Modyul 3

ANG MGA DIPTONGGO

Introduksyon
Ang modyul na ito ay inihanda upang maipagpatuloy ang iyong karapatang magtamo ng
kaalaman bilang isang mag-aaral ay hindi ipagkakait bagkus ikaw ay gagabayan ng
modyul na ito upang linangin ang iyong kaalaman sa pag-aaral ng mga diptonggo, morpema,
morpoponemik

Pagkatapos ng module na ito, ikaw ay inaasahang :

Lubos mong mauunawaan ang
1 kahulugan ng diptonggo
2. kahulugan ng morpolohiya
3. ibat ibang anyo at uri ng morpema
4.ang alomorf/alomorp

ANG MGA DIPTONGGO

Ang diptonggo ay magkasamang tunog ng patinig at malapatinig sa isang pantig. Ang mga
diptonggo sa wikang Filipino ay ang mga sumusunod: iw, it, ey, ay, aw, oy, ay at uy.

Halimbawa:
Giliw Aliw Ilaw Bangkay
Luray Tunay Nakaw Kasoy

Pares Minimal
Ito ay pares ng salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema at dahil dito nagbago
ang kahulugan.

Halimbawa:
Tela - Tila Mesa - Misa Pala - Bala
Belo - Bilo Ewan - Iwan Lapat - Lapad

Klaster o Kambal Katinig

Ang klaster ay ang magkasunod na ponemang katinig sa isang pantig. Ito ay maaaring
makita sa unahan, sa gitna, o sa hulihang pantig ng salita.

Halimbawa:
Kwento Eskwela Nars
Drama Kontrata Beysment
Ponemang Malayang Nagpapalitan
Ito ay pares ng mga salita na magkatulad ang bigkas maliban sa isang ponema subalit hindi
magbabago ng kahulugan.

Halimbawa:
Politika - Pulitika Marami - Madami
Biyolin - Biyulin Maramot - Madamot

Morpolohiya
Ang morpolohiya at ang mahalagang gampanin nito ay ang pagsusuri kung paano na bubuo ang
mga salita, Ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng salita na may katuturan ay morpema.
Samantalang morpolohiya naman ang tawag sa maagham na pag-aaral ng morpema.

ANG MORPEMA

Ang Morpema ay ang pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay ng kahulugan.

MGA ANYO NG MORPEMA

Morpemang Panlapi – tinatawag din itong “di malayang morpema” sapagkat

kailangan nito ang ibang morpema gaya ng panlapi upang magkaroon ng kahulugan.

Halimbawa:

1. Panlapi (unlapi) + salitang – ugat

Nagbaril siya matapos malaman ang pagtataksil ng asawa.

[Nag-] + [baril]

2. Panlapi (gitlapi) + salitang – ugat

Binaril siya nang malapitan.

[-in-] + [baril]

3. Panlapi (hulapi) + salitang – ugat

Tumumba ang biktima matapos barilin nang malapitan.

[-in] + [baril]
• Morpemang Salitang – Ugat – tinatawag din itong malayang morpema sapagkat ang
salitang – ugat ay nagtataglay na ng kahulugan.

Halimbawa:

Suntok sipa saksak

Sampal nakaw huli

Tambang halik kulong

Kurot sagasa kita

• Morpemang Binubuo Ng Isang Ponema – halimbawa nito ay ang ponemang /a/ at /o/.
Nakakapagpaiba ito ng kahulugan ng salita.

Halimbawa:

/o/ /a/

dekano dekana

senador senadora

doctor doktora

manong manang

lolo lola

MGA URI NG MORPEMA

May dalawang pangkalahatang uri ng morpema.

(1) mga morpemang may kahulugangleksikal at
(2) mga morpemang may kahulugang pangkayarian.

Halimbawa:

Namili ng mga ulam sa palengke si Aling Nenita.

Sa pangungusap na ito, ang mga katagang ng, mga, sa, at si ay walang tiyak na kahulugan.
Ngunit iniuugnay ng mga ito ang mga salitang may tiyak na kahulugan. Naipakikilala din ng
mga ito ang gamit sa pangungusap ng isang salita. Ang tawag sa mga salitang ito (ng, mga, sa, at
si ) ay mga morpemang may kahulugang pangkayarian. Samantala ang mga salitang may
tiyak na kahulugan sa pangungusap ( namili, ulam, palengke, at Aling Nenita) ay mga
morpemang may kahulugang leksikal.
 PAGBABAGONG MORPOPONEMIK

Ang anumang pagbabago sa karaniwang anyo ng isang salita o morfim dahil sa impluwensya
ng kapaligiran nito ay tinatawag na pagbabagong morpoponemik. Ang kapaligiran ay ang mga
katabing makabuluhang tunog o fonim na maaaring makaimpluwensya sa pagbabago sa anyo ng
salita o morfim.

MGA URI NG PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO

1. Asimilisasyon- ang mga morfimang unlaping nang, pang, mapang, sing, kasing,
magsing, sang, labing ay nagtatapos sa fornimang katinig kayat siyang
naiimpluwensyahan nito. Upang maging magaan, madulas at matipid sa pagbigkas,
tingnan ang mga pagbabagong nagaganap.

a. Asimilisasyong Di-ganap o parsyal- ito ang pagbabagong nagaganap sa /-ng/ sa pinal na

posisyon ng isang morfim ay dahil sa impluwensya ng kasunod na fonim. Ang /-ng/ ay nagiging
/m/ pag ikinakabit sa salitang nagsisimula sa fonim /p/ at /b/.

