YUNIT 3:

GRAMATIKA VS MASINING NA PAGPAPAHAYAG

CHECKING OF
ATTENDANCE
  
Wastong Gamit ng Salita

Ng at Nang = dalawang kataga na maaarirng makasira sa global na

diwa ng pangugusap. Maaari rin namang di makasira kung ang
pagbabatayan ay ang tunog ng mga katagang ito. Magkagayon man
may magkahiwalay na tungkulin at kahulugan ang dalawang kataga
na lubos na nagkakadiwa kapag mapasama sa mga salita sa loob ng
pangungusap.

Ng = ang katagang ito ay ginagamit kung ang kasunod na salita sa

loob ng pangungusap ay pangngalan. Ang ng ay sinusundan ng
pangngalan (halimbawa: ng bahay) at siyang nagiging tuwirang layon
ng pangungusap.
Ang ng ay nagsisilbi ring pang-angkop sa pagitan ng 2 salita kung ang
sinusundan nitong salita ay nagtatapos sa patinig at ang sumusunod na salita
ay pangngalan o iba pang bahagi ng pananalita maliban sa pandiwa.
Ang ng ay nagsisilbi namang panghalip na pamanggit kung ang sumusunod
na salita at isang pandiwa. Sa pagiging panghalip na pamanggit, ito ay
nagsisilbing simuno ng pangungusap ngunit nasa uring sugnay na di makapag-
iisa.
Ang pangungusap ay binubuo ng dalawang sugnay-
Sugnay na nakapag-iisa. Ang bata ay nagkasakit.
Sugnay na di nakapag-iisa. ng nahulog.
 
Ng - panghalip na pamanggit ang gumanap ng tungkuling simuno sa loob ng
pangungusap dahil ang panghalip ay nagiging simuno.
Nahulog- ito ang panaguri.
 
Nang – Ito ang katagang maaaring gamitin bilang panimula ng pangungusap.
Ginagamit din bilang o di kaya’y tagapag-ugnay ng mga pangungusap. Sa
ibang pangungusap ipinakikita ang gamit ng nang kung nasasagot nito ang
tanong na paano ginawa ang isang bagay.
 
Halimbawa:
Ginamit ang nang bilang panimula ng pangungusap.
Nang dumating ang Tsunami, walang nagawa ang mga tao kayat maraming
namatay.
Nang umunlad ang teknolohiya sa globalisasyon, nabago rin ang pananaw sa
buhay nga mga tao.
Sinasagot ang tanong kung paano ginagawa ang isang bagay.
Halimbawa:
Siya ay natutulog nang pabaluktot kapag malamig ang panahon.
Siya ay nagsalita ng paangil.
 
Gamit sa hugnayang pangungusap.
Halimbawa:
Siya’y naging matagupay mula nang puspusan na ang kanyang pag-aaral.
Nang ang salarin ay nagtapat, napadali ang pagkalutas nang kanyang kaso.
Paliwanag: Ang dalawang(2) pahayag na pinaghiwalay ng
nang ay mapupunang may magkadugtong na kaisipan.
 
Unang pahayag - Siya’y naging matagumpay.
Ikalawang pahaya – Mula nang puspusan na ang kanyang
pag-aaral
 May at Mayroon
 
May - Ginagamit ang katagang ito sa loob ng pangungusap kung ang salitang sumusunod dito
ay bahagi ng pananalita, sa at mga, maliban sa panghalip panao. Ang mga katagang ito sa
ganang sarili kung nag-iisa ay walang kahulugan ngunit kapag napasama sa mga salita sa loob
ng pangungusap ito’y nagkakaroon ng kahulugan.
 
