Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Amaçlar

1. Kütlenin ve momentumun korunumuna

ait diferansiyel denklemlerin nasıl
türetildiğini anlayabilmek.
2. Akım fonksiyonunu ve basınç alanını
hesaplayabilmek ve verilen bir hız alanı
için akım çizgilerini çizebilmek.
3. Basit akış alanları için hareket
denklemlerinin analitik çözümlerini elde
edebilmek.
2 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Giriş
Hatırlayınız
Bölüm 5: Kütle ve Enerjinin korunumu kanununun kontrol hacmi (KH)
versiyonları
Bölüm 6: Momentumun korunumu kanununun kontrol hacmi (KH)
versiyonu.
KH, veya integral, denklem biçimleri ayrıntılı etkilere karar vermek
için kullanışlıdır.
Bununla beraber, KH’nin kenarındaki akış alanı için detaylı bilgi
elde edemeyebiliriz  diferansiyel analizler için motivasyon

3 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Giriş

Örnek: Sıkıştırılamaz Navier-Stokes

denklemleri

Öğreneceklerimiz:
Her bir terimin fiziksel manası
Nasıl çıkarılacağı
Nasıl çözüleceği
4 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Giriş
Örneğin, nasıl çözülür?
Adım Analitik Akışkanlar Mekaniği Hesaplamalı Akışkanlar
(Bölüm 9) Mekaniği
(Bölüm 15)
1 Problemi ve geometriyi belirlemek, bütün boyutları ve
parametreleri teşhis etmek
2 Varsayımları, yaklaştırmaları, basitleştirmeleri, sınır şartlarını
listelemek
3 PDE’nin basitleştirilmesi PDE’nin gridini kurmak
4 Denklemleri integre etmek I.C.’nin and B.C’nin
matematiksel denklemlerini
5 I.C. ve B.C.’yi çözmek için
çözmek
integrasyon sabitlerini
kullanmak
6 Doğrulama ve çizim sonuçları Doğrulama ve çizim sonuçları
5 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Kütlenin Korunumu

Reynolds Transport Teoremi ’den (RTT)

KH ‘nin biçimini (Bölüm 5) hatırlayın.

Kütlenin korunumunun diferansiyel biçimini

geliştirebilmek için iki metot geliştireceğiz.
Ayrılma (Gauss’s) Teoremi
Diferansiyel KH ve Taylor serisi açılımları

6 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Diverjans Teoremi

Diverjans teoremi ,bir vektörün

diverjansının hacim integralini bu hacmi
tanımlayan yüzey boyunca bir alan
integraline dönüştürmemize olanak verir.

7 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Diverjans Teoremi

Momentum korunumu yeniden yazarsak

Diverjans teoremini kullanarak, hacim integralli

integral alanını ve toplam terimleri yerine
koyarız.

Herhangi bir KH için integral alınırsa, bundan

dolayı:
8 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Kütlenin Korunumu
Diferansiyel KH ve Taylor Serileri
İlk önce, bölünemeyecek
kadar küçük bir kontrol
hacmi dx x dy x dz
tanımlayalım
Sonra, Taylor serisi
açılımlarını kullanarak 6
yüzün her birinin içine
veya dışına olan kütle
akışını belirleyebiliriz, ör.,
sağ yüzde dx’den daha yüksek terimleri ihmal edersek

9 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Kütlenin Korunumu
Diferansiyel KH ve Taylor Serileri

Küçük bir KH’nin boyutları dx, dy, dz

Sağ yüzün
alanı = dy dz

KH’nin sağ yüzü

boyunca kütle akış oranı

10 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Kütlenin Korunumu
Diferansiyel KH ve Taylor Serileri

Şimdi, KH’nin içine giren ve çıkan kütle akış

oranlarını toplarsak
KH’ne giren net kütle oranı:

KH’den çıkan net kütle oranı:

Kütlenin Korunumu denkleminde integral alırsak

11 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Diferansiyel KH ve Taylor Serileri

Yerine konulduktan sonra,

Her tarafı dxdydz hacmine bölersek

Veya, bir vektörün diverjansının tanımından

12 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Alternatif Biçimi
Diverjans terimi üzerinde üretilen terimi
kullanarak

13 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Silindirik Koordinatlar
Denklemler silindirik-kutupsal koordinatlarda yazıldığı
için birçok problemin çözülmesi daha kolaydır.
Kartezyenden dönüştürmek için en basit yol vektör
biçimini kullanmaktır ve silindirik koordinatlarda diverjans
operatörünü tanımlamaktır.

