Elastyczność

popytu i podaży

Na podstawie
„Podstawy ekonomii”
B. Czarny, R. Rapacki

przygotował mgr Rafał Mundry

Wrocław, 2010r
Wprowadzenie
• Poznaliście już pojęcia popytu i podaży.
• Popyt to ilości zgłaszanego zapotrzebowania na dobro, przy
danej cenie, w danym czasie. (ceteris paribus)
• Podaż to ilości oferowanego dobra, przy danej cenie, w
danym czasie. (ceteris paribus)

• Znacie także prawo popytu i prawo podaży

• Prawo popytu mówi o tym, że zapotrzebowanie zmienia się
odwrotnie niż cena. (gdy cena wzrasta, zapotrzebowanie spada ,natomiast gdy
cena spada, zapotrzebowanie wzrasta)
• Prawo podaży mówi o tym, że oferowana na rynek ilość
dóbr zmienia się w tym samym kierunku co cena. (gdy cena
wzrasta, oferowana ilość dóbr również, natomiast gdy cena spada, oferowana ilość dóbr
także spada)
Wprowadzenie
• Ekonomiści postanowili jednak z analizą pójść dalej.
Zaczęli zastanawiać się nad tym, jakie czynniki mogą
wpływać na popyt i podaż.
• Swoją uwagę skupili na 3 czynnikach:
• Zmianach ceny towarów (dóbr)
• Ceny substytutów i dóbr komplementarnych
• Dochody nabywców.

• Mało tego, zaczęli zastanawiać się także, nad tym, jak

bardzo te czynniki wpływają na popyt i podaż.
• Wskaźniki mierzące wrażliwość popytu bądź podaży na te
czynniki nazywamy elastycznościami.
I Elastyczność popytu

Elastyczność cenowa popytu

Elastyczność cenowa popytu
 Zaczniemy od definicji:
 Elastyczność cenowa popytu na dobro to
stosunek względnej zmiany zapotrzebowania (∆Q1/Q1) do,
względnej zmiany ceny (∆P/P).

 Jak to rozumieć?
 Elastyczność ta odpowie nam na pytanie jak zmieni się
zapotrzebowanie na dane dobro, gdy zmieni się jego cena.
Elastyczność cenowa popytu -
przykład
D, krzywa popytu Wyobraźmy sobie sytuację.
P,
Mamy rynek laptopów*.
cena
Przy cenie równowagi 3000zł,
zapotrzebowanie na laptopy
wynosi 5 tyś szt.
E, cena
3000zł równowagi

5000 Q, ilość

* Oczywiście zakładamy, że produkt jest jednorodny, czyli taki sam

wszędzie. Ma takie same parametry i właściwości.
Elastyczność cenowa popytu –
przykład I
P, D, krzywa popytu
Teraz zobaczymy jak zmieni się popyt,
cena czyli zgłaszane zapotrzebowanie, jeśli
zmieni się cena o 1%, czyli 30zł.
3030zł
E, cena
3000zł równowagi Zgodnie z prawem popytu wzrost ceny
spowoduje spadek zapotrzebowania.

I tak się stało. Wzrost ceny

4900 5000
Podstawiając do wzoru:
spowodował spadek popytu o 100 szt.
czyli o -2%.
WNIOSEK:
Elastyczność wyniosła -2.
Q, ilość To oznacza, że wzrost
ceny o 1% spowodował
spadek popytu o 2%.
Popyt zachował się
elastycznie.
Elastyczność cenowa popytu –
przykład II
A co się stanie gdy przy wzroście ceny o 1%
P, D, krzywa popytu zapotrzebowanie spadnie tylko o 25 szt. , z
cena 5000szt. do 4975szt. czyli zapotrzebowanie
wyniesie - 0,5%

3030zł
E, cena
3000zł równowagi
Wniosek
Elastyczność wyniosła -0,5.
To oznacza, że wzrost ceny
o 1% spowodował spadek
zapotrzebowania na laptopy
o 0,5%
Popyt zachował się
4975 5000 Q, ilość nieelastycznie.
Wzrost ceny nie
spowodował tak samo
dużego lub większego
spadku zapotrzebowania.
Elastyczność cenowa popytu
 Co to znaczy, że popyt zachował się elastycznie, bądź
nieelastycznie?
 Mówimy, że popyt na dobro jest elastyczny, gdy względna
zmiana popytu na to dobro zmieniła się w większym
stopniu niż względna zmiana ceny.
 Mówimy, że popyt na dobro jest nie elastyczny, gdy
względna zmiana popytu na to dobro zmieniła się w
mniejszym stopniu niż względna zmiana ceny.
 Mówimy, że popyt na dobro jest neutralny, gdy względna
zmiana popytu jest taka sama jak względna zmiana ceny.
Elastyczność cenowa popytu
 Co nam to mówi?
 Gdy popyt jest elastyczny, obniżenie ceny spowoduje
wzrost utargu.
 Gdy popyt jest nieelastyczny, obniżenie ceny spowoduje
spadek utargu.