Halimbawa:
Ang Pilipinas sa ngayon ay may problemang pampamahalaan.
(pangngalan)
  Ang mga magulang ay may matinding suliranin sa mga anak.
(pang-uri)
 May kahapon dumating na dadalo saa seminar.
(pang-abay)
Kapuna-punang sa kasalukuyan ay may mga mag-aaral na para bang wala sa loob ang pag-aaral.
(kataga)
 Kagabi, naramdaman kong may lumalakad sa bubungan naming.
(pandiwa)
 Ang taong ito ay may sa pusa kung kumilos.
(kataga)
 Sa padala ko ay may para sa iyo.
(pang-ukol)
Mayroon – katagang kung ginagamit ay sinusundan din ng bahagi ng
pananalita. Ang kaibahan lamang ng gamit ng may, bago isunod ang bahagi
ng pananalita may nakasingit na kataga sa pagitan ng mayroon at ng susunod
na bahagi ng pananalita. Dito na rin maaaring gamitin ang panghalip na panao
ngunit di mo na maaaring gamitin ang mga katagang sa at mga upang isunod
sa mayroon. Magagamit ding panimulang pangungusap tulad ng may. Sa
matatalinghagang pahayag, ang mayroon ay nangangahulugang angking
kayamanan o angking ari-arin.
 
Halimbawa:
Ako ba ay mayroon pang pag-asa sa buhay?
Maayroon ding lumalakad sa bubungan naming tuwing gabi.
Mayron siyang kinaibigang di nakikita.
Sila ang kinikilalang mayroon sa barangay naming.
 Kong at Kung
 
Mga katagang sa pagiging halos magkasingtunog ay naipagkakamaling
maaaring pareho lamang ang tungkuling ginagampanan sa loob ng
pangungusap bagamat may sadyang kani-kanilang tungkulin.
Kong - Ito ay ginagamit kung nagsasaad ng pag-aari.
- Hindi ito maaaring gamitin bilang panimula ng pangungusap.
- Isinasaad ding ang kilos ay ginawa mismo ng katawan.
 
Halimbawa:
Matagal kong pinagmasdan ang kanyang mukhang napakaamo.
Ibig kong bumili ng bagong damit.
 
Kung - Ito ay maaaring gamitin sa panimula ng pangungusap. Sa diwa ng
pangungusap ito ay nagsasaad ng pag-aalinlangan o pasubali. Ang katagang
ito ay kilos na hindi ikinilos ng katawan ngunit sa Ingles ang katumbas ay if.
Ginagamit din ang kung sa hugnayang pangungusap.
 Raw at Daw

Raw at Daw
Ito’y dalawang katagang maibibilang sa ponemang malayang
nagapapalitaan dahil bagamat may magkaibang titik sa parehong posisyon
taglay naman nila ang parehong kahulugan. Parehong tumutukoy sa diwang
walang kasiguraduhan.
 
Raw – Ito ang ginagamit kung ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa
patinig at sa malapatinig na w at y. Nagpapahiwatig ito ng kahulugang walang
katiyakan.
Daw- Ito ay ginagamit tulad ng raw kung ang diwa ng pangungusap ay
nagsasaad ng walang katiyakan. Sa loob ng pangungusap ginagamit ito kung
ang sinusundaang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa w at y.
 Iwan at Ewan
Halimbawa ang mga ito ay pares minimal dahil bagamat halos magkasintunog at may
magkaibang titik sa parehong posisyon, sila rin ay may magkaibang kahulugan.
 Iwan - Nangangahulugan ito ng paglisan o pag-alis ng isang tao sa isang lugar malayo man o
malapit.
Halimbawa:
- Iwan mo siya kung kinakailangan
- Bakit ba nais mo akong iwan tuwina?
Ewan – Maaaring mangahulugan ng isang ekspresyon na may pahiwatig ng pagkainis.
Halimbawa:
- Ay! ewan.
Ewan ko sa’yo, makulit ka.
 Sila at Sina
Ang mga ito’y panghalip at pantukoy na kapwa tumutukoy sa tao at kapwa maaaring unang
salita ng pangungusap o di kaya’y nasa gitna ng mga salita sa loob ng pangungusap. Sa kabila
nito kadalasang namamali ang gamit ng mga kabataan,
Sila – Ito’y bahagi ng pananalitang panghalip na kinakatawan ang ilang bilang ng mga tao.
Maaaring makita sa unahan o sa gitna ng mga salita sa loob ng pangungusap
Halimbawa:
Sila ang bago kong mga kaibigan.
Sa makalawa pupunta na sila sa Estados Unidos
Sina – Ito’y salitang tumutukoy sa maraming tao. Kapag ginamit ang pantukoy na sina palagi
nang ito’y sinusundan ng mga pangalan ng tao. Makikita ang sina sa unahan o sa gitna ng
pangungusap.
 
