. 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların
Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi
Hakkında Kanunun ek 4 üncü maddesi kapsamında hakkında reklam yasağı
uygulananlara verilen reklamların giderleri.