Page 1 of 20

MASINING NA PAGPAPAHAYAG

ERNEL T. FLORES, LPT

 Page 2 of 20
YUNIT III
GRAMATIKA VS. MASINING NA PAMAMAHAYAG
MODULE 1

PAHAPYAW NA KAALAMAN TUNGKOL SA KURSO

Sukatan ng masining na pahayag ang panumili ng angkop na pananallta at tamang balarila sa loob ng
bawat pangungusap. Ang pagkakaugnayan ng tamang balarila at piling mga salita ay magdudulot ng hindi
karaniwang anyo ng mensaheng nais ipaabot sa sinumang mambabasa. Ang mga katangiang ito'y
maaaring magdala sa manunulat at mambabasa ng kaisahan ng kanilang isip dahil hahantong sa
pagkakaunawaan sa ideya ng bawat panig. Nagagawang maiugnay ng mambabasa sa dating kaalaman ang
kasalukuyang binabasa at sa panig ng awtor nagagawa rin niya ang bagay na ito.

INAASAHANG MATUTUHAN SA KURSO

Pagkatapos dumaan sa materyal na ito, inaasahan mong:

 Natutukoy ang Pangungusap ayon sa kayarian nito

 Nakabubuo ng mga Pangungusap ayon sa wastong gamit ng mga salita.
 Nakasusulat ng isang komposisyon na ginagamitan ng wastong gamit ng mga salita.

PAGTALAKAY SA MGA PANGUNAHING KONSEPTO

Sa balarila, kadalasang nagkakamali ang sumusulat sa mismong salitang gagamitin, maaaring ang mali ay
sa mga pantulong na salita o di kaya' y sa estruktural na anyo ng pangungusap. Ang mga sumusunod ang
magbibigay-linaw sa mga kamalian sa loob ng pahayag.

Wastong Gamit ng Salita

= dalawang kataga na maaaring makasira sa global na diwa

Ng at Nang
ng pangungusap. Maaari rin namang di makasira kung ang pagbabatayan ay ang
tunog ng mga katagang ito. Magkagayon man may magkahiwalay na tungkulin at
kahulugan ang dalawang kataga na lubos na nagkakadiwa kapag mapasama sa mga
salita sa loob ng pangungusap.
Ng = ang katagang ito ay ginagamit kung ang susunod na salita sa loob ng
pangungusap ay pangngalan. Ang ng ay sinusundan ng pangngalan (halimbawa: ng
bahay) at siyang nagiging tuwirang layon ng pangungusap.
Pangngalan
Halimbawa:
Ang bata ay bumili ng tinapay. ----- tuwirang layon

Pangngalan

Ang lolo ay kumakain ng prutas araw-araw. ----- tuwirang layon

 Page 3 of 20

Ang ng ay nagsisilbi ring pang-angkop sa pagitan pg 2 salita kung ang sinusundan nitong salita ay
nagtatapos sa patinig at ang sumusunod na salita ay pangngalan o iba pang bahagi ng pananalita maliban
sa pandiwa.

Halimbawa:

batang babae ---- pangngalan

Inang mabait ---- pang-uri

Lalaking duwag ---- pang-uri

Pang-angkop dahil ang sumunod ay hindi pandiwa

Ang ng ay nagsisilbi narnang panghalip na pamanggit kung ang sumusunod na salita

ay isang pandiwa. Sa pagiging panghalip na pamanggit. ito ay nagsisilbing Simuno ng
pangungusap ngunit nasa uring sugnay na di makapag-iisa
Halimbawa:
Ang batang nahulog ay nagkasakit.
--- Panaguring Pandiwa
Panghalip na pamanggit na naging simuno ng pangungusap.
Ang pangungusap ay binubuo ng dalawang sugnay –
1. Sugnay na nakapag-iisa. Ang bata ay nagkasakit
2. Sugnay na di nakapag-iisa. ng nahulog.

Ng --- panghalip na pamanggit ang gumanap ng tungkuling simuno sa loob

ng pangungusap dahil ang panghalip ay nagiging Simuno.
Nahulog ----ito ang panaguri.

Nang - Ito ay katagang maaaring gamitin bilang panimula ng pangungusap.

Ginagamit din o di kaya’y tagapag-ugnay ng mga pangungusap. Sa ibang pangungusap ipinakikita ang
gamit ng "nang” kung nasasagot nito ang tanong na paano ginawa ang isang bagay.
Halimbawa:
1. Ginamit ang nang bilang panimula ng pangungusap.
Nang dumating ang Tsunami, walang nagawa ang mga tao kayat maraming namatay.
 Page 4 of 20

