1.

0 PENGENALAN LARI PECUT

Rajah 1: Kedudukan fasa larian

Lari pecut bermaksud berlari dengan pantas dan memerlukan koordinasi bahagian-bahagian anggota badan, iaitu ayunan tangan dan kaki. Lari pecut ialah acara olahraga jarak dekat yang memerlukan tenaga tinggi seperti tenaga anaerobik untuk membuat larian sepantas mungkin. Bagi seorang atlit, teknik dan gaya larian merupakan faktor utama untuk menempa kejayaan. Ada dua faktor yang boleh dikuasai oleh pelari-pelari pecut iaitu faktor kelajuan dan jarak langkah semasa berlari. Terdapat tiga fasa utama dalam lari pecut, iaitu fasa permulaan, fasa larian dan fasa penamat. Seseorang pelari akan dapat melakukan larian yang baik jika dia dapat menguasai keempat-empat fasa tersebut. Setiap fasa mempunyai teknik yang tertentu untuk melakukannya. Ketiga-tiga fasa tersebut akan diterangkan dengan menganalisis otot-otot, tulang-tulang, sendi-sendi, aksi pergerakan, satah

pergerakan dan sebagainya.

2.0 FASA PERMULAAN LARIAN SECARA DEKAM Dalam larian pecut, permulaan merupakan prinsip dan aspek terpenting yang harus diberikan perhatian. Ianya terbukti menerusi acara 100 meter dan 200 meter. Manakala dalam acara 400 meter, aspek permulaan tidaklah diberikan tumpuan yang mendalam. Dalam kebanyakkan kejohanan olahraga terbesar dunia, pelari pecut memberikan perhatian penting dalam aspek permulaan ini. Permulaan juga menjadi faktor penting dalam menentukan kejayaan seseorang pelari pecut. Setidaktidaknya, dengan melakukan permulaan yang baik, akan memberikan kesan psikologi kepada pelari itu dibandingkan dengan pelari lain. Teknik permulaan larian secara dekam mempunyai tiga cara. Antaranya ialah gaya peluru ( jarak blok ialah 27.5 cm ), gaya sederhana ( jarak blok ialah 40 cm ) dan gaya panjang ( jarak blok ialah 52 65 cm ).

Kepala dan leher didongak sebagai sebahagian dari 'torso'. Mata pandang ke hadapan dengan penuh tumpuan. Selepas arahan 'sedia' diberikan, pinggul diangkat tinggi dan badan dicondong ke hadapan.

2.0.1 Otot, Sendi Dan Tulang Yang Terlibat Ketika Fasa Permulaan: 1. BAHAGIAN TANGAN Kedudukan tangan Tangan diletakkan di bahagian garisan permulaan. Tangan didepakan seluas bahu. Ibu jari dan jari telunjuk dibuka luas. Jari-jari lain dirapatkan.

Otot Biseps: Ektensor Triseps: Fleksor

Sendi Sendi lesung. Sendi ini terdapat di sendi bahu yang membenarkan gerakan di dalam banyak arah. Sendi pelana bagi persendian pada ibu jari tangan Sendi ini dapat bergerak ke dua arah, iaitu ke samping dan ke depan. Sendi kondil bagi persendian antara tulang pergelangan tangan dengan tulang telapak tangan.

Tulang Lengkungan pektoral ( skapula dan klavikel) Tulang lengan (terdiri daripada humerus,ulna, radius, karpus, metakarpus dan falanks).

2. BAHAGIAN KAKI

Kedudukan Kaki Lutut kaki dibengkokkan ke hadapan. Lutut dalam kedudukan lebih kurang 45.

Otot: Hamstring : ektensor Kuadriceps : fleksor

Sendi: Sendi lesung yang terdapat di punggung membolehkan pergerakan dalam banyak arah. Sendi engsel yang terdapat di lutut kaki yang membenarkan gerakan ke belanga dan hadapan. Sendi kondil di bahagian pergelangan kaki yang membenarkan pergerakan dalam dua arah.

Tulang: Lengkungan Pelvis Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus, metatarsus, dan falanks).

3. PERSEDIAAN

Kedudukan punggung Diangkat sehingga lutut kaki hadapan adalah 90 dan kedudukan punggung lebih tinggi sedikit daripada bahu.

