Professional Documents
Culture Documents
OOS-KAAP
ONDERWYS
Steve Vukile Tshwete Onderwys Kompleks • Sone 6 Zwelitsha 5608 • Privaatsak X0032 • Bhisho 5605
REPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA
GRAAD 12 LEERDER
ONDERSTEUNINGSPROGRAM
Junie 2009
INSRTUKSIES EN INLIGTING
Lees die volgende instruksies sorgvuldig deur voordat die vrae beantwoord word.
5 Indien die antwoorde NIE voorgelê word volgens instruksies op elke vraag sal
kandidate punte verloor.
6 ALLE tekeninge moet met potlood gemaak word en die byskrifte met blou of
swart ink.
AFDELING A
VRAAG 1
1.1 Verskeie moontlike opsies word as antwoorde op die volgende vrae gegee.
Kies die korrekte antwoord en skryf slegs die letter ( A – D ) langs die
vraagnommer (1.1.1 – 1.1.5) in die ANTWOORDEBOEK neer, byvoorbeeld
1.1.6 D.
1.1.1 Die periode waartydens die embrio in die uterus van die moeder
ontwikkel totdat geboorte plaasvind staan bekend as …
A inplanting.
B swangerskap.
C kontrasepsie.
D konsepsie.
A ʼn lokus.
B ʼn alleel.
C genetika.
D homoloog.
A B
A Siekelsel anemie
B Hemofilie
C Progeria
D Albinisme
4 LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) (KOPIEREG 06/09)
A 75%
B 50%
C 34%
D 25%
(5 x 2) (10)
1.2 Gee die korrekte BIOLOGIESE TERM vir elk van die volgende beskrywings.
Skryf slegs die term langs die vraagnommer (1.2.1 – 1.2.8) in jou
ANTWOORDEBOEK neer.
1.2.6 Die geboorte van ʼn baba deur die abdomen deur middel van
chirurgiese prosedures.
1.2.7 ʼn Deel of segment van DNA, wat die genetiese kode vir die vorming
van ʼn spesifieke proteïen dra, deur die aminosuur volgorde te
spesifiseer.
1.3 Kies ʼn item in KOLOM B wat by ʼn beskrywing in KOLOM A pas. Skryf slegs
die letter ( A – F) langs die vraagnommer (1.3.1 – 1.3.6) in die
ANTWOORDEBOEK neer, byvoorbeeld 1.3.6 M.
KOLOM A KOLOM B
(6 x 2 ) (12)
6 LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) (KOPIEREG 06/09)
1.4 Die volgende diagram verteenwoordig meiotiese deling in die sel van ʼn
vroulike organisme. Bestudeer die diagram en beantwoord die vrae wat
volg:
1.4.2 Verskaf EEN woord vir die gepaarde chromosome aangedui deur D. (1)
1.4.4 Gee EEN rede vir jou antwoord in VRAAG 1.4.3. (2)
1.4.5 Hoeveel chromosome sal daar aan die einde van hierdie seldeling in
elke dogtersel wees? (2)
1.5.1 Verskaf die LETTER van die deel wat chirurgies tydens besnyding
verwyder word. (1)
1.5.2 Gee die NAME van die dele wat onderskeidelik I en M genommer is. (2)
1.5.3 Noem die hormoon wat deur die deel M geproduseer word. (1)
TOTAAL AFDELING A: 50
8 LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) (KOPIEREG 06/09)
AFDELING B
VRAAG 2
2.1 Die onderstaande tabel toon ʼn deel van die daaglikse voedingsbehoeftes
van ʼn vrou, voor en gedurende swangerskap, aan. Bestudeer die tabel en
beantwoord die vrae wat volg:
2.2 Die vermoë om die tong te rol word vanaf ouers na kinders oorgedra. Die
onderstaande diagram toon die oorerwing van die vermoë om die tong te rol
in ʼn spesifieke familie aan. Bestudeer die diagram en beantwoord die vrae
wat volg.
LET WEL: Hoofletter T is om die tong te kan rol en kleinletter t is vir die
onvermoë om die tong te rol.