Halimbawa:
Sina John at Luis ang matalik kong mga kaibigan
Sa ating bansa ang mga makapangyarihan ay sina Pang. Arroyo noon at pang. Aquino
ngayon.
 Nila at Nina
Nila - Salitang panghalip na kumakatawan sa marami o grupo ng mga tao.
Kung gingamit sa loob ng pangungusap hindi na sinusundan ng pangalan ng
tao.
Halimbawa:
Siya man ay naging kaibigan nila nang magbakasyon sila sa Caramoan.
Binigyan nila ng regalo ang nanay na nagdaos ng ikawalumpong kaarawan.
Nina – Salitang patukoy na maramihan na kung isusulat ay dinudugtungan ng
pangalan ng tao.
Halimbawa:
Kami ay namasyal nina Jun at Rose sa mga matanawing lugar ng Bohol.
Ganoon na lamang ang pagpupunyagi nina mama’y papa na kaming
magkakapatid ay makapagtapos ng pag-aaral.
 Isa’t isa

Tumutukoy sa pariralang isa at isa pa. Hindi ito inuulit na salita

na dapat lagyan ng gitling sa pagitan dahil may katagang at sa
pagitan ng inulit na salitang isa. Inilagay ang kudlit upang
mapasama sa unang salita ang at.
Halimbawa:
Isa’t isang nagdatingan sa bahay ang mga panauhin.
Tuwang-tuwa ako na isa’t isa ay may regalo.
  
Iba’t iba
Tumutukoy ito sa pariralang iba iba. Tulad ng isa’t isa di ito
ginigitlingan dahil sa pagitan ng inulit na salitang iba ay may
katagang at. Isinama rin sa unang salita ang at, at kudlit ang ipinalit
sa a.
Halimbawa:
Ang mga pahayag niya’y iba’t iba kayat nakakapag-alinlangang
paniwalaan.
Iba’t iba ang binili ko sa palengke.
 Ibang-iba

Nilalagyan ito ng gitling dahil inulit ang salitang iba. Batay sa

tuntunin kung may kahulugan ang kaputol na salita dapat na ito’y
gitlangan sa pagitan ng dalawang magkaparehong salita kung
paghihiwalayin.
Halimbawa:
Ibang-iba siya sa kanyang kapatid sa pag-uugali at talion.
Ibang-iba siya sa dati sa kayang ikinikilos.
 
 Sari-sari

Ginigitlingan ang salitang ito kung ginamit sa loob ng

pangungusap bilang pag-uri. Ika nga’y kung inilalarawan nito ang
isang bagay.
Halimbawa:
Ang itinayo ni nanay nang mag-retire ay isang sari-sari store.
 Sarisari

Ang salitang ito ay hindi ginigitlingan kung ang tinutukoy

mismo ay pangngalan o bagay-bagay na iba-ibang klase.
Halimbawa:
Sa palengke ako bumili ng sarisari para ihahanda namin sa
Penafrancia Fiesta.
 Paruparo

Isang salitang pangngalan na di rin nilalagyan ng gitling

kapag isinusulat dahil walang kahulugan ang kaputol nito.
Katulad ito ng salitan GAMUGAMO, hindi pwedeng
paghiwalayin dahil wala namang salitang GAMO na may
kahulugan sa sarili.
 
2009 Gabay sa Ortograpiyang Filipino na Pinagtibay ng
Komisyon sa Wikang Filpino (parsyal lamang ito sa mga
inilabas / inimungkahi nga KWF)
 
• Tamang baybay ng mga salita kung gagamitin sa panulat.
• SINO-SINO hindi na SINU-SINO
• PITO-PITO PITU-PITO
• BUTO-BUTO BUTU-BUTO
• BATO-BATO BATU-BATU
• BATUBATO (tinatanggap dahil uri ng ibon ang tinutukoy)
• HALO-HALO (tanggap dahil mga bagay na magkakasama ang
tinutukoy)
Mga salitang nagtapos sa titik E na inulit at nilagyan g NG.
 
