Hf.

3 - Energie
Nova 4e editie vmbo-t
Bron voorpagina:
https://www.innovaenergie.nl/blog/tip/wat-is-energie-precies/
1. Energie uit brandstoffen
 Brandstoffen gebruiken
Fossiele brandstoffen – aardolie, aardgas, steenkool.

Alternatieve brandstoffen – windenergie, zonne-energie, kernenergie.

Fossiele brandstoffen worden veruit het meest gebruikt.

De drie belangrijkste toepassingen van brandstoffen:

- Verwarming van gebouwen;

- Wegvervoer en vliegverkeer;

- Opwekken van elektriciteit.

 Elektriciteit uit brandstoffen
In een elektriciteitscentrale wordt chemische energie omgezet in
warmte en die weer in elektrische energie.

Volgende pagina: https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektriciteitscentrale

Hoofdbestanddelen van een centrale, v.l.n.r.: brandstofopslag, ketels,
turbine, generator en transmissielijnen.
 Afvalwarmte
Bij het maken van elektriciteit blijft altijd afvalwarmte over.

Elektrische energie 40%

Chemische energie
Elektriciteitscentrale
Afvalwarmte 60%
 Afvalwarmte hergebruiken
Soms kan de afvalwarmte toch nog ergens voor gebruikt worden –
opwarmen van zwembaden bijvoorbeeld.
 De eenheid van energie
De eenheid die bij de grootheid energie hoort is de Joule: J.

Grootheden en eenheden vind je in de Binas Tabel 6

Vaak worden vermenigvuldigingsfactoren voorgezet zoals:

- kJ kiloJoule 1.000 Joule
- MJ MegaJoule 1.000.000 Joule

Vermenigvuldigingsfactoren vind je in de Binas Tabel 2

 PLUS: Joule en kilowattuur
Bij elektrische energie wordt ook de eenheden kilowattuur gebruikt.

1 kWh = 3,6 MJ

Je moet daarmee kunnen (om)rekenen.

75 MJ = 75 : 3,6 kWh = 21 kWh

2. Windenergie
 Bewegingsenergie
Alle voorwerpen en personen die bewegen hebben bewegingsenergie =
kinetische energie.

De bewegingsenergie hangt af van de massa en van de snelheid.

Later (deel IV) komt de formule

Eb = Ek = 0,5 · m · v2
 Elektriciteit uit wind
Wind is bewegende lucht, daar kun je energie uithalen met behulp van
een windmolen.

De spanning wordt verhoogd tot 10.000 Volt i.v.m. het vervoeren.

Bron: https://www.duurzame-energiebronnen.nl/windmolens.php
 Het vermogen van een windturbine
Het vermogen P van een windmolen druk je uit in Watt W.

1 W = 1 J/s

Hoe hoger de windsnelheid, hoe groter het vermogen van de

windmolen.

De windmolen heeft een systeem met een maximale draaisnelheid.

 Energiebronnen vergelijken
Als je energiebronnen vergelijkt dan kijk je naar:

- De kosten;
- De hoeveelheden;
- De beschikbaarheid;
- De milieugevolgen.
 PLUS: Geluidsoverlast door windturbines
Windmolen – vooral de draaiende bladen – geven geluidsoverlast.

Hoe sneller de bladen draaien, hoe meer geluidsoverlast er is.

3. Zonne-energie
 De energie in zonlicht
Zonlicht bevat stralingsenergie.

Zonlicht wordt deels geabsorbeerd door de aarde, verwarmt.

Zonlicht levert ook de energie voor de fotosynthese van planten.

 Zonnecollectoren
Bron: https://degroenebron.nl/zonneboiler-of-elektrische-boiler/
 Zonnepanelen
Zonnecellen zetten stralingsenergie om in elektrische energie.

Zonnecellen zitten met veel samen op een zonnepaneel.

1 m2 zonnepaneel levert maximaal 190 W, maar meestal minder.

 Het rendement van zonnecellen
Het rendement van zonnecellen is ongeveer 17%.

Dus 17% van de stralingsenergie die op een zonnecel valt wordt

omgezet in elektrische energie.

Men is bezig met zonnecellen te ontwikkelen met een rendement van

50% of zelfs meer,
Je moet kunnen rekenen met rendement en energie(en).

Rendement = nuttig gebruikte energie

totaal opgenomen energie x 100%
η = Enut / Etot x 100%
Voorbeeld.

Een ouderwetse gloeilamp ontvangt 28,0 J aan elektrische energie …

… maar zet maar 5% om in licht.

Hoeveel Joule gaat er `verloren’ (aan warmte)?

η = Enut / Etot x 100%

5% = Enut / 28,0 x 100%

Enut = 5% / 100% x 28,0

= 1,4 J

Everloren = 28 - 1,4 = 26,6 J

Je moet ook kunnen rekenen met rendement en vermogen(s).

Rendement = nuttig gebruikte vermogen

totaal opgenomen vermogen x 100%
η = Pnut / Ptot x 100%
 PLUS: Biobrandstoffen
Plantaardig en dierlijk materiaal (biomassa) bevat energie.

Uiteindelijk is die energie afkomstig van de zon.

Voordeel: je kunt er brandstoffen van maken.

Nadeel: de planten hebben veel landbouwgrond nodig.

4. Waterkracht
 Elektriciteit uit een stuwmeer
Bron: https://www.energievergelijk.nl/onderwerpen/waterkracht
 Zwaarte-energie
Voorwerpen op hoogte hebben zwaarte-energie.
Daarmee moet je kunnen rekenen.

Zwaartenergie = massa · valversnelling · hoogte

Ez = m · g · h

De valversnelling g vind je in de Binas Tabel 1 (10 m/s2).

Voorbeeld.

Een auto met een massa van 1250 kg wordt 2,0 m omhoog gehesen.

Bereken de zwaarte-energie die de auto krijgt tijdens het ophijsen.

Ez = m · g · h

= 1250 x 10 x 2,0

= 25.000 J
Vermogen is de energie per seconde.
Ook daarmee moet je kunnen rekenen.

Vermogen = Energie / tijd

P = E / t
Voorbeeld.

Een auto met een massa van 1250 kg wordt 2,0 m omhoog gehesen.

Bereken de zwaarte-energie die de auto krijgt tijdens het ophijsen.

Het ophijsen duurde 4,0 s, en de Ez was 25.000 J.

Bereken het vermogen dat nodig is voor het ophijsen van de auto.
P = E / t

= 25.000 / 4,0

= 6.250 W
 Het rendement bepalen
Je kent de volgende drie formules:

Ez = m · g · h
Eel = U · I · t
η = Eaf / Eop · 100%

Voor opgaven over het stuwmeer moet je die kunnen combineren.

 PLUS: Getijdenenergie
Een getijdencentale haalt ook energie uit stromend water.

Dit water stroomt heen en weer bij eb en vloed (getijden).

De hoogteverschillen zijn gering, maar het is in de regel wel veel water.