Nang umunlad ang teknolohiya sa globalisasyon, nabago rin ang pananaw sa buhay ng mga tao.
2. Sinasagot ang tanong kung paano ginagawa ang isang bagay.
Halimbawa:
Siya ay natutulog nang pabaluktot kapag malamig ang panahon.
Siya ay nagsalita nang paangil..
3. Gamit sa hugnayang pangungusap.
Halimbawa:
Siya’y naging matagumpay mula nang puspusan na ang kanyang pag-aaral.
Nang ang salarin ay nagtapat, napadali ang pagkalutas ng kanyang kaso.
Paliwanag: Ang dalawang (2) pahayag na pinaghiwalay ng nang ay mapupunang may magkadugtong na
kaisipan.
Unang pahayag — Siya’y naging matagumpay ,
Ikalawang pahayag — Mula nang puspusan na ang kanyang pag-aaral.
May at Mayroon
May — Ginagamit ang katagang ito sa loob ng pangungusap kung ang salitang sumunod dito ay
bahagi ng pananalita, sa at mga, maliban sa panghalip panao. Ang mga katagang ito sa ganang sarili
kung nag-iisa ay walang kahulugan ngunit kapag napasama sa mga salita sa 1oob ng pangungusap ito’y
nagkakaroon ng kahulugan.
Halimbawa:
Ang Pilipinas sa ngayon ay may problemang pampamahalaan.
(pangngalan)
Ang mga magulang ay may matinding suliranin sa mga anak.
(pang-uri)
May kahapon dumating na dadalo sa seminar.
(pang-abay)
Kapuna-punang sa kasalukuyan ay may mga mag-aaral na para bang wala sa loo bang
pag-aaral. (kataga)
Kagabi, naramdaman kong may lumalakad sa bubungan namin.
(pandiwa)
Ang taong ito ay may sa pusa kung kumiloS.
(kataga)
Sa padala ko ay may para sa iyo.
(Pang-ukol)
Mayroon - katagang kung ginagamit ay sinusundan din ng bahagi ng pananalita. Ang kaibahan
lamang sa gamit ng may, bago isunod ang bahagi ng pananalita may nakasingit na kataga sa pagitan ng
mayroon at ng susunod na pananalita. Dito na rin maaaring gamitin ang panghalip na panao ngunit dito
muna maaaring gamitin ang mga katagang sa at mga upang isunod sa mayroon. Magagamit ding
 Page 5 of 20

panimulang pangungusap tulad ng may. Sa matalinghagang pahayag, ang mayroon ay

nangangahulugang angking kayamanan o angking ari-arian
Halimbawa:
1. Ako ba ay mayroon pang pag-asa sa buhay?
2. Mayroon ding lumalakad bubungan namin tuwing gabi.
3. Mayroon siyang kinaibigang di nakikita.
4. Sila ang kinikilalang mayroon sa barangay namin.

Kong at Kung
Mga katagang sa pagiging halos magkasintunog ay maipagkakamaling maaaring pareho lamang
ang tungkuling ginagampanan sa 1oob ng pangungusap bagamat may sadyang kani-kanilang
tungkulin.

Kong — Ito ay ginagamit kung nagsasaad ng pag-aari.

— Hindi ito maaaring gamitin bilang panimula ng pangungusap.
— Isinasaad ding ang kilos ay ginawa mismo ng katawan.

Halimbawa:
* Matagal kong pinagmasdan ang kanyang mukhang napakaamo,
* Ibig kong bumili ng bagong damit

Kung -- Ito ay maaaring gamitin na panimula ng puugungusap. Sa diwa ng pangungusap ito ay

nagsasaad ng pag-alinlangan o pasubali. Ang katagang ito ay kilos hindi ng katawan ngunit sa Ingles
ang katumbas ay if. Ginagamit din ang kung sa huggnayang pangungusap.
Halimbawa:
(if) – Kung wala kang magandang sasabihin sa kapwa huwag kana lamang magsalita.
Uunlad pa rin ang bansa kung magtutulungan ang bawat isa.
hugnayang pangungusap na may himig pasubali
Raw at Daw
Ito’y dalawang katagang mabibilang sa ponemang malayang napapalitan dahil bagamat
may magkaibang titik sa parehong posisyon taglay naman nila ang parehong kahulugan. Parehong
tumutukoy sa diwang walang kasiguraduhan.

Raw --- Ito ang ginagmit kung ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa patinig
at sa malapatinig na w at y. Nagpapahiwatig ito ng kahulugang walang katiyakan.
Halimbawa:

* Ang tao raw na matalino ay malayo ang mararating.

 Page 6 of 20

* Nakapanghihinayang isipin na ang mga punongkahoy raw sa bundok Cordillera ay unti-

unti na ring nauubos.

* Magiliw raw sa kapatid si Jeriko.

* Ang tamaraw raw ay halos di nalalayo sa kalabaw ang ayos.

Daw --- Ito ay ginagamit tulad ng raw kung ang diwa ng pangungusap ay nagsasaad ng walang
katiyakan. Sa loob ng pangungusap ginagamit ito kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa
katinig maliban sa w at y.
Halimbawa:
* Ayon sa mga dalubwika. umunlad man ang globalisasyon. may katiyakan daw na ang Pilipinas
ay di maiiwan.
* Karapatan daw ng taong bayan ang magtanong sa sinuman, sa ikaaalam ng katotohanan

Iwan at Ewan
Halimbawa ang mga ito ng pares minimal dahil bagamat halos magkasintunog
at may magkaibang titik sa parehong posisyon, sila rin ay may magkaibang kahulugan.
Iwan --- Nangangahulugan ito ng paglisan o pag-alis ng isang tao sa isang lugar malayo man o
malapit.
Halimbawa:
* Iwan mo siya kung kinakailangan.
* Bakit ba nais mo akong iwan tuwina?