Halimbawa: /-ng/ /m/

Daang + bakal — daambakal

Sing + puti — labimpito
Labing + pito — simputi
Pang + paaralan — pampaaralan

Kung ang isang morfim (panlapi o salita) ay nagtatapos sa fonim /-ng/ at ito ay ikinakabit sa
isang salitang-ugat na nagsisismula sa fonim /d, l, r, s, t/ ang huling fonim /-ng/ ay nagiging /n/.

/-ng/ /n/

Pang + radyo — panradyo

Pang + lansangan — panlansangan
Pang + simba — pansimba
Pang + dama — pandama

b. Asimilisasyong Ganap- ito ay pagbabagong nagaganap sa isang salita o panlapi na

nagtatapos sa fonim /-ng/ at pagkawala ng unang fonim o makabuluhang tunog ng nilalapiang
salita dahil dito ay inasimila

Halimbawa:

Mang + kuha — manguha

Mang + kamote — mangamote
Pang + tali — panali
Pang + sangkap — panangkap
May mga salitang napapaloob sa dalawang uri ng Asimilisasyon at nasa kinamihasaan nang
pagpapatunog ng isang nagsasalita ang may opsyong piliin ang mas madalas sa kanyang dila.

Halimbawa:

Pang + sahog — pansahog o panahog

Pang + sanhi — pansanhi o pananhi
Pang + tabas — pantabas o panabas

2. Pagpapalit ng Fonim – ito ang mga kabuluhang tunog o fonim na nagbabago o

napapalitan ng isang salita. Ang fonim /d/ inisyal na posisyon ng salitang inuunlapian ay
karaniwang napapalitan Ng Fonim /r/ kapag ito ay nakapagitan sa dalawang patinig.

Halimbawa:

/d/ /r/

Ma + dami — marami
Ma + dinig — marinig
Ma + dungis — marungis
Ma + damot — maramot

Bagaman may mga pagkakataong ang fonim /d/ na nasa posisyong final ng nilalapiang salita
ay nagiging fonim /r/ kapag ito ay hinuhulapian ng /-an/ o /-in/.

Halimbawa:

Lipad + in — liparin
Tawid + an — tawiran

Ang fonim /o/ ay nagiging fonim /u/ kapag ito ay nasa huling pantig ng salitang – ugat na
hinuhulapian o sa salitang inuulit. Nagiging fonim /u/ lamang ang fonim /o/ sa unang hati lamang
ng mga salitang inuulit.

Halimbawa:

/o/ /a/

Bilog + an — bilogan
Biro + an — biroan
Suntok + an — suntukqn
Halo + halo — halu-halo
Pulong + pulong — pulung-pulong
3. Matatesis o maylipat- ito ay nagsisimula sa fonim /l/o/y/ ang salitang – ugat at
ginitlapian ng /-in/, ang fonim /l/o/y/ na salitang – ugat at ang fornim /n/ ng gitlapi ay
nagkakapalit ng posisyon.

Halimbawa:

In + luto — linuto — niluto

In + yakag — yinakag — niyakag

Bukod sa pagpapalitan ng posisyon ng dalawang makahulugang tunog o fonim, may mga

pagkakataon ding nagkakaroon ng pagkakaltas.

Halimbawa:

Dating + an — datingan — datingan — datnan

Silid + an — silidlan — sidlan
Tanim + an — taniman — tamnan

4. Pagkakaltas ng Fonim- nangyayari ito kapag ang huling patinig ng salitang – ugat ay
nawawala sa paghuhulapi rito.

Halimbawa:

Dating + an — datingan —datnan

Lagayan + an — lagayan —lagyan
Sakit + an — sakitan — sakyan

5. Paglilipat- diin – ito ay pagbabagong diin ng isang salitang nilalapiang.

Halimbawa:

Laro + an — laruan
Tanda + an — tandaan
Tahi + an — tahian

ALOMORF/ALOMORP

Alomorf/Alomorp- ang pagbabagong ito ay natatagpuan sa mga panlaping pang, mang, sing, at
sang. Ang huling ponemang /ng/ ay nagbabago aton sa unang ponemang katinig ng salitang
nilalapian. Kung ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa mga ponemang /p, at b/ ang pang,
sing, mang, at sang ay nagiging pam, man, sim, at sam.
Halimbawa :

Pang + bansa — pambansa

Sing + puti —simputi
Mang + bola— mambola

Ang /ng/ ng ang panlaping ito ay nagiging pan, man, sin, at san kapag ang unang ponemang
salita lalapian ay d, t, a, s, at r.

Halimbawa:

Pang + dala — pandala

Sing + taas — sintaas
Sang + sinukob— sansinukob
Pang + rosaryo — pangrosaryo
Mang + duro — manduro

Pagtatasa:

1.Ano ang kahulugan ng diptonggo?

2-6 Magbigay ng 5 mga halimbawa ng diptonggo.
7-8.Magbigay ng 2 uri morpema
9-13. Magbigay ng 5 anyo ng morpema.
14-15 Ano ang kahulugan ng alomorf/alomorp?.

Mga Sanggunian:
Tumangan, Alcomtiser P. et al.Komunikasyon sa Akademikong Filipino.Grandbooks Publishing Inc., 2015
Dinglasan, Ressureccion. Komunikasyon sa Akademikong Filipino.Rex Book Store, Inc., 2007