MIKROEKONOMI

1. ka prfaqson Oferta Oferta prfaqson sasit e nj produkti q shitsit jan njkohsisht t gatshm dhe n gjendje t ofrojn pr shitje me mime t ndryshme, gjat nj periudhe t caktuar kohore, kur faktort e tjer jan konstant. 2. ka paraqet Ligji i Oferts? Lilgji i Oferts thot se shitsit do t ofrojn nj sasi m t madhe pr shitje kur mimet rriten dhe do t ofrojn sasin m t vogl t produkteve ather kur cmimet ulen. 3. Nga buron Ligji i Oferts? Ligji i oferts buron nga parimet e zgjedhjes racionale ku prfitimi shtes q merret nga ofrimi i nj njsie produkti sht mimi i pritur i tij. Ktu prodhuesi sht i gatshm t ofroj nj njsi shtes vetm kur mimi i saj shth m i lart ose t paktn i barabart me koston shtes. Pra; mimi dhe kostoja shtes lidhn n t njjtn mnyr si mimi dheknaqsia shtes n rastin e krkess. 4. ka sht Kostoja Marxhinale-Kostoja Shtes? Kostoja shtes rritet kur rritet sasia e prodhuar, pra dikton nevojn pr rritjen e mimeve m t larta pr produktet e tyre n mnyr q t mbulojn kostot shtes m t larta q ka patur prodhuesi. 5. Cilt faktor ndikojn n Ofert? Faktort kryesor q ndikojn n ofert jan: A) mimet e faktorve t prodhimit, B) Teknologjia e prdorur, C) mimet e mallrave t lidhur, ) Pritjet e konsumatorve, D) Numri i ofruesve. 6. Analizoni faktort q ndikojn n Ofert? A) mimet e faktorve t prodhimit jan faktor prcaktues q ndikon n koston e produktit. Pra; nj rritje n mimin e burimeve rrit koston-shpenzimet e produkteve dhe n kushtet e mimit t ofruar n tregun e produktit e ul ofertn, dhe e kundrta e sajnj ulja n mimin e burimeve ul kostot-shpenzimet e produkteve dhe n kushtet e mimit t dhn n tregun e produktit rrit ofertn. B) Teknologjia nnkupton aftsia dhe njohuria shkencore q prdorut pr t prodhuar n mnyr efiente-me nje kosto m t ult, dhe me kt on n nj rritje t oferts.

C) mimet e mallrave t lidhur ktu duhet br analiza dhe krahasimi i alternativave t mundshme pr marrjen e vendimeve. P.sh. Bujqit duhet t zgjedhin se far (grur apo misr) dhe prodhuesit e televizorve do t duhet t bjn zgjedhje se far do t duhej t prodhonin (TV me ngjyra apo bardh e zi). Pra si bujku si prodhuesi i TV-ve mund t bjn prodhimin e t dy produkteve por profiti apo kapaciteti prodhues q do ta ken do t jet i kufizuar, pra do t prodhojn m pak. Pra mosprodhimi i grurit apo televizorve bardh e zi rrit koston oportune t prodhimit t misrit apo telvizorve me ngjyr. Rritja e kostos oportune do t shoqrohet me uljen e oferts s njrit produkt ndaj produktit tjetr dhe e kundrta. ) Pritjet e konsumatorve sht parashiqimi i asaj se ka do t ndodh n t ardhme n mnyr q ti marrin vendimet e tyr pr ofertn e produkteve. P.sh. nj prodhues i kpucve pret q krkesa pr kpuc t rritet n t ardhem, ai do t ul shtjen aktuale t kpucve ose do t krijoj rezerva t kpucve n mnyr q t shes m shum kur mimi t jet rritur. Nj kosto oportune m e lart e ul ofertn. Pra; kur pritet q mimet t rriten oferta aktuale do t synoj t ult dhe kur mimet priten t ulen oferta aktuale synon t rritet. D) Numri i konsumatorve sht kalimi nga ofertaindividuale n ofertn e tregut, pra shuma e oertave individuale n nj koh t dhn bhet numri i ofertave. Nj rritje e numrit t ofertave do t thot rritja e sasis s produkteve t ofruara pr shitje pr do mim, dhe me kt rast krijohet edhe konkurenca ofertuese. Pra; rritja e numrit t ofruesve rrit ofertn e tregut, dhe ulja e numrit t ofertuesve e ul ofertn e tregut dhe krijon monopolizimin e tregut. 7. ka jan Prfitime shtes dhe Kosto shtes? Prfitime shtes jan kur oferta dhe krkesa synon t marr m shum nga prfitimet e tregut, Kosto shtes kur oferta dhe krkesa mundohet t ket m pak humbje gjat investimeve n treg. 8. Cila sht rruga e vetme q t pajtohen oferta dhe krkesa n treg? Rruga e vetme q oferta dhe krkesa n treg t pajtohen jan Ekuilibri i ofertskrkess n treg. 9. ka paraqet Ekuilibri i Tregut? Ekuilibri i Tregut paraqetgjendjen e till q blersit dhe shitsit nuk kan arsye t ndryshojn sjelljen e tyre pr arsye veprojn n treg shum blers dhe shits n mnyr t pavarur dhe asnjri prej tyre as blersi apo shitsi individual nuk ka mundsi t ndikoj te mimi i tregut. Pra ktu nuk ka as krkes t teprt e as ofert t teprt. Sasia dhe krkesa jan t barabarta dhe ksaj situat m s miri i prgjigjet nj mim tregu i cili quhet mimi i ekuilibrit? 10. ka paraqet mimi i ekuillibrit?

mimi i ekuilibrit paraqet mimin pr t cilin sasia e krkuar dhe e ofruaj jan t barabarta. Pra sht nj kompromis midis interesave t shitsve dhe blerve. 11. ka paraqet Mungesa? Mungesa sht niveli i mimeve m t ult se mimi i ekuilibrit dhe sasia e krkuar e tejkalon sasin e ofruar q bn presion pr rritjen e mimit. 12. Cili sht dallimi mes Mungess dhe Pamjaftueshmris? Mungesa sht situat tregu n t ciln sasia e krkuar tejkalon sasin e ofruar e q mund t eliminohet duke u rritur mimet etregut deri n nivelet e ekuilibrit t mimeve t tregut. Pamjaftueshmria - pasqyron faktin se inputet jan t kufizuara dhe nevojat jan t pakufizuara.

13. Sa jan t nevojshme Investimet Private? Investimet Private jan mjaft t nevojshme dhe si rezultat i zaj bn gjallrimin e pjesmarrjes s fuqishme t kapitalit t huaj t kombinuar me at vendor, pra edhe arrin n nivele te qilla q t thith gjith popullsin e aft pr pun, ku edhe niveli i t ardhurave pr frym-banor do t shumfishohet. 14. Kur fitohet ekuilibri i ri? Ekuilibri i Ri fitohet kur krkesa dhe oferta rriten ktu do t fitohet Ekuilibri i ri rrits dhe kur oferta dhe krkesa ulen do t krijohet Ekuilibri i rri zvoglues. 15. Si bhet racionimi i burimeve t pamjaftueshme? Burimet e pamjaftueshme t t mirave racionohen midis prdoruesve t tyre dhe kjo nuk bhet as me planifikim qndror e as nga ndonj komision apo zyr e posame, por mekanizmi q koordinon vendimet e shitsve dhe blersve sht tregu duke u dhn prgjigje tre pyetjeve baz: 1)Pr k t prodhohet, 2) Si t prodhohet dhe 3) far t prodhohet. 1) Pr k t prodhohet vendoset pjesrisht nga aftsia pr t paguar. Kush i ka parat e nevojshme bhet zotrues i nj t mire, kush nuk i ka parat ose kush i ka por i prdor pr qllime t tjera, nuk e merr t mirn n fjal. Pra zotrimi i t mirave bhet nga ata q plotsimin e nevojave t tyre e mbshtesin me para. 2) Si t prodhohet zgjidhet pjesrisht n mnyr t ngjajshme me t parn, sepse mimi m i lart i t mirs bn q prodhuesit t harxhojn m shum pr t siguruar teknologji t prparuar dhepr kushte sa m efiente. 3) far t prodhohet zgjidhet pjesrisht n mnyr t ngjajshme, sepse ku rritja mimit t nj t mire shrben si shkak pr nj ofert m t madhe t saj dhe sht nj sinjal q nxit kalimin e burimeve pr prodhimin e ksaj t mire, dhe nga shum faktor e ndr t tjer nga karakteristikat si gjinia, mosha etj,

Pra; n t trija prgjigjet e msiprmes ekziston termi Pjersisht pasi q tregu i nj t mire t caktuar nuk sht nj treg i izoluar, nj ishull i mbyllur n vete, por sht i lidhur me trgjet e t mirave t tjera pltsuese ose zvendsuese t s mirs n fjal si dhe me tregjet e faktorve q prdoren pr prodhimin e ksaj t mire. 16. Si bhet prcaktimi i mimit n ekonomin e tregut?

