Korporativ finansti

rawajlandiriw jollari
 reje
• Korporativ menedjmenttin tiykargi waziypasi hám onin finansliq tárepleri

• Korporativ finans strategiyası

 Korporativ menedjmenttin tiykargi waziypasi hám onin finansliq
tárepleri

JámiyettiN hár bir agzasi siyaqli, olar da nizamlarga boysiniwi, ádep-

ikramliq qagiydalarin húrmet etiwi hám zárúriyatqa qarap álbette, eger bul
akcionerler tárepinen úlken qárejetlerge alip kelmese, túrli socialliq
waziypalar orinlaniwina járdem beriwi kerek. Biraq korporativ menedjment
maqsetlerin tek gana akcionerler máplerine xizmet etiwi menen sheklep
qoyganda da, ogan erisiw usillarin aniq belgilewdiN ilaji joq.
Olar “shólkem ushun zárúr aqshalardı eń
maqul túsetuǵın
sliartlarda tartıw hám tartılǵan mablagladi
shólkem sheńberinde
basqarıwidir”. Sonıń menen birge, ayırım
ilimpazlar tárepinen salıq
strategiyası da bólek dominant tarawdıń
retinde keltiriledi.
Kárxana finanslıq resurslarini qáliplestiriw strategiyası kárxana
finanslıq resurslarini strategiyalıq rawajlanıw mútajliklerine
uyqas túrde qáliplestiriw múmkinshiligin jaratıwdı bas wazıypa
retinde názerde tutadı hám ol jaǵdayda tómendegilerge itibar
qaratıladı :
1. Kárxana finanslıq resurslariniń ishki derekler esabınan
qáliplesiw múmkinshiligin o'stirib barıwdı támiyinlew.
2. Kárxanada zárúr “finanslıq mayısqaqlıq”ni támiyinlew
(sırtqı
finanslıq támiynlew dáreklerinen paydalanıw múmkinshiligi
bar ekenligi).
3. Kárxana finanslıq resursları qáliplesiw dárekleri quramın
olar
baha kriteryaları boyınsha optimallastırıw.
Kárxana finanslıq resurslarini bólistiriw strategiyası kárxana
finanslıq resursları bólistiriliwin olardan paydalanıw natiyjeliligi
kriteryaları boyınsha optimallashtiriwdi názerde tutadı hám de
tómendegi mashqalalami sheshiwge saldamlı itibar qaratadı :
1. Kárxana xojalıq iskerliginiń túrleri hám tiykarǵı baǵdarları
boyınsha finanslıq resurslamin zárúr sáykeslikte bólistiriliwin
támiyinlew.
2. Kárxananıń strategiyalıq xojalıq birlikleri boyınsha finanslıq
resurslamin zárúr sáykeslikte bólistiriliwin támiyinlew.
3. Kárxanada finanslıq resurslardan paydalanıw processinde
ulaming joqarı nátiyjelililik tiykarında qaytimini támiyinlew.
 Kárxana finanslıq qawipsizligin támiyinlew strategiyası
strategiyalıq rawajlanıw processinde finanslıq turaqlılıqtı
támiyinlew názerde tutıladı hám onıń ushın tómendegi
mashqalalami sheshiwge itibar qaratıladı :
1. Kárxananıń turaqlı tólewge qábiletliligin támiyinlew.
2. Kárxananıń jetkiliklishe finanslıq turaqlılıǵındı támiyinlew.
3. Kárxanada finanslıq risklamng múmkin bolǵan unamsız
aqıbetlerin neytrallastırıw.
Salıq strategiyası salıqlar boyınsha
minnetlemelami nızamshılıqta
belgilengen tártipte waqıtında hám
tolıq orınlawdı támiyinlewge
uratiladi.
 Korporaciyalar xizmetin izertleytugin alimlar ayrim waqitta basqariw xizmetkerleriniN
tiykargi waziypasi firma paydasin maksimallastiriwdan ibarat degen pikirdi bildiredi. Málim
shárayatta akcionerlerdiN paydasin da, bayligin da imkaniyati barinsha kóbeytiwden maqset
bir qiyli finansliq qararlardiN qabil etiliwin talap etedi
Bunnan tisqari bir neshe adam basqaratugin firma ushin bunday