KARNENG-KARE - panay o laaht karne ang ulam
BERDENG-BERDE - napakaberde
SWERTENG-SWERTE - napakaswerte
 
Mga salitang nagtatapos sa patinig e at nilalagyan o dinudugtungan ngpanlaping HAN / HIN.
 
SINE - SINEHAN BASE - BASEHAN
BOTE - BOTEHAN KLASE - KLASEHAN
ONSE - ONSEHAN
 
Mga salitang nagtapos sa patinig e ngunit nagiging i kapag idinugtong ang panlaping HAN / HIN.
 
KORTE - KORTIHAN
ATAKE - ATAKIHIN
SALBAHE - SALBAHIHIN
 
Kung ang salita ay nagtapos sa tunog O at dudugtungan ng panlaping IN / AN. Ang O ay nagiging U.
 
BALOT - BALUTIN
HINTO - HINTUAN
BATO - BATUHIN
 
Iba pang pagbabago sa baybayin ng salita.
 
BABAE – hindi na BABAI
SAMPU – hindi SAMPO na tulad noon.
POLITIKA – hindi PULITIKA
BUHOS – hindi BUHUS
OPISINA – hindi UPISINA
KORYENTE – hindi KURYENTE
TRADISYONAL – hindi TRADISYUNAL
TORNILYO – hindi TURNILYO
IMAHE – para sa IMAGE
DAYALOGO – para sa DIALOGUE
PRAYORIDAD – para sa PRIORITY
Mga namamaling pahayag na itinuwid ng Komisyon sa Wikang Filipino.
 
Mga painting - hindi mga paintings
Mga opisyal - hindi mga opisyales
Mga kompyuter - hindi mga kompyuters
Kalalakihan - hindi mga kalalakihan
- hindi limang kalalakihan
Kababaihan - hindi mga kababaihan
- hindi anim na kababaihan
Kaguruan - hindi mga kaguruan
- hindi tatlong kaguruan
 
 Gawain 1
 Ilagay / isulat ang wastong salita sa patlang (sa kaliwa) ng bawat pahayag.
 
__________1. Ang mamuhay ________ tahimik, ang tanging nais ko sa buhay.
__________2. ________ talagang kailangan mo, ________ ako. Siya ang kapatid ________ matulungin.
­__________3. ________ ding kasimuti niya sa amin.
__________4. Ito ________ ang pinakamainan na produkto.
__________5. ________ Villar at Binay ang napiling papalit sa pangulo, noon.
__________6. Nakakalungkot isiping ________ mga tao pa rin ngayon ay uhaw saa karunungan.
__________7. Ang pambansang lipunan natin ay lubhang nangangailangan ________ tulong.
__________8. Kahit ________ nakakulong ang dating pangulong Erap Estradanoon, patuloy pa rin ang mga supporters sa pagsisilbi sa
kanya.
__________9. ________ ang mga alagad ng bagong Papa.
__________10. Ang lumakad ________ matulin, matinik man ay malalim.
__________11. ________ ko sa’yo kung mapauunlakan pa kita.
__________12. Hindi biro ang ________ ng kasintahan.
__________13. Habang may buhay ________ pang pag-asa.
__________14. ________ sadyang saiyo darating at darating.
__________15. Ang masipag ________ay may mararating ayon sa matatanda.
GAWAIN 2
Panuto: Punan ng angkop na kataga ang bawat patlang.

Tag-init
Maalinsangan ang tag-init. Katunayan ang sariling pawis ay nakakapangati ________ katawas. Maaari ka
ring mangitin sa tindi __________ sikat ng araw. Sa mga __________ allergy, ang panahong ito
__________ ay maaaring parusa sa kanila dahil ito __________ ang panahon na ito’y lumalabas.
Masaya ang panahon __________ tag-init dahil sa muli magkikita-kita kayo __________ iyong mga
kaibigan. Ito ang uwian __________ mga mag-aaral sa malayong lugar. Panahon ito __________
maraming aktibiti sa mga bara-barangay tulad ng pyestahan, santakrusan, basketbol, baleybol
__________ mga kabataan. Di lamang yan, dahil __________ minsan, ang magkakaibigan, ang buong
pamilya, ang magkakapitbahay ay nagkakatuwaang mag-beach o mag-outing. Panahon kasi ito
__________ pagrerelaks o pamamahinga matapos ang mahabang pagtatrabaho sa buong lingo. Kahit na
nga sabihing tayo’y mahirap lamang, marunong naman tayong magpasaya __________ ating sarili at di
nagpapatali sa maraming mga suliranin sa buhay. Ika nga __________ ding kaligayahang naghihintay sa
atin __________ marunong tayong magbalanse __________ ating buhay.
 
