ANG GRAMATIKA AT ni: Mark L.

Glodove
RETORIKA
The difference between the right word
and the almost right word is the
difference between lightning and a
lightning bug.

-Mark Twain
 SPECIAL
LUGAW AT
TOKWA’T
BABOY
 PAHIBALO!
PALIHUG ISULOD
SA PLASTIC BAG
ANG BASURA.
Walang premyo sa dulo,
‘wag mag-unahan.
Bawal umihi dito sa gate!
“Sincerest apologies sa mga na-
offend o sumama ang loob na hindi
namin ito naperpekto. Sa ngayon
po talaga ay hindi pa operational
‘yong pinaka-ideal naming quality
assurance mechanism.”
ANO BA ANG GRAMATIKA?
Ang Gramatika ay bahagi ng Linggwistika na pinag-aaralan ang
hanay ng mga patakaran at alituntunin na namamahala sa isang
wika. Ang salitang “gramatika” ay galing sa wikang Latin na
gramatika, at ito naman ay mula sa Greek γραμματική
(grammatiqué), na nagmula sa γράμμα (gramma), na
nangangahulugang 'titik', o 'nakasulat'.
Ito ay nahahati sa tatlong bahagi:
1. Ponetika o Ponolohiya – pag-aaral sa mga tunog ng bawat titik
o ng salita at ang organisasyong pangwika ayon sa pagkakabigkas.
2. Morpolohiya - responsable para sa pagtatasa ng istraktura ng
mga salita; at kung paano ang pagkakabuo ng mga salita.
3. Syntax – pag-aaral sa pagkakabuo ng mga pangungusap na may
kahulugan gamit ang mga salita.
 Ang gramatika ay isang espesyalisadong disiplina.
Ang masusing pag-aaral nito ay komplikado at
nangangailangan ng mahabang panahon. Ang mga
kaalaman at kasanayan sa gramatika ay ating naiaaplay sa
ano mang diskurso, maaaring pasalita o pasulat. Malaking
tulong ang gramatika upang mas maintindihan at
maunwaan ang ating pagpapahayag.
PAGPILI NG WASTONG
SALITA
 Ang kalinawan ng pahayag ay nakasalalay
sa mga salitang gagamitin. Kinakailangang
angkop ang mga salita sa kaisipan at sitwasyong
ipapahayag. May mga pagkakataon na ang mga
salitang tama naman ang kahulugan ay lihis o
hindi angkop na gamitin. Pansinin natin ang mga
sumusunod na halimbawa:
Tanaw na tanaw na namin ang
maluwang na bibig ng bulkan.
-bibig

TAMA: Tanaw na tanaw na namin ang

maluwang na bunganga ng bulkan.
Ginanahan sa paglamon ang mga bagong dating
na bisita.

-Paglamon

TAMA: Ginanahan sa pagkain ang mga bagong

dating na bisita.
Maarte siya sa pagkain kaya hindi siya tumataba.

-Maarte

TAMA: Mapili siya sa pagkain kaya hindi siya

tumataba.
 Tandaan din natin na sa wikang Filipino ay maraming salita
na maaaring pare-pareho ang kahulugan subalit may kani-kaniyang
tiyak na gamit sa pahayag.

Halimbawa:
daanan at pasadahan
aalis, yayao, lilisan
samahan, sabayan, saliwan, lahukan
tumpok, pumpon
May mga pagkakataon din na kinakailangang gumamit ng
eupemismo o paglumanay sa ating pagpapahayag kahit na may
mga tuwirang salita naman para rito. O ‘di kaya ay pamalit sa mga
salitang taboo.

Halimbawa:

namayapa sa halip na namatay

pinagsamantalahan sa halip na ginahasa
bulaklak sa halip na puke
ibon sa halip na titi
WASTONG GAMIT NG
MGA SALITA
NANG AT NG
NANG ang gamitin bilang pangatnig sa mga hugnayang pangungusap at katumbas ito
ng “when” sa Ingles.
Halimbawa: Tulog na ang mga bata nang dumating ang kanilang ina.

NANG ang gamitin sa gitna ng dalawang salitang-ugat na inuulit.

Halimbawa: tapon nang tapon, kuha nang kuha, kanta nang kanta

NANG ang gamitin kapag nagmula sa na at inaangkupan ng ng at inilagay sa

pagitan ng pandiwa at ng pang-abay. (Sumasagot sa tanong na Paano?)
Halimbawa: Nangaral nang mahinahon si Miss Reyes.
Nag-aral nang mabuti si Dario.
NG ang gamitin bilang pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat. (ng + Ano?)
Halimbawa: Nag-aaral siya ng karate.
Bumili siya ng pasalubong para sa mga bata.
Nagtanim ng palay ang mga magsasaka.
NG ang gamitin bilang pananda ng actor o tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak. (ng +
Nino?)
Halimbawa: Tinulungan ng binata ang matanda sa pagtawid.
Ibinaling ng estudyante ang kanyang atensyon sa liksyon.

