Chuyên đề:

¶nh h­Ưëng cña lùc chÆn tíi qu¸ tr×nh

dËp vuèt c¸c chi tiÕt phøc t¹p

PGS.TS. Nguyễn Đắc Trung

1
 Néi dung

1. Môc ®Ých, ý nghÜa

2. Nghiªn cøu ảnh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ trình dËp dËp vuèt

3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn trong c«ng nghÖ dËp tÊm

4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi

6. KÕt luËn

2
 1. Môc ®Ých, ý nghÜa

C¸c d¹ng s¶n phÈm cña dËp tÊm rÊt

®a d¹ng, tõ nh÷ng s¶n phÈm ®¬n
gi¶n d¹ng cèc, hép ®Õn nh÷ng s¶n
phÈm cã h×nh d¹ng rÊt phøc t¹p nh­vá
« t« ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu
trong s¶n xuÊt c¬ khÝ t¹i ViÖt Nam

ViÖc thiÕt kÕ c«ng nghÖ vµ

khu«n dËp c¸c chi tiÕt dËp tÊm
vá máng, cã kÝch thøc lín, h×nh
d¹ng kh«ng gian phøc t¹p nh­ vá «
t« hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n,
h¬n n÷a gi¸ thµnh cña c¸c bé
khu«n rÊt cao.
S¶n phÈm dËp bÞ nh¨n trªn vµnh
NÕu thiÕt kÕ, S¶n phÈm bÞ r¸ch
tÝnh to¸n ChiÒu cao s¶n phÈm kh«ng ®ång ®Òu
kh«ng chÝnh BÒ mÆt chi tiÕt bÞ cµo x­íc
x¸c S¶n phÈm kh«ng ®¹t ®­îc kÝch th­íc chÝnh x¸c do ®µn håi l¹i
3
 1. Môc ®Ých, ý nghÜa
C¸c d¹ng sai háng cña s¶n phÈm th­êng gÆp trªn thùc tÕ

R¸ch ë ®¸y s¶n phÈm

Sai lÖch kÝch th­íc

do ®µn håi l¹i

Nh¨n trªn vµnh s¶n phÈm

4
 1. Môc ®Ých, ý nghÜa
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu chØ ra r»ng cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh dËp
vuèt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm nh­:
VËt liÖu ph«i tÊm: vËt liÖu cã khuyÕt tËt, tÝnh dÞ h­íng cña vËt liÖu tÊm, tr¹ng
th¸i bÒ mÆt ph«i....
H×nh d¹ng, kÕt cÊu, kÝch th­íc h×nh häc cña khu«n mÉu
ChiÒu dµy vËt liÖu, biªn d¹ng ph«i
Th«ng sè c«ng nghÖ: møc ®é biÕn d¹ng, tèc ®é biÕn d¹ng, lùc dËp vuèt, lùc
chÆn, ma s¸t gi÷a dông cô gia c«ng vµ vËt liÖu, tr¹ng th¸i bÒ mÆt dông cô gia
c«ng…

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn thÕ giíi ®· c«ng bè cho thÊy: ®Ó cã ®­îc s¶n phÈm cã
chÊt l­îng cao, mét trong nh÷ng th«ng sè rÊt quan träng ®ã lµ lùc chÆn

T¹i ViÖt Nam, ®Õn nay hÇu nh­ kh«ng cã nghiªn cøu vÒ lùc chÆn, trong khi ®ã nhiÒu tµi
liÖu ®· kh¼ng ®Þnh ®©y lµ th«ng sè ¶nh h­ëng chñ yÕu tíi chÊt l­îng s¶n phÈm.

Nghiªn cøu, tÝnh to¸n lùc chÆn vµ c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ ®iÒu khiÓn lùc
chÆn cã kh¶ n¨ng øng dông thùc tiÔn cao ë ViÖt nam
5
 2. Nghiªn cøu Ảnh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ tRÌnh dËp dËp vuèt
DËp chi tiÕt cèc:

6
 2. Nghiªn cøu Ảnh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ trÌnh dËp dËp vuèt
DËp chi tiÕt hép:

7
 2. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ trÌnh dËp dËp vuèt

§Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng nh¨n ta sö dông chÆn ph«i trªn vµnh cèi, kh¾c phôc r¸ch ph«i ta
®Ì lùc chÆn nhá ®Ó kh«ng c¶n trë kim lo¹i kÐo vµo cèi.