GAWAIN 3
Gumawa ng tigalawang pangungusap sa mga sumusunod:
• raw at daw 
• kong at kung
• may at mayroon
• ewan at iwan
• ng at nang
• iba’t iba
• isa’t isa

Sumulat ng isang komposisyon na may dalawang talata at gamitin ang mga natutunan sa
tinalakay na Wastong Gamit. Salungguhitan ang mga ito

Isulat sa isang buong papel upang ipasa sa guro.

 PANGUNGUSAP
Kumakatawan ito sa bawat pahayag o pagsasalita ng isang tao na nagdudulot
o nagbibigay ng kahulugan. Hindi lamang ang kalipunan ng mga saloita ang
itinuturing na pangungusap manapa’y maging isang salita ay pangungusap din
kung ito’y may ipinaabot na mensage.

 Halimbawa ng lipon ng mga salita:

- Ang pagpapataas ng ekonomiya ay patuloy na isinasagawa ng
gobyerno natin.
- Masarap matulog nang walang alalahanin.
Halimbawa ng isang saalitang Pangungusap:
- Takbo; lakad; inom
Ang bawat pangungusap ay may paksa na siyang pinag-uusapan sa
loob ng pangungusap. Sa tulong ng mga salita/leksikon na
nakahanay ayon sa tamang gramatika sa loob ng pangungusap
(iyan ang sintaks), ito ay nabubuo. Ang mensaheng ipinaaabot nito
ang tinatawag na semantika. May pangungusap na nakalantad ang
paksa at mayroon namang di lantad ang paksa.
 
Nauuri ang pangungusap ayon sa anyo/ayos nito. Sa pangungusap, may
malaking kinalaman ang gamit ng ay dahil inilalantad ng ay ang ayos ng
pangungusap kong ito’y…

Karaniwan – ang ayos ng pangungusap ay karaniwan kung nauuna ang

Panaguri at sinusundan ng Simuno kayat di litaw ang ay. Ika nga’y P-S ang
balangkas ng pangungusap.

 Halimbawa:
P S
Binabangungotsiyakagabi kaya namatay.
P S
Ikinagitla koang balita sa telebisyon.
 Kabaligtaran ­– kung litaw o nakalantad ang ay sa loob ng
pangungusap ang balagkas ay S-P o nauuna ang Simuno
sinusundan ng Panaguri.
 
Halimbawa:
S P
Ang balita sa telebesyon ay ikinagitla ko.
S P
Ang ekonomiya ng ating bansa ay patuloy na nagbabago.
 Uri ng Pangungusap ayon sa Kayarian

Payak – ito ang pangungusap na may iisang paksang pinag-uusapan na kumakatawan sa iba’t
ibang anyo. Bagamat payak may inihahatid itong mensahe
Mga anyo ng payak na pangungusap.
PS – PP – payak na simuno at payak na panaguri.
Halimbawa:
Masipag na mag-aaral si Jose.
Matalinong bata si Jay.
PS – TP – payak na simuno at panaguri
Halimbawa:
Matalino at masipag namag-aaral si Jose.
Mabait at mapagkakatiwalaan ang kaibigan ko.
 
TS – PP – tambalang simuno at panaguri.
Halimbawa:
Kapwa matulungin sina Jun at Lito
Ang karukhaan at kalinisan ng loob ay kailangan ninuman.
 
TS – TP – tambalang simuno at tambalang panaguri.
Halimbawa:
Mapagakandili at maaalahanin sina mama at papa.
Sina Pangulong Arroyo at Estrada ay haligi ng bansa at mga
magulang ng bayan.
 
Tambalan– ito ay pangn=ungusap na may dalawang kaisipan na pinag-uugnay
o pinagdudugtong sa tulong ng pangatnig.
 
Halimbawa:
 
- Si Luis ay mahilig mang-asar samantalang si Loreng ay mapagmahal.
Unang kaisipan – Si Luis ay mahilig mang-asar.
Pangalawang kaisipan – Si Loreng ay mapagmahal.
Pangatnig – samantalang
Hugnayan – ito ay pangungusap na binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa
at sugnay na di makapag-iisa. Ang diwa ng dalawang sugnay ay
magkarugtong at pinag-uugnay o pinagsasama ng pangatnig.
 
Halimbawa:
 
- Di malayong umunlad ang Pilipinas kung ang mamamayan ay magtutulong-
tulong.
Sugnay na makapag-iisa – Di malayong umunlad ang Pilipinas.
Sugnay na di makapag-iisa – kung ang mamamayan ay magtutulong-tulong.
Pangatnig – kung
Langkapan - ito ay pangungusap na binubuo ng isa o mahigit pang sugnay na
makapag-iisa o sugnay na di makapag-iisa. Ang dalawang sugnay ay may
kaugnayan na diwa.

Halimbawa:
- Makapapasa talaga siya at makatatamo ng diploma kung magsisipag sa
pag-aaral at magtitiis ng hirap.
- Ang 2 sugnay na makapag-iisa – Makapapasa takaga siya at makatatamo ng
diploma.
- Ang 2 sugnay na di makapag-iisa – Kung magsisipag sa pag-aaral at
magtitiis ng hirap.
 
 Uri ng Pangungusap ayon sa Gamit / Tungkulin
 
Paturol – ipinahahayag ng uring ito ng pangungusap ang isang
katotohanan o kalagayan ayon sa paraan ng pagkakapahayag.
Palagiang sa tuldok tinatapos ang pangungusap na nagsasaad ng
katotohanan.
 
Halimbawa:
- Napakagandang pamana ng edukasyon.
- Toong masaya ang buhay, may lungkot man o ligaya.
Pautos – may himig ng pag-uutos ang diwa ng pangungusap. Ang pag-uutos
ay nauuri sa dalawa:
May paggalang sa kapwa sa tulong ng unlaping paki o maki.
Pag-uutos na walang paggalang o pasintabi.

Halimbawa A:
Pakiabot ng aking sapatos,
Makikuha ng gamit ko.
Halimbawa B.
Abutin mo nga ang sapatos ko.
Kunin mo ang gamit ko.
Patanong – pangungusap na may himig ng pagtatanong. Tanong
na may paglilinaw ng bagay
ng itatanong. Sa dulo ng bawat pahayag, gumagamit ito ng bantas
na tandang pananong (?)
 
Halimbawa:
Alin ba ang higit na mainam, pera o pina-aralan?
Paano mo matutulungan ang iyong kapwa?
Padamdam – ginagamitan ng tandang padamdam (!) ang bawat
pangungusap na may himig ng matinding emosyon. Ang tandang
padamdam ay maaaring ilagay sa una o sa hulihan ng
pangungusap.
 
Halimbawa:
- Naku po! Magilawgaw, naluluha tuloy ako.
- Ayun! Siya nga ang magnanakaw!
 Pangungusap na Walang Paksa

Anumang salita o lipon ng mga salita na walang simuno at

panaguri basta’t may diwa o mensaheng ipinaabot, ito’y
maituturing na pangungusap na walang paksa. Ang mesaheng
ipinaabot ay maaaring magpakilos sa kapwa dahil nauunawaan ito.
 Uri ng pangungusap na walang paksa

Eksistensyal – may bagay na umiiral sa himig/tono ng pangungusap sa tulong

ng katagang may o mayroon. Na kahit dalawa o tatlong mga salita ang
ginamit may diwan ipinaabot.
 