NG ang gamitin kapag nagsasaad ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian. (ng +

Kanino?)

Halimbawa: Ang pera ng bayan ay kinurakot.

Ang bahay ng milyonaryo ay naguho dahil sa lindol.
KUNG AT KONG
KUNG ang gamitin bilang pangatnig na panubali at ito’y ginagamit sa hugnayang
pangungusap. Katumbas ito ng “if” sa Ingles.
Halimbawa: Malulutas ang mga problema natin kung magsasama-sama at
magtutulong-tulongan tayo.
Kung hindi ka sana nagtaas ng boses ay hindi kayo nag-away ng iyong
kaibigan.

Ang KONG ay nanggaling sa panghalip na panaong ko at inaangkopan lamang ng

ng. Katumbas ito ng “I” o “my” sa Ingles.
Halimbawa: Gusto kong matutong mag-drive.
Ikaw lamang ang tangi kong inaasahan.
MAY AT MAYROON
MAY ang gamitin kapag sinusundan ng pangalan.
Halimbawa: Ang ngiti ay may ligayang dulot sa pinagbibigyan nito.
May virus ang flashdrive na hiniram ko.
MAY kapag sinusundan ng pandiwa.
Halimbawa: May pupuntahan ka ba mamaya?
MAY kapag sinusundan ng pang-uri.
Halimbawa: May mahabang buhok si Olga.
MAY kapag sinusundan ng panghalip na panao sa kaukulang paari.
Halimbawa: Bawat tao ay may kanya-kanyang katangian.
MAYROON ang gamitin kapag may napapasingit na kataga (ingklitik) sa
salitang sinusundan nito.
Halimbawa: Mayroon pa bang natirang ulam?
MAYROON ang gamitin bilang panagot sa tanong na may.
Halimbawa: May pasok ka ba? – Mayroon
MAYROON ang gamitin kung nangangahulugan ng pagka-maykaya sa
buhay.
Halimbawa: Siya ay nagpanggap na mayroon sa kanilang paaralan.
Ang mga Mondragon ay mayroon sa kanilang probinsya.
SUBUKIN AT SUBUKAN
Ang SUBUKIN ay nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas o
kakayahan ng isang tao o bagay.
Halimbawa: Ating subukin ang bisa ng lotion na ito.

Ang SUBUKAN ay nangangahulugan ng pagtingin upang malaman ang ginawa ng

isang tao o mga tao.
Halimbawa: Susubukan natin siya para malaman natin kung saan siya pupunta.
PAHIRIN AT PAHIRAN;
PUNASIN AT PUNASAN
PAHIRIN ay nangangahulugang pag-alis o pagpawi ng isang bagay.
PUNASIN kapag may tatanggalin.
Halimbawa: Pahirin mo ang iyong pawis sa noo.
Punasin mo ang uling sa iyong pisngi.

PAHIRAN ay nangangahulugang paglagay ng isang bagay.

PUNASAN kapag ang binanggit ay ang bagay na kailangang tanggalan ng
kung ano.
Halimbawa: Pahiran mo ng Vicks ang kanyang likod.
Punasan mo ang iyong pisngi.
OPERAHIN AT OPERAHAN
Operahin – kung binanggit ang tiyak na parte ng katawan.
Halimbawa:
1. Ooperahin ang mga mata ni Leo bukas.
2. Dok, sa Lunes ba ooperahin ang paa ni Maria?

Operahan – kapag mismong tao ang tinutukoy.

Halimbawa:
1. Inoperahan na si Leo kanina.
2. Si Maria ay ooperahan sa Lunes.
DIN, DAW, AT RIN, RAW
Din at Daw ang gamitin kung ang sinusundang salita nito ay nagtatapos sa
katinig.
Halimbawa:
1. Masakit daw ang kaniyang ulo.
2. Nakapagsulat din sa wakas ng aklat si Elma.

Rin at Raw ang gamitin kung ang sinusundang salita nito ay nagtatapos sa
patinig at malapatinig na “w” at “y”.
Halimbawa:
1. Si Vanessa ay katulad mo ring masipag.
2. Ikaw raw ang pipiliing lalahok sa beauty pageant.
SUNDIN AT SUNDAN
Sundin – to follow an advice
Halimbawa:
1. Sundin mo ang mga utos niya sa ‘yo.
2. Sundin mo ang payo ko.

