M U

1. L DO CHN TI V MC CH NGHIN CU Trong x hi Vit Nam xa, ngi ph n c duyn vi nghip vn chng rt him. Him bi ngi Vit Nam quan nim n b con gi sinh ra l lm v, lm m, ch khng phi thi th ti nng. H khng c hc hnh nn hu nh khng bit ch. Ci quan nim y n su vo mu tht con ngi bi ngay t khi con cn trong ni m ru rng: Gi thi gi vic trong nh Khi vo canh ci, khi ra thu tha Trai thi c sch ngm th Di mi kinh s ch kp khoa y th m vn c nhng n s c lu danh mun thu. l nhng gng mt thi ca c bit xut chng m c th k ra y hai i din tiu biu: H Xun Hng v B Huyn Thanh Quan. Cc nh nghin cu vn hc ca ta tn khng t giy mc vit v cuc i v sng tc th vn ca hai bc n lu k ti ny. Cng vi thi gian, quan nim ca x hi v ngi ph n c nhng thay i. Con s ph n vit vn, lm th tng dn ln. Hoi Thanh trong cun Thi nhn Vit Nam xut bn nm 1942 gii thiu by nh th n trn tng s 46 nh th. Sau 1945, min Bc, s lng cc cy bt n tng ln nhiu. Theo tc gi Chm Khanh trong bi Ph n v vn chng ng ti trn trang bo in t tienve.org, trong c thy hn 750 hi vin chnh thc ca Hi Nh vn Vit Nam t 1957 n 1997 c hn 70 tc gi n, chim t l cha ti 10% nhng cao hn trc. Cn theo V Phin trong cun Vn hc Min Nam, tng quan th min Nam t 1954 n 1975 trong s khong 60 tc gi tng i c ting tm, cc cy bt n chim t l 17%. Nhng nm cui th k XX, u th k XXI, vn n Vit Nam chng kin s bng n v s lng cc nh vn, nh th n. Kh m thng k c con s chnh xc, nhng lng tc phm ca h nhiu khng km g cc ng nghip nam. C ngi t cu hi : Ti sao thi im hin nay li xut hin nhiu cy bt n nh

vy? Cu hi ny c nhiu ngi tm cch l gii, nhng kh m tm ra cu tr li thu o. cng l mt trong nhng l do khin chng ti chn nghin cu sng tc ca cc nh vn n. Cng phi ni rng, tuy l ph n, nhng cng nh cc nh vn nam gii, h khai thc nhng vn a dng, a chiu ca hin thc cuc sng mun mu mun v. Th nhng v thuc phi n nn trang vn ca h m cht n tnh: trc n, khoan dung, tinh t v m thm. Nhn vt chnh ca h kh a dng vi mi kiu ngi nhng la tui khc nhau, nhng ni ln vn l nhng thn phn ph n b nh gia dng chy o t ca cuc i. Tt nhin, nhng nh vn nam gii cng nhiu tm huyt vit v ph n, nhng nhn vt ph n di ci nhn ca cc nh vn n gii vn c nt c o ring, l mt ti hp dn, cn c quan tm nghin cu. 2. GII HN TI V PHM VI NGHIN CU Tn ti l Ngi ph n hin i qua ci nhn ca mt s nh vn n cho thy phm vi chng ti kho st nm trong cc sng tc ca cc nh vn n c ting vang trong thi k hin nay. Thut ng hin i c hai ngha: 1) Hin i ch mt giai on pht trin trong lch s nhn loi gn lin vi thi i cng nghip c in; 2) Hin i ng ngha vi ng i, ci hin thi, hin kim. Thut ng hin i trong ti ca lun vn c hiu ngha th hai. Ngi ph n hin i trong ti nghin cu ca chng ti l nhng ngi ph n thi im cui th k XX, u th k XXI, ch khng phi l nhng nhn vt n thi T lc vn on, thi chng Php, chng M. V cm t mt s nh vn n cng nhm n nhng nh vn hin cn ang sng tc, ang sng trong bu khng kh ngh thut ca vn n Vit Nam ng thi. Do s lng nh vn n ca chng ta hin nay rt ng o, nn chng ti s khng th kho st c sng tc ca tt c nhng nh vn n. V vy, chng ti s la chn mt s gng mt tiu biu, l nhng nh vn ly ngi ph n hin i lm i tng thm m. Ngay c nhng nh vn ny, chng ti cng s la chn nhng tc phm tiu biu ca h v ti ngi ph n hin i. Nhng nh vn n sau y c chng ti cn nhc la chn lm i tng kho st:

Y Ban V Th Xun H V Th Ho Phm Th Hoi Nguyn Th Thu Hu L Lan Trn Thy Mai Bch Ngn D Ngn Thun

Ngoi ra chng ti s tham kho thm tc phm ca cc nh vn lp trc nh: Ng Th Kim Cc, Nguyn Minh Du, L Minh Khu, Phm Th Ngc Lin, Nguyn Th Anh Th, Nguyn Th Ngc T, Trn Th Trng. S la chn trn y c th lm cho mt vi ngi khng khi bn khon. Nhng cu hi c th xut hin, chng hn nh: Ti sao nhng cy bt c bn sc ring nh Phan Th Vng Anh, Nguyn Ngc T li khng c mt?, hay Ti sao li chn nh vn ny vo i tng kho st chnh, trong khi nh vn kia ln hn nhiu m ch c t phm vi tham kho?. Theo suy ngh ca chng ti, mi s chn la u c tnh cht tng i. V li, rt nhiu nh vn n ni ting ca chng ta li khng ly ngi ph n hin i lm i tng thm m, m ci nhn ca h hng v nhng i tng khc, nhng vn khc. Vi kh nng cn hn hp ca mnh, chng ti ch dm la chn mt mng nh trong sng tc ca cc nh vn n nghin cu. Mi s tic nui v mt gii hn buc phi t ra lun vn ny xin dnh li cho mt cng trnh khc c quy m ln hn trong tng lai. 3. LCH S VN Ngay ta ca lun vn cho thy i tng m lun vn hng ti l ngi ph n hin i, l vn ca ci ngy hm nay, do nhng cng trnh nghin cu v n tht ra cha nhiu gp thnh lch s. Vn m chng ti nghin cu ch l mt phn nh trong mng ti ln: Ngi ph n Vit Nam

trong sng tc ca cc nh vn n hoc ln hn na: Ngi ph n Vit Nam trong vn hc. c mt vi cng trnh nghin cu v ti ngi ph n Vit Nam trong vn hc. Chng ti xin im qua mt s bi vit v cng trnh nghin cu m chng ti may mn c trong tay. Trn cc bo v tp ch: Cch y trn bn mi nm, Tp ch Vn hc s 9 nm 1967 ng bi vit nhan Nhn vt ph n nng thn trong truyn ngn ca V Th Thng v sau mt nm, li tip tc ng bi Nhn vt ph n ba m ang qua sng tc ca mt s nh vn n ca cng mt tc gi l L Th c Hnh. Mi nm sau, Tp ch Vn hc dnh hn mt s (s 1 nm 1978) gii thiu nhng cy bt n nghin cu vn hc. Trong s ny c nhiu bi ng quan tm v ti ph n nh Nhn qua nhng tc phm vit v ti ph n trong vn hc ch Hn th k XVIII n u th k XIX ca Trn Th Bng Thanh hay Ngi ph n Vit Nam x hi ch ngha v cuc Cch mng khoa hc k thut trong vn hc ca on Th Hng. n s thng 3 nm 1979, Tp ch Vn hc li ng bi ti ph n trong vn hc yu nc thi cn i ca Trnh Thu Tit. Nhn li qu kh, chng ti nhn thy ti ngi ph n trong vn hc c nhiu ngi quan tm nhng ngay ta cc bi vit trn cng cho chng ta thy rng i tng thm m ca cc nh vn l ngi ph n thi phong kin, thi chng Php, chng M. Bng i mt thi gian, Tp ch Vn hc s 6 nm 1996 c bi tng thut ca Vng Tr Nhn tp hp kin ca cc cy bt ph bnh: ng Anh o, Vn Tm, Vng Tr Nhn, Li Nguyn n, Phm Xun Nguyn; hai nh vn: L Minh Khu, V Th Ho; hai nh th: Ng Th Oanh v ng Minh Chu. Cuc trao i xoay quanh nhng vn : ch mnh v ch yu ca nh vn n; trin vng ca h i vi ngh vn; cy bt n no ang ni ln? c ng gp g? v ai c th i xa? Vng Tr Nhn cho rng ph n bt mch thi i nhanh hn nam gii bi h c s nhy cm ring. H lun gn vi ci lnh knh, d dang ca i sng. Mt khc, vi ci cc oan sn c tt, du dng, rng lng th khng ai bng, m nh nhen, chp nht, d dn cng khng ai bng, tng cy bt ph n tm ra mt mnh ca mnh kh sm, nh hnh kh sm. Cng chung

suy ngh ny vi Vng Tr Nhn cn c Vn Tm, khi ng nhn mnh rng t khi mi xut pht, cc cy bt n thng t n chn. ng Anh o, mt chuyn gia v vn hc phng Ty, nhng li c nhiu bi vit ph bnh sc so v vn hc Vit Nam ng i th li thy im mnh ca ph n chnh l ch h a tt c cuc i v tm hn h vo trang sch. Cn nh vn n L Minh Khu khi ngh v nhng ngi vit cng gii vi mnh li b chi phi bi mt cm gic nc i: Mt mt, nhiu ch em bc l mt ti nng r rt, khng lm nhm, khng m nht. Mt khc, sao vn cm thy, t trong hon cnh chung, ri mi ngi cng n th thi, khng bao gi c ci gi l s, v i nhng cy bt n ny c. Trong tt c cc kin , chng ti cm thy tm c nht vi nhng nhn xt ca nh ph bnh vn hc Phm Xun Nguyn. Theo ng, xu th dn ch ha i sng, m ngi ta hay ni, vo trong vn chng, bc l ra thnh mt quan nim ci m v ngh vn: vn chng nh mt tr chi, ai th cng c, khi no cn thch th lm, khng thch th b c l ci s ci m y c nhiu ch em ph n cm thy mt cch y , su sc, v h vit. Tuy nhin, ng cng lu l c nhng ngi vit vi mt quan nim hn hoi, nh Pham Th Hoi, hoc Phan Th Vng Anh cc trang vit c mt b dy vn ha r rt. Ri ng kt lun i ng cc nh vn n hin nay kh a dng, mi ngi c mt gam ring, ch khng thun bn nng nh c ngi ngh. Nhn chung, nhng ngi tham gia bc l mt cch kh thng thn quan im ca mnh v nhng vn nu trn, nhiu kin t ra c s theo di st sao con ng i ca cc nh vn n, nhng v l mt cuc tr chuyn vn chng, nn nhng vn ch c nu m cha c bn su. Bo Nng nghip Vit Nam, s 138 nm 2001, tc gi Vn Chinh c bi gii thiu Tuyn vn tc gi n Vit Nam vi tiu Vn n th k XX mt tuyn tp ng qu. Trong bi vit, ngoi vic gii thiu mt s tc gi, tc phm tiu biu, Vn Chinh khi qut nn mt s c im ca vn n Vit Nam nh: n tnh c miu t tht hn, su hn; gia ci tt, ci xu tri ra rng hn v lm cung bc hn; khi cc nh vn nam ang cm thy mt mi, b tc th s xut hin ca

