Katedrala u Pisi

Romanika katedrala u Pisi, posveena uznesenju Majke Boje danas stoji na lokalitetu koji je u kasnijem periodu dobio ime Piazza dei Miracoli. Njena izgradnja zapoeta je 1064. godine pod vodstvom arhitekta Buschetta, posveena je 1118. od strane Pape Galezija II. iako je dovrena tek u 13. stoljeu zavretkom fasade koju je napravio uveni i tada vrlo cijenjeni Rainaldo. Gledajui tlocrt moemo izdvojiti neke romanike karakteristike, ali prepoznajemo i utjecaje raznih drugih umjetnikih stvaranja.

Radi se o peterobrodnoj longitudinalnoj bazilici tlocrta latinskog kria sa trobrodnim transeptom. Nad kriitem se uzdigla kupola no ona ne pripada romanici ve je naknado izgraena. Glavni brod krasi kasetirani pozlaeni svod te brojne freske, dok u bonim brodovima pronalazimo tipino romanike bavaste svodove sa dekorativnim rebrima. Ritam u interijeru donosi koritenje crnog i bijelog mramora te kolonade koje vode posjetioca prema svetitu. Sredinji brod uiva i mnogo bolje osvjetljenje nego boni brodovi to doprinosi naglaavanju boanske putanje ka oltaru u kojem je fokus religioznog ivota crkve. Iako crkva djeluje masivno i monumentalno to je postignuto adicijom mnogo arhitektonskih cjelina geometrijskog oblika te koritenjem malih prozora, dolazi do ralanjivanja. Primjer negiranja te arhitektonske jedinstvenosti vidimo i na fasadi gdje do ralambe dolazi zbog etiri otvorene galerije koje se piramidalno slau od najire do najue. Jo jedan element koji pomae razbiti masivnost je upotreba obojenog tj. ruiastog mramora u kombinaciji sa bijelim u izradi fasade. Originalno fasadu su krasila vrata Bonnana Pisana koji je napravio i kosi zvonik za crkvu no nakon poara 1595. Giambologna ih je zamijenio sa masivnim

bronanim radom. U kompleks ove katedrale jo ubrajamo i zvonik1 te baptisterij2. Ova prekrasna graevina stoji kao spomenik romanikoj arhitekturi, no i drugi utjecaji su se ispoljili u njoj to vidimo u bizantskim mozaicima, lombardijskim malim arkadama, gotovo antiko rimskim kolonadama te islamskim iljatim lukovima ali to ne umanjuje snaan romaniki dojam.

Katedrala u Speyeru
Katedralna kraljevska bazilika u Speyeru o kojoj smo ve ranije pisali smjetena je uz Rajnu te poput katedrale u Pisi nije imala jedinstveno izgradnju u jednom stilu ve se njena odvijala u dvije faze sa preinakama u kasnijim periodima.

U prvoj fazi konstrukcije, imena Speyer I izgraena je trobrodna bazilika sa transeptom, westwerkom te dva tornja koja su naglaavala transept. U konstrukciji je koriten crveni pjeenjak iz oblinjih planina kod Palatinske ume. Kao i u Pisi, u kasnijem periodu je dodana kupola nad kriitem koja odstupa od romanikog. Mnoge su slinosti ovih dvaju crkavam, posebice u slaganju geometriziranih cjelina te dovodom svjetlosti u glavni brod kroz subordinaciju bonih brodova, to se u sluaju Speyera dogodilo u drugoj fazi izgradnje. Pod vodstvom Henrika IV. cijela struktura poviena je za 5 metara. Jo promjena u duhu romanike dolazi kada se prijanji ravni drveni stropovi pretvaraju u krine svodove. Svaki drugi travej u bonim brodovima dobiva pojaanje pilastrima to dovodi do unutranjeg kontrafornog
1

Rad Bonnana Pisana, campanile katedrale je zbog loe izgradnje poeo tonuti u podlogu ak i prije svog zavretka 1173. godine, danas je najprepoznatija vizura grada Pise 2 Dananji baptisterij datira iz 12.stoljeda (1153.-1363.) te je djelo Diotisalvija. Donji registar pripada romanici sa slijepim arkadama iji su lukovi polukruni dok gornji registri imaju gotika obiljeja.

sustava. Nad patuljastom galerijom koju smo ve spomenuli dodane su slijepe arkade kao dekoracija. Tu opet vidimo slinost sa Pisom jer se arkade iznad galerije hijerarhijski slau isto kao otvorene galerije na fasadi katedrale u Pisi. Ovdje dojam jedinstvenosti pojaava koritenje jednolikog kolorita u eksterijeru, minimalna raslamba prozorima te decentna arhitektonska dekoracija dok odmak od toga dolazi do izraaja u tornjevima koji su neobino visoki za romaniku i najavljuju skori dolazak gotikog strmljenja u visine.