Kedudukan lutut Lutut dalam kedudukan lebih 90 Hamstring : fleksor Kuadriceps : ektensor

Kedudukan tangan Tangan dalam kedudukan lebih kurang 180 Kedudukan tangan ke belakang sedikit daripada bahu Biseps : ektensor Triseps : fleksor

2.1 FASA LARIAN LARI PECUT Dalam acara lari pecut, pecutan berlaku awal dalam larian. Sebenarnya 95% daripada kelajuan maksimum dicapai pada kira- kira 18 meter. Apabila seseorang atlit mencapai kelajuan maksimum, kadar pecutannya akan ditentukan oleh tahap daya tahan ototnya. Tambahan pula seseorang atlit tidak mungkin boleh berlari pada kelajuan maksimum lebih dari jarak 14-18 meter, maka apa yang diperlukan oleh atlit ialah mengekalkan kelajuan yang lebih rendah dari kelajuan maksimum. Tangan yang bertentangan dengan kaki belakang memulakan pergerakan kehadapan. Tangan lain digerakkan ke belakang dengan kuat. Tangan

dibengkokkan 90 darjah. Lutut belakang digerakkan ke belakang dengan cepat dan pada tahap rendah. Kaki hadapan diluruskan sepenuhnya. Fasa pecutan melibatkan larian dalam jarak di antara 30-60 meter, kedudukan badan berubah dari rendah ke condong ke hadapan. Jarak langkah juga turut bertambah dalam fasa ini.

2.1.1 TULANG YANG TERLIBAT DALAM FASA LARIAN Ketika fasa larian ini, hanya tulang dan sendi di bahagian tangan serta tulang dan sendi bahagian kaki yang terlibat secara langsung.

i.

Bahagian Tangan Lengkungan pektoral ( skapula dan klavikel)

Tulang Skapula Dan Klavikel Bahagian tangan terdiri daripada 2 tulang, iaitu klavikel di anterior dan skapula di posterior. Klavikel berbentuk rod dan diletak secara mengufuk di bawah leher. Di satu hujung, tulang klavikel bersendi dengan sternum dan satu hujung lagi bersendi dengan skapula. Skapula ialah tulang leper yang berbentuk segi tiga. Satu hujung skapula mempunyai lesung glenoid (ball and socket joint) untuk bersendi dengan kepala humerus tulang lengan. Persendian yang terbentuk disebut sendi bahu. Tulang lengan (terdiri daripada humerus, ulna, radius, karpus, metakarpus dan falanks).

Tulang Lengan Dan Tulang Humerus Humerus merupakan tulang lengan atas yang panjang. Di hujung anterior, humerus bersendi dengan skapula melalui sendi lesung. Di hujung posterior, alur yang disebut troklea pada humerus bersendi dengan tulang radius- ulna melalui sendi engsel (pivot joint). Radius-ulna merupakan dua batang tulang lengan bawah yang tersusun hampir selari dan berpaut di kedua-dua hujungnya. Bahagian atas ulna bersendi dengan troklea dan fosa olekranon, manakala hujung bawah radius-ulna pula bersendi dengan tulang karpus.

Karpus merupakan tulang pergelangan tangan. Metakarpus atau tulang tapak tangan bersendi dengan falanks (sendi gelongsor/ saddle joint), iaitu tulang jari dan karpus. Metakarpus terdiri daripada 5 batang tulang jari. Falanks terdiri daripada 14 batang tulang. Ibu jari mempunyai 2 tulang falanks manakala jari-jari lain setiap satunya mempunyai 3 batang tulang falanks ii. Bahagian Kaki

Lengkungan Pelvis

Terdiri daripada 2 tulang punggung ( pelvic girdle) serupa yang bercantum dengan turus vertebra di bahagian posterior. Setiap tulang punggung terdiri daripada 3 bahagian iaitu illium, iskium dan pubis. Obturator foramen merupakan satu bukaan yang dilingkungi iskium dan pubis. Bukaan ini membenarkan salur darah, saraf dan ligamen melaluinya. Pada kedua-dua sisi lengkungan pelvis, terdapat lesung asetabulum yang membentuk sendi lesung dengan tulang femur. Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus, metatarsus, dan falanks)

