Havza Meslek Yüksekokulu

Emlak ve Emlak Yönetimi

Programı

EML 103 Taşınmaz Ekonomisi

Öğr. Gör. Musa KARABACAK
İktisadi Sorun ve İktisadi
Sistemler

Hafta-4
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
• Ülkelerin, iktisadi sistemleri ne olursa olsun, o ülkeyi
yöneten iktidar kim olursa olsun veya ülkeler ne
kadar zengin veya fakir olurlarsa olsunlar, yanıtını
bulmaları gereken bazı temel iktisadi sorular vardır.
• Bunlar, hangi malların ne kadar, nasıl ve kimin için
üretileceği sorularıdır.
• Bu sorular iktisatçılar tarafından iktisadi sorun olarak
da adlandırılmaktadır.
• İktisadi sorun, ülkenin kıt kaynakların nasıl
dağıtılacağı ile ilgilidir

3
İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
• İktisadi sistem: İktisadi sorunun çözümü için,
bir ekonominin organize edilme biçimidir.
• Geçmişten günümüze uygulanmış ve
uygulanmakta olan başlıca ekonomik sistemler
şunlardır:
– Kapitalist Sistem
– Sosyalist Sistem
– Karma Sistem

4
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
Kapitalist Sistem
• Kapitalizm, özel teşebbüse
ve piyasa serbestliğine
dayanan üretim sistemi olarak
tanımlandığı gibi özel
mülkiyet ve iktisadi hürriyete
dayanan bir piyasa ekonomisi
olarak da tanımlanır.
• Kapitalist sistemde toplumun

5
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
Kapitalist Sistem
• Kapitalist sistemde toplumun
refahının sağlanmasında
fertler ön plandadır.
• Fertlerin menfaatleri
sağlanırsa toplumun da
refaha ereceği
varsayılmaktadır.
• Dolayısıyla fertlerin çıkarları
daima ön plandadır.
6
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
Sosyalist Sistem
• Sosyalizm, üretim
araçlarının kamulaştırıldığı ve
ekonomik faaliyetlerin
merkezi planlama teşkilatı
tarafından düzenlendiği
ekonomik bir sistemdir.
• Sosyalist düşünce sisteminin
temel inançları ve ilkeleri
kapitalizme zıt bir hayat
felsefesini yansıtır.
7
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
Sosyalist Sistem
• Sosyalist bir yapıda da temel amaç
toplumun refahını sağlamaktır ki bu
bakımdan kapitalizmden bir farkı
yoktur.
• Ancak toplumun refahının
sağlanmasında kapitalist sistemde
fertler ön planda iken sosyalist
sistemde toplum ön plandadır.
• Sosyalist sistem, toplumun
menfaatleri sağlandığında fertlerin
de refaha ereceği varsayımından
hareket eder.
8
 İktisadi Sorun ve İktisadi Sistemler
Karma Sistem
• Karma ekonomik sistemde,
kapitalist sistemde olduğu gibi
temel ekonomik sorunların
çözümü fiyat mekanizmasına
bırakılmıştır.
• Devlet bazı mal ve hizmetlerin
üretimini bizzat üstlendiği gibi
zaman zaman üretici ve
tüketiciyi korumak amacıyla
piyasaya müdahale edebilir.
9
 MÜLKİYET HAKKI BAKIMINDAN FARKLAR

• Kapitalist sistemin kaçınılmaz unsurlarından

biri, üretim araçları üzerindeki mülkiyet
hakkının tamamen özel ellerde olması ya da
araçların fertler tarafından kiralanmasıdır.
• Sosyalist sistem ise haksızlıkların kaynağını
mülkiyette görmüş ve devlet mülkiyeti kendi
eline alarak kaldırmıştır.
• Karma ekonomilerde ise, bir yandan üretim
faktörleri üzerinde özel mülkiyet hakkı var
iken, öte yandan, kamu yararına kabul
edilen araçların mülkiyet hakkı devlettedir.
 TEŞEBBÜS SERBESTLİĞİ VE KAR
GAYESİ BAKIMINDAN FARKLAR
• Kapitalist sistemde;teşebbüslerin özel şahıs ya da
şirketler tarafından çeşitli alanlarda kurulması,
işletilmesi serbestisi vardır ve devletin buna
müdahalesi yok denecek kadar azdır.
• Sosyalist sistemde, teşebbüslerin kurulup
işletilmeleri tamamen merkezi bir otoritenin
kontrolü altındadır.
• Karma ekonomide, bazı sahalarda teşebbüs
serbestliği var iken, fazla ağır sermayeyi
gerektiren sanayi kollarının işletme hakkı
tamamen devlettedir. Bu üretim alanlarına, özel
teşebbüsün girmesi ise, kesin surette
 FİYAT MEKANİZMASI BAKIMINDAN FARKLAR
• Kapitalist ekonomilerde, bütün iktisadi faaliyetleri belirli bir
ahenk ve denge içerisinde yürüten mekanizma, Adam Smith’in
“görülmez el” dediği, fiyat mekanizmasıdır.
• Sosyalist sistemde, üretim sahasında, yani arz yönünden,
fiyatların rolü ortadan kalkmış olup, firmaların üretecekleri
malların cins ve miktarları devletin hazırladığı plan tarafından
tayin ve tespit edilmiştir. Fakat üretilen mal ve hizmetlerin satın
alınmasında, tüketiciler merkezi otoritenin tespit ettiği fiyatlar
üzerinden ödemelerde bulunmaktadırlar.
• Karma ekonomilerde, tüm iktisadi faaliyetler, fiyat
mekanizmasının başıboş işleyişine bırakılmamakta, tüketici ve
üretici lehine, fiyatlara müdahalede bulunulmaktadır. Arz ve
talep yönünden, fiyatların rolü olmakla beraber, fiyatların
işlemesi ve iktisadi hayata etkisi, kapitalist sistemdeki kadar
serbest ve fazla, kolektivist ekonomilerdeki kadar da kısıtlayıcı
ve az değildir.