Ensiem nomenklatuur,

struktuur en funksie

LEEREENHEID 1
 1.1) Inleiding

Hoekom studeer ons

ensieme?
 Ensieme is biologiese katalisators.
 Sonder ensieme sou baie van die metaboliese
prosesse wat in ons liggame voorkom, soos
vertering, energieproduksie en DNA-
replikasie, te stadig plaasvind om lewe te
onderhou.
  Kos industrie
 Biotegnologie
 Medisyne
 Landbou

Waar gebruik ons  Omgewingswetenskappe

 Biochemie en Molekulêre Biologie
ensieme?  Genetika
 Chemiese ingenieurswese
 Tekstielbedryf
 Brouerybedryf
 Hoe het ons tot hier gekom?

Die geskiedenis van

ensieme
Beskrywing van
ensieme  Ensiem: biologiese katalisators, verhoog die tempo van chemiese
reaksies in lewende selle sonder om hulself (permanent) te verander
(alle ensieme is proteïene, nie andersom nie – alle proteïene is nie
ensieme nie).
 Substraat: reaktant van ensiem-gekataliseerde reaksies
 Kofaktor: nie-proteïen komponent (verhoog katalitiese aktiwiteit)
 Apo-ensiem: onaktiewe proteïenkomponent van ensiem
 Holo-ensiem: aktiewe ensiem + kofaktor
 Ko-ensiem: organiese molekule kofaktor
- Alternatiewelik, metaalioon
 Prostetiese groep: kofaktor so styf gebind dat die verwydering
daarvan die proteïen kan beskadig (bv. heem in hemoglobien en
sitochroom P450)
 Ensiem nomenklatuur en klassifikasie:
 Ensiemname eindig op "-ase" (of "-sin")
-Dui gewoonlik substraat aan
(laktase/laktolase)

Ensiem  Hoe weet jy dit reageer nie met laktaat nie?

Benaming  Watter tipe reaksie? (Fumarase)

 Sommiges noem die reaksie sonder die substraat,

soos transkarboksilase. Ander, geen, soos katalase.

Dit klink effens deurmekaar!!

 Die IUMBD Standaard:
Ensiem  Elke ensiem kry 'n viersyferkode, geskei deur
Benaming kolletjies
 Ensieme verdeel in 6 klasse:

Hoe moet ons ensieme

benoem?
 Die IUMBD Standaard - Laktase:

Ensiem 1. Klas
Benaming 2. Subklas
3. Sub-subklas
Hoe moet ons ensieme 4. Tipe reaksie
benoem?
Voorbeeld EC 3.2.1.108
 1.2) Proteïen strukture

► Die struktuur van Proteïene

Aminosure het 4 vlakke van organisasie:
 Primêre struktuur: aminosuurvolgorde
 Sekondêre struktuur: plaaslike substrukture (alfa-heliks
en beta-stringe)
 Tersiêre struktuur: 3D-struktuur van enkele
proteïenmolekule
 Kwaternêre struktuur: samestelling van verskeie
proteïenmolekules
Gekonjugeerde proteïene bevat ekstra materiaal/komponente
(lipoproteïene bevat lipiede)
 1. Sout konsentrasie 2. pH
(Ioniese sterkte)

Die struktuur van

proteïene en
omgewingstoestande
3. Organiese Inhoud 4. Temperatuur
 1.3) Ensiem Spesifisiteit

 Die spesifisiteit van ensiemaksie

Ensieme is spesifiek in hulle werking, m.a.w. hulle
kataliseer spesifieke reaksies.
Verskillende tipes spesifisiteit:
► Groepspesifisiteit – Reageer met verskillende (maar
verwante) substrate.
► Absolute Spesifisiteit - Reageer slegs met 'n
spesifieke/besondere substraat
► Substraat- en produkspesifiek
► Stereochemiese spesifisiteit
Ensiem Aktiewe Setels
 1. Fisher ‘slot-en-sleutel’ Hipoteses:

2. Koshland ‘geïnduseerde passings’ Hipotese

EnsiemAksieHipotesese

3. Vervorming en oorgangstoestand-stabilisering
1.4) Monomeriese – en Oligomeriese Ensieme

Monomere Ensieme:
► Enkele polipeptiedketting
► Baie min is bekend
► Almal kataliseer hidrolitiese reaksies
► Bv. tripsien
Oligomere ensieme:
► Twee (of meer) polipeptiedkettings
► Bestaan ​uit sub-eenhede
► Byna alle ensieme is oligomeries
► Bv. laktaat dehidrogenase