Ewan --- Maaaring mangahulugan ng isang ekspresyon na may pahiwatig ng pagkainis.

Halimbawa:
-- Ay! Ewan.
-- Ewan ko sa’yo, rnakulit ka.

Sila at Sina
Ang mga ito’y panghalip at pantukoy na kapwa tumutukoy sa tao at kapwa maaaring unang salita ng
pangungusap o di kaya'y nasa gitna ng mga salita sa loob ng pangungusap. Sa kabila nito kadalasang
namamali ang gamit ng mga kabataan.
Sila --- Ito’y bahagi ng pnnanalitang panghalip na kinakatawan ang ilang bilang ng mga tao.
Maaring makita sa unahan o sa gitna ng mga salita sa loob ng pangungusap.
Halimbawa:
* Sila ang bago kong mga kaibigan.
* Sa makalawa pupunta na sila sa Estados Unidos.

Sina --- Ito’y salitang tumutukoy maraming tao. Kapag ginamit ang pantukoy na sina palagi nang
ito’y sinusundan ng mga pangalan ng tao. Makikita ang sina sa unahan o sa gitna ng pangungusap.
 Page 7 of 20

Halimbawa:
* Sina John at Luis ang matalik kong mga kaibigan.
* Sa ating bansa ang mga makapangyarihan ay sina Pang, Arroyo noon at Pang.
Aquino ngayon.
Nila at Nina
Nila ---Saling panghalip na kumakatawan sa marami o grupo ng mga tao. Kung ginamit
sa loob ng pangungusap hindi na sinusundan ng pangalan ng tao.

Halimbawa:
* Siya man ay naging kaibigan nila nang magbakasyon sila sa Caramoan.
* Binigyan nila ng regalo ang nanay na nagdaos ng ikawalumpong kaarawan.

Nina --- Salitang pantukoy na maramihan na kung isinusulat ay dinudugtungan ng

pangalan ng tao.

Halimbawa:
* Kami ay namasyal nina Jun at Rose sa mga matanawing lugar ng
Bohol.
* Ganoon na lamang ang pagpupunyagi nina mama’t papa na kaming
magkakapatid ay makapagtapos ng pag-aaral.
Isa't isa
Tumutukoy sa pariralang isa at isa pa. Hindi ito inuulit na salita na dapat lagyan ng
gitling sa pagitan dahil may katagang at sa pagitan ng inulit na salitang isa. Inilagay ung kudlit upang
mapasama sa unang salita ang at.
Halimbawa:
Isa’t isang nagdatingan sa hahay ang mga panauhin.
Tuwang-tuwa ako na isa’t isa ay may iniregalo.

Iba't iba
Tumutukoy ito sa pariralang iba at iba. Tulad ng isa't isa di ito ginigitlingan
dahil sa pagitan dahil may katagang at sa pagitan ng inulit na salitang isa. Inilagay di ang kudlit
upang mapasama sa unang salita ang at.
Halimbawa:
Ang mga pahayag niya'y iba't iba kayat nakakapag-alinlangang paniwalaan.
Iba't iba ang binili ko sa palengke.
Ibang-Iba
Nilalagyan ito ng gitling dahil inulit ang salitang iba. Batay sa tuntunin kung may
kahulugan ang kaputol na salita dapat na ito’y gitlingan sa pagitan ng dalawang magkaparehong
salita kung paghihiwalayin.
Halimbawa:
Ibang-iba siya sa kanyang kapatid sa pag-uugali at talino.
Ibang-iba siya sa dati sa kanyang ikinikilos.
 Page 8 of 20

Sari-sari
Ginigitlingan ang salitang ito kung ginamit sa 1oob ng pangungusap bilang pang-uri. Ika
nga'y kung inilalarawan nito ang isang bagay,
Halimbawa:
Ang itinayo ni nanay nang mag-retire ay isang sari-sari store.

Sarisari
Ang salitang ito ay hindi ginigitlingan kung ang tinutukoy mismo ay pangngalan
o mga bagay-bagay na iba-ibang klase.
Halimbawa:
Sa palengke ako bumili ng sarisari para sa ihahanda namin sa penafrancia Fiesta.
Paruparo
Isang salitang pangngalan na di rin nilalagyan ng gitling kapag isinusulat dahil
walang kahulugan ang kaputol nito. Katulad ito ng salitang GAMUGAMO, hindi pwedeng
paghiwalayin dahil Wala namang salitang GAMO na may kahulugan sa sarili.

2009 Ortograpiyang Filipino na Pinagtibay ng Komisyon Wikang Filipino (parsyal lamang ito
sa mga inilabas/iminungkahi ng KWF)
Tamang baybay ng mga salita kung gagamitin sa panulat.