 Jestto zatem cenna wskazówka dla producentów i

sprzedawców.
Elastyczność cenowa popytu
 Niejest łatwo za każdym razem wyliczać utarg przy
zmianie cen. Okazało się, że:

 Gdy wskaźnik EPD należy do przedziału to wtedy

popyt jest elastyczny.
 Gdy wskaźnik EPD należy do przedziału lub jest
dodatni to wtedy popyt jest nieelastyczny.

 Pamiętajmy, że zgodnie z prawem popytu, wskaźnik EPD jest

ujemny.
 Rzadziej wskaźnik EPD jest dodatni. Oznacza on wtedy, że
wzrost cen wywołał wzrost popytu (efekt snoba?).
II Elastyczność popytu

Mieszana elastyczność cenowa popytu

Mieszana elastyczność cenowa popytu
 Zaczniemy od definicji:
 Mieszana elastyczność cenowa popytu na dobro to
stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na dobro i
(∆Qi/Qi) do, względnej zmiany ceny innego dobra j (∆Pj/Pj).

 Jak to rozumieć?
 Elastyczność ta odpowie nam na pytanie jak zmieni się
zapotrzebowanie na dobro i, gdy zmieni się cenna innego
dobra j.
Mieszana elastyczność cenowa popytu
 Siła tej elastyczności zależy od siły związku obu dóbr.

 Poznałeśdwa rodzaje par dóbr.

Dobra komplementarne i dobra substytucyjne.

 Dobra komplementarne to dobra wzajemnie się

uzupełniające.
 Dobra substytucyjne to dobra wzajemnie się zastępujące.
Mieszana elastyczność cenowa popytu
przykład dla dóbr komplementarnych

 Dla dóbr komplementarnych wskaźnik Eij jest ujemny.

 Dlaczego?
 Wyobraźmy sobie następującą sytuację. Mamy 2 dobra komplementarne.
Pióra do pisania i tusz. Dobra te, wzajemnie się uzupełniają. Ludzie
traktują je jako jedność. Jak jeden zestaw dóbr.
 Zauważamy że w związku z wzrostem cen składników tuszu, cena
samego tuszu (dobro j ) wzrosła z 15zł do 18,00zł, czyli o 20%.
 Efektem wzrostu cen tuszu był ogólny wzrost kosztów użytkowania pióra.
Część ludzi zniechęciła się do pióra i wybrała inne, tańsze przedmioty do
pisania. Zapotrzebowanie na pióra spadło (dobro i ) z 20 000 szt. do
19 000 szt., zatem o 1000 szt., czyli wyniosło -5%.
Wniosek.
Mieszana elastyczność cenowa
popytu wyniosła -0,25.
Zatem wzrost ceny dobra
komplementarnego j o 1%
wywoła spadek zapotrzebowania
na dobro i o 0,25%.
Mieszana elastyczność cenowa popytu
przykład dla dóbr substytucyjnych
 Dla dóbr substytucyjnych wskaźnik Eij jest dodatni
 Dlaczego?
 Wyobraźmy sobie następującą sytuację. Mamy 2 dobra substytucyjne.
Ser żółty gouda i ser żółty edamski. Dobra te są substytucyjne. Mogą się
wzajemnie zastępować ponieważ, zaspokajają tę samą potrzebę.
 Zauważmy że w przypadku gdy wzrośnie cena goudy (dobro j ), z 20zł/kg
na 25zł/kg, czyli wzrośnie o 25%, konsumenci zgodnie z prawem popytu
zaprzestaną je kupować w takiej samej ilości jak do tej pory. Będą
kupować mniej goudy. Chcąc zaspokoić swoją potrzebę wybiorą tańszy
ser edamski, którego cena się nie zmieniła. Wzrośnie zatem
zapotrzebowanie na ser edamski (dobro i ), z 500 ton do 600 ton. Wzrost
zapotrzebowania wyniósł 100 ton czyli +20%.
Wniosek.
Mieszana elastyczność cenowa popytu
wyniosła 0,8.
Zatem wzrost ceny dobra
substytucyjnego j o 1% wywoła wzrost
zapotrzebowania na dobro i o 0,8%.
III Elastyczność popytu

Elastyczność dochodowa popytu

Elastyczność dochodowa popytu
 Zaczniemy od definicji:
 Elastyczność dochowa popytu na dobro to
stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na dobro
(∆Qi/Qi) do, względnej zmiany dochodu nabywców (∆I/I).