14 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu
Silindirik Koordinatlar

15 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Kütlenin Korunumu
Özel Durumlar
Sürekli Sıkıştırılabilir Akış

Kartezyen

Silindirik

16 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Conservation of Mass
Özel Durumlar

Sıkıştırılamayan Akış
ve  = sabit

Kartezyen

Silindirik

17 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kütlenin Korunumu

Genellikle, süreklilik denklemi akış

alanını çözümlemek için tek başına
kullanılmaz, bu nedenle onu
kullanabilmek için
1. Hız alanı sıkıştırılamadığı için belirlenir
2. Eksik hız öğesi bulunur

18 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Akım Fonksiyonu

Sıkıştırılamaz 2 boyutlu bir akış için süreklilik

denklemini düşünün

Akıllı bir dönüşümle yerine konursa

Aşağıdaki denklem elde edilir

Herhangi bir düzeltilmiş
fonksiyon için doğrudur
(x,y)

19 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Akım Fonksiyonu

Neden bu yapılır?
Bir tek değişken  , (u,v)’nin yerini alır. 
bilindiği için, (u,v) hesaplanabilir.
Fiziksel Önemi
Sabit  ‘nin eğimleri akımın akım çizgileridir
Akım çizgileri arasında  ‘deki farklılık akım
çizgileri arasındaki hacimsel akış oranına eşittir.

20 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Akım Fonksiyonu
Fiziksel Önemi

Bölüm. 4’den
hatırlanırsa bir akım
çizgisi boyunca

  ‘deki değişim akım

çizgisi boyunca sıfırdır
21 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Akım Fonksiyonu
Fiziksel Önemi

Akım çizgileri arasında

’deki farklılık akım
çizgileri arasında
hacimsel akış oranına
eşittir

22 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Doğrusal Momentumun Korunumu

Bölüm. 6’dan KH biçimi hatırlanırsa

Çevre Yüzey
kuvve kuvveti
ti
ij = basınç vektörü

İntegralleri dönüştürebilmek için diverjans

teoremini kullanarak

23 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Doğrusal Momentumun Korunumu

Hacim integrallerinin yerine konmasıyla,

Bu herhangi bir KH tanımlanmasıyla,

integral azaltılabilir

Bu Cauchy Denklemidir
Çok küçük bir KH ve Newton’un 2. yasası kullanılarak çıkarılabilir
24 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Doğrusal Momentumun Korunumu

Cauchy Denkleminin bir biçimi Chain Kuralıyla

çıkarılabilir
(Chain Kuralı)

Bunları Cauchy Denkleminde yerine koyar ve

yeniden düzenlersek

25 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Doğrusal Momentumun Korunumu

Ne yazık ki, bu denklem çok kullanışlı

değildir
10 bilinmeyen
Basınç vektörü, ij : 6 bağımsız unsur
Yoğunluk 
Hız, V : 3 bağımsız unsur
4 denklem (süreklilik + momentum)
Problemi çözebilmek için 6’dan daha fazla
denklem gereklidir!

26 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Navier-Stokes Denklemi

İlk adım ij ‘yi basınç ve viskoz gerilimlere

ayırmaktır
 xx  xy  xz   p 0 0   xx  xy  xz 
     
 ij   yx  yy  yz   0  p 0   yx  yy  yz 
    
 zx  zy  zz   0 0  p   zx  zy  zz 

Viskoz
Henüz bu durum geliştirilmedi Gerilim Vektörü

ij ‘deki 6 bilinmeyen  6 bilinmeyen ij + 1 bir de P,

yani 1 tane daha eklememiz manasına gelir!