SINO-SINO hindi na SINO-SINO

PITO-PITO PITU-PITO
BUTU-BUTO BUTU-BUTO
BATO-BATO BATU-BATO
BATUBATO (Tinatanggap dahil uri ng ibon ang tinutukoy)
HALO-HALO (Tanggap dahil mga bagay na magkakasama ang tinutukoy)

Mga salilang nagtapos titik E na inulit at nilagyan ng NG.

K ARNENG -KARNE - Panay o lahat karne ang ulam

BERDENG- BERDE - napakaberde
SWERTENG-SWFRTE - napakaswerte

Mga salitang nagtapos sa patinig e at nilagyan o dinugtungan ng panlaping HAN/HIN.

SINE - SINEHAN
BOTE - BOTEHAN
ONSE - ONSEHAN
BASE - BASEHAN
KLASE - KLASEHAN

Mga salitang nagtapos sa patinig e ngunit nagiging i kapag idinugtong ang panlaping
HAN/HIN.
 Page 9 of 20

KORTE - KORTIHAN
ATAKE - ATAKIHIN
SALBAHE - SALBAHIHIN

Kung ang salita ay nagtapos sa tunog O at dudugtungan ng panlaping IN/AN. Ang O ay

nagiging U.
BALOT - BALUTIN
HINTO - HINTUAN
BATO - BATUHIN
Iba pang pagbabago sa baybay ng salita.
BABAE - hindi na BABAI
SAM PU - hindi SAMPO na tulad noon
POLITIKA - hindi PULITIKA
BUHOS - hindi BUHUS
OPISINA - hindi UPISINA
KORYENTE - hindi KURYENTE
TRADISYONAL - hindi TRADISYUNAL
TORNILYO - hindi TURNILYO
IMAHE - para sa IMAGE
DAYALOGO - para sa DIALOGUE
PRAYORIDAD - para sa PRIORITY
Mga namamaling pahayag na itinuwid ng Komisyon sa Wikang Filipino.
Mga painting - hindi mga paintings
Mga opisyal - hindi mga opisyales
Mga kompyuter - hindi mga kompyuters
Kalalakihan - hindi mga kalalakihan
hindi limang kalalakihan
Kababaihan - hindi mga kababaihan
hindi anim na kababaihan
Kaguruan - hindi mga kaguruan
hindi tatlong kaguruan

PANGUNGUSAP
* Kumakatawan sa bawat pahayag o pagsasalita ng isang tao na nagdudulot
o nagbibigay ng kahulugan. Hindi lamang ang kalipunan ng mga salita ang itinuturing na
pangungusap manapa’y maging isang salita pangungusap din kung ito’y may ipinaaabot na mensahe.
Halimbawa ng lipon ng mga salita:
Ang pagpapataas ng ekonomiya ay patuloy na isinasagawa ng gobyerno natin.
Masarap matulog nang walang alalahanin.
Halimbawa ng isang salirang Pangungusap:
Takbo; lakad; inom
 Page 10 of 20

Ang bawat pangungusap ay may paksa na siyang pinag-uusapan sa loob ng pangungusap. Sa

tulong ng mga salila/leksikon na nakabanay ayon sa tamang gramatika sa loob ng pangungusap (iyan
ang sintaks), ito ay nahubuo, Ang mensaheng ipinaaabot nito ang tinatawag na semantika. May
pangungusap na nakalantad ang paksa at mayroon namang di lantad ang paksa.
Nauuri ang pangungusap ayon sa anyo/ayos nito. Sa pangungusap, may malaking kinalaman ang
gamit ng ay dahil inilalantad ng ay ang ayos ng pangungusap kung ito'y….
1. Karaniwan — ang ayos ng pangungusap ay karaniwan kung nauuna ang Panaguri at
sinusundan ng Simuno kayat di litaw ang ay. Ika nga'y P-S ang balangkas ng
P S
pangungusap.

Halimbawa:
a. Binangungot siya kagabi kaya namatay,

b. Ikinagitla ko ang balita sa televisyon.

P S
2. Kabaligtaran — kung litaw o nakalantad ang ay sa 1oob ng pangungusap ang balangkas ay S-P
o nauuna ang Simuno sinusundan ng panaguri.

Halimbawa:
a. Ang balita sa telebisyon ay ikinagitla ko.
S P
b. Ang ekonomiya n gating bansa ay patuloy na nagbabago.
S P

Uri ng Pangungusap ayon sa Kayarian

1. Payak — ito ang pangungusap na may iisang paksang pinag-uusapan na kumakatawan sa iba’t
ibang anyo. Bagamat payak may inihahatid itong mensahe

Mga anyo ng payak na pangungusap.

a. PS - PP — payak na simuno at payak na panaguri

Halimbawa:
* Masipag na mag-aaral si Jose.
* Matalinong bata si Jay,

b. PS - TP - payak na simuno at tambalang panaguri.

Halimbawa:
* Matalino at masipag na mag-aaral si Jose.
* Mabait at mapagkakatiwalaan ang kaibigan ko.

c. TS • PP - tambalang simuno at panaguri.

Halimbawa:
* Kapwa mutulungin sina Jun at Lito.
* Ang karukhaan at kalinisan ng loob ay kailangan ninuman.
 Page 11 of 20

d. TS - TP — tambalang simuno at tambalang panaguri.

