JOJI ILAGAN INTERNATIONAL

SCHOOL OF HOTEL AND

TOURISM MANAGEMENT

www.jojiilagancareercenter.com
MORPOLOHIYA
 Layunin:
 Nabibigyang-katuturan ang morpema at ang uri nito
 Nakapagbibigay ng halimbawang morpema sa mga uri ng pagbabagong morpopo
nemiko.
Anong kapangyarihan ang taglay ng mg
a sumusunod na mga salita?
pag-ibig
bigo
tagumpay
adobong manok
spaghetti
french fries
chicken joy
 Morpolohiya
 ang tawag sa pag-aaral ng mga morpema at/o salita.

 Galing ang salitang morpema sa katagang morpheme sa Ingl

es na kinuha naman sa salitang Griyego – morph (anyo o yu
nit) + eme (kahulugan).
 Morpema

tawag sa pinakamaliit na yunit ng salita na nagtataglay n

g kahulugan.
Uri ng Morpema sa Wikang Filipino

1. Morpemang Ponema
2. Morpemang Salitang-Ugat
3. Mopemang Panlapi
 Morpemang Ponema /a/ at /o/

 Ang ponemang /a/ at /o/ ay makah

ulugang yunit na nagbibigay ng kahulugang
"kasariang pambabae at panlalaki"
• Halimbawa :
– Gobernador - Gobernadora
– Konsehal - Konsehala
– Kapitan - Kapitana
– Abogado - Abogada
doktor
doktora
Propesor
Propesora
abogado-abogada
 Morpemang Salitang-Ugat

• Ito ay uri ng morpema na walang panlapi. Ito a

y ang payak na anyo ng isang salita.

• Halimbawa :
• Indak sayaw sulat
• Ganda sipag bata
• Buti payat bunso
 Uri ng Morpema
PAYAK NA MORPEMA
pinakapayak na anyo
halimbawa: salitang-ugat

MORPEMANG MAYLAPI
salitang-ugat na nilalapian
halimbawa: nagliwanag
 MORPEMANG INUULIT

parsyal na pag-uulit Ganap na Pag-uulit

aalis aalis-alis
uulit paulit-ulit
makukulit kinulit-kulit
masasaya masayang-masaya
kasa-kasama kinulay-kulayan
nagpali-paliwanag naghula-hulaan
pinagpiringan magpaligoy-ligoy
nagsisihan inaraw-araw
MORPEMANG TAMBALAN
TAMBALANG GANAP TAMBALANG DI-GANAP

BUNGANG-ARAW PUNUNGKAHOY

TUMBANG-PRESO PUNUNGGURO

PITIK-BULAG BASAG-ULO

BAHAGHARI PIKIT-MATA

BALAT-SIBUYAS LAKAD-TAKBO
 TAMBALANG GANAP- salitang pinagsama at nagkakaroon ng panibagon
g kahulugan
 TAMBALANG DI-GANAP- morpemang tambalan na nanatili ang kahuluga
n sa pinagtambal na mga salita
 Morpemang Panlapi

• Ito ay uri ng morpema na idinurugtong sa s

alitang-ugat na maaring makapagpabagong
kahulugan ng salita ngunit hindi nakakatay
ong mag-isa ang mga panlapi at kailangan
idugtong sa salitang-ugat upang magkaroo
n ng kahulugan.

• Ang morpemang panlapi ay nagtataglay ng

kahulugan.
 Uri ng Panlapi
Unlapi
Gitlapi
Hulapi
kabilaan
Laguhan
 UNLAPI
halimbawa:
pang- + bansa= pambansa
ma- + dumi= marumi
ma- + dami= marami
ma- + damo= maramo
man- + takot= manakot
 GITLAPI
binagyo
bumaha
lumiit
binuksan
dumikit
 HULAPI
abangan
aklatan
alisan
bagalan
hantungan
baguhan
sabihan
ipunin
 Kabilaan
kaabalahan
kaalaman
kaanyuan
katuksuhan
kabaliwan
inagawan
magkabalitaan
 LAGUHAN
ipagsumigawan
(s.u.:sigaw, U: ipag-, G: -um-, hulapi: -an)
magsinampalukan