27 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Navier-Stokes Denklemi

Değişken sayısındaki
(toothpaste)
azalma ,kayma
gerilmesiyle zorlanma-
(paint) oran vektörünün
ilişkilendirilmesiyle elde
edilebilir.
(quicksand) Sabit özellikli Newtonian
akışkanı için

Newtonian akışkanı çok yaygın

akışkanları içerir: hava, diğer gazlar, su, Newtonian olmayan akış elastik
benzin katılar için Hooke’un Kanununa
benzerdir.
28 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Navier-Stokes Denklemi

Newtonian closure gerilme tensorü yerine

koyarsak

ij ‘nin tanımını kullanarak (Bölüm 4)

29 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Navier-Stokes Denklemi

ij Cauchy denkleminde yerine koyarsak Navier-

Stokes denklemlerini verir

Sıkıştırılamaz NSD’nin
Vektör biçiminde yazımı

Bu durum denklemlere yakın bir sistemle

sonuçlanır!
4 denklem (süreklilik ve momentum denklemleri)
4 bilinmeyen (U, V, W, p)
30 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
Navier-Stokes Denklemi

Vektör biçimine ilaveten, sıkıştırılamaz

N-S denklemi birkaç biçimde yazılabilir
Kartezyen Koordinatlar
Silindirik Koordinatlar
Vektör sistemi

31 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Navier-Stokes Denklemi
Kartezyen Koordinatlar

Süreklilik

X-momentumu

Y-momentumu

Z-momentumu

Silindirik koordinatlardaki denklemler için sayfa 431’e bakınız

32 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

 Navier-Stokes Denklemi
Tensor ve Vector Sistemi
Tensor ve Vector sistemi denklemlerin çok daha yoğun bir biçimini belirtir.

Süreklilik
Tensor sistemi Vector sistemi

Momentumun Korunumu
Tensor sistemi Vector sistemi

Tekrarlanan belirteçler j üzerinde toplanır

(x1 = x, x2 = y, x3 = z, U1 = U, U2 = V, U3 = W)

33 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Akış Problemlerinin Diferansiyel Analizi

Şimdi kısmi diferansiyel denklemleri

kurabiliriz, biz şu 2 problemi çözebiliriz
1. Bilinen bir hız alanı için (P) basınç alanının
hesaplanması
2. Bilinen geometri ve sınır şartları için hem hız
hem de basınç alanlarının hesaplanması

34 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

NSD ‘nin Tam Çözümleri
NSD’nin bilinen yaklaşık
80 çözümü var
Aşağıdaki şekilde
sınıflandırılabilir:
Isı iletim teriminin sıfır
olduğu doğrusal çözümler
Isı iletim teriminin sıfır
olmadığı doğrusal
olmayan çözümler
35
Sonuçlar cinslerine veya
geometriye göre
sınıflandırılabilir
1. Couette kayma akışları
2. Daimi kanal/boru akışları
3. Daimi olmayan kanal/boru
akışları
4. Hareketli sınır tabakalı
akışlar
5. Benzerlik Çözümleri
6. Asimptotik emme akışları
7. Rüzgar kullanan Ekman
akışları
Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi
NSD ‘nin Tam Çözümleri

NSD ve Süreklilik Çözme Yöntemi

1.İlgili tüm boyutları ve parametreleri tespit ederek problem
ve geometriyi kurun
2.Uygun olan tüm kabulleri,yaklaştırımları basitleştirmeleri
ve sınır şartlarını sıralayın
3.Diferansiyel denklemleri mümkün olduğunca basitleştirin
4.Denklemlerinizi integre edin
5.İntegral sabitlerini bulmak için sınır şartlarını uygulayın
6.Sonuçlarınızı doğrulayınız

