ŞEKİL BİLGİSİ

•Dilbilime göre, kelimelerin yapısını,

kök ve eklerini araştıran bilim dalına
şekil bilgisi (biçim bilgisi, morfoloji)
denir.
KÖK EK EK EK
 KÖK
Kelimenin anlamlı en küçük
parçasıdır.
Türkçede kelime kökü;
isim kökü ve fiil kökü olmak üzere
ikiye ayrılır.
 GÖVDE
• Kelime köküne yapım ekinin gelmesidir.

• GÖZLÜK, EKMEKÇİ, VATANDAŞ, GELİN vs

İSİMDEN İSİM YAPAN EKLER

• İsim kök veya gövdelerine gelerek

yeni bir isim oluşturan eklerdir.
 İsimden İsim Yapan Ekler
• +lIk: çocuk+luk, avukat+lık, çimen+lik, göz+lük,
kira+lık
• +lI: tuz+lu, Eskişehir+li, köy+lü, vb.
• +sIz: tuz+suz, ev+siz, söz+süz, vb.
• +CI: simit+çi, süt+çü, şaka+cı, vb.
• +ki: yarın+ki, bugün+kü, senin+ki, benim+ki,
kapıda+ki
 İsimden İsim Yapan Ekler
• +CA: Türk+çe, dost+ça, gizli+ce, vb.
• +cAğIz: kadın+cağız, çocuk+cağız vb.
• +cIk: az+ı+cık, sıca(k)+cık, badem+cik vb.
• +(ş)Ar: üç+er, altı+şar vb.
• +(I)ncI: beş+inci, yedi+nci, vb.
• +DAş: vatan+daş, sır+daş, vb.
 İsimden İsim Yapan Ekler
• +CIl: insan+cıl, ben+cil, balık+çıl, vb.
• +(I)msI: beyaz+ımsı, ekşi+msi, vb.
• +(I)mtrak: yeşil+imtrak, mavi+mtrak, vb.
• +sAl: toplum+sal, kişi+sel, fizik+sel, vb.
• +tI: fısıl+tı, cıvıl+tı, gürül+tü, vb.
• +gIl: halam+gil, teyzem+gil, Ayşe+gil
İSİMDEN FİİL YAPAN EKLER

• İsim kök veya gövdelerine gelerek yeni bir

fiil oluşturan eklerdir.
 İsimden Fil Yapan Ekler
• +lA-: taş+la-, göz+le-, hor+la-, vb.
• +lAş-: taş+laş-, genç+leş-, vb.
• +Al-: az+al-, yön+el-, dar+al-, vb.
• +l-: kısa+l-, yükse(k)+l-, vb.
• +A-: kan+a-, ben(i)z+e-, vb.
 İsimden Fil Yapan Ekler

• +dA-: cıvıl+da-, tıkır+da-, vb.

• +Ar-: yaş+ar-, sar(ı)+ar-, vb.
• +(I)msA-: ben+imse-, küçü(k)+mse-, vb.
• +lAn-: ev+len-, can+lan- vb.
FİLDEN İSİM YAPAN EKLER

• Fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni bir

isim oluşturan eklerdir.
 Fiilden İsim Yapan Ekler
• -(I)m: geç-im, ulaş-ım, doğ-um, çöz-üm, vb.
• -(I)n: diz-in, yay-ın, es-in, vb.
• -(I)k: çürü-k, buruş-uk, sol-uk, vb.
• -(A)k: kork-ak, yat-ak, dön-ek vb.
• -I: dol-u, şaş-ı, ölç-ü, vb.
• -IcI: gör-ücü, sat-ıcı, soğut-ucu, vb.
 Fiilden İsim Yapan Ekler

• -GAn: konuş-kan, savur-gan, çekin-gen, vb.

• -GIn: seç-kin, kır-gın, soy-gun, vb.
• -GAç: süz-geç, utan-gaç, vb.
• -GA: sömür-ge, böl-ge, dal-ga, vb.
• -GI: sez-gi, iç-ki, ut-ku, vb.
 Fiilden İsim Yapan Ekler

• -Aç: büyüt-eç, sür-eç, vb.

• -ç: bilin-ç, kıskan-ç, iğren-ç, vb.
• -tU: kabar-tı, tiksin-ti, toplan-tı, vb.
• -(I)t: geç-it, um-ut, yaz-ıt, vb.
• -mAn: okut-man, gözet-men, vb.
• -mAcA: bul-maca, bil-mece, vb.
 Fiilimsi Ekleri
• A- İsim-fiil Ekleri (Fiilden Yapılmış İsim)

• -mA: gül-me, oku-ma, dol-ma, vb.

• -(I)ş: art-ış, döv-üş, uç-uş, vb.
• -mAk: gözle-mek, çalış-mak, ye-mek, çak-
mak, vb.
 B- Sıfat-fiil Ekleri (Fiilden yapılmış Sıfat)

• -An: ol-an, dinle-y-en, bağır-an vb.

• -Ası: yıkıl-ası, ol-ası, vb.
• -mAz: kaçınıl-maz, dönül-mez, vb.
• -Ar: yan-ar, dön-er, yaz-ar, vb.
• -DIk: beklenme-dik, tanı-dık, vb.
• -AcAk: bak-acak, ol-acak, iç-ecek, vb.
• -mIş: piş-miş, sol-muş, geç-miş, vb.
 C- Zarf-fiil Ekleri ( Fiilden Yapılmış Zarf)
• -(y)A... -(y)A: koş-a koş-a, söylen-e söylen-e, vb.
• -(y)Ip: dinle-y-i-p, çöz-üp, vb.
• -(y)ArAk: düşün-erek, yaz-arak, vb.
• -(I)ncA: uyu-y-unca, dur-unca, vb.
• -(y)AlI: başla-y-alı, geç-eli, vb.
• -mAdAn: bak-madan, bil-meden, vb.
• -DIKçA: yürü-dükçe, git-tikçe, vb.
• -ken: sever-ken, ağlar-ken, vb.
• -mAksIzIn: dur-maksızın, bekle-meksizin vb.
FİLDEN FİİL YAPAN EKLER
• Fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni bir fiil
oluşturan eklerdir.
 Fiilden Fiil Yapan Ekler
• -(I)n: sev-i-n-, döv-ü-n-, kaşı-n-, vb.
• -(I)l: yar-ı-l-, yor-u-l-, say-ı-l-, vb.
• -(I)ş: gül-ü-ş-, uç-u-ş-, ağla-ş, vb.
• -r-: geç-ir-, doy-u-r-, yit-i-r, vb.
• -t-: boya-t-, üşü-t-, başla-t-, vb.
• -tIr: öt-tür-, dik-tir-, çal-dır- vb.
• -AlA: kov-ala-, silk-ele-, vb.
Yapım ekleri burada bitti 