Ph¶i tÝnh to¸n lùa chän ®­îc

lùc chÆn thÝch hîp

8
2. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ trÌnh dËp dËp vuèt

9
 2. Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña lùc chÆn tíi qu¸ trÌnh dËp dËp vuèt
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu thùc nghiÖm:

Lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ

trÝ chÆn vµ hµnh tr×nh dËp

10
 X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn
§èi víi c¸c chi tiÕt cã h×nh d¹ng ®¬n gi¶n nh­chi tiÕt cèc hay hép, cã thÓ x¸c ®Þnh lùc
chÆn b»ng ph­¬ng ph¸p gi¶i tÝch.
Nh­ng ®èi víi c¸c chi tiÕt phøc t¹p, viÖc x¸c ®Þnh lùc chÆn ph¶i ®­îc thùc hiÖn b»ng m«
pháng sè.

11
X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn

12
X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn

KÕt qu¶ m« pháng khi lùc chÆn ph©n bè ®Òu

13
X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn

KÕt qu¶ m« pháng khi lùc chÆn ph©n bè ®Òu

14
 X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn
BiÓu ®å ph©n bè ¸p lùc chÆn cÇn thiÕt trªn bÒ mÆt tÊm chÆn

15
 X¸c ®Þnh lùc chÆn phô thuéc vµo vÞ trÝ chÆn
KÕt qu¶ m« pháng vµ dËp thö víi lùc chÆn thay ®æi theo vÞ trÝ

16
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn

T¹o ra lùc chÆn thay ®æi dùa vµo h×nh d¹ng h×nh häc cña ph«i

Thay ®æi h×nh d¹ng vµ kÝch th­íc cña tÊm chÆn

T¹o ra bÒ mÆt chÆn cã hÖ sè ma s¸t thay ®æi theo vÞ trÝ nhê thay ®æi vËt
liÖu tÊm chÆn, b«i tr¬n theo vÞ trÝ, phñ c¸c líp chÊt dÎo lªn c¸c vÞ trÝ kh¸c
nhau cña vËt liÖu tÊm

§iÒu khiÓn lùc chÆn trùc tiÕp trªn thiÕt bÞ

Sö dông hÖ thèng chÆn cã g©n vuèt

Sù dông hÖ thèng ®µn håi chñ ®éng hoÆc bÞ ®éng

17
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn
T¹o ra lùc chÆn thay ®æi dùa vµo h×nh d¹ng h×nh häc cña ph«i

18
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn
H×nh d¹ng cña ph«i tÊm khi dËp vuèt chi tiÕt h×nh hép cã biªn
d¹ng cña ®¸y phøc t¹p vµ kÕt qu¶ m« pháng

19
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn
Ph«i bÞ nh¨n do lùc chÆn nhá Ph«i bÞ nh¨n t¹i gãc vµ r¸ch do lùc chÆn lín

Ph«i ®· l­în trßn ë gãc S¶n phÈm dËp tèt

20
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn
Thay ®æi h×nh d¹ng vµ kÝch th­íc cña tÊm chÆn

T¹o ra bÒ mÆt chÆn cã hÖ sè ma s¸t thay ®æi theo vÞ trÝ

21
 3. Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn

§iÒu khiÓn lùc chÆn trùc tiÕp trªn thiÕt bÞ

22
 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

Víi viÖc ph«i bÞ kÐo qua g©n vuèt sÏ g©y ra mét sè hiÖu øng sau:
• Lùc chÆn ph«i cÇn thiÕt cã thÓ gi¶m ®i khi xuÊt hiÖn g©n vuèt.
• Ph«i bÞ kÐo vµ biÕn d¹ng qua g©n vuèt lµm chi ph«i cã thÓ bÞ biÕn máng.
• Ph«i kÐo vµo cèi khã kh¨n h¬n.
• Gi¶m hiÖn t­îng ®µn håi l¹i cña tÊm khi møc ®é biÕn d¹ng nhá hoÆc tÊm
bÞ uèn lµ chñ yÕu.
• HÖ thèng chÆn sÏ phøc t¹p h¬n.
• BÒ mÆt cña ph«i cã thÓ bÞ cµo x­íc khi kÐo qua g©n vuèt.
23
 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

Ph©n bè g©n vuèt trªn vµnh chÆn

X©y dùng m« h×nh tÝnh to¸n gi¶i tÝch g©n vuèt

FZ  f FN   FN  (1   4)FN  FBZ 24

4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

25
 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt
Mô hình gân vuốt 2D

So s¸nh kÕt qu¶ tÝnh to¸n trªn m« h×nh gi¶i

tÝch, m« h×nh 2D, thùc nghiÖm:

Gi¶i tÝch: DBFR = 95 N

M« h×nh 2D: DBFR = 92 N
Thùc nghiÖm: DBFR = 91,45 N
26
 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt
Mô hình gân vuốt 3D

DBFR 3D = 79.8 N
DBFR 2D = 92 N
Sai khác giữa hai mô hình này là 13 %.
Có sự sai khác này là do mô hình 2D
chỉ quan tâm đến biến dạng phẳng còn
3D quan tâm đến cả biến dạng theo
phương tiếp tuyến.
27
 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

Ch­a cã g©n vuèt Cã bè trÝ g©n vuèt 28

 4. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn cã g©n vuèt

Víi viÖc ®­a ra m« h×nh tÝnh to¸n gi¶i tÝch, m« h×nh m« pháng 2D vµ 3D ®Ó x¸c
®Þnh lùc kÐo qua g©n vuèt phô thuéc chñ yÕu vµo c¸c th«ng sè h×nh häc cña g©n
vuèt gióp cho viÖc lùa chän vµ bè trÝ g©n vuèt trªn bÒ mÆt chÆn ®¬n gi¶n vµ
hiÖu qu¶.

ViÖc x¸c ®Þnh ®­îc lùc kÐo qua g©n vuèt kh«ng chØ gióp cho viÖc thiÕt kÕ,
lùa chän g©n vuèt hîp lý cho tõng vÞ trÝ trªn bÒ mÆt chÆn, mµ cßn ®¬n gi¶n
khi øng dông trong nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¹o h×nh nhê m« pháng sè.
29
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi

HÖ thèng chÆn ®µn håi

Chñ ®éng
BÞ ®éng

Khu«n cã sö dông hÖ thèng chÆn ®µn

håi chñ ®éng

Khu«n cã sö dông hÖ thèng chÆn ®µn håi

bÞ ®éng 30
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi
HÖ thèng chÆn ®µn håi chñ ®éng

Víi c¸c xy lanh chÆn cã ®iÒu khiÓn, ®­îc

bè trÝ t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trªn bÒ mÆt
vµnh chÆn sÏ t¹o ra lùc chÆn kh¸c nhau t¸c
®ông vµo tÊm chÆn ®µn håi vµ t¸c dông
vµo bÒ mÆt cña ph«i gióp cho viÖc kÐo
ph«i vµo lßng cèi theo nh­ý muèn.

31
HÖ thèng chÆn ®µn håi chñ ®éng

32
ChÆn b»ng hÖ thèng chÆn cã sö dông nguån chÊt láng cao ¸p

33
ChÆn b»ng hÖ thèng chÆn cã sö dông nguån chÊt láng cao ¸p

34
ChÆn b»ng hÖ thèng chÆn cã sö dông nguån chÊt láng cao ¸p

Ph©n bè ¸p lùc trªn tÊp chÆn trong tr­êng hîp tÊm chÆn cøng
vµ tÊm chÆn ®µn håi thuû tÜnh

35
 ChÆn b»ng hÖ thèng chÆn cã sö dông nguån chÊt láng cao ¸p

So s¸nh biÕn d¹ng cña ph«i trong tr­êng hîp tÊm chÆn cøng vµ tÊm chÆn ®µn håi
thuû tÜnh

36
ChÆn b»ng hÖ thèng chÆn cã sö dông nguån chÊt láng cao ¸p

37
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi
HÖ thèng chÆn ®µn håi bÞ ®éng

TÊm chÆn ®µn håi bÞ

®éng ®­îc cÊu t¹o tõ tÊm
chÆn cøng vµ cã thªm
phÇn tö cao su, chÊt dÎo
hoÆc kim lo¹i ®µn håi ®­
îc g¾n vµo mÆt d­íi cña
tÊm chÆn.

Khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh dËp vuèt, tÊm chÆn lu«n nÐn vµo ph«i sÏ t¸c ®éng ®Õn phÇn
tö ®µn håi. PhÇn tö nµy bÞ nÐn vµ sÏ t¨ng ¸p lùc chÆn lªn ph«i. ViÖc ®iÒu khiÓn ¸p
lùc chÆn theo vÞ trÝ cã thÓ thùc hiÖn kh¸ dÔ dµng bëi ta chØ cÇn thay ®æi vËt liÖu
phÇn tö ®µn håi hay thay ®æi chiÒu dµy cña phÇn tö ®µn håi.