cc nh vn n mang n cho vn xui s ti tn, tr trung c v nh do n tnh ca h pht tit v c nhn di nh sng ca tr tu thi i. Bo Vn Ngh, s 10 nm 2007, tc gi Dng Thun c bi Vn hc dn tc thiu s ngy cng thm nhiu cy bt n. Trong bi vit, tc gi ch ra c cc gng mt nh vn, nh th, nh nghin cu vn hc l n ca cc dn tc thiu s. C khong 13 nh th, 15 nh vn v mt ngi lm nghin cu. Tuy vy trong s nhng ci tn ch c Vi Thy Linh (dn tc Ty) v D Th Hon (dn tc Hoa) l c nhiu ngi bit ti vi t cch mt nh th. Bi vit ghi nhn nhng ng gp ca cc cy bt n ny tuy cn mc kh khim tn. Trn cc trang bo in t, c mt s bi vit v sng tc ca cc nh vn n ng i Vit Nam nhng rt ngn gn, ch dng li mc cm nhn, nh Cm nhn v vn xui ca cc cy bt n ca Bch Thu (www.hanoi.vnn.vn). Trong bi vit ca mnh, Bch Thu nu tn mt s nh vn n thnh danh v ang khng nh mnh nh: V Th Thng, L Minh, Nguyn Th Cm Thnh, Bch Thun, Nguyn Th Ngc T, Nguyn Th Nh Trang, Hong Ngc H, on L, L Minh Khu, D Ngn, V Th Hng, Trn Th Thng, Trn Th Trng, Phm Th Minh Th, Nguyn Minh Du, Nguyn Th Thu Hu, V Th Ho, Y Ban, Phan Th Vng Anh, Phm Sng Hng, V Th Xun H, H Th Hi u, Trn Thanh H Bi vit Ph n - ngun cm hng sng tc ca vn xui Vit Nam thi k i mi trn www.hanoi.vnn.vn ch dng li mc khi qut din mo cc nhn vt n trong mt giai on m nn vn hc Vit Nam khi sc trn tinh thn i mi. Cng vit v ti nhn vt ph n trong vn hc thi k i mi, o ng in c tiu lun Ph n l n b ng trn www.tuoitre.com. Trong bi vit ny, tc gi ch ra im khc bit c bn ca nhn vt n trong vn xui i mi v trong vn xui cch mng. Khi nhn nhn ngi ph n nhng ci thuc v thin tnh, cc nh vn hm nay quan tm v p c th ca ngi ph n v nhng nhu cu bn nng ca h. Nhng lch o nguyn, nhng ta thin nhin l v p t nhin m to ha ban cho ngi ph n. y cng l mt im khc bit c bn ca nhn vt n trong vn xui i mi v trong vn xui cch mng. Con ngi ni chung v ngi

ph n ni ring trong vn hc cch mng u rt p nhng l v p tm hn, v p tot ra t nhng phm cht cao qu nh lng dng cm, s hi sinh... D nhn thy khi m t ngoi hnh nhn vt n, nh vn cch mng thng chn m t mi tc. y l b phn va th hin c v p n tnh li va an ton. Hn na mi tc di i vi ngi ph n VN truyn thng nhum v p tinh thn v c tnh tng trng cao. Trong x hi hm nay, tc tai khng cn nhiu gi tr khu bit v gii tnh na. Cho nn cc nh vn quan tm hn n ln da, bu v, cp mng, i chn, nhng ng cong c th y l nhng so snh rt th v, gi cho ngi c nhng suy ngm v xu hng tm li con ngi nhng c trng bn th v kht khao trn th ca vn hc Vit Nam hin nay. Tiu lun Ph n v vn chng ca Chm Khanh trn www.tienve.org c tnh cht tng kt v l gii hin tng nh vn n ngy cng ng v nh vn n ch tp trung vit vn xui. D tc gi t ra rt thu hiu vn hc n Vit Nam c trong nc v hi ngoi, nhng bi vit ch i n mt kt lun l mt cy bt n hn phi vit khc mt cy bt nam. V cc cng trnh nghin cu chuyn su: Chng ti c trong tay lun vn Thc s ca H Th Liu vi ti Kho st truyn ngn cc nh vn n Vit Nam t 1986 n 1996, bo v ti trng i Hc Khoa Hc X Hi V Nhn Vn nm 2002. Lun vn cung cp mt ci nhn h thng v truyn ngn n Vit Nam 10 nm thi k i mi 1986 -1996, bc u a ra nhng nhn nh v c im ni dung v ngh thut cng nh nhng ng gp ca cc nh vn n. V mt ni dung, lun vn kho st truyn ngn ca cc nh vn n theo ti: chin tranh, cuc sng i thng, kht vng tnh yu, hnh phc. V mt ngh thut, lun vn tm hiu cc c im v nhn vt, kt cu v ngn ng. Ni chung tc gi c cc nhn nh kh quyt on v c sc thuyt phc. Tuy nhin, lun vn ch dng li nhng tc phm ra i vo nm 1996 tr v trc. T by n nay, hn 10 nm tri qua, c thm mt s gng mt n tr ta sng; c mt s tc gi n Vit kiu c sch xut bn trong nc nh Thun, Phm Hi Anh, Phan Vit, on Minh Phng; c nhng tc phm mi c ting vang ca D