 Jak to rozumieć?
 Elastyczność ta odpowie nam na pytanie jak zmieni się
zapotrzebowanie na dane dobro, gdy zmienią się dochody
nabywcy.
Elastyczność dochodowa popytu
 Od czego zależy?
DOBRA
 Od klasyfikacji dóbr

Pierwszej potrzeby
EID < 1 Luksusowe (normalne)
EID > 1

Niższego rzędu Inne pierwszej potrzeby (normalne)

EID < 0 0 < EID < 1
Elastyczność dochodowa popytu
przykład
 Dobra luksusowe: EID>1
 Zapotrzebowanie (popyt) na takie dobro rośnie silniej niż wzrost
przychodów nabywcy.
 Wyobraźmy sobie taką sytuację. Przychód konsumenta wzrósł z 2000zł
do 2100zł. Stanowi to wzrost o 100zł ,czyli o 5%. Konsument swój
dodatkowy przychód przeznaczy na bilety do kina. Zamiast trzech
wyjść w miesiącu jak do tej pory, zacznie on chodzić do kina cztery
razy. Jego wydatki na kino wzrosną zatem o 33%.

Inne dobra luksusowe to np.:
- Sprzęt elektroniczny,
- Podróże, Biżuteria, Książki,
- Jedzenie w restauracjach.
Wniosek.
Wzrost przychodów konsumenta o 1%
wywołał wzrost zapotrzebowania na dobro
luksusowe jakim są bilety do kina o 6,66%
Elastyczność dochodowa popytu
przykład
 Dobra pierwszej potrzeby EID<1
 Zapotrzebowanie (popyt) na takie dobro rośnie słabiej niż wzrost
przychodów nabywcy.

 W przypadku dóbr niższego rzędu (EID<0) wzbogacenie konsumenta

(np. z 2000zł na 2100zł, czyli o 5%) spowoduje spadek zapotrzebowania
na dane dobro (np. na margarynę z 100tyś ton do 98tyś, co stanowi 2tyś
ton margaryny, czyli -2% ).
 Dlaczego tak się dzieje?
 Ponieważ wzbogacony konsument wolał wydać swój dodatkowy przychód
na jakościowo lepsze substytuty, np. na masło niż na margarynę.
Wniosek:
Wzrost przychodów konsumenta o
1% wywołał spadek zapotrzebowania
na dobro niższego rzędu jakim jest
margaryna o 0,4%.
 Elastyczność dochodowa popytu
przykład
 Dobra pierwszej potrzeby EID<1
 Zapotrzebowanie (popyt) na takie dobro rośnie słabiej niż wzrost
przychodów nabywcy.
 W przypadku innych dóbr pierwszej potrzeby (0<EID<1)
wzbogacenie konsumenta (np. z 2000zł na 2100zł, czyli o 5%) spowoduje
wzrost zapotrzebowania na dane dobro. Ale to zapotrzebowanie będzie
stosunkowo wolniejsze niż wzrost przychodów(np. na wołowinę z 100tyś
ton do 103tyś, co stanowi 3tyś ton wołowiny, czyli 3% ). Dlaczego tak
się dzieje? Wzbogacenie konsumenci wolą wybrać dobro luksusowe,
jakim jest np. obiad w restauracji.
Wniosek:
Wzrost przychodów konsumenta o 1%
wywołał wzrost zapotrzebowania na
dobro pierwszej potrzeby jakim jest
Uwaga! Dobra luksusowe i dobra pierwszej wołowina o 0,6%.
potrzeby nazywane są dobrami normalnymi.
Wynika to z tego, że wzrost dochodów zawsze
powoduje wzrost popytu. Dla każdego takiego
dobra wskaźnik elastyczności jest dodatni, EID>0.
I Elastyczność podaży

Elastyczność cenowa podaży

Elastyczność cenowa podaży
 Zaczniemy od definicji:
 Elastyczność cenowa podaży na dobro to
stosunek względnej zmiany ilości oferowanych dóbr
(∆Q1/Q1) do, względnej zmiany ceny (∆P/P).

 Jak to rozumieć?
 Elastyczność ta odpowie nam na pytanie jak zmieni się ilość
oferowanych dóbr na dobro (podaż), gdy zmieni się jego
cena.
Elastyczność cenowa podaży
przykład Wyobraźmy sobie taką
S, krzywa podaży
sytuację. Mamy rynek
P,
laptopów. Przy cenie
cena
równowagi P=3000zł,
producenci oferują 5000szt
3030zł komputerów.
3000zł E, cena Cena laptopów na rynku wzrosła
równowagi o 1% (o 30zł) do 3030zł.

Nowej cenie, na krzywej,

odpowiada nowa, inna,
wyższa podaż. Q = 5075 szt.

5000 5075 Q, ilość

Wniosek.
Wzrost ceny o 1%
spowodował wzrost
podaży o 1,5%.
Podsumowanie
Elastyczność popytu:

Elastyczność podaży: