กระดูกสันหลังคด

(Scoliosis)

โดย น.พ.ธเนศ วรรธนอภิสิทธิ์

Thaispineclinic.com
โดยทั่วไปคนเราทุกคนจะมีความโค้งของกระดูกสันหลังโดยที่กระดูกสันหลังช่วงอกจะมี
ความโก่ง และกระดูกสันหลังส่วนเอวจะมีการแอ่นไปด้านหน้า แต่การโก่งไปด้านข้าง
เป็นความผิดปกติที่เรียกว่า กระดูกสันหลังคด (scoliosis)
กระดูกสันหลังคดตามคานิยามของสมาคมการวิจัยกระดูกสันหลังคด
(Scoliosis Research Society,SRS) คือสภาวะที่การเอียงไป
ด้านข้างของกระดูกสันหลังเป็นมุมเกิน 10 องศา วัดจากฟิล์มเอกซเรย์ท่าด้านหน้าตรง
กระดูกสันหลังคดแบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือ
1. สาเหตุจากการผิดปกติของตัวกระดูกสันหลัง
2. สาเหตุจากความผิดปกติของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ
3. กลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic) ซึ่งเป็นกลุ่มที่พบได้บ่อยที่สุด
กระดูกสันหลังคดกลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Scoliosis)

สาเหตุที่แท้จริงยังไม่มีใครทราบ แต่คิดว่าน่าจะเกิดจากหลายปัจจัย เช่นการหลั่ง

ฮอร์โมนที่ผิดปกติ การทางานที่ผิดปกติของโปรตีน กล้ามเนือ้ และระบบ
ประสาท
กระดูกสันหลังคดที่ไม่ทราบสาเหตุ แบ่งได้เป็น 3 ช่วงอายุคือ
1. พบได้ในช่วงอายุแรกเกิดจนถึง 3 ปี (Infantile)
2. พบในช่วงอายุ 4 ปี ถึง 9 ปี (Juvenile)
3. พบได้ตั้งแต่อายุ 10 ปี ถึง 17 ปี (Adolescent) โดยในกลุ่มนี้จะเป็น
กลุ่มที่พบได้บ่อยที่สุด เนื่องจากขณะที่เข้าสู่
วัยรุ่น กระดูกสันหลังก็มีการเจริญเติบโตขึ้นด้วย ซึ่งจะทาให้ความผิดรูปเห็น
ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น
อุบัติการณ์ของกระดูกสันหลังคดในกลุ่มที่เข้าสู่วัยรุ่น (Adolescent
Idiopathic Scoliosis) จะพบประมาณ 2 ถึง 2.5 เปอร์เซ็นต์
ในประชากรทัว่ ไป กระดูกสันหลังคดส่วนใหญ่จะไม่ทาให้เกิดอาการ
ปวดหลัง ดังนั้นการสังเกตพบว่ามีกระดูกสันหลังคด จึงมักเกิดจาก
บุคคลในครอบครัวหรือการตรวจร่างกายที่โรงเรียน การตรวจเอกซเรย์
ปอดประจาปี
ผู้ปกครองอาจสังเกตลักษณะของร่างกายเด็กว่ามีกระดูกสันหลังคดหรือไม่ โดยสังเกตดูว่ามี
- ระดับไหล่ 2 ข้างไม่เท่ากัน (uneven shoulders)
- มีการนูนของบริเวณสะบักด้านใดด้านหนึ่ง (prominent shoulder
blades)
- ระดับเอวไม่เท่ากัน (uneven waist)

