Δικαιώματα και Υποχρεώσεις

Βιοηθική / Προσωπική ελευθερία

Εργασία Γ’ Τριμήνου, Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής
Τι είναι η Βιοηθική;

• Η βιοηθική ασχολείται με τα θέματα ηθικής που

έχουν σχέση με όλες τις μορφές ζωής και με
προβληματισμούς που προκύπτουν από τις
εφαρμογές της σύγχρονης βιολογίας και
γενετικής. Στοχεύει στη διατύπωση γενικών
κανόνων σε σχέση με τις πρακτικές που
εφαρμόζουμε, με σκοπό την ειρηνική ανάπτυξη
της ανθρωπότητας και την αρμονική συνύπαρξή
μας με το περιβάλλον.

• Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο

"bioethics", είναι ο Potter van Rensselaer στο
έργο του «Bioethics. Bridge to the future», Νέα
Υόρκη, 1971.
 Ανάπτυξη της Βιοηθικής

• Η ραγδαία ανάπτυξη των Βιολογικών επιστημών και η δυνατότητα παρέμβασης

του ανθρώπου σε διάφορες βιολογικές διαδικασίες έκαναν απαραίτητη την
ανάπτυξη ενός νέου γνωστικού αντικειμένου, αυτού της Βιοηθικής. Από τη φύση
της η Βιοηθική είναι το σημείο τομής διαφορετικών επιστημονικών πεδίων της
Βιολογίας που περιλαμβάνουν τη Γενετική, τη Βιοτεχνολογία, τη Βιοϊατρική, ενώ
εμπλέκονται και τελείως διαφορετικοί γνωστικοί τομείς όπως η Νομική και η
Θεολογία.

• Το αντικείμενο της νέας επιστήμης ανέκυψε έπειτα από την αλματώδη πρόοδο
που συντελέστηκε στην Ιατρική πρώτα και έπειτα στη Βιολογία, κυρίως από τον
Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Πράγματι με το πέρας του τελευταίου η
διεθνής επιστημονική κοινότητα αντιλήφθηκε ότι υπήρχε έντονη η ανάγκη της
καταδίκης των εγκληματικών, αποτρόπαιων πειραμάτων που πραγματοποίησαν
οι ναζί γιατροί και βιολόγοι στα Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ποτέ
μέχρι τότε ο άνθρωπος δεν είχε τη δυνατότητα πειραματισμού, τουλάχιστον σε
τόσο μεγάλη κλίμακα, πάνω σε συνανθρώπους του και ποτέ ξανά δεν θα έπρεπε
να επαναληφθεί η φρικώδης μεταχείριση των ανθρώπινων πειραματόζωων.
 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ, ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΛΗΜΑΤΑ

 Μεταλλαγμένοι ιοί και βακτήρια, θα μπορούσαν να προκαλέσουν τεράστια

προβλήματα. (πανδημίες, ανθεκτικότητα απέναντι σε αντιβιοτικά)

 Γενετικά τροποποιημένα προϊόντα (Ασφαλή για τους καταναλωτές;

Μπορούν να «απελευθερωθούν» στο περιβάλλον;)

 Γονιδιακή θεραπεία - τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA

 Kατοχύρωση δικαιωμάτων ανθρώπινων γονιδίων (δεν είναι απλά και μόνο
βιολογικό υλικό αλλά στοιχείο της ταυτότητας του κάθε ατόμου)

 Κλωνοποίηση
 Πώς σχετίζεται η Προσωπική Ελευθερία με την
Βιοηθική;

Το Σύνταγμα ορίζει ότι «Η προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη» (άρθρο 5, παρ. 3) και
κατοχυρώνει την απόλυτη προστασία της ζωής, τιμής και ελευθερίας. Γι’ αυτό
απαγορεύονται ιατρικές επεμβάσεις χωρίς τη συναίνεση του ατόμου και μεταβολές της
γενετικής του ταυτότητας. «Καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας και της
γενετικής του ταυτότητας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία κάθε προσώπου
έναντι των βιοϊατρικών παρεμβάσεων». άρθρο 5 παρ. 5 Συντ.