Femur merupakan tulang paha dan mempunyai satu kepala berbentuk bebola yang bersendi dengan sendi asetabulum pada sisi lengkungan pelvis. Hujung bawah femur bersendi dengan tulang tibia melalui sendi engsel/ Hinge joint (sendi lutut). Sendi ini ditutup oleh tulang tempurung lutut yang disebut patela. Tibia-fibula merupakan tulang kaki bawah yang terdiri daripada percantuman tulang tibia dan tulang fibula. Hujung bawah tibia-fibula bersendi dengan tarsus. Sendi ini dikenali sebagai sendi pelana (plane joint). Tibia mempunyai saiz yang lebih besar daripada fibula. Tarsus ialah 5 tulang pada pergelangan kaki yang bersendi dengan metatarsus. Sendi ini dikenali sebagai sendi gelongsor. Tumit kaki merupakan tarsus yang paling besar. Hanya satu tulang tarsus yang bersendi dengan tibia-fibula melalui sendi pelana. Metatarsus ialah tulang pada tapak kaki dan bersendi dengan falanks, iaitu tulang jari kaki melalui sendi ellipsoid. Falanks terdiri daripada 14 tulang kecil. Seperti falanks pada jari tangan, ibu jari dibentuk oleh 2 tulang falanks manakala jari kaki yang lain terdiri daripada 3 tulang falanks.

10

2.1.2 SENDI YANG TERLIBAT KETIKA BERLARI

Gambar

Bahagian Tulang

Sendi Terlibat

yang

Jumlah Tulang

1) Skapula (lengkungan pektoral) dengan humerus.

a) Lesung Glenoid (ball and socket joint)

Skapula- 1 batang tulang. Humerus 1 batang tulang

11

2) Humerus dengan tulang radius-ulna.

b) Sendi Engsel (pivot joint)

Tulang radius-ulna mengandungi 2 batang tulang.

3) Metakarpus dengan falanks

c) Sendi Ellipsoid ( sendi Bongol)

Metakarpus mengandungi 5 batang tulang jari.

Falanks mengandungi 14 batang jari. 2 falanks pada ibu jari dan 3 batang falanks pada jari-jari lain.

4) Lengkungan pelvis (lengkungan pelvis dengan d) Sendi Lesung Asetabulum (ball and socket joint)

- Terdapat 2 tulang punggung yang menyambungka n lengkungan pelvis dengan tulang femur. 2 tulang pada tibia dan fibula.

tulang femur)

5) Tulang kaki (femur dengan tulang tibia)

e) Sendi Engsel (Hinge Joint)

12

6) Di bawah tulang f) Sendi kering dan tulang betis dengan tulang talus Pelana ( sendi pergelangan kaki)

Hanya 1 tulang sahaja.

7) Tarsus dengan metatarsus g) Sendi Gelongsor

Mempunyai 5 batang tulang pada pergelangan kaki

8) Metatarsus dengan falanks h) Sendi ellipsoid

5 batang tulang pada metatarsus.

Falanks terdiri daripada 14 batang tulang kecil. Ibu jari kaki 2 tulang falanks dan jarijari lain 3 tulang falanks.

13

i.

Sendi Lesung Di Sendi Bahu Dan Sendi Pinggul

Sendi bola dan soket (sendi lesung Glenoid) pada menghubungkan tulang skapula dengan tulang humerus. Sendi bahu ini membantu dalam menggerakkan tangan ke sisi dan ke atas ketika berlari. Sendi ini dinamakan sendi lesung kerana Ia boleh menggerakkan tangan pada semua satah. Sendi lesung di bahagian punggung pula membantu kaki untuk bergerak dengan pantas pada semua satah ketika berlari. Sendi lesung di punggung ini dikenali sebagai sendi pinggul. ii. Sendi Engsel Di Sendi Siku Dan Sendi Lutut

Sendi engsel di sendi siku membantu dalam menggerakkan otot pada tulang humerus dan tibia-fibula ke atas dan bawah secara antagonis. Ia juga mebenarkan tangan dibengkokkan ke atas dan ke bawah pada pergerakan satu satah sahaja semasa fasa lari. Fungsi sendi engsel di siku sama dengan sendi engsel di lutut. Sendi ini dinamakan patella di mana ia menghubungkan tulang femur dengan tibiafibula. Sendi lutut ini juga membantu dalam membengkokkan kaki ke atas dan ke bawah pada satu satah pergerakan.

14

iii.