Halimbawa:
May tumtakbo
May dumatin
Mayroong panauhin
Mayroong napapaayon
 
Sambitla – ito’y isa o dalawang patnig ng salita na nagpapaabot ng
diwa/kaisipan. Kadalasan isang ekspresyon ang pahayag.
 
Halimbawa:
Yehey!
Yahoo!
Wow!
Walastik!
 
Penomenal – nagsasaad ng panahon na kahit ito lamang ang
banggitin, may diwa nang ipinaaabot na saapat upang mabigyang
kahulugan ang pahayag.
 
Halimbawa:
Samakalawa
Bukas
Sa Linggo
Mayamaya
Pagtawag–ang pagbanggit o kaya’y pagtawag sa pangalan ng isan tao ay may sapat na
kahulugang ipinaaabot. Ang tinawagan ay agad lalapit dahil may iuutos ang tumawag.
 
Halimbawa:
Luis!; Maria!; bunso!
 
Paghanga - ito’y parang ekspresyon na nagpapahayag ng paghanga.
 
Halimbawa:
Ang ganda niya!
Ang talino mo!
Galing!
Pautos - Salitang pautos na kahit nag-iisa ay may ipinaabot na
diwa o mensahe kaya’t di pwedeng di sundin lalo na kung ang
pagkakasabi ay medyo madiin.
 
Halimbawa:
Kunin mo.
Lakad na.
Takbo.
Sayaw.
 
Pormularyong Panlipunan – ito ang mga salitang sadyang itinakda
sa
Sitwasyon: umaga, tanghali, gabi.
 
Halimbawa:
Magandang umaga
Magandang gabi
Magandang tanghali
Paalam
Adyos
Tao po
 Pag-aangkop ng Salita sa Pangungusap
 
Nagiging malinaw at epektibo ang pahayag kung
iniaangkop ang salitang gagamitin sa loob ng pangngusap
sa pamamagitan ng mga salitang piling-pili.
 
Kailan Tiyak o Angkop ang Salita sa Loob ng Pangungusap?

Kung mismong ang salitang ginamit ay sadyang dapat sa loob ng pangungusap.

Mali: Maamong humapon ang ibon sa bintana ng silid ko.
Tama: Maamongdumapo ang ibon sa bintana ng silid ko.
 
Tiyakin ang panlaping gagamitin sa loob ng pangungusap. 
Mali: Nagsidapo sa puno ang maamong ibon.
Tama: Dumapo sa puno ang maabong ibon.
 
Bawasan ang dami ng salitang dayuhan sa loob ng pangungusap.
Mali: Nag-study kami ng aking friends sa library.
Tama: Nag-aaral kami ng aking mga kaibigan sa library.
Timbangin ang ideya ng pahayag sa pangungusap.
 Mali: Ang tulog at naghihilik na bata ay himbing na himbing.
Tama: Ang natutulog at naghihilik na bata ay himbing na himbing.
 
Huwag haluan ng balbal na pahayag/salita ang pormal na pahayag.
 Mali: Sa mga bagets ng bulwagang ito hiniihiling ko ang inyong pakikiisa sa
isang maayos at napapanahong layunin.
Tama: Sa kabataan ng bulwagang ito, hinihiling ko ang inyong pakikiisa sa
isang maayos at napapanahong layunin.
 
Tiyaking nasa tamang aspekto ng pandiwa ang diwa ng pangungusap.
 Mali: Magsilabasasn ang mga maligno tuwing undas.
Tama: Naglalabasan ang mga maligno tuwing undas.
 
Tiyaking tamang salita ang gagamitin sa sitwasyon.
 Mali: Matangos ang bahay naming sa burol.
Tama: Matangos ang ilong ng kaibigan ko.
 
Gamitin ang angkop na salita sa bagay o tao.
 Mali: Ang ganda niya gusto kong bilhin.
Tama: Ang ganda nito, gusto kong ganyan ang bilhin.
 
Huwag gamitin ang katagang sa kung ang sinusundang salita ay mayroon.
 Mali: Mayroon sa bahay mga panauhing taga-Amerika.
Tama: Mayroong panauhin sa bahay na taga-Amerika.
 