Ωστόσο οι πρόσφατες και όμως ραγδαίες εξελίξεις στη Βιοϊατρική, τη Βιοτεχνολογία, τη

Γενετική κ.τ.λ. δημιουργούν αντιπαραθέσεις και διαφωνίες ως προς το τι είναι τελικά
αποδεκτό και τι όχι. Για παράδειγμα:

• Είναι ηθικό να έχουμε τη δυνατότητα να τροποποιούμε «κατά παραγγελία» τα κληρονομικά

χαρακτηριστικά ενός ατόμου; Μήπως αυτό ξεπερνά κάποια όρια και ηθικές αρχές; Μήπως
καταπατά την «απόλυτη προστασία της ζωής» που ορίζει το σύνταγμα;

Επίσης υπάρχει και το θέμα της κλωνοποίησης.

 ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

• ΗToκλωνοποίηση σε θηλαστικά
1996 δημιουργήθηκε ήταν ένα
στο Ινστιτούτο μεγάλο
Ρόσλιν βήμα που άνοιξε το δρόμο για μια
(Roslin),
πιθανή κλωνοποίηση
στη Σκωτία, στοντοάνθρωπο.
η Ντόλι (Dolly), Η συγκεκριμένη
πρώτο πρόβατο που ερευνητική προοπτική, ενώ
ακόμη
προήλθεβρίσκεται σε επίπεδο
από κλωνοποίηση σχεδιασμού,
σωματικού έχειαπό
κυττάρου ήδη αποκτήσει φανατικούς πολέμιους
ενήλικο
και άτομο. H Ντόλι
υπερασπιστές. Το πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου
σημαντικότερο τουότι εγείρονται πολλά και σοβαρά
στοιχείο είναι
2003 από
ηθικά πνευμονικήόπως
προβλήματα ασθένεια και αφού είχε του ατόμου, η θέση του στην κοινωνία, η
η μοναδικότητα
παρουσιάσει στο
ομοιογένεια συμπτώματα
γονιδίωμα πρόωρης
κ.α. Ταγήρανσης.
παραπάνω σε συνδυασμό με τη χαρτογράφηση
ανθρώπινου γονιδιώματος που ολοκληρώθηκε το 2000 παρέχουν ανεξάντλητες
δυνατότητες στους μελλοντικούς ερευνητές που θα θελήσουν να πειραματιστούν με
τη δημιουργία ή καλύτερα την τροποποίηση ανθρώπων. Για πρώτη φορά στην ιστορία
του ο άνθρωπος μπορεί να επέμβει στο γενετικό υλικό και να προσθέσει επιθυμητά
χαρακτηριστικά ή να αφαιρέσει προβληματικά γονίδια, όχι μόνο σε απλούς
προκαρυωτικούς μονοκύτταρους οργανισμούς αλλά ακόμη και στο ίδιο του το είδος.
Εύλογο είναι ότι οι όποιες κινήσεις γίνουν θα πρέπει να πραγματοποιηθούν με τη
μέγιστη σοβαρότητα και προσοχή ενώ θα πρέπει να ληφθεί κάθε δυνατή πρόνοια και
προφύλαξη.
 Δικαιώματα και Υποχρεώσεις
Δικαιώματα
Με λίγα λόγια οι πολίτες έχουν δικαίωμα
στην προστασία των γονιδίων τους
διότι αυτά δεν είναι μόνο βιολογικό
υλικό αλλά στοιχείο της ταυτότητας
τους, στην ασφαλή κατανάλωση
προϊόντων και στην προφύλαξη της
μοναδικότητας τους ως άτομα και ως
ανθρώπινοι χαρακτήρες.
Υποχρεώσεις
Ο κάθε πολίτης έχει υποχρέωση να
σέβεται τα δικαιώματα των
συνανθρώπων του, να μην τα
καταπατά και να καταγγείλει
οποιονδήποτε προσπαθήσει να το
κάνει. Οι επιστήμονες οι οποίοι
φέρουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη
στην προκειμένη περίπτωση οφείλουν
να μην υποτιμούν/υποβιβάζουν την
ελευθερία του ανθρώπου και την αξία
της ζωής.
 ΠΗΓΕΣ
• http://el.wikipedia.org/wiki/Βιοηθική

• http://el.wikipedia.org/Κλωνοποίηση

• http://lornion.blogspot.gr/2007/04/blog-post_4196.html

• Βιολογία (Γ Γυμνασίου)

• Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή (Γ Γυμνασίου)

 ΤΕΛΟΣ

Αλίκη Στυλιανίδη Γ’3