jantasiw múmkin bolsa da, akcionerleri sani júdá kóp firmalarda
buniN derlik ilaji joq. Aqiri dúnyada millionlap akcionerler
jáhánniN túrli mámleketlerinde jasaytugin úlken xaliqaraliq
korporaciyalar bar. Solay etip, menedjer xizmetin tártipke saliw
boyinsha tiykargi waziypa yaki qagiydani islep shigiw júdá
áhmiyetli másele bolip, bunday qagiyda menedjerler firma
basqariwina tiyisli ol yaki bul másele boyinsha akcionerler
ortasinda hár dayim soraw ótkiziwine mútájlik qaldirmawi
kerek.
Biznesti shólkemlestiriwdiN korporativ formasi múlkke iyelik
huqiqi basqariwdan ajiratilganda nátiyjeli boladi. Sebebi ol
firmaniNnormal xizmetine ziyan jetpegen halda múlk
iyeleriniN diziminde tez-tez ózgerisler boliwina jol qoyadi.
Pútkil dúnyada túrli korporaciyalardiN millionlap akciyalari
qoldan-qolga ótip turadi hám buniN firmani basqariw hámde
oniN xizmet júritiwi sipatina unamsiz tásir etken jagdaylari
júdá kem boladi.
korporativ basqariwdiN tiykargi waziypasi firma bahasin akcionerler mápine siykes tárizde
maksimallastiratugin qarardi qabil etiwden ibarat. Bul normani ámelge asiriwda júzege
keletugin tiykargi mashqala qabil etilgen qarardiN firma bolajaq quni (bahasi) na eN joqari
tásiri itimalligi qanday boliwi múmkinligi boyinsha magliwmat aliwdan ibarat. Eger
menedjer óz firmasi hám basqa kompaniyalar akciyalariniN bazar bahasi ózgeriwin baqlap
bariw imkaniyatina iye bolsa, oniN waziypasi jeNillesedi.
 Álbette, jaqsi menedjer óz firmasindagi óndiris procesin hár
kimnen de kóbirek biledi, dep kóz aldimizga keltiriw maqsetke
muwapiq bolar edi, biraq bunday ishki (firma kóz qarasinan)
magliwmat nátiyjeli qarar qabil etiw ushin jeterli bola almaydi.
Fond bazari bolmagan jagdayda menedjerlerge sirtqi (firma ushin)
magliwmatlar, máseleN múlk iyeleriniN bayligi, nelerdi unatiwi
hám basqa investiciyaliq imkaniyatlari boyinsha magliwmat kerek
boladi. Bunday magliwmatti qolga kirgiziw ushin bolsa úlken
qarji sarplaniwi múmkin (eger, uliwma bunday magliwmatti satip
aliw múmkin bolsa).
Itibar beriN, qaysidur mániste korporaciyaniN joqari
administraciyasi hám korporaciya xizmetin baqlap baratugin
sirtqi finansliq analitikler aldinda turgan waziypa birew boladi.
Eki topardagi qánigeler aqir-aqibet bir sorawga juwap beriwi
kerek: qalayinsha basqariw xizmetkerleriniN qararlari firma
akciyalariniN bazar bahasina tásir qiliwi múmkin? Parqi bolsa
sonda, analitiklerden parqli túrde, menedjerler bul qararlardi
qabil etedi hám olardiN ámelge asiriliwi ushin juwap beredi.
Paydalanılǵan ádebiyatlar
1. Shernaev, A. A. Principles and methods of organization of
the internal tax control system ın Joint Stock Company.
International Journal of Economics, Business and Management
Studies-ISSN, 2347-4378.
2. Shernaev, A. A. (2021). Strategiyalıq rawajlanıw
sharayatında jergilikli byudjetler dáramatların jetilistiriw
baǵdarları. Studencheskiy vestnik, (20 -14), 74-76.
3. Shernaev, A. A. (2020 ). Sovershenstvovanie nalogovogo
planirovaniya v aktsionernix obshestvax-kak mexanizm
povisheniya effektivnosti finansovogo menedjmenta.
Ekonomika i obshestvo, (4), 20 -28.