sansinukuban
Morpemang Kahulugan Salitang-ugat Bagong
Panlapi Morpema

Ma- Pagkakaroon Bait Mabait

ng katangiang
taglay ng
salitang ugat

Um- Pagganap sa Awit Umawit

kilos
-an Lugar na Aklat Aklatan
pinaglalagyan

Ma- Nagsasaad ng Pera mapera

pagkakaroon
Tukuyin ang Panlapi at Salitang-ugat sa sumusunod na mga salita:
1. mahiyain
2. lumakad
3. nagdilig
4. matulungin
5. sumayaw
6. nagsumikapan 13. tumakbo
7. maglalaba 14. nagginataan
8. kumain 15. nagdinuguan
9. malusog
10. nagkuwentuha
11. naliligo
12. sasakay
1. mahiyain
2. lumakad
3. nagdilig
4. matulungin
5. sumayaw
6. nagsumikapan 13. tumakbo
7. maglalaba 14. nagginataan
8. kumain 15. nagdinuguan
9. malusog
10. nagkuwentuhan
11. naliligo
12. sasakay
Halimbawa:
 Ma- + tubig matubig (maraming tubig)
 Pa- + tubig patubig (padaloy ng tubig)
 Tubig + -an tubigan (lagyan ng tubig)
 Tubig + -in tubigin (pinarusahan sa tubig)
 Lakad + -um lumalakad
 Sagot + -in Sinagot
3. Inuulit
 -ay maaring ganap, parsyal o magkahalong parsyal a
t ganap
 -inuulit ang kabuuan nito o ang isa o higit pang pa
ntig nito
 -may dalawang uri, ang “pag-uulit na Ganap at Di-
ganap
 a) Pag-uulit na Ganap
 - inuulit ang salitang-ugat

 Halimbawa:
 taon taon- taon
 bahay bahay-bahay
 araw araw-araw
 b) Pag-uulit na Parsyal o Di-ganap
 - ang isang salita ay nasa pag-uulit na PARSYAL k
apag ang bahagi lamang ng salitang-ugat ang inuulit

 Halimbawa:
 usok uusok
 balita bali-balita
 tahimik tahi-tahimik
 Kanta kakanta
 c) Magkahalong Parsyal at Ganap
 - kapag ito ay nilalapian at inuulit nang buo
ang salitang-ugat.

 Halimbawa:
 Sigla masigla-sigla
 Saya masaya-saya
 Matuto matuto-tuto
 4. Tambalan
 - ang pagbubuo ng salitang-ugat
 -dalawang salitang pinagsasama para
makabuo ng isang salita
 -may dalawang uri ng tambalan ang ta
mbalang ganap at di-ganap
 a) Tambalang Di-ganap
 -ang taglay na kahulugan ng bawat dalawa
ng salitang pinagtambal ay hindi mawawala
 -Tambalang salitang nanatili ang kahulugan
 Halimbawa:
 asal-hayop kulay-dugo
 bahay-ampunan pamatid-uhaw
 b) Tambalang Ganap
 - ang dalawang salitang pinagtambal ay nakabubu
o ng ikatlong kahulugang iba kaysa isinasaad ng mga
salitang pinagsama.
 -Tambalang salitang nagbibigay ng bagong kahul
ugan

 Halimbawa:
 bahaghari hampaslupa dalagambukid an
akpawis
 Gawain A
 Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga katanungan.
1. Ano-ano ang mga morpemang Filipino?
2. Bakit mahalaga ang mga morpema sa pagbuo ng mga salita?
3. Dapat bang magpatuloy sa lansakang/tuwiran panghihiram ng mga morp
ema upang mapayabong pa ang wikang Filipino? Ipaliwanag.
 Sagutin ang ss. na tanong matapos maunawa ang artikulo ni Dr. Santiago:

1. Ano ang Taglish?

2. Paano nakaapekto ang Taglish sa Wikang Filipino?
3. Marapat bang gumamit ng Taglish ang guro o ang mga mag-aaral? Bakit?
4. Ano-anong mga patunay ang inilahad ng may-akda upang ipakita ang kahalagahan ng
panlaping Filipino?
5. Sa iyong palagay, hindi nga ba “nalalabusaw” ang Filipino dahil sa lansakang paglalapi
sa mga hiram na salitang Ingles?
6. Bilang mag-aaral, paano ka magiging kasangkapan sa higit na pagpapatibay at pagpap
abuti ng Wikang Filipino?
 Gawain B
 Panuto: Tukuyin ang konseptong inihahayag ng ss. na mga pangungusap. Isulat sa hiwa
lay na papel ang sagot.
1. Ayon sa kanya, magpatuloy sa panghihiram subalit tiyaking 'di “nalalabusaw” ang wika.
Siya rin ang may-akda ng “Let's Make Pa-cute na Lang!”
2. Ang morpemang ito ang nagtiyak sa kasarian ng mga salitag “doktora” at “mayordoma”
3. Uri ng paglalapi na ang salitang-ugat ay inuunlapian at hinuhulapian.
4. Panlaping isinisingit sa gitna o pagitan ng salitang-ugat.
5. uri ng tambalang salita na ang kahulugan ng pinagtambal na mga salita ay nananatili.
THANK YOU