Sendi Jari / Sendi Elipsoid (Bahagian Jari Kaki Dan Tangan)

Dalam fasa larian ini juga, sendi ellipsoid atau sendi jari membantu pelari menggerakkan jari secara rotasi pada sudut 90 darjah. Sendi jari merupakan salah satu jenis sendi engsel kerana ia bergerak pada satu satah sahaja. Sendi ellipsoid ini melibatkan sendi jari di bahagian tangan, metakarpus dengan falankas dan sendi jari kaki iaitu metatarsus dengan falanks. Sendi-sendi jari ini membantu pelari dalam mengurangkan rintangan ketika berlari, terutama sekali apbila jari tangan digenggam. iv. Sendi Pergelangan Kaki ( Sendi Pelana)

Ketika berlari juga, sendi di pergelangan kaki yang menghubungkan tulang tarsus dengan tibia dan fibula di kaki juga digunakan. Sendi pelana atau sendi di pergelangan kaki ini membantu menggerakkan kaki ke atas dan ke bawah ketika berlari. Ini menyebabkan tumit kaki dapat diangkat ketika berlari. Ia menggerakkan anggota badan pada dua satah pergerakan.

15

2.1.3 OTOT YANG TERLIBAT KETIKA BERLARI

Bahagian Badan

Otot yang Terlibat

Penerangan

1.

Tangan

Deltoid Biseps Triseps Bersifat antagonis Apabila tangan diflexikan, otot biseps akan mengecut dan otot triseps akan mengendur. Apabila tangan dalam keadaan hyperekstensi, otot

16

biseps akan mengendur dan otot triseps akan mengecut.

2.

Badan

Pektoralis major

Terlibat ketika pelari menghayunkan tangan

3.

Punggung

Gluteus Maximus Akan mengecut untuk menarik tulang femur

4.

Kaki

Kuadriseps

Mengecut untuk melurus kaki

Mengecut untuk Hamstring membengkokkan kaki Bersifat antagonis

Gastrocnemius

Bersifat antagonis Mengecut untuk

17

menarik tumit Otot anterior akan mengendur 5. Tumit Akan ada tolakan ke bawah dan ke belakang.

i.

Otot Tangan dan Pektoralis Major

Otot tangan pada sendi bahu iaitu deltoid akan membantu ketika pelari menghayunkan tangan. Apabila tangan dalam keadaan fleksi, otot pada sendi bahu iaitu biceps akan mengecut manakala otot triseps akan mengendur. Apabila tangan dalam keadaan hyperektensi pula, otot biseps akan mengendur dan otot triseps akan mengecut. Otot triseps dan biseps ini bersifat antagonis ketika pergerakan tangan Otot pektoralis major pada sendi bahu terlibat apabila pelari menghayunkan tangan.

18

ii.

Otot Kaki

Apabila kaki dalam keadaan flexi, otot pada sendi pinggul iaitu hamstring akan mengecut untuk meluruskan kaki dan kuadriceps akan mengendur. Apabila kaki dalam keadaan hyperektensi, otot hamstring akan mengendur dan otot kuadriceps akan mengecut untuk meluruskan kaki. Otot gluteus maximus yang terletak pada sendi pinggul pula akan mengecut untuk menarik tulang femur. Otot gastrocnimius pada sendi lutut akan mengecut untuk menarik tumit manakala otot anterior iaitu tibialis akan mengendur.

iii.

Otot Rangka Otot rangka merupakan sejenis otot bersitra yang menghubungkan antara

satu tulang ke tulang yang lain. Otot rangka digunakan untuk pergerakan dan postur badan, dengan mengenakan daya kepada tulang dan sendi melalui pengecutan. Otot rangka mengecut secara terkawal melalui stimulasi saraf. Sel otot rangka mempunyai bentuk silinder panjang dan nukleus berbilang. Nukleus otot ini terdapat di bawah membran plasma yang mengosongkan bahagian tengah gentian otot untuk miofibril. Aturan unik ini membenarkan pergerakan yang lebih berkesan. Otot ini biasanya mempunyai salah satu hujungnya terlekat kepada

19

tulang pegun seperti skapula, dan hujung satu lagi melintasi sendi dan melekat kepada tulang yang lain seperti humerus). Bagi fasa larian, otot yang terlibat ialah: Otot pada sendi bahu iaitu deltoid, biceps dan triceps. Otot pada sendi siku iaitu brachioradialis dan Flexor carpi radialis Otot pada sendi bahu iaitu pictoralis major. Otot pada sendi pinggul iaitu gluteus maximus, hamstring dan Kuadriceps.