36 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Sınır Şartları
Sınır şartları tam yaklaşık ve hesaplanabilir
çözümler için önemlidir..
Bölüm 9 ve 15’de tartışıldı
Sınır şartı burada tartışılan analitik çözümlerde
kullanılır
Kaymama sınır şartı
Ara yüz sınır şartı
Bunlar aynı zamanda CFD’de kullanılır, buna ek
olarak CFD modellemesindeki özel durumlardan
dolayı artan bazı sınır şartları vardır. Bunlar bölüm
15 ‘de verilecektir
İç ve dış akış sınır şartları
Simetrik ve periyodik sınır şartları

37 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Kaymama Sınır Şartı

Katı bir çeperle

temasta olan akış
için, akışkanın
hızı ,duvarın hızına
eşit olmalı

38 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Ara Yüz Sınır Şartı
İki akışkan ara yüzeyde
rastladığı zaman, her iki
tarafta hız ve kayma
gerilmesi aynı olmalı

Eğer yüzey gerilim etkileri

ihmal edilebilr ve yüzey
yaklaşık olarak düz ise,

39 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Ara Yüz Sınır Şartı
Ara yüz sınır şartı bozulmuşsa sıvının serbest yüzeyinde
meydana gelir.
Aynı şartlarda

air << water olduğu için,

Eğer yüzey gerilim etkileri ihmal

edilebilir ve yüzey yaklaşık düz ise,
Pwater = Pair

40 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı
Verilen geometri ve sınır şartı için, hız ve basınç alanları
hesaplanır, ve tabakanın altındaki her bir hareketli ünite
için kayma zorlanması tahmin edilir

Adım 1: Geometri, boyutlar, ve özellikler

41 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Adım 2: Varsayımlar ve Sınır Şartı

Varsayımlar
1. Tabaka x ve z düzlemlerinde sınırsızdır
2. Akış daimidir, /t = 0
3. Paralel akış, V=0
4. Sıkıştırılamaz, Newtonian, laminar, sabit özellikler
5. Basınç değişimi yok
6. 2 boyutlu, W=0, /z = 0
7. Yerçekimi z yönünde etkir,
Sınır şartları
1. Tabaka altında (y=0) : u=0, v=0, w=0
2. Tabaka üstünde (y=h) : u=V, v=0, w=0

42 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı
Not: bu sayılar bir önceki
Adım 3: Basitleştirme
3 6
slayttaki varsayımlarla
ilgilidir

Süreklilik

Bu akışın “tam gelişmiş”

veya akış yönünde değişim olmadığı
anlamına gelir
X-momentumu
2 Cont. 3 6 5 7 Cont. 6

43 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Adım 3: Basitleştirme
Y-momentumu
2,3 3 3 3,6 7 3 3 3

Z-momentumu
2,6 6 6 6 7 6 6 6

44 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Adım 4: Integre etmek

X-momentumu
integre integre

Z-momentumu
integre

45 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Adım 5: Sınır şartından

y=0, u=0=C1(0) + C2  C2 = 0
y=h, u=V=C1h  C1 = V/h
Bu bize şunu verir

Basınç için, kesin bir sınır şartı yok, bu nedenle C3

keyfi bir sabit olarak kalabilir (NSD ‘de yalnızca P
olarak karşımıza çıkar).
z = 0 ‘da p = p0 (C3 , p0 olarak adlandırıldı)
1. Hidrostatik basınç
2. Basınç akıştan bağımsızdır

46 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Adım 6: Önceden diferansiyel denklemlerde

yerine konulan çözümlerin doğrulanması
Verilen çözüm (u,v,w)=(Vy/h, 0, 0)

Süreklilik doğrulanır
0+0+0=0
X-momentumu doğrulanır

47 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi

Tam Çözüm İçin Örnek (Ör. 9-15)
Tam Gelişmiş Couette Akışı

Son olarak,levhanın altındaki kayma zorlanması

tespit edilir

Çeperdeki her bir hareketli alan için

kayma zorlanması

Not: w ,hareketli akışkan üzerindeki yx

ya eşit ve zıttır
(Newton’un 3. yasası).

48 Bölüm 9: Diferansiyel Akış Analizi