PANITIKAN SA PANAHON

NG
AMERIKANO
1898-1911
 KALIGIRANG KASAYSAYAN
 Ang mga Pilipinong mapanghimagsik ay nagwagi laban sa mga
Kastila na sumakop sa atin nang higit sa tatlong daang taon.
Naiwagayway ang ating bandila noong ika-12 ng Hunyo 1898,
tanda ng pagkakaroon natin ng kalayaan. Nahirang si Hen. Emilio
Aguinaldo noon bilang unang pangulo ng Republika ng Pilipinas,
subalit ang kalagayang ito’y naging panandalian lamang sapagkat
biglang lumusob ang mga Amerikano. Nagkaroon ng digmaang
Pilipino-Amerikano na siyang naging sanhi ng pagsuko ni Hen.
Miguel Malvar noong 1903. Gayun pa man, ang kilusang
pangkapayapaan ay nagsimula noong pang 1900.
 MGA KATANGIAN NG
PANITIKAN

1. Hangaring makamit ang kalayaan

2. Marubdob na pagmamahal sa bayan
3. Pagtutol sa kolonyalismo at imperialismo
DIWANG NANAIG SA PANAHON NG
MGA AMERIKANO

1. Nasyonalismo
2. Kalayaan sa pagpapahayag
3. Paglawak ng karanasan
4. Paghanap at paggamit ng bagong pamamaraan
MGA IMPLUWENSYA SA PANANAKOP NG
MGA AMERIKANO
1. Pagpapatayo ng mga paaralan
2. Binago ang sistema ng edukasyon
3. Pinaunlad ang kalusugan at kalinisan
4. Ipinagamit ang wikang Ingles
5. Pagpapalahok sa mga Pilipino sa pamamalakad ng pamahalaan
6. Kalayaan sa pagpapahayag na may hangganan
 MGA PAHAYAGAN SA
PANAHON NG AMERIKANO
 EL NUEVO DIA
(Ang Bagong Araw) itinatag ni Sergio
Osmeña noong 1900. Makalawang
pinatigil ng mga sensor ng mga
Amerikano ang paglalathala nito at
binalaan si Osmeña at ang mga
kasamahan na ipatapon dahil sa
lathalaing makabayan.
EL GRITO DEL PUEBLO
(Ang Sigaw/Tinig ng
Bayan)

-itinatag ni Pascual Poblete noong 1900.

 EL RENACIMIENTO
(Muling Pagsilang)

itinatag ni Rafael Palma noong 1900.

 Walang Sugat – ni Severino
 Kahapon Ngayon at Bukas – sinulat ni Aurelio Tolentino.
Naglalahad ito ng panlulupig ng mga Amerikano at ang
tanka nila na manakop sa Pilipinas.
 Tanikalang Ginto – Juan Abad
Malaya – ni Thomas Remegio
 Tatlong Pangkat ng mga manunulat ang
kumatawan sa panitikang Pilipino ng panahong
nito:

1. Pangkat ng mga manunulat na gumamit ng wikang Kastila.

2. Pangkat ng mga manunulat na gumamit ng wikang
Tagalog.
3. Pangkat ng mga manunulat na gumamit ng wikang Ingles.
 Panitikan sa Kastila
Naging inspirasyon sa ating mga manunulat sa Kastila si Rizal
hindi lamang sa kanyang pagiging makabayang lider kundi dahil
pa rin sa kaniyang naisulat na dalawang nobelang Noli at El Fili
. Sinasabing ang dalawang nobelang ito ang nagtataglay ng
pinakamahusay na katangian sa lahat ng naisulat ng nobelang
pampanitikan maging sa Ingles at Pilipino.
 MGA MANUNULAT SA
PANITIKAN SA KASTILA
CECILIO APOSTOL
 ay may mga tulang handog kay
Rizal. Jacinto, Mabini at halos sa
lahat ng mga bayani ng lahi, ngunit
ang kaniyang tulang handog kay
Rizal ang ipinalalagay na
“pinakamainam ng tulang papuri”
sa dakilang bayani ng
Bagumbayan.
FERNANDO Ma. GUERERRO
 Ipinalagay na kasukob ni Apostol sa

paghahari ng balagtasan sa kastila

noong kanilang kapanahunan.
Sumulat din siya ng mga tulang
handog kay Rizal, ngunit ang
kanyang mga pinakamagagaling na
tula ay tinipon niya sa aklat na
pinamagatang Crisalidas ( Mga
Higad).
JESUS “Batikuling” BALMORE