Problemi i prcaktimit t mimit realizohet n nj bashksi tregjesh t ndrvarura dhe nuk paraqet vetm ekuilibrin e pjesshm t nj tregu t vetm sikurse sht rasti tek ekonomit e mbyllura

17. ka sht Dis-Ekuilibri? Dis-Ekuilibri sht gjendja e tregut ku mund t ekzistojn tepricat ose mungesat e mallrave-shrbimeve t ofruar apo t krkuara n t ciln shitsit dhe blersit bjn presion njri n tjetrin pr uljen ose ngritjen ose ngritjen e mimit, pra pr aq koh sa ekziston ky presion pr aq koh i duhet tregut pr t arritur gjendjen ekuilibruese ekziston gjendja e kundrt e quajtur Dis-Ekuilibr. Pra ekziston gjendja e DisEkuilibrit kur sasia e krkuar nuk sht n prputhje me sasin e ofruar, gjegjsisht nuk sh e barabart.

18. ka sht Teoria e Krkimit? Teoria e Krkimit sht teoria e re q merret me analizimin e Dis-Ekuilibrit, ku n themel t ksaj teorie qndron informacioni jo i plot q ka n baz paaftsin e agjendtve ekonomik pr t parashkuar sakt prodhimin e t mirave nga njra an dhe krkesn pr kto t mira nga ana tjetr. Pra informacionet jo t plota bjn q subjektet ekonomike t perfeksionojn parashikimin pr mimet dhe sasit pr t cilat tregu shkon n ekuilibr. 19. ka sht Ankandi? Ankandi sht njra prej metodave mjaft t mira pr zbulimin e mimit apo ekuilibrin e tregutku barazohet krkesa totale me ofertn totale, por pjesa m e madhe e tregjeve nuk funksionojn si ankandet, gj gj ndikojn faktor t ndryshm pr mosplotsimn e kushteve t konkurrencs s plot 20. Kush ndikon n vazhdimin e Dis-Ekuilibrin e tregut? N zgjatjen e disekuilibrit prveq informaiconeve jo t plota pr tregun ndikojn edhe faktor t ndryshm si: a)Imponimi i qeveris mund t jet n: 1) Natyrn e mekanizmit konkurencial (sistemin fiskal), dhe 2) Jasht natyrs konkurenciale (jasht sistemit fiskal), si sht rasti i mimeve tavan dhe mimeve dysheme, b) Mos-Realizimi i planeve t prodhimit, c) Gjendja e nj ekuilibri t paqndrueshm. 21. ka sht mimi tavan(maksimal) dhe mimi dysheme (minimal) ?

Pr t kuptuar mimin tavan do ta ilsutrojm me shembullin e tregut t benzins. Supozojm sepr arsye t caktuara qeveria vendos nj mim tavan-maksimal prej 1euro/litr. Pr mimin maksimal-tavan krkesa nuk prputhet me ofertn. Konsumatort krkojn m shum benzin, por bezina pr t plotsuar krkesn e teprt nuk ka. Pra zgjidhja e vetme m e mir sht racionimi i konsumit me an t sistemit t trisksimit. Funksioni i triskave sht q t kufizojn krkesn. Pra zhvendosja e kurbs nga nj vend n tjetrn. Pr ta kuptuar rasin e mimeve dysheme-minimale duhet q t ilustrojm me shembullin e pagave minimale. Supozojm se paga minimale fiksohet me ligj. Ku ekziston edhe ekuilibri i detyruar. Me kt pag minimale do t zvoglohet numri i puntorve, dhe me kt rast dmtohen pikrisht ata q duhet ndihmuar. Mbi kt baz shum ekonomist jan shprehur kundr prcaktimit me ligjt pags minimale, e sidomos ata ekonomist liberal. 1. ka dshirojn t dijn konsumatort dhe ofertuesit? Konsumatort dhe Ofertuesit deshirojn t din se si ndryshon krkesa dhe oferta kur ndryshojn faktort prcaktues t tyre por edhe sesa sht masa e ktij ndryshimi. P.sh. Firmat dhe Qeveria jan t interesuara pr t patur sukses pr veprimtarin e tyre t ken njohuri mbi konceptin e elasticitetit. Firmat dshirojn t din se far ndikimi ka ndryshimi i mimit t nj t mire n sasin e krkuar t saj n mnyr q t marrin vendimet ekonomike n prputhje me synimet e tyre. Ndrsa qeveria krkon t dij se far efekti do t ket rritja ose ulja e nj takse t aplikuar ndaj nj t mire ose shrbimi, n sasin dhe mimin e ekuilibrit dhe n far do t ndodh me totalin e t ardhurave q sigurohet nga kjo taks kur niveli i saj ndryshon. 2. ka shpreh Elasticiteti? Elasticiteti shpreh shkalln e reagimit tmit t s mirs, t ardhurave t konsumatorit, xubjekteve ekonomike (prodhuesit dhe konsumatort) ndaj ndryshimit t kushteve ekonomike t tregut (ndryshimit t mimit t s mirs, t ardhurave t konsumatorit, mimit t t mirave plotsuese apo zvendsuese, kostot e prodhimit etj.) 3. Kur sht krkesa elastike e kur joelastike? Krkesa sht elastike kur konsumatort jan shum t ndjeshm ndaj ndryshimit t mimit t produktit, dhe JoElastike kur konsumatort nuk jan edhe aq t ndjeshm ndaj ndryshimit t mimeve. 4. Si matet elasticiteti? Elasticiteti sht shkalla e reagueshmris s konsumatorit, i cili matet n prqindje. 5. Si llogaritet prqindja e ndryshimit t sasis s krkuar? Prqindja e ndryshimit t sasis s krkuar llogaritet duke pjestuar diferencn e sasive t krkuara (q2-q1) me mesataren e dysasive %Q=(q2-q1) * 100 (q2+q1)/2

6. Si llogaritet prqindja e ndryshimit t sasis s krkuar me rasitn e rritjes s mimit? %Q=(q2-q1) * 100

7. Si llogaritet prqindja e ndryshimit t sasis s krkuar me rastin e uljes s mimit? %Q=(q2-q1) * 100 q1

8. ka sht elasticiteti i krkess lidhur me mimin ? %P= *100 (p2-p1)

(p2+p1)/2 9. Sa lloje t elasticiteteve ekzistojn? Ekzistojn dy lloje t elasticiteteve: Ed= (q2-q1) : (p2-p1) A) Elasticiteti zonal i krkess: (q2+q1)/2 (p2+p1)/2
.

B) Elasticiteti piksor i krkess: Ed= q p q

10. ka sht koeficienti i elasticitetit? Koeficienti i krkess sht vlera q merret nga zbatimi i formuls s llogaritjes s elasticitetit.

11. ka prfaqson pjerrsia? Pjerrsia prfaqson koeficientin e ndryshimit absolut n sasi dhe n mim mes dy pikave t lakores lineare dhe sht konstante prgjat gjith kurbs, elasticiteti prfaqson koeficientin e ndryshimit n prqindje t sasis n lidhje me ndryshimin n prqindje t mimit dhe sht i ndryshn npika t ndryshme t lakores. 12. Cilat jan dy raste ekstreme t kurbs s krkess? Dy rastet ekztreme jan kur kurba e krkess sht plotsisht elastike nnkuptohet kur mimi rritet qoft edhe pak mbi nivelin e ekuilibrit, sasia e krkuar bie n zero, dhe

koeficienti i elasticiteti t krkess sht infinit (e=). N kt rast nuk do t shitej asgj nse do t tentohetj t vendoset nj mim m i lart se ai i tregut. Ndrsa rasti tjetr ekstrem kemi ather kur krkesa sht plotsisht elastike dhe kurba sht vertikale q tregon se sasi e krkuar nuk ndryshon me ndryshimin e mimn. Domethn koeficienti i elasticitetit t krkess sht zero (e=o). 13. ka kuptojm me konceptin e elasticitetit t krkess lidhur me mimin? Koncepti i elasticitetit lidhur me mimin u tregonprodhuesve se far do t ndodh me t ardhurat e tyre totale nqoftse ndryshojn mimet e shitjes s produkteve (pra; t ardhurat totale jan t barabarta me produktin e sasis me mimin (Q*P). 14. Cilat jan faktor t tjer q prcaktojn elasticitetin e krkess lidhur me mimin? Faktort q prcaktojn elasticitetin e krkess lidhur me mimin jan: ekzisteca e t mirave zvendsuese, prcaktimi i t mirave, efekti i t ardhurave, faktori koh, t mirat e domosdoshme dhe t luksit. 15. ka sht ekzistenca e t mirave zvendsuese? Kur ekzistojn alternativat zvendesuese dhe pr to rritet shum mimi i ndonjrs prej tyre do t ket reagim t madh. Nse rritet mimi i bilets pr autobus ather shiqohet mundsia e zvendsimit n transportin hekurudhor, duke paksuar gradualisht krkesn pr transport automobilistik. 16. ka sht prcaktimi i t mirs? Kur prcaktimi sht m i prgjithshm zvendsuesit do t jen m t pakt dhe krkesa do t jet m elastike. P.sh. krkesa pr buk to t jet m e vogl sesa krkesa pr mish 17. ka sht efekti i t ardhurave? T ardhurat ndikojn dukshm n elasticitetin e t mirave, pra kur t ardhurat nuk ndryshojn rritja e mimit t produktit ul t ardhurat reale dhe e detyron t zvogloj sasin e krkua 18. ka sht faktori koh? Pr nj periudh t shkurtr kohore tendencat pr t reaguar ndaj mimit jan shum m t vogla nkrahasrim me situatn kur koha n dispozicion t konsukatorit pr t marr nj vendim sht m e gjat. P.sh. supozoni se jeni duke udhtuar nga nj qytet n nj tjetr n nj dit vere dhe keni etje t madhe, gjat rrugs ndodhet vetm nj