Halimbawa:
* Mapagkandili at maalalahanin sina mama at papa.
* Sina Pangulong Arroyo at Estrada ay mga haligi ng bansa at mga magulang ng
bayan.

2. Tambalan — ito ay pangungusap na may dalawang kaisipan na pinag-uugnay

o pinagdudugtong sa tulong ng pangatnig.
Halimbawa:
* Si Luis ay mahilig mang-asar samantalang si Loreng ay mapagmahal.
Unang kaisipan — Si Luis ay mahilig mang-asar
Ikalawang kaisipan - Si Loreng ay mapagmahal.
Pangatnig — samantalang

3. Hugnayan — ito ay pangungusap na binubuo ng isang sugnay na isa at sugnay na di Ang diwa
ng dalawang sugnay ay magkarugtong at pinag•uugnay o pinagsasama ng
pangatnig.
Halimbawa:
* Di malayong umunlad ang Pilipinas kung ang mga mamamayan ay magtutulong-tulong.

Sugnay na makapag-iisa - Di malayong umunlad ang Pilipinas

Sugnay na di makapag-iisa - kung ang mga mamamayan ay magtutulong-tulong
pangatnig - kung

4. Langkapan - Ang pangungusap na binubuo ng isa o mahigit pang sugnay na makapag-iisa at di

makapag-iisa. Ang dalawang sugnay ay may magkaugnay na diwa.
Halimbawa:
Makapapasa talaga siya at makakatamo ng diploma kung mag-sisipag sa pag-aaral at
magtitiis ng hirap.

Ang dalawang sugnay na makapag-iisa - Makapapasa talaga siya at makakatamo ng diploma

Ang dalawang sugnay na di makapag-iisa - kung mag-sisipag sa pag-aaral at magtitiis ng hirap.

Uri ng Pangungusap ayon sa Gamit/Tungkulin

1. Paturol – ipinahahayag ng uring ito ng Pangungusap ang isang katotohanano kalagayan ayon sa
paraan ng pagkakapahayag. Palagiang sa tuldok tinatapos ang Pangungusap na nagsasaad
ng katotohanan.
Halimbawa:
Napakagandang pamana ang edukasyon.
Totoong masaya ang buhay, may lungkot man o ligaya.
2. Pautos – may himig ng pag-uutos ang diwa pangungusap.

Ang pag-uutos ay nauuri sa dalawa:

a. May paggalang sa kapwa sa tulong ng unlaping paki o maki.
b. Pag-uutos na walang paggalang o pasintabi.
Halimbawa A:
 Page 12 of 20

1. Pakiabot ng aking sapatos.

2. Makikuha ng gamit ko.
Halimbawa B:
1. Abutin mo nga ang sapatos ko.
2. Kunin mo ang gamit ko.

3. Patanong – Pangungusap na may himig ng pagtatanong. Tanong na may paglilinaw ng bagay na

itatanong. Sa dulo ng bawat pahayag, gumaagmit ito ng bantas na tandang pananong (?).

Halimbawa:
1. Alin ba ang higit na mainam, pera o pinag-aaralan?
2. Paano mo matutulungan ang iyong kapwa?

4. Padamdam – ginagamitan ng tandang padamdam (!) ang bawat pangungusap na may himig ng
matinding emosyon. Ang tandang padamdam ay maaaring ilagay sa una o sa hulihan ng
Pangungusap.
Halimbawa:
* Naku po! Magilawgaw, naluluha tuloy ako.
* Ayun! Siya nga ang magnanakaw.

Pangungusap na walang Paksa

- Anumang salita o lipon ng mga salita na walang simuno at panaguri basta't may diwa
mensaheng ipinaabot, ito'y maituturing na pangungusap na walang paksa. Ang mensaheng
ipinaaabot ay maaaring magpakilos sa kapwa dahil nauunawaan ito.

Uri ng pangungusap na walang paksa

1. Eksistensyal
- may bagay na umiiral sa himig/tono ng pangungusap sa tulong ng katagang may o
mayroon. Na kahit dalawa o tatlong mga salita ang ginamit may diwang
ipinaaabot.

Halimbawa:
May tumatakbo
May dumating
Mayroong panauhin
Mayroong napapaayon

2. Sambitla
- ito’y isa o dalawang pantig ng salita na nagpapaabot ng
diwa/kaisipan. Kadalasan isang ekspresyon ang pahayag.

Halimbawa:
Yehe!
Yahoo!
wow!
Walastik!
 Page 13 of 20

3. Penomenal
- Nagsasaad ng panahon na kahit ito lamang ang banggitin, may diwa nang ipinaaabot na
sapat upang mabigyang kahulugan ang pahayag.

Halimbawa:
Samakalawa
Bukas
Sa linggo
Maya maya

4. Pagtawag
- ang pagbanggit o kaya'y pagtawag sa pangalan ng isang tao ay may sapat na kahulugang
ipinaaabot. Ang tinawagan ay agad lalapit dahil baka may iuutos ang tumawag.

Halimbawa:
Luis!; Maria!; bunso!

5. Paghanga
- ito'y parang ekspresyon na nagpapahayag ng paghanga.

Halimbawa:
Ang ganda nya!
Ang talino mo!
Galing!

6. Pautos
- Salitang na kahit nag-iisa ay may ipinaaabot na diwa o mensahe kaya' di pwedeng di
sundin kung ang pagkakasabi ay medyo madiin.

Halimbawa:
Kunin mo.
Lakad na.
Takbo
Sayaw

7. Pormularyong panlipunan
- ito ang mga salitang sadyang itinakda sa Sitwasyon: umaga, tanghali, gabi

Halimbawa:
Magandang umaga
Magandang gabi
Magandang tanghali
Paalam
Adyos
Tao po

Pag-aangkop ng Salita sa Pangungusap

 Page 14 of 20

Nagiging malinaw at epektib ang pahayag kung iniaangkop ang salitang gagamitin sa
1oob ng pangungusap sa pamamagitan ng mga salitang piling-pili.

Kailan Tiyak o Angkop ang Salita sa Loob ng Pangungusap?

1. Kung mismong ang salitang ginamit ay sadyang dapat sa loob ng

Pangungusap.
Mali: Maamong humapon ang ibon sa bintana ng silid ko.
Tama: Maamong dumapo ang ibon sa bintana ng silid ko.

2. Tiyakin ang panlaping gagamitin sa 1oob ng pangungusap.

Mali: Nagsidapo sa puno ang maamong ibon.

Tama: Dumapo Sa puno ang maamong ibon.

3. Bawasan ang dami ng salitang dayuhan sa 1oob ng pangungusap,

Mali: Nag-study kami ng aking friends sa library.

Tama: Nag-aaral kami ng aking kaibigan sa library

4. Timbangin ang ideya ng pahayag sa pangungusap.

Mali: Ang tulog at naghihilik na bata ay himbing na himbing.
Tama: Ang natutulog at naghihilik na bata ay himbing na himbing,

5. Huwag haluan ng balbal na pahayag/salita ang pormal na pahayag.

Mali: Sa mga bagets ng bulwagang ito hinihiling ko ang inyong pakikiisa sa isang maayos at
napapanahong layunin.
Tama: Sa kabataan ng bulwagang ito , hinihiling ko ang inyong pakikiisa sa isang maayos at
napapanahong layunin.

6. Tiyaking nasa tamang aspekto ng pandiwa ang diwa ng pangungusap.

Mali: Magsilabasan ang mga maligno tuwing undas.

Tama: Naglalabasan ang mga maligno tuwing undas.

7. Tiyaking tamang salita ang gagamitin sa sitwasyon.

Mali: Matangos ang bahay namin sa burol.

Tama: Matangos ang ilong ng kaibigan ko.

8. Gamitin ang angkop na salita sa bagay o tao.

Mali: Ang ganda niya gusto kong bilhin.

Tama: Ang ganda nito, gusto kong ganyan ang bilhin.

9. Huwag gamitin ang katagang sa kung ang sinusundang salita ay mayroon.

 Page 15 of 20

Mali: Mayroon sa bahay mga panauhing taga- Amerika.

Tama: Mayroong panauhin sa bahay na taga-Amerika.

10. Huwag nang gamitin ang salitang dayuhan kung may katumbas sa sariling wika.

Mali: Kitang-kita ang skills ng mga estudyante sa paglalaro.

Tama: Kilang-kita ang kasanayan ng mga estudyante sa paglalaro.

MGA SAGUTANG GAWAING SA PAGKATOTO (SELF ASSESSMENT ACTIVITY SHEET (SAA)

GAWAIN I:
Panuto: Sumulat ng isang komposisyong panlipunan/pangedukasyon na may limang talata
at gamitin ang mga natutunan sa tinalakay na Wastong Gamit. Salungguhitan ang mga ito. E-print
ito sa isang buong papel (Short Bond Paper), lagyan ng desinyo at ilagay ito sa long white folder
with plastic cover. Huwag sulatan ang Folder, Sundin ang format na ito bilang paunang pahina ng
iyong ginawang komposisyon.

OSMEÑA COLLEGES
College of Teacher Education FONT:
City of Masbate, 5400 Philippines Times New
osmenacolleges@yahoo.com.ph (056) 333-2778 Roman
FONT SIZE:
(14)

GE- 10ED
(MALAYUNING KOMUNIKASYON) FONT: Arial
SECTION: 2153 Black
FONT SIZE:
(18)

Submitted by: FONT: Times

MARTINEZ, JOSHUA A. New Roman
BSED-I (Bold)
FONT SIZE:
(12)

Submitted to:
ERNEL T. FLORES, LPT
INSTRUCTOR
 Page 16 of 20

GAWAIN II:

Panuto: Ilagay/Isulat ang wastong salita sa patlang ng bawat pahayag.

1. Ang mamuhay______________tahimik, ang tanging nais ko sa buhay.

2. _________talagang kailangan mo,___________ako.
3. _________ding kasimputi niya sa amin.
4. Ito_________ang pinakamainam na produkto.
5. ___________Villar at Binay ang napiling papalit sa pangulo, noon.
6. Nakakalungkot isiping_________mga tao pa rin sa ngayon ay uhaw sa katarungan.
7. ANg pambansang lipunan natin ay lubhang nangangailangan_________tulong.
8. Kahit__________nakakulong ang dating pangulong Erap Estrada noon, patuloy parin ang mga
suporters sa pagsisilbi sa kanya.
9. __________ang mga alagad ng bagong Papa.
10. Ang lumakad___________matulin, matinik man ay malalim.
11. ____________ko sa’yo kung mapauunlakan pa kita.
12. Hindi biro ang _____________ng kasintahan.
13. Habang may buhay ____________pang pag-asa.
14. __________sadyang sa iyo darating at darating.
15. Ang masipag ___________ay may mararating ayon sa matatanda.

GAWAIN III.
Panuto: Punan angkop na kataga ang bawat patlang.

Maaalinsangan ang tag-init. Katunayan ang sariling pawis ay nakakapangati

___________katawan. Maaari ka ring mangitim sa tindi___________sikat ng araw. Sa mga ___________
allergy, ang panahong ito___________ay maaaring parusa sa kanila dahil ito ___________ ang panahon na
ito’y lumalabas.
Masaya ang panahon___________tag-init dahil sa muli magkikita-kita kayo___________iyong mga
kaibigan. Ito ang uwian ___________mga mag-aaral sa malayong lugar. Panahon ito
___________maraming aktibiti sa mga bara-barangay tulad ng pyestahan, santakrusan, basketbol,
baleybol___________mga kabataan. Di lamang yan, dahil___________minsan, ang magkakaibiigan, ang
buong pamilya, ang magkakapitbahay ay nagkakatuwaang mag-beach o mag-outing. Panahon kasi
ito___________ pagrerelaks o pamamahinga matapos ang mahabang pagtatrabaho sa buong lingo.
Kahit na nga sabihing tayo’y mahirap lamang, marunong naman tayong magpasaya___________ating
sarili at di nagpapatali sa maraming mga suliranin sa buhay. Ika nga ___________ ding kaligayahang
naghihintay sa atin ___________ marunong tayong magbalanse___________ ating buhay.

GAWAIN IV.
Panuto: Gumawa ng tigdadalawang pangungusap sa mga sumusnod:
A. raw at daw

1. _______________________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________________
 Page 17 of 20

B. kong at kung

1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________

C. may at mayroon
1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
D. ewan at iwan

1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
E. ng at nang

1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________

F. ibat’t iba

1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
G. isa’t isa
1. ______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________

MGA MAHALAGANG KONSEPTO

 Ang ng ay nagsisilbi ring pang-angkop sa pagitan pg 2 salita kung ang sinusundan nitong salita
ay nagtatapos sa patinig at ang sumusunod na salita ay pangngalan o iba pang bahagi ng
pananalita maliban sa pandiwa.
 Anumang salita o lipon ng mga salita na walang simuno at panaguri basta't may diwa
mensaheng ipinaabot, ito'y maituturing na pangungusap na walang paksa. Ang mensaheng
ipinaaabot ay maaaring magpakilos sa kapwa dahil nauunawaan ito.
 Ang Pangungusap ay kumakatawan sa bawat pahayag o pagsasalita ng isang tao na nagdudulot
o nagbibigay ng kahulugan. Hindi lamang ang kalipunan ng mga salita ang itinuturing na
pangungusap manapa’y maging isang salita pangungusap din kung ito’y may ipinaaabot na
mensahe

PAGTATAPOS NA PAGTATAYA
SUBUKAN NATIN!

Panuto: Piliin ang angkop na sagot sa bawat pangungusap.

1. Magdala ka nga ng basahan, (pahirin, pahiran) mo ang pawis ko.
2. (Pahirin, Pahiran) mo naman ng kaunting mek-ap ang pisngi mo.
3. Lubhang matarik ang sainyong (hagdan, hagdanan)
 Page 18 of 20

4. Ang luwang naman ng inyong (hagdan, hagdanan)

5. Sir pwede po bang (dalhin, dalhan) nyo kami ng mmga sumusunod na paninda.
6. Ariel (dalhin, dalhan) mo nga ritoang bago nating dvd.
7. Hindi maganda sa katawan ang (kumain, magkain) ng junkfoods.
8. Sadya namang masama ang (magkakain, kumakain) ng maalat na pagkain.
9. Maaga kaming (umalis, mag-alis) kaninang umaga.
10. (Mag-alis, Umalis) ka nga ng putting buhok ko Ineng.
11. Ang (magbili, bumili) ng di kanyang pag-aari ay malaking kasalanan.
12. (Magbili, Bumili) ka na lamang sa malapit sa tindahan.
13. Ang lawak-lawak talaga ng aking (walisan, walisin)
14. Kay dali-dali namang (walisan, walisin) ang mga dahong lanta sa bakuran.
15. (Huwaran , Hulwaran) siya ng sipag.
16. (Punasan, Punasin) mo ang amos ni Lolo.
17. (Punasin, Punasan) mo ng basahang may floorwax an gating sahig.
18. Hindi naglaon si Luisa ay (nagpakasal, napakasal) kay John.
19. (Subukin, Subukan) mo ang galling niya sa paghawak ng arnis.
20. Igtingan mo ang hawak sa (pinto, pintuan) sa iyong pagpasok.
21. (Hulwarang, Huwarang manikang papel ang binuo ng grupo.
22. Hindi ko makuha ang (paraan, pamaraan) ng kanilang pamumuhay.