Huwag nang gamitin ang salitang dayuhan kung may katumbas sa sariling
wika.
 Mali: Kitang-kita ang skills ng mg estudyante sa paglalaro.
Tama: Kitang-kita ang kasanayan ng mga estudyante sa paglalaro.
 
 GAWAIN 1
Panuto: Salungguhitan ang angkop na sagot sa bawat pangungusap.
 
Magdala ka nga ng basahan, (pahirin, pahiran) mo ang pawis ko.
(Pahiran, Pahirin) mo naman ng kaunting mek-up ang pisngi mo.
Lubhang matarik ang sainyong (hagdan, hagdanan)
Ang luwag naman ng inyong (hagdan, hagdanan)
Sir pwede po bang (dalhin, dalhan) niyo kami ng mga sumusunod na paninda.
Ariel (dalhin, dalhan) mo nga rito ang bago nating dvd.
Hindi maganda sa katawan ang (kumain, magkain) ng junkfoods.
Sadya namang masama ang (magkakain, kumakain) ng maalat na pagkain.
Maaga kaming (umalis, mag-alis) kaninang umaga.
(Mag-alis, Umalis) ka nga ng puting buhok ko Ineng.
Ang (magbili, bumili) ng di kanyang pag-aari ay malaking kasalanan.
(Magbili, Bumili) ka na lamang sa malapit na tindahan.
Ang lawak-lawak talaga ng aking (walisan, walisin)
Kay dali-dali namang (walisin, walisan) ang mga dahong lanta sa bakuran.
(Huwaran, Hulwaran) siya sa sipag.
(Punasan, Punasin) mo ang amos ni Lulo.
(Punasin, Punasan) mo ng basahang may floorwax ang ating sahig.
Hindi naglaon si Luisa ay (nagpakasal, napakasal) kay Prex.
(Subukin, Subukan) mo ang galing niya sa paghawak ng arnis.
Igtingan mo ang hawak sa (pinto, pintuan) saiyong pagpasok.
(Hulwarang, Huwarang) manikang papel ang binuo ng grupo.
Hindi ko nakuha ang (paraan, pamaraan) ng kanilang pamumuhay
 GAWAIN 2
Panuto: Kung ang pahayag ay pangungusap, isulat ang P ngunit H kung hindi pangungusap.
 
__________1. Halika, kain tayo
__________2. likso
__________3 Nang dumating siya
__________4. Masalimuot ang mga nangyayari sa kasalukuyan sa ating Inang bayan.
__________5. Kung ako’y papalarin
__________6. Hindi masama ang maglihim, paminsan-minsan.
__________7. Kumusta ka?
__________8. Mamaya na lang
__________9. Wow!
__________10. Subalit walang dahilan upang tayo’y magtiis ng ganito.
 GAWAIN 3
Panuto: Sa isang modelong pangungusap na binuo, ilipat ito sa uri
ng pangungusap ayon sa gamit o tungkulin. Paturol, Pautos,
Padamdam, Patanong. Dagdagan o bawasan ng salita kung
kailangan.
 *Mag-aral tayong mabuti kung nais nati’y magandang
buhay/kinabukasan. 
Paturol:
Pautos:
Padamdam:
Patanong:
 GAWAIN 4
Panuto: Tukuyin ang pangungusap ayon sa kayarian nito: Payak, Tambalan, Hugnayan,
Langkapan. Simulang titik lamang ang isulat bilang sagot.
__________1. Masaya ang buhay kung wala kang anumang suliranin.
__________2. Ang galing at husay niya sa basketbol ay hindi naluluma.
__________3. Ang magbyahe, mamasyal sa malalayong lugar paminsan-minsay ay
nakakabagot din.
__________4. Ako ang nagsaing at siya ang naglaba.
__________5. Sinuman ay matututo kung talagang magsisikap sa pag-aaral.
__________6. Hindi ko mapahindian ang taas ng kanyang mga grades.
__________7. Karangalan kong mapaglinkuran ka.
__________8. Siya ang matalik kong kaibigan at katuto.
__________9. Si Tata Selo ay aksidenteng nakapatay samantalang si Agor ay sadyang
ipinagtanggol ang sarili.
__________10. Kahangalan ang mamundok kung ang nais lamang ay katarungan.