20

2.1.4 AKSI PERGERAKAN Pergerakan didefinisikan sebagai pertukaran tempat atau kedudukan. FLEXION: Membengkok pergerakan yang berkurangan sudut antara dua bahagian. Contohnya: membengkok siku EXTENSION: Lawan kelenturan; satu membetulkan pergerakan yang pertambahan sudut antara bahagian badan. HYPEREXTENSION: Awalan hyper- kadangkala ditambah untuk menegaskan pergerakan melebihi kedudukan lumrah, ibarat dalam hyperflexion atau pelurus lampauan (hyperextensi) Pengenalan Aksi-Aksi Pergerakan Badan

Terdapat 4 jenis pergerakan: Pergerakan linear Pergerakan sudut Pergerakan putaran Pergerakan khusus

21

Jenis Pergerakan

Diskripsi Pergerakan Kedudukan badan: Ektensi ke fleksi

Gambar

Pergerakan Bersudut Kedudukan kaki : Ekstensi ke fleksi

Kedudukan tangan : Fleksi

hiperekstensi

Pergerakan kaki : Plantarfleksi-dorsi Pergerakan khusus fleksi-dorsi -fleksi

Pergerakan bahu : Elevasi

22

2.1.5 SATAH PERGERAKAN Pada asasnya pergerakan manusia akan tertumpu kepada pergerakan ke arah hadapan, belakang, sisi, pegerakan pusingan dan berbagai lagi bentuk pergerakan. Dalam biomekanik pergerakan-pergerakan ini dibahagikan mengikut satah yang telah ditentukan. Satah-satah ini adalah berbentuk imaginasi. Walaubagaimanapun ianya menjadi panduan penting bagi menentukan arah pergerakan yang akan dibuat. Satah-satah pergerakan ini pula memerlukan paksi atau aksis yang akan membantu pergerakan tersebut Istilah satah tubuh Sagittal: Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian kiri dan kanan. Koronal: Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian depan dan belakang. Axial: Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian atas dan bawah.

23

Kedudukan Satah Badan Semasa Fasa Larian

SatahSagittal yang membahagikan badan kepada kiri dan kanan semasa berlari

24

2.2 FASA PENAMAT LARI PECUT Fasa penamat merupakan fasa terakhir dalam lari pecut. Perhatian perlu dititikberatkan semasa menghampiri garisan penamat. Teknik fasa penamat ialah terus berlari tanpa mengurangkan kepantasan sehingga melepasi garisan penamat., bahagian dada atau torso dibawa ke hadapan, badan dicondongkan sedikit, mengangkat bahu ke atas dan menarik tangan ke belakang.

2.2.1 Otot, Sendi Dan Tulang Yang Terlibat Ketika Fasa Penamat : 1. Tangan ditarik ke belakang Sudut tangan lebih kurang 180 jari-jari terbuka bahu ke atas dan menarik tangan ke belakang. Otot : biseps : ektensor triceps : fleksor Sendi : Sendi lesung (terletak di kedua-dua belah bahu) Sendi ini membolehkan banyak. Tulang : Lengkungan pektoral ( skapula dan klavikel) , Tulang lengan (terdiri daripada humerus,ulna, radius, karpus,
25

tangan

dalam

keadaan

pergerakan

yang

metakarpus dan falanks). 2. Kaki kanan melangkah ke hadapan Sudut kaki lebih 90 dan kurang daripada 180 menonjolkan hadapan Otot : kuadriseps : ektensor (meluruskan kaki) hamstring : fleksor (membengkokkan kaki) Sendi : Sendi lesung (terletak di kedua-dua belah punggung), Sendi engsel (terletak di kedua-dua lutut ) Tulang : Lengkungan Pelvis, Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus, metatarsus, dan falanks) 3. Kaki kiri diangkat ke belakang Sudut kaki lebih kurang 90 lutut dan kaki diangkat ke belakang Otot : kuadriseps : ektensor (meluruskan kaki) hamstring : fleksor (membengkokkan kaki) Sendi : Sendi lesung (terletak di kedua-dua belah punggung), Sendi engsel (terletak di kedua-dua lutut ) Tulang : Lengkungan Pelvis, Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus, metatarsus, dan falanks) bahagian tarsal ke

26