Proces komunikacji

z osobą
niepełnosprawną
Komunikacja z osobami
niepełnosprawnymi
– podstawowe zasady
 Rysunki - Zuch

https://www.facebook.com/
ZUCH.probuje.rysowac/
Zanim pomożesz
- zapytaj

https://www.power.gov.pl/media/13600/praktyczny-poradnik-savoir-vivre-wobec-ON.pdf
 Jak się zwracać?
–Do kogo mówisz?
 Nie każda
niepełnosprawność
jest widoczna
Szanuj przestrzeń
osobistą

https://www.power.gov.pl/media/13600/praktyczny-poradnik-savoir-vivre-wobec-ON.pdf
Nie rób założeń
Nie decyduj za osoby niepełnosprawne, co mogą,
albo czego nie mogą robić.
Komunikacja z niepełnosprawnym
– podstawowe zasady
▶ Zachowanie przestrzeni
osobistej
●
Zanim pomożesz – zapytaj. –wózek inwalidzki,
●
Zachowanie przestrzeni osobistej. –kule,
●
Jak się zwracać? –laska osoby niewidomej.
●
Nie rób założeń.
●
Reaguj uprzejmie na prośby.

▶ Jak się
zwracać?
–Do kogo mówisz?
–„Co Ci się stało?”
–Pytania dzieci.
Osoby z trudnościami
w poruszaniu się
Osoby korzystające z wózka lub
niepełnosprawne ruchowo
●
Wózek inwalidzki/kule jako część przestrzeni
osobistej.
●
Rozmieszczenie przedmiotów.
Podstawowe
problemy
architektoniczne:

–drzwi,

–schody,
–toalety.
Wysoki blat

●
Wyjdź zza blatu.
●
Jeśli osoba niepełnosprawna musi
wypełnić formularz lub podpisać się –
miej podkładkę do pisania.

https://www.youtube.com/watch?v=GdSw8YxmUm8
Rozmowa z osobą na wózku
inwalidzkim

●
Weź krzesło i usiądź na poziomie rozmówcy.

lub

●
Stań w niewielkiej odległości, tak aby osoba na
wózku mogła nawiązać kontakt wzrokowy bez
konieczności nadwyrężania szyi.
Otwieranie drzwi osobie
niepełnosprawnej ruchowo

●
Osoby z trudnościami
w poruszaniu się często opierają się
o drzwi, aby je otworzyć.

●
Otwierając znienacka drzwi zza osoby
niepełnosprawnej można spowodować jej
upadek.
Miejsce siedzące dla osoby
z trudnościami w poruszaniu się

●
Wyższe siedzisko.
●
Podłokietniki.
Kampania http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,286

Dlaczego traktujesz nas

inaczej? (2003)

Opis kampanii i jej losy: http://www.kampaniespoleczne.pl/kampanie,286

Bajka - https://www.youtube.com/watch?v=wvHMxnHdsxE
Sąsiedzi - https://www.youtube.com/watch?v=Y-Z7GLJdPPI
Biuro - https://www.youtube.com/watch?v=dCSvunR1Wg0
Kłótnia - https://www.youtube.com/watch?v=Hvja-bGxIh8
Pirat - https://www.youtube.com/watch?v=ZrFyn4mLP3Q
Szermierz -
Kampania Więcej nas łączy niż dzieli
Kampania Więcej nas łączy niż dzieli
Osoby niewidome
i niedowidzące
Osoby niewidome i niedowidzące
– nawiązanie kontaktu fizycznego

●
Zanim nawiążesz kontakt fizyczny – uprzedź
o tym osobę niewidomą.

●
Przedstaw się i ew. wskaż swoją funkcję
(jestem pracownikiem szpitala).
Jak prowadzimy
osobę niewidomą?

●
Prowadź zawsze podając swoje ramię;
–Idź pół kroku przed osobą niewidomą,
–Idąc opisuj otoczenie.
Wskazywanie miejsca
●
W przypadku wskazywania osobie niewidomej miejsca
do siedzenia, należy położyć jej jedną dłoń na
wewnętrznej stronie oparcia, a drugą na siedzisku.

●
Jeśli krzesło stoi przy stole to jedną dłoń osoby
niewidomej powinno się położyć na oparciu krzesła, a
drugą na krawędzi stołu.

●
Wskazując miejsce w rzędzie (np. w sali konferencyjnej)
poruszamy się wzdłuż rzędu przodem do osób siedzących,
a następnie wskazujemy miejsce przez położenie dłoni
osoby niewidomej na oparciu lub siedzisku.

A. Woźniak-Szymańska, E. Oleksiak; Jak pomóc osobie niewidomej i słabowidzącej, Polski Związek Niewidomych, Warszawa, 2015.
Osoba niewidoma w nowym miejscu

●
Oprowadź po wszystkich pomieszczeniach informując o ich funkcji.
●
Jeśli w pomieszczeniach są inne osoby, przedstaw je osobie niewidomej.
●
Jeśli musisz zostawić osobę niewidomą w jakimś miejscu:

poinformuj o tym,

opisz drogę do wyjścia,

nie pozostawiaj osoby niewidomej na środku pomieszczenia, zawsze musi
się ona znajdować w pobliżu ściany, stołu lub innego konkretnego
miejsca.
Uwaga!
Uwaga! Zatrzymać się? Uciekać? Pochylić się?
●

Przeskoczyć?

●
Schody:

w górę/ w dół?

•
Inne zagrożenia:


dziura w chodniku,


drzwi obrotowe,


otwarte drzwiczki szafy,


przedmioty wystające ze ścian na poziomie głowy (rośliny, lampy).
Informuj
o zmianach
Wskazywanie drogi

●
Konkretne wskazówki niewymagające
orientacji wzrokowej:

– NIE: Skręć w prawo za białym

budynkiem.

– TAK: Idź prosto do końca

żywopłotu, następnie skręć w prawo.
Pies przewodnik
Pies przewodnik
●
Nie dotykaj psa przewodnika
– jest w pracy.
●
Zwróć uwagę na dzieci, one też nie mogą
dotykać psa przewodnika.
–Edukuj – wytłumacz dziecku co robi
pies przewodnik.

●
Jeśli idziesz z osobą niewidomą, która korzysta z pomocy psa przewodnika idź
po przeciwnej stronie niż pies.
– Pies przewodnik nie potrafi mówić – opisuj otoczenie
i ostrzegaj przed zagrożeniami.

https://www.youtube.com/watch?v=WaZDAgzvgVI
Gdzie nie może wejść pies przewodnik?
Gdzie nie może wejść pies przewodnik?
Umówiłam się ze znajomymi na basen przy ul. Potockiej i od
razu po wejściu, prawdopodobnie w szatni, usłyszałam, że
z psem nie wejdę. Zasłaniano się przepisami sanitarnymi. Gdy
powiedziałam o swoim prawie wynikającym z ustawy,
usłyszałam, że straszę ustawami.
Najbardziej jednak dotknęło mnie to, że kazano mi przyjść z
inną osobą – przewodnikiem, a przecież jestem samodzielna
i niezależna – opowiada Marta Woźniak. – Jestem tą sytuacją
bardzo poruszona, gdyż uważam, że zostały naruszone moje
prawa oraz że jest to przejaw dyskryminacji osoby
niepełnosprawnej - dodaje.

http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/18821
1
Więcej o psach asystujących

http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/304642

●
http://www.tpsw.pl/spajk-pies-asystujacy/
●
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/19244
●
http://pomocnalapa.pl/site/pies_asystujacy
●
http://turystyka-dostepna.blogspot.com/
●
http://turystyka-dostepna.blogspot.com/2011/11/wiecej-o-
psach-asystujacych.html
●
http://turystyka-dostepna.blogspot.com/2011/11/pies-asystujacy_09.html
●
...
Laska osoby niewidomej

●
Nie dotykaj –
przestrzeń osobista.
●
Nie przekładaj.
– Zwróć uwagę
jeśli
laska może stanowić
zagrożenie.
Osoba niewidoma w restauracji

●
Przeczytaj kartę dań.

– Nie zapomnij o cenach.

●
Usuń z talerza niejadalne dekoracje.

●
Opisz dokładnie zawartość talerza posługując się
orientacją zegarową.

●
Opisz gdzie znajduje się napój.

●
Jeśli zostaniesz o to poproszony, pokrój potrawę na
kawałki (można też poprosić o to kelnera, wtedy odbywa
się to przed podaniem).
Informuj o zmianach
Osoba niewidoma na przystanku
tramwajowym/autobusowym

●
Nie pytaj na jaki autobus
czeka,
–poinformuj jaki właśnie
przyjechał.
●
Zaprowadź do wejścia.
●
Informuj o stopniach.
●
Wskaż miejsce siedzące.
Osoby niesłyszące
lub niedosłyszące
Osoby niesłyszące lub niedosłyszące
Język migowy
●
Polski język migowy =/= polski język mówiony.
●
Utrudnione czytanie z ruchu warg, jeśli pierwszym językiem jest
język migowy.
●
Dorośli, którzy utracili słuch często nie posługują się językiem
migowym.

●
Osoby niedosłyszące – wspomaganie:
– aparaty słuchowe, urządzenia wspomagające słuch,
– czytanie z ruchów warg,
– urządzenia do pisania.
Pomoc tłumacza
●
Przy skomplikowanych
informacjach:
– rozmowa o pracę,
– podpisanie
umowy
wynajmu mieszkania,
– wizyta u lekarza, ●
Pomoc tłumacza
nie jest potrzebna w
– powiadomienie o prostych interakcjach, np.:
popełnieniu – złożenie zamówienia,
przestępstwa, zeznania,
– wynajem
rozprawy.
pokoju
hotelowego.
Rozmowa w obecności tłumacza
●
Patrz na osobę niesłyszącą
i utrzymuj z nią kontakt
wzrokowy.

●
Zwracaj się bezpośrednio do
niej, a nie do tłumacza.

– TAK: „czego się

napijesz?”

– NIE: „spytaj czego

się napije”.
Jak rozpoznać w jaki sposób osoba
niesłysząca chce się porozumiewać?
●
Możliwości komunikacji:
– język migowy,
– za pomocą gestów,
– pisanie,

– mówienie

– formy mieszane.
●
Decyzja:
– obserwuj sygnały,
– zapytaj.
Nie rozumiem
Nie rozumiem

●
Część osób niesłyszących i większość osób niedosłyszących
komunikuje się za pomocą mowy. Może być ona jednak
niezrozumiała.

●
Co zrobić jeśli nie rozumiesz osoby niesłyszącej?
– Poinformuj ją o tym!
– Osoba niesłysząca powtórzy, to co
chciała powiedzieć.
– Jeśli
problem nadal występuje można
przejść na
pisanie na kartce.
Nie jestem zrozumiany

●
Co zrobić jeśli komunikujesz się za pomocą
mowy (i załóżmy przy tym sposobie
komunikacji chcecie pozostać) a osoba
niesłysząca nie zrozumie jakiegoś zdania?

●
Jeżeli osoba niesłysząca lub niedosłysząca
nie zrozumie któregoś zdania, nie
powtarzaj go.
– Ujmijto, co chcesz powiedzieć
inaczej.
Jak rozpocząć rozmowę z osobą
niesłyszącą?
●
W jaki sposób zwrócisz na siebie
uwagę osoby niesłyszącej w
momencie, kiedy chcesz
rozpocząć
z nią rozmowę?

●
W zależności od sytuacji:
– zamachaj ręką,
– dotknij ramienia,
– włącz i wyłącz światło.
Jak wspomagać czytanie
z ruchu warg?
●
MIEJSCE:
– cichy,

– dobrze oświetlony pokój.

●
POSTAWA:
– mów twarzą zwróconą w kierunku rozmówcy.
– nie
stój plecami do źródła światła – blask
może spowodować, że twarz będzie
niewyraźna.
Jak wspomagać czytanie
z ruchu warg?
●
MOWA:
– mów wyraźnie,
– nie żuj gumy,
– nie pal papierosów,
– nie zasłaniaj ust.
●
Nie krzycz!
– Jeśli
osoba słabosłysząca używa aparatu
słuchowego jest on dostosowany do normalnego
poziomu głosu.
– Krzyk będzie zniekształcony.
Nie zasłaniaj
ust
Upewnij się,
że komunikat
został
odebrany
Rozmowy
telefoniczne
Linki
niesłyszący - słabosłyszący

●
Młodzi Migają Muzykę
https://www.facebook.com/MlodziMigajaMuzyke
●
Ustawa o języku migowym w Polsce
https://www.facebook.com/Głucha-Polka-Potrafi
https://www.facebook.com/jezyk.migowy
●
Fundacja Promocji Kultury Głuchych
KOKON
https://www.facebook.com/fundacjakokon

migam.pl
●
www.codapolska.org

https://www.facebook.com/migampl/
●
...

https://www.facebook.com/barwyciszy/
Osoby z zaburzeniami
mowy
Osoby z zaburzeniami mowy

●
Udary,
●
poważne zaburzenia słuchu,
●
korzystanie z protezy mowy,
●
jąkanie,
●
inne zaburzenia mowy.
Jakie sytuacje mogą być stresujące dla
osoby z zaburzeniami mowy?
●
Szkoła
– Rówieśnicy,

– Odpowiedź ustna;
●
Poznawanie nowych osób;
●
Sklep:
– Obsługa,

– Kolejka – inne osoby,

– Zakup biletu;
●
Szukanie pracy
Osoby z zaburzeniami mowy -
wskazówki
●
Poświęć osobie
z zaburzeniami mowy całą swoją
uwagę.