2.2.2 Wat is die moontlikheid dat Q en R se eerste kind die vermoë sal hê
om sy of haar tong te kan rol? (2)
2.2.3 Waarom word die eienskap om die tong te kan rol met ʼn hoofletter
aangedui en nie die onvermoë om die tong te kan rol nie? (2)
2.2.4 T en U het vyf kinders. Hoeveel dogters kan hul tonge rol? (1)
2.3 Die volgende figuur toon die resultate van ʼn DNA vingerafdruk-analise vanaf
ʼn misdaadtoneel aan. X verteenwoordig getuienis wat by die misdaad
toneel gevind is. Die nommers 1 tot 5 verteenwoordig DNA vingerafdrukke
van vyf individue. Individu 3 is die verdagte.
2.3.1 Bepaal watter individu se patroon pas by die patroon van die DNA
wat van die getuienis verkry is. (2)
2.3.4 Watter van die DNA vingerafdrukke in die figuur dien as kontrole? (1)
2.5 Noem TWEE monsters wat as getuienis vanaf die misdaad toneel vir DNA
ontleding geneem kan word. (2)
[30]
(KOPIEREG 06/09) LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) 11
VRAAG 3
3.2.1 Watter bevolkingsgroep het die hoogste gevalle van prostaatkanker? (1)
3.2.3 Wat is die neiging vir die voorkoms van gevalle van prostaatkanker
wat in die swart gemeenskap waargeneem word? (1)
3.2.4 Wat is die hoofbron van data wat vir die Kankervereniging van Suid-
Afrika beskikbaar is? (1)
3.3.2 Motiveer jou antwoord op VRAAG 3.3.1 deur DRIE redes te verskaf. (6)
(KOPIEREG 06/09) LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) 13
3.4.1 Skryf die LETTER van die orgaan waarin eierselle geproduseer
word neer. (1)
3.4.2 Skryf die NAAM van die orgaan waarin bevrugting plaasvind neer. (1)
3.4.3 Noem die deel van die orgaan, gemerk C, wat een keer ʼn maand
disintegreer. (1)
3.5.1 Watter stadium van proteïen-sintese word in die diagram getoon? (1)
3.5.2 Gee die korrekte volgorde van die drie basisse by punt R. (3)
3.5.4 Waar in die sel vind hierdie proses presies plaas? (1)
[30]
(KOPIEREG 06/09) LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) 15
VRAAG 4
4.1 Die onderstaande tabel toon die resultate van ʼn ondersoek wat onder ʼn
aantal paartjies oor die betroubaarheid van verskillende metodes van
geboortebeperkings uitgevoer is, aan. Bestudeer die tabel en beantwoord
die vrae wat volg:
4.1.5 In watter opsig is die IUA verskillend van die ander metodes van
geboortebeperkings? (2)
4.2 Sommige van die armoede geteisterde lande in Afrika het die afgelope jare
geweier om voedselhulp te aanvaar. Sommige van hulle weier selfs, of
verban die invoer van genetiese gemodifiseerde voedsel uit Suid-Afrika.
Skryf ʼn kort opstel onder die volgende hoofde:
4.2.2 Etiese aangeleenthede ten opsigte van die verkoop van voedsel
materiaal sonder die GM merk. (5)
TOTAAL AFDELING C: 40
GROOTTOTAAL: 150
16 LEWENSWETENSKAPPE – EERSTE VRAESTEL (LFSC) (KOPIEREG 06/09)
RUBRIEK
2 4 6
Leerder se vermoë om die redes te begryp
5 of meer
waarom sommige van die arm nasies 1–2 redes 3–4 redes
redes
verkies om honger te ly eerder as om GM verskaf verskaf
verskaf
voedsel as voedselhulp te aanvaar.
2 5
Etiese kwessies in verband met die verkoop 3 of meer
1–2 kwessies
en verspreiding van GM voedsel sonder die kwessies
bespreek
GM merk op die voedselpakke. bespreek
2 4 6
Leerders se vermoë om oortuigende en
5 of meer
logiese redes voor te stel aan daardie 1–2 redes 2–4 redes
redes
nasies om genetiese gemodifiseerde verskaf verskaf
verskaf
landbouprodukte uit Suid-Afrika in te voer.
Sintese 3