Sundan – to follow where one is going, or what one does.

Halimbawa:
1. Sinusundan niya ang mga palabas sa T.V.
2. Sundan mo ang kakaalis mong bisita baka maligaw.
PAGBUO NG PANGUNGUSAP
1. Tiyakin ang timbang na ideya at paralelismo sa loob ng
pangungusap.
Halimbawa:
Di-timbang: Matapos magsitangis ay agad na nagbalot ng gamit ang
mga napaalis na iskwater.
Timbang: Matapos nagsitangis ay agad na nagsibalot ng gamit ang
mga napaalis na iskwater.
Matapos nagsipagtangis ay agad na nagsipagbalot ng
gamit ang mga napaalis na iskwater.
2. Gawing parallel o pantay ang pangungusap.
Di- parallel: Ang pag-eehersisyo at masustansyang pagkain ay
mahalaga sa pagpapabuti ng katawan.

Parallel: Ang pag-eehersisyo at pagkain ng masustansyang pagkain ay

mahalaga sa pagpapabuti ng katawan.

3. Gawing nagkakaisa ang mga aspektong pandiwa.

Di-nagkakaisa: Nagsialis at nagsisiuwi na ang mga panauhin ko kanina.

Nagkakaisa: Nagsialis at nagsiuwi na ang mga panauhin ko kanina.

Nagsialisan at nagsiuwian na ang mga panauhin ko kanina.
4. Iwasan ang pagsasama-sama ng maraming kaisipan.
Maraming kaisipan: Ang pagsasayaw gaya rin ng paglalaro ng mga
bata ng taguan kung gabing walang buan at ang pagdadama ng mga
lalaking walang magawa at nagpapalipas ng oras sa pagupitan ay tunay
na nakaaaliw.
May isang kaisipan: Ang pagsasayaw at paglalaro ng taguan ng mga
bata tuwing gabing walang buwan ay tunay na nakaaaliw.

5. Gawing malinaw sa pangungusap kung alin ang pangunahing sugnay

at pantulong na sugnay.

Hindi Malinaw: Dahil sa ayaw ko iyon, hindi ko binili ang sumbrero.

Malinaw: Dahil sa ayaw ko sa sumbrero, hindi ko iyon binili.
6. Gamitin ang tinig balintiyak ng pandiwa kapag ang
simuno ng pangungusap ay hindi siyang gumaganap ng
kilos.

Mali: Binili ang relo ni Allan para kay Bernie.

Tama: Ang relo ay binili ni Allan para kay Bernie.
Binili ni Allan ang relo para kay Bernie.

Mali: Si Emil ay kinuha ang hinog na papaya sa puno.

Tama: Ang hinog na papaya sa puno ay kinuha ni Emil.
Kinuha ni Emil ang hinog na papaya sa puno.
7. Huwag ilayo ang salitang panuring sa tinuturingang
salita.

Halimbawa:
Malayo: Maganda ang kwentong binasa ko talaga.
Malapit: Maganda talaga ang kwentong binasa ko.

Malayo: Tinawag ni John ang aso nang malakas.

Malapit: Malakas na tinawag ni John ang aso.
8. Sa Filipino, nauuna ang panaguri kaysa sa simuno sa
karaniwang ayos ng pangungusap.

Halimbawa:
Di-karaniwang ayos: Ang sariling wika ay minamahal at
ginagamit niya.
Karaniwang ayos: Ginagamit at minamahal niya ang sariling
wika.

Di-karaniwang ayos: Si Mark ay mabait na bata.

Karaniwang ayos: Mabait na bata si Mark.
MGA TALAMAK NA
PAGKAKAMALI SA SOCIAL
MEDIA
1. Paggamit ng NIYO sa halip na NINYO o N’YO
Mali: Pamilya ang turingan niyo sa isa’t isa kahit hindi kayo
kadugo.
Tama: Pamilya ang turingan ninyo sa isa’t isa kahit hindi kayo
kadugo.