GAWAIN II:
Panuto: Kung ang pahayag ay pangungusap, isulat ang P ngunit H kung hindi naman ito
pangungusap.

1. Halika, kain tayo

2. lukso
3. Nang dumating siya
4. Masalimuot ang mga nangyayari sa kasalukuyan sa ating Inang bayan.
5. Kung ako’y papalarin
6. Hindi masama ang maglihim, paminsan-minsan.
7. Kumusta ka?
8. Mamaya na lang
9. Wow!
10. Subalit walang dahilan upang tayo’y magtiis ng ganito.

GAWAIN III:
Panuto: Sa isang modelong pangungusap na binuo, ilipat ito sa uri ng pangungusap ayon sa
gamit o tungkulin. Paturol, Pautos, Padamdam, Patanong. Dagdagan o bawasan ng salita kung
kailangan.

 Mag-aaral tayong mabuti kung ang nais nati’y magandang buhay/kinabukasan.

Paturol:
_________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________

Pautos:
 Page 19 of 20

______________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________
Padamdam:
______________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________

Patanong:
______________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________

GAWAIN IV.

Panuto: Tukuyin ang pangungusap ayon sa kayarian nito: Payak, Tambalan, Hugnayan,
Langkapan. Simulang titik lamang ang isulat bilang sagot.
1. Masaya ang buhay kung wala kang anumang suliranin.
2. Ang galling at husay niya sa basketbol ay di naluluma.
3. Ang magbyahe, mamasyal sa malalayong lugar paminsan-minsan nakakabagot din.
4. Ako ang nagsaing at siya ang naglaba.
5. Sinuman ay matututo kung talagang magsisikap mag-aral.
6. Hindi ko mapahindian ng taas ng kanyang mga grado.
7. Karangalan kong mapaglingkuran ka.
8. Siya ng matalik kong kaibigan at katuto.
9. Si Tatal Selo ay aksidenteng nakapatay samantalang si Agor ay sadyang ipinagtanggol
ang sarili.
10. Kahangalan ang mamundok kung ang nais lamang ay katarungan.

PAGTANAW SA INAASAMSANGGUNIAN
Magaling ang ginawa mo! Tapos ka na sa iyong unang modyul. Pinahahalagahan ko ang iyong
pagsusumikap at pagpapasiya na tapusin ang iyong gawain.

SANGGUNIAN
Filipino 3 Ang Masining Na Pagpapahayag (Retorika)
May Akda: Merlinda Cueto- Canter At Reynaldo J. Cruz
 Page 20 of 20

PAGTATAYA SA SARILI AT SA MODYUL

Ang bahaging ito ay hinihiling sa mga mag-aaral na i-rate ang kalidad ng modyul upang tulungan na
mapabuti ang pagbuo ng modyul na ito sa pag-aaral. Hinihiling din nito sa mga mag-aaral na i-rate
ang kanilang karanasan sa pag-aaral para sa bawat isa sa mga modyul.

Ex.

I-rate ang module gamit ang sumusunod:

1- Malakas na hindi sumasang-ayon
2- Hindi sang-ayon
3- Sang-ayon
4- Mahigpit na sumasang-ayon

Ang module ng pag-aaral: 1 2 3 4

Mangyaring suriin ang naaangkop na haligi

ay nakakaengganyo
pinapayagan para sa self-check (SAA)
nabuo sa unti-unti, mapamamahalaang mga hakbang
nagkaloob ng malaya, sariling pag-aaral
naglalaman ng mga kaugnay na impormasyon na kailangan ko

SARILING PAGSUSURI

I-rate ang lawak ng iyong pag-aaral sa modyul na ito gamit ang scale blow. Suriin ang haligi na
naaayon sa iyong rating sa ibinigay na puwang. Huwag mag-atubiling makipag-ugnay sa akin kung
kailangan mo ng karagdagang tulong.

1- Dalubhasa ako. Naiintindihan ko at maaaring turuan ang isang kaibigan tungkol dito.
2- Ako ay isang Practioner. Nauunawaan ko at makakabanggit ng mga halimbawa sa mga
paksang ibinigay.
3- Ako ay isang baguhan. Naiintindihan ko kung nakakakuha ako ng tulong o tumingin ng
maraming mga halimbawa.
4- Baguhan ako. Hindi ko maintindihan ang paksa.

Ang aking pagkatuto: 1 2 3 4

Kaya ko na ngayong

(substitute your learning outcomes) Please check appropriate column

1. Natutukoy ang Pangungusap ayon sa kayarian nito
2. Nakabubuo ng mga Pangungusap ayon sa wastong gamit ng mga salita.
3. Nakasusulat ng isang komposisyon na ginagamitan ng wastong gamit ng
mga salita.