PALABUUAN NG

MGA SALITA

Ang salitang nasa likas na

anyo o wala pang kalakip
na ibang sangkap ay
tinatawag na salitang
ugat.

Mga halimbawa:
Liwanag
Ibig
Basag
Dunong
Bili

wika
sama
buti
salapi
yari

ulan
sikat
tawag
isa
lakad

MGA PARAAN SA PAGBUBUO NG MGA

SALITA
Tatlong

paraang magagamit upang

makabuo ng ibat ibang salita.

1.
2.
3.

Sa pamamagitan ng mga panlapi

Sa ganang sarili ng salita.
Sa pagkakapisan ng dalawang
paraan: Sa tulong ng mga panlapi
at sa ganang sarili ng salita.

PAGBUBUO NG MGA SALITA SA

PAMAMAGITAN NG MGA PANLAPI

Panlapi- Ang panlapi ay maaring

isang pantig o mahigit sa isang
pantig na kapag nag-iisa ay walang
katuturan ngunit nagkakaroon ng
kahulugan kapag itinambal sa isang
salitang-ugat.
Halimbawa :
Ka, ma, mag, i, in o hin, an o han, um

Ang mag ay isang panlaping kapag

nag-iisa ay walang katuturan. Kung
ang mag ay magkakaroon ng
kahulugang gumawa ng bagay na
sinasabi ng salitang-ugat.
Sa tulong ng mga panlapi, ang
pagbabagong anyo ng mga salita ay
mangyayari sa limang paraan.

 Pagkakabit

ng panlapi sa unahan ng
salitang ugat. Ang tawag sa panlaping ito
ay unlapi .

Mga halimbawa :
KAsama
MAGtampo
Marunong

Pagsisingit ng panlapi sa gitna ng

salita. Ang panlaping ito ay
tinatawag na gitlapi.

Mga halimbawa:
sINaing
sUMikat

3. Pagkakabit ng panlapi sa hulihan ng

salitang-ugat. Ang tawag sa panlaping
ito ay hulapi.

Mga halimbawa:
gandaHAN
antayIN

4. Pagkakabit ng panlapi sa unahan at sa

hulihan ng salitang ugat. Ang tawag
sa panlaping ito ay kabilaan.

Mga halimbawa
KAbutiHAN
KAgandaHAN

5. Pagkakabit ng panlapi sa unahan sa

gitna at sa hulihan ng salitang-ugat
Ang tawag sa panlaping ito ay
liguhan.

Mga halimbawa:
PAGsUMikapAN
PINAGpaUManhiNAN

MGA TUNTUNING SINUSUNOD SA PAGKAKABIT

NG HULAPI
1.

Kapag ang huling patinig ng

salitang hinuhulapian ay e itoy
nagiging i.

Mga halimbawa:
babae-kababaihan
Paet-paitin

Kapag o, itoy nagiging u maliban ang oo

oohan; loob loobin kalooban; noo
noohan; at ibang kahugis nito.

2.

Mga halimbawa :
aso-asuhin
halo-haluin

3. Kapag ang huling titik ay d ito ay

nagiging r.

Mga halimbawa:
agad-agarin
patid-patirin

4. Kapag nagtatapos sa katinig ang

hulaping dapat gamitin ay in o an.

Mga halimbawa:
buntal-buntalin
bantay-bantayan

 5.

Kapag ang salitang nagtatapos sa

patinig na maragsa o malumi ang
ginagamit ay an o in.

Mga halimbawa:

pangakopangakuan papangakuin
puti-putian-putiin
gawa-gawaan-gawain

 6.

Kapag ang salitay nagtatapos sa

patinig na banayad o mabilis ang
ginagamit ay han o hin.

Mga halimbawa:
basa-basahin
dami-damihan

MGA TUNTUNING SINUSUNOD SA

PAGKAKABIT NG UNLAPI

1. Kapag ang unlapiy pang,mang,

sang,sing,magkang, o magkasing o iba

pang kauri nitong nagtatapos sa ng, ay
para parang nagbabago ang bigkas at
anyo, ayon sa unang titik ng inuunlapiang
salita.
a. Ang pang,mang,sang,sing at magkang ay
ginagamit kung ang salitang inuunlapian ay
nagsisimula sa alinman sa mga katinig na
sumusunod k, g, h, m, n, ng, w, y.