Ngn, V Th Xun H, Thy Dng, V Th Ho c xut bn. V vy, cn c nhng cng trnh nghin cu mi c tnh cht cp nht hn. Bn cnh , chng ti tm thy lun vn Thc s ca L Th Tm Hoi bo v ti i hc S phm Tp. H Ch Minh nm 2005 vi ti: Ci nhn ngh thut v ngi ph n trong mt vi tiu thuyt ot gii nm 1991 ca Hi Nh vn Vit Nam. Cng trnh ny cng nghin cu v ngi ph n trong vn hc, nhng ch gii hn trong ba tiu thuyt ca ba nh vn nam: Nguyn Khc Trng, Dng Hng, Bo Ninh. Vi vic im qua nhng bi vit trn, chng ti nhn thy hnh tng ngi ph n trong sng tc ca cc nh vn n tng c quan tm theo di. Cc tc gi cp n vn ngi ph n trong vn hc cc mc , gc khc nhau, nhng cha c ai nhc n hnh nh ngi ph n hin i trong sng tc ca cc nh vn n. V vy, chng ti chn ti ny vi mong mun gp mt cht cng sc nh b ca mnh vo khng kh trm nh ua ting ca nghin cu, ph bnh vn hc hin nay. 4. PHNG PHP NGHIN CU thc hin ti ny, chng ti s dng cc phng php sau: Phng php lch s: c dng lm r s tc ng ca hon cnh lch s, x hi n i sng vn hc. Cn phi t cc tc phm trong bi cnh xut hin ca n nhn thy nhng ng gp m cc tc gi em li so vi thi k trc cng nh nhng hn ch ca thi i m cc tc gi khng th vt qua. Phng php phn tch: Trc ht c dng phn tch tc phm vn hc nhm tm ra nhng c im tiu biu v ni dung v ngh thut. Tip theo, chng ti cn s dng phng php phn tch phn tch nhn vt vi mc ch tm ra nhng m hnh tnh cch, nhng t chc phm hnh t khi qut nhng chn dung con ngi c th hin qua sc tc vn hc. Phng php so snh: Mt hin tng vn hc khng bao gi tn ti mt cch bit lp. Cho nn mun tm hiu n, chng ta khng th ch m x phn tch n mt cch bit lp, m ta phi tm hiu cc mi quan h a dng v a chiu ca n.

Chng ti dng phng php so snh i chiu mt hin tng vn hc vi cc hin tng cng loi, v cp nh hn: thy c s tng ng v khc bit gia nh vn ny vi nh vn khc. 5. NHNG NG GP MI CA LUN VN Vi vic thc hin ti ny, lun vn s c gng t c nhng mc tiu sau y: Cung cp cho ngi c ci nhn ca cc nh vn n, ch th sng to, v ngi ph n hin i, c bit l nhng quan nim ca h v trch nhim ca nh vn khi vit v ngi ph n. Phc ha chn dung ngi ph n hin i trong cch ng x vi nhng mi quan h gia nh v x hi, vi nhng khao kht v tnh yu, hnh phc; nhng ni c n, trn tr, day dt trc cuc i. T nhng s phn rt khc nhau y, lun vn hi vng cung cp ci nhn a din v ngi ph n Vit Nam trong thi im t nc c nhiu bin chuyn phc tp nh hin nay. Lm sng t nhng im c o v bt php m cc nh vn n th hin qua nhng trang vit y trc n ca mnh. 6. KT CU CA LUN VN M U 1.Chng 1: Cc nh vn n: ci nhn ca ch th sng to 1.1.Ngi ph n hin i trong quan nim sng ca nh vn n 1.2.Ngi ph n hin i trong quan nim vn chng ca nh vn n 1.3.Vn gii 2. Chng 2: Ngi ph n hin i: i tng thm m ca vn n 2.1. Ngi ph n hin i trong quan h vi x hi 2.2. Ngi ph n hin i trong quan h vi gia nh 2.3. Ngi ph n hin i trong quan h vi bn thn cc nh

3.Chng 3: Gi tr thm m: t ci nhn n bt php 3.1. im nhn trn thut 3.2. Tm l nhn vt 3.3. Ngn ng vn xui KT LUN PH LC