●
Nie przerywaj.

●
Nie dokańczaj rozpoczętych przez
tę osobę zdań.

●
Prowadź rozmowy
w cichym otoczeniu.
 Osoby z zaburzeniami mowy –
trudności ze zrozumieniem
●
Nie przytakuj – poproś o powtórzenie.
–W większości przypadków osoby te nie
będą miały nic przeciwko – wręcz przeciwnie,
docenią Twój wysiłek włożony w zrozumienie
ich.
●
Jeśli nadal nie rozumiesz – zaproponuj przejście na
inny sposób komunikacji.
●
Jeśli nie jesteś pewien, czy dobrze zrozumiałeś –
dla
sprawdzenia możesz powtórzyć informację.
Osoby z zaburzeniami mowy
Jąkanie się
●
Piotr, jąkanie się:
https://www.youtube.com/watch?v=LMRmK9IxBxg
●
Mroczna strona nauki – Jąkanie:
https://www.youtube.com/watch?v=zmem679TDYg
●
Reportaż o jąkającym się chłopcu – Denis: htt
ps://www.youtube.com/watch?v=Exo7KbkA-Sk
●
TVS Światowy Dzień Osób Jąkających się
https://www.youtube.com/watch?v=OQxRDLHohZk
●
Jąkanie - krótki film animowany:
https://www.youtube.com/watch?v=zNJ6Cfs_XSc
●
Jąkanie u dzieci:
https://www.youtube.com/watch?v=JDkb2CHf7PQ
Osoby niskiego wzrostu

<140cm
Osoby niskiego wzrostu

●
Osoby niskiego wzrostu nie są dużymi,
słodkimi dziećmi.

●
Osoby wzrostu średniego często zaniżają
umiejętności karłów.

●
Nie głaszcz po głowie i nie całuj w nią osoby
niskiego wzrostu (chyba, że wasza zażyłość
na to pozwala).

●
Zachowuj się naturalnie i reaguj na
wskazówki ze strony rozmówcy.
Osoby niskiego wzrostu – przystosowania

●
Wszystkie niezbędne przedmioty powinny w jak największym
stopniu znajdować się w zasięgu osoby niskiego wzrostu.

●
Zwracaj uwagę, aby nie korzystać ze sprzętów zamocowanych
na niższym poziomie, jeżeli ich liczba jest ograniczona:

– telefonów,

– okienek bankowych,

– toalet / pisuarów.
Osoby niskiego wzrostu
– komunikacja
●
Komunikacja może być łatwiejsza, jeżeli
rozmówcy znajdują się na tym samym poziomie:
– przyklęknij,

– odsuńsię, aby umożliwić kontakt

wzrokowy bez zadzierania głowy,
– usiądź na krześle.
Osoby z porażeniem
mózgowym
●
Nie lekceważ!

●
Postępuj zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi osób
z zaburzeniami mowy.

●
Nie działaj na podstawie pierwszego wrażenia, osoba
z porażeniem mózgowym również może mieć bogate
wnętrze.
Osoby z zespołem Tourette'a
●
Osoby z zespołem Tourette'a mogą wydawać dźwięki lub wykonywać gesty, tiki,
których nie są w stanie kontrolować.
– Mogą mimowolnie wypowiadać przekleństwa, obelgi
lub nieprzyzwoite słowa.
●
Jeżeli u osoby z zespołem Tourette’a podczas rozmowy pojawiają
się tiki wokalne:
– poczekaj, aż miną,
– następnie spokojnie kontynuuj rozmowę.
●
Im usilniej osoba ta próbuje powstrzymać tiki, tym bardziej atak
się nasila.
– Pomóc może zapewnienie osobie z zespołem Tourette’a możliwości
opuszczenia na chwilę spotkania lub rozmowy, aby
w odosobnieniu przeczekała atak.
Zespół Tourettea - Przeklęta
choroba - Mirek Żochowski
film