Mga

halimbawa:
panggabi
mang-akit
sang-ayon

pang-araw
mangwala
sang-iglap

b. Kung ang salitang inuunlapian ay

nagsisimula sa katinig b o p, ang
ginagamit na unlapi ay pam, mam, sam,
sim, magkam, atb.
pambahay
sampalayok

labimpito
pambukid

k. Kung ang unang titik ng salitang

inuunlapian ay nagsisimula sa alinman
sa d,s,o,t, ang unlapi ay nagiging pan,
san, sin, magkan, atb.
Mga halimbawa:
pandagok
kasinsungit
mantaga

sindami
magkansasabog
labintatlo

Sa anyong pan at man, ay karaniwang

nawawala ang s o t ng mga salitang
inunlapian.
Mga halimbawa:
panukat (pansukat)
panukso ( pantukso)
panali (pantali)
manungkit (mansungkit)

PAGBUBUO NG MGA SALITA SA

GANANG SARILI NILA
Sa ganang sarili ng mga salitangugat, ang pagbabagong anyo ay
nangyayari sa tatlong paraan:
1. Pag-uulit ng isang pantig ng salita.
Mga halimbawa:
aalis
lilima
gagawa

2. Pag-uulit ng isang salita.

Mga halimbawa:
hati-hati
sama-sama

lahi-lahi
3. Pagtatambal ng dalawang
salitang magkaiba.
Mga halimbawa:
anakpawis

hampaslupa

ubuskaya

MGA TUNTUNING SINUSUNOD

Mga halimbawa:
1. Kapag ang pantig ay payak o
tambal-una, ang pantig ay buong
inuulit.
Mga halimbawa:
alis-aalis
basa-babasa

 2.

Kapag ang pantig ay tambal-huli o

kabilaan, ang huling katinig ay nawawala
sa unang bahagi ng inuulit na pantig.
Mga halimbawa:
impit-maiimpit
Bantay-babantay

3. Kapag ang salitay dadalawahing

pantig lamang, buong inuulit.

limalima-lima

tuhog tuhog-tuhog

 4.

Kapag ang salitay tatatluhing

pantig o higit pa ang dalawang
unang pantig lamang ang kinukuha
upang maging unang bahagi ng
pagkaulit.

Mga halimbawa:
Sandali sanda-sandali
pangakopanga-pangako

PAGBUBUO NG MGA SALITA SA

PAMAMAGITAN NG MAGKAPISANG
PARAAN

Sa magkapisang paraan, sa tulong ng

mga panlapi at sa ganang sarili ng mga
salita, ang pagbabagong anyo ay
nangyayari sa sumusunod na mga
paraan:
1. Pag-uulit at pagtatambal na may
katulong na panlapi:
a. May unlapi
kaBAbayan, maTAtamis, pagSasanay

b. May gitlapi
pagTUtumulin, pagSUsumamo.
k. May hulapi
Hihintayin, Yayariin
d. Kabilaan
KAlabisan, pagMAmahalan.
e. Laguhan
magGIginatan, pagPIpinipigan

2. Pag-ulit sa isang salitang may mga

panlapi.
a. May unlapi
kagalang-galang , palabuy-laboy
b. May gitlapi
bumili-bili, tinimbang-timbang
k. May hulapi
samba-sambahin, tau-tauhan
d. Kabilaan
mag-awit-awitan, kataas-taasan

e. Laguhan

magsinaing-sinaingan.
3. Pagtatambal ng mga salitang may
panlapi .
a. May unlapi
maghanapbuhay, mabasag-ulo
b. May gitlapi
binalisunsong, binasag-ulo
k. May hulapi
bungang-arawin, binasag-ulo.
d. Kabilaan
pinag-ubuskayahan, pinag-walanghiyaan