 Naging kalaban ni Manuel Bernabe sa

Balagtasan sa Kastila sa paksang
“ El Recuerdo Y El Olvido”.
Nahirang syang “Poeta Laureado” dahil
sa tinalo niya sa labanang ito si
Bernabe.
MANUEL BERNABE
 Isang makatang liriko at ang sigla
ng kaniyang damdaming Makabayan
ay hindi nagbabago sa alin mang
paksang kaniyang sinusulat. Sa
pakikipagbalagtasan niya Kay
Balmori, higit siyang nagging kaakit-
akit sa madla dahil sa melodohiya
ng kaniyang pananalita.
Ipinagtanggol niya ang “Olvido” na
nangangahulugang “limot”.
CLARO M. RECTO
 Isa siyang matayog at dakila sa
pananalita at pamamakas sa
panitikang Kastila. Tinipon nya ang
kanyang mga tula sa aklat na
pinamagatang “ Bajo los
Cocoteros” ( Sa Ilalim ng Niyugan).
Narito naman ang ilang bahagi ng
kanyang isinusulat para kay Rizal
na pinamagatang “Ante El Martir”.
 MGA IBA PANG MANUNULAT SA
WIKANG KASTILA

ISIDRO MARPORI

Napatanyag siya dahil sa kanyang apat na

aklat na pinamagatang “Aromas de Ensueno”
ADELINA GURREA
 kauna-unahang mAkatang
babae sa Pilipinas na magaling
sa Kastila. Nagkamit siya ng
gantimpalang “Premyo Zobel”
sa kaniyang tula na “El Nido”.
MACARIO ADRIATICO

 Sumulat ng magandang
alamat ng Mindoro na
pinamagatan niyang “La
Punta de Salto” Ang Pook na
Pamulaan.
Epifanio De Los Santos
 nakilala sa tawag na
“ Don Panyong”.
Ipinalagay siyang magaling na
mamumuno, at
mananalambuhay sa buong
panitikang kastila.
Pedro Aunario

 Sumulat ng Decalogo Del

Protocionismo.
PANITIKAN SA TAGALOG
 Ang Florante at Laura ni
Francisco “ Balagtas” Baltazar

 ang Urbana Felisa ni

Modesto De Castro ang
nagging Inspirasyon
naman ng mga manunulat
sa Tagalog.
 TATLONG URI NG MAKATANG TAGALOG
ayon kay Julian Cruz Balmaceda

A.Makata ng Puso B. Makata ng Buhay C. Makata ng Dulaan

Lope K. Santos Lope K. Santos Lope K. Santos
Inigo Ed. Regaldo Jose Corazon De Jesus Inigo Ed. Regaldo
Carlos Gamaitan Florentino Collantes Carlos Gamaitan
Pedro Gamaitan Patricio Mariano Pedro Gamaitan
Jose Corazon De Jesus Carlos Gatmaitan Jose Corazon De
Cirio H. Panganiban Amado V. Hernandez Jesus
Nemecio Carabana
Mar Antonio
Mga manunulat na nahanay sa pagsulat ng mg maiikling katha
( Panandaliang Libangan at Dagli) ay sina:
1.Lope K. Santos
2. Patricio Mariano
3.Rasauro Almario
4.Teodor Gener
5.Cirio H. Panganiban, Atbp.

Mga naging tanyag na nobelista o mangangathambuhay naman sina:

1.Valeriano Hernandez Pena
2.Lope k. Santos
3.Inigo Ed Regalado
4.Faustino Aguilar, Atbp.
Lope “Taga-Pasig” K. Santos
Isang nobelista, makata, mangangatha, at
mambabalarila sa tatlong panahon ng
panitikang Tagalog: Panahon ng Amerikano,
Hapones at Bagong Panahon.
Siya ay “Apo ng Wikang Pambansa” ng mga
manangalog.
Ang Banaag at Sikat ang siyang pinalalagay
niyang pinaka-obra maestra. Ang tulang
“Pagtatapat” ang malimit niyang bigkasin sa
tuwing hihingan ng tula.
 Jose Corazon “Huseng Batute” De Jesus
 Mga akda:
-Mga Dahong Ginto
 Tinaguriang “Makata ng Pag- -Sa Dakong Silangan
ibig”. Noong kanyang -Itinapon ng Kapalaran
kapanahunan -Ilaw sa Kapitbahay
Ang akda niyang “Isang -Ang Pamana
Punong Kahoy” tulang elehiya -Ang Pagbabalik
ang kanyang pinaka-obra -Isang Punongkahoy
-Ang Bato
maestra.
-Halamang ng Diyos
-Maruming basahan
Florentino “Kuntil Butil" Collantes

Isa ring batiking “duplero” tulad

ni Batute. Siya ang unang
makatang tagalog na
gumagamit ng tula sa
panunuligsang pampolitika sa
panahon ng mga Amerikano.
Ang kanyang obra maestra ay
ang “Lumang Simbahan”.
Amado “Ang Makata ng mga Manggagawa”
V. Hernandez
 Sa kanyang mga tula masasalamin
natin ang marubdob na pagmamahal sa
mga dukhang Manggagawa.
Para sa kanya, ang tula ay halimuyak,
taginting, salamisim, aliw-iw.
 Ang isa sa akda niya ang pinaka obra
maestra ay ang tulang “Ang Panday”.
Valeriano “Kintin Kulirat” Hernandez
Peña

 Kilala siya sa tawag na

“Tandang Anong” at ang
kanyang pinaka-obra ay
ang “nena at Nenang.
Inigo Ed. “Odalager”
Regalado
 Anak siya ng isang tanyag na manunulat
noong panahon ng kastila. Pinatunayan niya
ana hindi lamang siya nanalunton sa
dinadaanan ng kanyang ama, kundi nakaabot
pa sya sa karukrukan ng tagumpay o
“sumpong” sa panitik.
Naging tanyag din siyang kuwentista,
nobelista, at peryodista.
Ang kalipunan ng kaniyang tula ay
pinamagatang “Damdamin”.
MGA MANUNULAT NG
DULANG TAGALOG
 Severino Reyes MGA AKDA:
- Walang Sugat
- Cablegrama Fatal
 “Ama ng Dulang Tagalog” at “Ama ng - Los Martines Dela
Patria
Sarswelang Tagalog”. - Filipinas para los
Unang patnugot ng lingguhang Filipinos
Liwayway kaya’t tinawag din ng ibang - Mga Pusong Dakila
- Opera Italiana
manunulat na Ama ng Liwayway. - Puso ng isang Pilipina
Dahil sa kanyang akdang “Mga Kwento - Bagong Fausto
ni Lola Basyang” ay tinawag siyang lola - Alma Filipina
- Tatlong Babae
Basyang. - Mga Pusong dakila
- Minda Mora
- Filotea
Aurelio Tolentino
 Ang ipinagmamalaking mandudula ng
mga kapangpangan.
Kabilang sa kanayang sinulat ay ang
“Luhang Tagalog” na tinagurian niyang
obra-maestra at ang “Kahapon, Ngayon
at Bukas” na siya niyang kinabilanggo.
 Hermogenes “Ama ng Zarsuelang
Tagalog”Ilagan
Mga Akda:
-Dalagang Bukid
Nagtayo ng isang samahang -Dalawang Hangal
“Compana Ilagan” na -Biyaya ng Pag-ibig
nagtatanghal ng maraming -Ilaw ng katotohanan
dula sa kalagitnaang Luzon. -Kagalingan ng bayan
-Punyal de Rosas
-Wagas na Pag-ibig
-Ang mangkukulam
-Ang buhay nga naman
 Mga Akda:
-Ang Sampaguita
Patricio Mariano -Tulisan
-Luha’t Dugo
Tinawag siya ni G. Artigas -Silangan
-Ang unang binhi
y Cuerva na “anak -Ang pakakak
ng pahayagang Tagalog” -Ako’y iyo parin
Tinawag din siyang “puno -Ang dalawang pag-ibig
ng mandudulang tagalog”. -Deni
-Lakambini
-Nena at Neneng
-Ang anak ng dagat
 Mga Akda:
Juan Cruz -Sugatang Puso
-Piso ni Anita
Sumulat ng “Bunganga Ng - Sa Bunganga ng pating
-Higanti ng Patay
Pating”. Ito ang nagbigay sa
-Dahil sa Anak
kanya ng karangalan at
-Sankwalatang Abaka
kabantugan.
-Heneral Gregorio Del
Sagigag “Itang Badbarin”
Pilar
-Kayamanang Lumilipad
-Budhi ng Manggagawa
-Kaaway na Lihim
 NOBELANG TAGALOG