HÖ thèng chÆn ®µn håi bÞ ®éng cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n vµ phï hîp víi tr×nh
®é trong n­íc hiÖn nay.
38
5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi
Chi tiÕt h×nh hép cã kÝch th­íc:
L = 495 mm
B = 196 mm
rA = 40 mm, rB = 10 mm,
rC = 20 mm, rD = 20 mm
H = 50 mm
C¸c kÝch th­íc quan träng cña khu«n:
rCèi = 5 mm, rChµy = 5 mm

39
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi
Tr­êng hîp sö dông tÊm chÆn cøng

Ph©n bè øng suÊt ph¸p

tuyÕn trªn bÒ mÆt tiÕp xóc
cña tÊm chÆn

Vµnh ph«i bÞ mÊt æn

®Þnh vµ bÞ nh¨n khi
chiÒu s©u dËp vuèt ®¹t
30 mm. Khi chiÒu s©u
dËp vuèt ®¹t 37 mm.
xuÊt hiÖn r¸ch t¹i gãc
hép.

Sö dông tÊm chÆn cøng kh«ng thÓ dËp ®­îc chi tiÕt cã chiÒu s©u dËp vuèt 50 mm 40
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi
Tr­êng hîp sö dông tÊm chÆn ®µn håi

Ph©n bè lùc chÆn trªn tÊm chÆn

Ph©n bè øng suÊt trªn hÖ thèng chÆn ®µn håi

41
 5. Nghiªn cøu c«ng nghÖ chÆn ®µn håi

So víi ph©n bè øng suÊt trªn tÊm

chÆn cøng, ph©n bè øng suÊt trªn
tÊm chÆn trong tr­êng hîp nµy ®Òu
kh¾p mÆt tiÕp xóc. Trªn phÇn vµnh
chÆn ph«i kh«ng xuÊt hiÖn tiÕp xóc
côc bé, ®iÒu ®ã chøng tá bÒ mÆt
ph«i tiÕp xóc ®Òu víi bÒ mÆt tÊm
chÆn. Nh­ vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh
ph«i kh«ng bÞ nh¨n trªn bÒ mÆt
vµnh.
Ph©n bè øng suÊt ph¸p tuyÕn trªn bÒ mÆt tiÕp xóc

42
 6. KÕt luËn
XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu dËp c¸c chi tiÕt vá máng, cã h×nh d¹ng phøc t¹p nh­vá « t«
§Ò tµi ®· nghiªn cøu c¸c th«ng sè ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh dËp vuèt vµ chÊt l­îng s¶n
phÈm, mµ trong ®ã lùc chÆn thay ®æi theo vÞ trÝ vµ hµnh tr×nh lµ mét trong nh÷ng
th«ng sè quan träng cÇn thiÕt ph¶i ®­îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn t¹i ViÖt Nam

§­a ra ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lùc chÆn theo vÞ trÝ trong c¸c tr­êng hîp chi tiÕt ®¬n gi¶n
vµ phøc t¹p
Nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn theo vÞ trÝ cã kh¶ n¨ng øng dông cao trong thùc tiÔn.
Trong ®ã ph­¬ng ph¸p chÆn cã g©n vuèt vµ chÆn ®µn håi cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ rÊt
phï hîp víi ®iÒu kiÖn kü thuËt trong n­íc.
Nghiªn cøu, tÝnh to¸n lùc kÐo qua g©n vuèt dùa vµo tÝnh to¸n gi¶i tÝch vµ m« pháng.
C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu m« h×nh g©n vuèt 2D vµ 3D cã thÓ øng dông hiÖu qu¶ kh«ng
chØ cho thiÕt kÕ m« pháng mµ c¶ thiÕt kÕ khu«n trong thùc tÕ.
Nghiªn cøu, m« pháng qu¸ tr×nh dËp vuèt cã sö dông hÖ thèng chÆn ®µn håi. C¸c kÕt
qu¶ thu ®­îc ®· chøng minh nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p so víi c¸c hÖ thèng chÆn
cæ ®iÓn.
Trong c¸c nghiªn cøu tiÕp theo sÏ triÓn khai c«ng nghÖ chÆn trªn thùc tÕ ®Ó kh¼ng
®Þnh tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c ph­¬ng ph¸p chÆn
43