●
https://www.youtube.com/watch?v=wOAxEAVeFpM

●
https://www.youtube.com/watch?v=4irg9irb5FM

●
https://www.youtube.com/watch?v=QS4twFNVnSQ
 Zespół Tourettea
film dokumentalny

https://www.youtube.com/watch?v=7WvvGkP9sQI
Linki - Zespół Tourettea

http://ttv.pl/aktualnosci,926,n/jak-reagujemy-na-osoby-z-zaburzeniami-psychicznymi,184838.html
Wieloczynnikowa nadwrażliwość chemiczna
(ang. Multiple Chemical Sensitivity)
oraz zaburzenia układu oddechowego
●
Unikaj czyszczenia powierzchni środkami w sprayu
w towarzystwie innych osób;
●
Osoby mające kontakt z klientami powinny z umiarem stosować
perfumowanych specyfików (wód kolońskich, perfum, balsamów).
●
Często wietrz pomieszczenia.
●
Bierne palenie:
– Stosuji egzekwuj stosowanie przepisów
antynikotynowych;
– Dot. to również toalet i klatek schodowych;
– Przywejściu do budynku osoby palące nie powinny
tworzyć
nikotynowego muru;
– Jeśli to konieczne wyznacz oddzielną palarnię.
Spray
Osoby
z niepełnosprawnością
intelektualną
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną
●
Powolna nauka.

●
Trudności z wykorzystaniem i zastosowanie
zdobytej wiedzy w różnych miejscach i sytuacjach.

●
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną
działają według ustalonego i znajomego porządku.

▶ Każda zmiana otoczenia lub ustalonego porządku może

wymagać pewnej uwagi i czasu na dostosowanie się.
Osoby z niepełnosprawnością
intelektualną - komunikacja

●
Jasno sformułowane zdania.
●
Proste słowa.
●
Pojęcia konkretne zamiast abstrakcyjnych.
●
Pomóż zrozumieć złożoną koncepcję dzieląc ją na
mniejsze części.
●
Nie traktuj osób
z niepełnosprawnością intelektualną
protekcjonalnie.
●
Nie używaj dziecięcego języka.
Osoby z niepełnosprawnością
intelektualną - komunikacja
●
Dostosuj swoją wypowiedź do osoby, z którą rozmawiasz:
– tempo,

– stopień złożoności,
– słownictwo.

●
Mów wolno i daj czas na zrozumienie Twoich słów.
●
Trudności z podejmowaniem szybkich decyzji:
– bądź cierpliwy,
– daj twojemu rozmówcy wystarczającą ilość czasu.
●
Aby sprawdzić, czy zostałeś właściwie zrozumiany – poproś osobę z
niepełnosprawnością o wytłumaczenie Ci kwestii, o której rozmawiacie.
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną
– komunikacja z dorosłym

●
Jeśli masz do czynienia
z osobą dorosłą:
– Pamiętaj,
że może
sama podejmować
decyzje;
– Do dorosłego mężczyzny z zespołem
Downa – mimo że nie wygląda na np. 24
lata – zwracamy się „proszę pana” a nie
na ty.
 Zadowolenie rozmówcy osoby
z niepełnosprawnością intelektualną

●
Osoby z upośledzeniem umysłowym mogą starać
się za wszelką cenę zadowolić rozmówcę.
●
Podczas rozmowy taka osoba może mówić ci to,
co jej zdaniem chcesz usłyszeć.
●
W niektórych sytuacjach, może mieć to swoje
poważne konsekwencje:
– egzekwowanie prawa,
– badanie lekarskie.
Zadowolenie rozmówcy osoby
z niepełnosprawnością intelektualną

●
Pytania powinny być formułowane
w neutralny sposób, aby uzyskać
dokładne informacje.

●
Zweryfikuj odpowiedzi,
powtarzając każde pytanie w inny
sposób.
Literatura
●
Cohen, J. (2008). Praktyczny poradnik savoir-vivre wobec osób
niepełnosprawnych. Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób
Niepełnosprawnych.

●
Materiały Stowarzyszenia „Dobrze, że jesteś” z projektu: „Trochę kultury,
uczymy się razem”, www.dobrze-ze-jestes-sandomierz.pl
●
Promocja zdrowia psychicznego w europejskiej sieci szkół promujących
zdrowie. - Publikacja Ośrodka Rozwoju Edukacji
Filmy
●
Linki zamieszczone w treści slajdów oraz:
●
http://turystyka-dostepna.blogspot.com/
●
Hotele i restauracje dla wszystkich – seria 12 filmów tematycznych
●
https://www.youtube.com/user/FFWACAD/videos

●
Zobacz we mnie człowieka -
https://youtu.be/qtmAyYoR658?list=PLDD_yaq0m31jrXOIbPBGH6m8d5A9dsiBW
●
ZTM Warszawa - INTEGRACJA - Osoby z niepłnosprawnością ruchową -
https://youtu.be/90YGkSe-Cro?list=PLDD_yaq0m31jrXOIbPBGH6m8d5A9dsiBW
●
mmm