2. Paggamit ng SAYO sa halip na SA IYO o SA ’YO

Mali: Para sayo ang laban na ‘to.
Tama: Para sa ‘yo ang laban na ‘to.
3.
Pagkakamali sa paggamit ng SAKIN, SATIN, SAMIN, NAKO,
KONA
Mali: Ikaw na ang para sakin.
Tama: Ikaw na ang para sa akin. / Ikaw na ang para sa ’kin.
Mali: Satin ang kantang ito.
Tama: Sa atin na ang kantang ito. / Sa ‘tin na ang kantang ito.
Mali: Doon tayo magkita samin.
Tama: Doon tayo magkita sa amin. / Doon tayo magkita sa ‘min.
Mali: Nagising nako.
Tama: Nagising na ako. / Nagising na ‘ko.
Mali: Alam kona ang sagot.
Tama: Alam ko na ang sagot.
4. Pagkakamali sa paggamit ng dalawang magkakasunod na ingklitik tulad ng
NALANG, PARIN, NANAMAN, PARAW, NARIN, NARAW, NABA,
PABA, at iba.
Mali: Sa panahon ngayon, sahod nalang ang inaasam ng lahat.
Tama: Sa panahon ngayon, sahod na lang ang inaasam ng lahat.
Mali: Tapos na ang palabas pero nandito ka parin.
Tama: Tapos na ang palabas pero nandito ka pa rin.
Mali: Dito nanaman tayo.
Tama: Dito na naman tayo

Tandaan: Ang tama ay paghiwalayin ang dalawang magkasunod na ingklitik.

Tulad ng NA LANG, PA RIN, NA NAMAN, PA RAW, NA RIN, NA RAW,
NA BA, PA BA.
MALING PAGGAMIT O ‘DI
PAGGAMIT NG GITLING
1. Panlaping nagtatapos sa katinig + salitang nagsisimula sa
patinig.
Halimbawa: Pag-ibig, Nag-aral, Tig-anim
Tandaan: Maaring mag-iba ang kahulugan ng mga ganitong salita
kapag hindi ginitlingan tulad ng:
Mag-isa / Magisa
Mag-alis / Magalis
Pang-ulo / Pangulo
2. Panlapi + Salitang Ingles
Halimbawa: Nag-gym, Mag-quiz, Pa-selfie
Tandaan: Mahirap bigkasin at posibleng walang kahulugan kung hindi ito
gamitan ng gitling tulad ng:
Niraid sa halip na Ni-raid
Nirape sa halip na Ni-rape.

Ngunit, kapag binago ang pagbabaybay o spelling ng salitang Ingles at

ginawa ang pagbabaybay sa Filipino ay hindi na ginagamitan ng gitling.
Halimbawa:
Nagboksing
Magdrowing
Nagkompyuter
3. Salitang inuulit
Halimbawa:
Araw-araw
Gabi-gabi
Pana-panahon
Isa-isa

Tandaan: Hindi salitang inuulit ang Alaala dahil walang salitang

“Ala”. Gayon din ang Paruparo, Guniguni, Laslas at iba pa.
Ang salitang Iba-iba ay may gitling ngunit ang Iba’t iba ay hindi
ginigitlingan dahil ‘yan ay pagpapaikli sa salitang Iba at iba kaya
MALI ang Iba’t-iba.
4. Panlapi + Pangngalang Pantangi
Halimbawa:
Maka-Rizal
Taga-Cagayan de Oro
Nag-Jollibee
Tandaan: Walang gitling ang Makabayan dahil hindi
pangngaalang pantapi ang bayan. Gayon din ang
Tagalalawigan, Taganayon, Makakalikasan, Makatao, at
iba pa.
5. Tambalang Salita
Halimbawa:
Silid-aklatan
Kapit-kamay
Dalagang-bukid (tao)

Tandaan: Kapag ang tamabalang salita ay mayroon nang

bagong kahulugan, hindi na ito ginigitlingan tulad ng
Bahaghari, Dalagambukid (isda).
6. Apelyido ng babae + Apelyido ng kanyang asawa
Halimbawa:
Mirriam Defensor – Santiago
Beyonce Knowles – Carter

Tandaan: Gagamit lamang ng gitling kung ang

isang babae ay kilala o sikat na sa kanyang
pangalan bago siya nakapag-asawa.
7. Panlaping + Simbolo ng Bilang
Halimbawa:
Ika-7
Ika-22
Tig-5

Tandaan: Hindi ginigitlingan kapag binabaybay ang

bilang tulad ng:
Ikapito
Tiglima
8. Tambilang na Binabaybay
Halimbawa:
Sang-kapat / 1/4
Sang-katlo / 1/3

Tandaan: Kahit sa Ingles ay may gitling ang

fractions tulad ng One-fourth, One-third.
Paalala: Magkakaroon tayo ng pasulit
sa Google Form bilang inyong
Preliminary Examination. Hintayin
ang anunsyo ng guro sa inyong Group
Chat sa Messenger.