- การก้มตัวไปด้านหน้าจะพบว่ามีการนูนของบริเวณส่วนหลังไม่เท่ากัน (Adam
forward bending test)
ถ้าสงสัยว่ามีกระดูกสันหลังคด ควรพาเด็กมาพบแพทย์เพื่อตรวจเอกซเรย์กระดูกสันหลังทัง้ ตัว ด้านหน้าตรง (whole
spine AP film) เพื่อทาการวัดมุมของการคดของกระดูกสันหลัง และทาการวางแผนการรักษาการคดเพิ่ม
มากขึ้นของกระดูกสันหลัง มีปัจจัยที่เข้ามาเกี่ยวข้องคือ มุมที่คดในตอนแรกที่ตรวจพบเป็นองศาที่มาก การคดที่มี 2
ระดับ (Double curve) อายุน้อยตอนที่ตรวจพบ ในรายที่เป็นเด็กผู้หญิงยังไม่มีประจาเดือนมา กระดูกอ่อน
บริเวณเชิงกรานยังไม่ปดิ ( low riser sign)

รูปแสดงวิธีการวัดมุมของกระดูกสันหลัง
คด
ผลกระทบต่อร่างกายในรายที่มีกระดูกสันหลังคด
ระบบการหายใจ จากการศึกษาพบว่าในผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังคดเป็นมุมมากกว่า 100 องศา จะทาให้
ปริมาตรของปอดลดลง มีผลกระทบต่อการทางานของปอดอย่างมาก
อาการปวดหลัง พบว่า ผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังคดมีโอกาสเกิดอาการปวดหลังมากกว่าคนปกติเล็กน้อย อาการ
ปวดหลังมักไม่รุนแรง มักเกิดหลังจากใช้งานมากและอาการดีขึ้นหลังจากพัก อาการปวดหลังไม่สัมพันธ์
กับมุมที่คด
การตั้งครรภ์ ไม่ได้ทาให้กระดูกสันหลังคดเพิ่มขึ้น ไม่ได้ทาให้อาการปวดหลังมากขึ้น และกระดูกสันหลังคด
ไม่ได้มีผลต่อการคลอด
ผลกระทบต่อการทางาน ไม่พบความแตกต่างในการทางานของผู้ป่วยกระดูกสันหลังคดและคนทั่วไป
ผลต่อจิตใจ ไม่พบว่าผู้ป่วยกระดูกสันหลังคด มีภาวะผิดปกติทางจิตใจที่ต้องได้รับการรักษาทางจิตเวชมากกว่า
คนปกติ
ผลกระทบต่อรูปลักษณ์ (Self – Image) จากแบบสอบถาม พบว่า ในกลุ่มกระดูกสันหลังคดมีความ
พอใจต่อรูปลักษณ์ต่ากว่าคนทั่วไป
การรักษา
ในรายที่มีมุมน้อยกว่า 20 องศา ยังไม่ต้องทาการรักษา แต่ต้องติดตามผลเอกซเรย์ไปจนกระทั่งผู้ป่วย
โตเต็มที่
ในมุมระหว่าง 20 ถึง 30 องศา ที่มีการคดมากขึ้นหลังจากการติดตามเอกซเรย์ หรือยังมีการ
เจริญเติบโต พิจารณารักษาโดยใช้เฝือกพยุงตัว (Brace) มุมระหว่าง 30 ถึง 40 องศา ในรายที่
ยังมีการเจริญเติบโต รักษาโดยใช้เฝือกพยุงลาตัว
ในรายที่หลังคดมีมุมเกิน 40-50 องศา ควรพิจารณาผ่าตัดดามกระดูกสันหลังด้วยโลหะ
การรักษาด้วยการกระตุ้นด้วยไฟฟ้า (electrical stimulation) การออกกาลังกายและการ
ดัดกระดูกสันหลัง (manipulation) ไม่ได้มีผลในการรักษากระดูกสันหลังคด
รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กชายอายุ13 ปีที่มีกระดูกสันหลังคด 52 องศา
รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กชายอายุ 13 ปีที่มีกระดูกสันหลังคดส่วนอก 85
องศาและส่วนเอวคด 39องศา
รูปเปรียบเทียบx-rayและรูปร่างก่อนและหลังผ่าตัดของเด็กหญิงอายุ 15 ปีที่มีกระดูกสันหลังคดส่วนอก 38องศา
และส่วนเอวคด 80องศา