ฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์

ประเภท

“กำพย์”
ครูไทยรัฐ โพธิ์พันธุ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

ฉันทลักษณ์ “กำพย์”
• ลักษณะคำประพันธ์ประเภทกำพย์มีท้ง ั หมด ๓ ชนิด ได้แก่ – กำพย์ยำนี ๑๑ – กำพย์ฉบัง ๑๖ – กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ ซึ่งมีระเบียบวิธีกำรแต่ง และข้อบังคับแตกต่ำงกันออกไป

ฉันทลักษณ์ “กาพย์ยานี ๑๑”

๑. กาพย์ยานี ๑๑ หนึง ่ บทมี ๔ วรรค วรรคหน้ า ๕ คา วรรคหลัง ๖ คา ๒ วรรคเป็ น หนึง ่ บาท บาทแรก เรี ยกว่า บาทเอก บาทที่สอง เรี ยกว่า บาทโท ๒. สัมผัสคล้ ายกับกลอนสุภาพ

แผนผัง“กาพย์ยานี ๑๑”
บาทที่ ๑

บาทที่ ๒

ตัวอย่าง“กาพย์ยานี ๑๑”
๏ ขึ ้น กก ตกทุกข์ยาก มันเผือกเลือกเผาไฟ ๏ รอนรอนอ่อนอัษฎงค์ ช่วงดังน ้าครั่งแดง แสนลาบากจากเวียงไชย กินผลไม้ ได้ เป็ นแรง พระสุริยงเย็นยอแสง แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร
กาพย์พระไชยสุริยา

ฉันทลักษณ์ “กาพย์ฉบัง ๑๖”

กาพย์ ฉบัง ๑๖ หนึง ่ บทมี ๓ วรรค วรรคที่หนึง ่ มี ๖ คา วรรคที่สองมี ๔ คา และวรรคที่สาม มี ๖ คา รวมหนึง ่ บทมี ๑๖ คา

แผนผัง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
บทที่ ๑
บทที่ ๒

ตัวอย่าง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
๏ เห็นกวางย่างเยื ้องชาเลืองเดิน เหมือนอย่างนางเชิญ พระแสงสาอางข้ างเคียง ๏ เขาสูงฝูงหงส์ลงเรี ยง เริ งร้ องซ้ องเสียง สาเนียงน่าฟั งวังเวง ๏ กลางไพรไก่ขน ั บรรเลง ฟั งเสียงเพียงเพลง ซอเจ้ งจาเรี ยงเวียงวัง กาพย์พระไชยสุริยา

ภาพบรรยาย“กาพย์ฉบัง ๑๖”

ฉันทลักษณ์ “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”

กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ บทหนึ่งมี ๒๘ คำ แบ่งเป็น ๗ วรรค วรรคละ ๔ คำ

แผนผัง “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”

ตัวอย่าง“กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”
ก กา ว่าปน เอ็นดูภธ ู ร มณฑลต้ นไทร วันทาสามี เฝ ้ าอยูด ่ แ ู ล ให้ พระภูบาล ๏ ขึ ้นใหม่ในกน ระคนกันไป มานอนในไพร แทนไพชยนต์สถาน ๏ ส่วนสุมาลี เทวีอยูง ่ าน เหมือนแต่ ก่อนกาล สาราญวิญญาณ์ กาพย์พระไชยสุริยา