dyqan q ka vetm nj llojpije freskuese me mim t lart, ju do t shtyni q t mos pagoni deri n at moment-koh kur t shihni se nuk keni alternativa tjera pr ta shuar etjen dhe do t pranoni t paguani at mim aq t lart 19. ka jan t mirat e domosdoshme dhe t mirat e luksit? T mirat e domosdoshme jan t mirat krysore pr ekzistencn fizike (ushqim, kujdes mjeksor etj.), por edhe t mirat pr nj standart t pranueshmjetese. Ktu krkesa sht joelastike. T mirat e luksit q kalojn standardin minimal t ekzistencs fizike dhe pr kt krkesa sht elastike. 20. Llojet e elasticitetit jan: Cilat jan llojet tjera t elasticitetit?

a) elasticiteti i krkess lidhur me mimin, b) elasticiteti i krkess lidhur me t ardhurat, c) elasticiteti i trthort i krkess, d) elasticiteti i oferts lidhur me mimin. 21. ka sht elasticiteti i krkess lidhur me t ardhurat? Elasticiteti i krkess lidhur me t ardhurat (ey) mat reagimin e krkess ndaj ndryshimit t t ardhurave. Ku krkesa pr t mira normale ndryshon n t njjtin drejtim me ndryshimin e t ardhurave, ndrsa krkesa pr t mirat inferiore ndryshon ey= (q2-q1) : (y2-y1) n drejtim t kundrt me ndryshimin e t ardurave. (q2-q1)/2 (y2+y1)/2

22. ka sht elasticiteti i trthort i krkess? Elasticiteti i trthort i krkess mat reagimin e krkess s konsumatorve pr t mirn A kur kemi nj ndryshim n mimin e s mirs B q sht e lidhur me t.

EA* B= (q2-q1)A (q2+q1)A /2

(p1+p1)

(p1+p1) B/2

23. mimin?

ka sht elasticiteti i oferts lidhur me

Elasticiteti i oferts lidhur me mimin (es) tregon-mat reagimin e blersve ndaj nj ndryshimi n mim. Nses reagimi i shitsve sht i madh themi se oferta sht elastike dhe nse nuk kemi reagim t madh themise oferta sht joelastike. Kur koeficienti sht m i madh se 1 sht oferta elastike dhe e kundrta. 24. Cilat jan faktort q e prcaktojn elasticitetin e oferts? Faktort q prcaktojn elasticitetin e oferts jan: a) Kostoja dhe mundsia pr tu depozituar produktim sa m e ult t jet kosotja e depozitimit dhe sa m i leht t jet depozitimi aq m elastike do t jet oferta, b) Fleksibiliteti i procesit t prodhimit kur shitsit ti prgjigjenshpejt dhe pa shpenzime nj ndryshimi relativisht t vogl t mimit oferta zakonisht sht shum elastike, c) Kostoja e prodhimit t njsive shtes sht afrsisht e njjt me at t njsis paraardhse, oferta ka tendenc t jet elastike, d) Faktori koh n qoftse kan m shum koh n dispozicion, mundsit e ofruesve t mallravepr t reaguar ndaj nj ndryshimi mimi jan m t mdha. Sa m e gjat t jet koha aq m elastike do t jet oferta.