- Maganda rin ang naging kalagayan ng nobelang tagalog

nang panahon ng Amerikano. Bukod kina Lope K. Santos,
Valeriano Hernandez Pena, nagging dakila rin na nobelista
sina Faustino Aguilar at Inigo Ed. Regaldo.
 ANG MAIKLING KWENTONG TAGALOG

Dalawang aklat sa kalipunan ng mga kwento ang napalathala noong panahon ng

mga Amerikano.
1.Mga Kwentong Ginto – akda nina Alejandro Abadilla at Clodualdo Del Mundo
noong 1936
2.50 kwentong ginto ng 50 Batikang Kuwentista – iniakda noong 1939 na akda
naman ni Pedrito Reyes.

Iba pang aklat na nailimbag noon ay ang:

3.Parolang Ginto – ni Del Mundo
4.Talaang Bughaw – ni Abanilla
PANITIKANG ILOKANO
Pedro Bukaneg

 “Ama ng Panitikang Iloko”.

Sa pangalan niya hinago
ang pangalang bukanegan
na nangangahulugang sa
tagalog ng balagtasan.
Claro Caluya

 “Prinsipe ng mga mga

Makatang Ilokano”.
Kilala siya sa pagiging
makata at nobelista.
 Leon Pichay
 “Pinakamabuting Bukanegero”.
Isa rin siyang makata, nobelista,
kuwentista, mandudula, at
mananaysay.
PANITIKANG KAPANGPANGAN
 Juan Crisostomo Soto
 “Ama ng Panitikang Kapangpangan”
Ang salitang “crisotan” na
nangangahulugan ng “balagtasan” sa
tagalog ay hinango sa kanyang
pangalan.
 Mga akda:
1. Kahapon Ngayon at Bukas
Aurelio Tolentino 2. Luhang Tagalog
3. Germinal
 “Ang may akda ng “Kahapon, 4. Bagong Kristo
Ngayon at bukas” na ginawan 5. La Rosa
niya ng salin sa kapangpangan 6. Manood Kayo
na pinamagatang Napon, Ngeni 7. Sinukuan at Sinumpaan
At Bukas. 8. Lagrimas
9. Neneng
10.Filipinas at Espanya
PANITIKANG BISAYA
 Eriberto Gumban
 “Ama ng panitikang Bisaya”
Nakasulat siya ng Zarsuela, moro-
moro at mga dula sa Bisaya.
Magdalena Jolandoni

 Nag ukol naman sa panahon

sa nobelang bisaya.
Isinulat niya ang “Ang mga
Tnuk San Isa Ca Bulaclac”.
PANITIKANG FILIPINO SA
INGLES
Jose Garcia Villa

 “Doveglion” pinakatanyag na
Pilipinong manunulat sa
Ingles sa larangan ng
maikling katha.
Jeorge Bacobo
 isang mananaysay
at mananalumpati.
Ilan sa kanyang mga
isinulat ay ang “Filipino
Contact With American, A
Vision Of Beauty” at College
Education”
Zoila Galang

 Sumulat ng nobelang
“A Child Of Sorrow”.
Angela Manalang Gloria

 Umakda ng “April Morning”.

Zulueta De Costa
 Sumulat ng tulang
“Like The Molave”
Nestor Vicente Madali
Gonzales
 may akda ng “My Islands” at
“Children of the Ash Covered
Loom”. Ang huli ay isinalin sa
iba’t ibang wika sa India.
Estrella Alfon

 Siya ang sumulat ng

“Magnificence” at Gray
Confetti”.
Arturo Rotor

 May akda ng “The

Wound and the Scar”
Thank You!
Maraming Salamat!